Eya go dikagare

Eya go lelokelelo la dikagare

Bakriste Ba Pele Le Molao Wa Moše

Bakriste Ba Pele Le Molao Wa Moše

Bakriste Ba Pele Le Molao Wa Moše

‘Molao e bile moetetši wa go re iša go Kriste.’​Ba-Galatia 3:⁠24.

1, 2. Ke mehola efe e mengwe yeo e ilego ya tlela ba-Isiraele bao ba ilego ba kwa Molao wa Moše ka kelohloko?

KA 1513 B.C.E., Jehofa o ile a nea ba-Isiraele thulaganyo ya melao. O ile a botša batho gore ge e ba ba be ba e-⁠kwa lentšu la gagwe, o be a tla ba šegofatša gomme ba be ba tla ipshina ka bophelo bjo bo thabišago le bjo bo kgotsofatšago.​—Ekisodo 19:​5, 6.

2 Thulaganyo yeo ya Molao yeo e bitšwago Molao wa Moše goba “Molaô, “ e be e le “e kxêthwa, è lokile, è le e botse.” (Ba-Roma 7:​12) E be e kgothaletša dika tše botse tše bjalo ka botho, potego, boitshwaro le go ba le bogwera. (Ekisodo 23:​4, 5; Lefitiko 19:​14; Doiteronomio 15:​13-15; 22:​10, 22) Le gona Molao o be o kgothaletša ba-Juda go ratana. (Lefitiko 19:​18) Go oketša moo, ba be ba sa swanela go gwerana le ba-Ntle goba go tšea basadi bao ba bego ba se ka tlase ga Molao. (Doiteronomio 7:​3, 4) Bjalo ka “lebôtô” la go aroganya ba-Juda le ba-Ntle, Molao wa Moše o ile wa boloka batho ba Modimo gore ba se šilafatšwe ke tsela ya go nagana le mekgwa ya baheitene.​—Ba-Efeso 2:​14, 15; Johane 18:⁠28.

3. Ka ge go be go se na yo a ka bolokago Molao ka mo go phethagetšego, se se bile le mafelelo afe?

3 Lega go le bjalo, gaešita le ba-Juda bao ba bego ba boloka molao ka potego ga se ba ka ba kgona go boloka Molao wa Modimo ka mo go phethagetšego. Na Jehofa o be a letetše mo gontši go bona? Aowa. Lebaka le lengwe leo Isiraele e ilego ya newa Molao e bile “ka ’baka la dikaroxô.” (Ba-Galatia 3:​19) Molao o ile wa dira gore ba-Juda bao ba botegago ba lemoge go nyaka ga bona Molopolodi ka mo go akgofilego. Ge Yoo a fihlile, ba-Juda ba botegago ba ile ba thaba. Go lokollwa ga bona thogakong ya sebe le lehu go be go le kgaufsi!​—Johane 1:⁠29.

4. Ke ka tsela efe Molao e bego e le “moetetši wa xo re iša xo Kriste”?

4 Molao wa Moše o be o reretšwe go ba tokišetšo ya nakwana. Ge a be a ngwalela Bakriste-gotee le yena, moapostola Paulo o ile a o hlalosa e le “moetetši wa xo re iša xo Kriste.” (Ba-Galatia 3:​24) Moetetši wa mehleng ya bogologolo o be a felegetša bana sekolong le go ya go ba tšea. Gantši e be e se morutiši; o be a fo felegetša bana go morutiši. Ka mo go swanago, Molao wa Moše o be o reretšwe go lebiša ba-Juda bao ba boifago Modimo go Kriste. Jesu o ile a holofetša gore o be a tla ba le balatedi ba gagwe “ka mehla xo fihla bofelong bya lefase.” (Mateo 28:​20) Ka gona, ge phuthego ya Bokriste e šetše e hlomilwe, “moetetši”​—Molao​—ga se wa hlwa o sa ba le morero. (Ba-Roma 10:⁠4; Ba-Galatia 3:​25) Eupša Bakriste ba bangwe ba ba-Juda ba ile ba diega go kwešiša therešo ye ya bohlokwa-hlokwa. Ka baka leo, ba ile ba tšwela pele ba boloka dibopego tša Molao gaešita le ka morago ga tsogo ya Jesu. Lega go le bjalo, ba bangwe ba ile ba lokiša tsela ya bona ya go nagana. Ka go dira bjalo, ba re beetše mohlala o mobotse kudu lehono. Anke re boneng gore ba dirile seo bjang.

Kwešišo e Mpsha Thutong ya Bokriste

5. Petro o ile a amogela ditaelo dife ponong, gomme ke ka baka la’ng a ile a makala?

5 Ka 36 C.E., moapostola wa Mokriste e lego Petro o ile a bona pono e kgahlišago. Ka nako yeo lentšu le le tšwago legodimong le ile la mo laela go bolaya gomme a je dinonyana le diphoofolo tšeo di bego di lebelelwa di se tša hlweka ka tlase ga Molao. Petro o be a tšhogile! Le ka mohla ga se a ka a “ja seilá le sa dithšila.” Eupša lentšu le ile la mmotša gore: “Tše Modimo a di hlatswitšexo O se kê wa re di na le dithšila.” (Ditiro 10:​9-15) Go e na le go kgomarela Molao ka go tia, Petro o ile a lokiša pono ya gagwe. Se se ile sa mo lebiša gore a lemoge selo se se makatšago ka morero wa Modimo.

6, 7. Ke’ng seo se ilego sa dira gore Petro a phethe ka gore ga bjale o be a ka bolela le ba-Ntle, gomme ke diphetho dife tše dingwe tšeo mohlomongwe a ilego a di dira?

6 Se ke seo se diragetšego. Banna ba bararo ba ile ba ya ntlong yeo Petro a bego a dula go yona, go mo kgopela go ya le bona legaeng la yo mongwe wa ba-Ntle yo a bego a ineetše gomme a sa bolla, e lego Koronelio. Petro o ile a laleletša banna ba ka ntlong gomme a swara ditaba le bona. Ge a šetše a kwešišitše seo se bolelwago ke pono ye, letšatšing le le latelago Petro o ile a ya le bona legaeng la Koronelio. Moo Petro o ile a nea bohlatse bjo bo tseneletšego mabapi le Jesu Kriste. Ka nako yeo, Petro o itše: “Ka kxonthe, ke lemoxa xore Modimo xa a bebe motho. Anthe dithšabeng ka moka ó kxahlwa ke ba ba mmoifaxo, xe ba dira tše di lokilexo.” Ga se Koronelio feela yo a ilego a bontšha tumelo go Jesu eupša le ba leloko la gabo le bagwera ba kgaufsi, gomme “môya-mokxêthwa wa tla xodimo xa bohle ba ba bexo ba theetša Lentšu leo.” Ka go lemoga seo Jehofa a se phethilego tabeng ye, Petro o ile a “laêla a re ba kolobetšwê Leineng la Morêna.”​—Ditiro 10:​17-⁠48.

7 Ke’ng seo se ilego sa dira gore Petro a phethe ka gore ba-Ntle bao ba bego ba sa boloke Molao wa Moše ga bjale e ka ba balatedi ba Jesu Kriste? O be a na le temogo ya moya. Ka ge Modimo a ile a bontšha go amogela ga gagwe ba-Ntle bao ba sa bollago ka go tšhollela moya wa gagwe go bona, Petro o ile a lemoga gore ba ka swanelegela kolobetšo. Ka nako e swanago, go molaleng gore Petro o ile a lemoga gore Modimo ga se a letela gore Bakriste ba ba-Ntle ba latele Molao wa Moše e le senyakwa sa kolobetšo. Ge e ba o phetše nakong yeo, na o be o tla ikemišetša bjalo ka Petro go lokiša pono ya gago?

Ba Bangwe ba Ile ba Tšwela Pele ba Latela “Moetetši”

8. Ke pono efe ka lebollo yeo e bego e fapane le ya Petro yeo e bego e godišwa ke Bakriste ba bangwe bao ba bego ba phela kua Jerusalema, gomme ka baka la’ng?

8 Ka morago ga go tloga legaeng la Koronelio, Petro o ile a ya Jerusalema. Ditaba tša gore ba-Ntle bao ba sa bollago “ba amoxetše Lentšu la Modimo” di be di fihlile phuthegong ya fao, gomme barutiwa ba ba-Juda ba mmalwa ba ile ba befedišwa ke taba ye. (Ditiro 11:​1-⁠3) Gaešita le ge ba be ba amogela gore ba-Ntle ba ka ba balatedi ba Jesu, “ba e lexo ba lebollô” ba ile ba phegelela gore batho ba e lego ba ditšhaba tše e sego tša ba-Juda ba swanetše go boloka Molao e le gore ba tle ba phološwe. Ka lehlakoreng le lengwe, ditikologong tšeo di bego di tletše ka ba-Ntle, moo go bego go na le Bakriste ba ba-Juda ba sego kae, lebollo e be e se kgang e kgolo. Dikgopolo tše ka bobedi di bile gona ka nywaga e ka bago e 13. (1 Ba-Korinthe 1:​10) Yeo e be e le teko e kaakang go Bakriste bao ba pele​—kudu-kudu ba-Ntle bao ba bego ba phela ditikologong tša ba-Juda!

9. Ke ka baka la’ng go be go le bohlokwa kudu gore taba ya lebollo e rarollwe?

9 Mafelelong taba e ile ya fihla sehloeng ka 49 C.E. ge Bakriste ba go tšwa Jerusalema ba be ba e-⁠tla Antiokia ya Siria, moo Paulo a bego a dira boboledi gona. Ba ile ba thoma go ruta gore ba-Ntle ba ba sokologilego ba swanetše go bolla go ya ka Molao. Ke moo go ilego gwa ba le go se kwane le dingangišano gare ga bona le Paulo gotee le Baranaba! Ge e ba taba e be e sa lokišwe, Bakriste ba bangwe, go sa šetšwe gore ke ba setlogo sa ba-Juda goba sa ba-Ntle, ka ntle le pelaelo ba be ba tla kgopišega. Ka gona, go ile gwa dirwa dithulaganyo tša gore Paulo le ba bangwe ba mmalwa ba ye Jerusalema go ya go botšiša sehlopha se bušago sa Bakriste go rarolla taba ye e be moka.​—Ditiro 15:​1, 2, 24.

Go Fapana ga Dipono​—Go Latelwa ke go Kwana!

10. Ke dintlha dife tše dingwe tšeo sehlopha se bušago se ilego sa di ela hloko pele se dira phetho ya mabapi le boemo bja ba-Ntle?

10 Sebokeng seo ba bego ba le go sona, mohlomongwe ba bangwe ba ile ba bolelela go amogela lebollo, mola ba bangwe ba ile ba ba le pono e fapanego. Eupša maikwelo a bona ga se a ka a laola phetho tabeng ye. Ka morago ga ge go bile le ngangišano e kgolo, moapostola Petro le moapostola Paulo ba ile ba bolela mehlolo yeo Jehofa a e dirilego gare ga bao ba sa bollago. Ba ile ba hlalosa gore Modimo o tšholletše moya o mokgethwa go ba-Ntle ba sa bollago. Ge e le gabotse, ba ile ba botšiša gore: ‘Na phuthego ya Bokriste e na le tshwanelo ya go gana bao Modimo a ba amogetšego?’ Ke moka morutiwa Jakobo o ile a bala karolo ya Lengwalo yeo e thušitšego bohle bao ba bego ba le gona go kwešiša thato ya Jehofa tabeng ye.​—Ditiro 15:​4-⁠17.

11. Ke mabaka afe ao a bego a sa akaretšwe go dirweng ga phetho ya mabapi le lebollo, gomme ke’ng seo se bontšhago gore Jehofa o be a šegofatša phetho yeo?

11 Ga bjale tlhokomelo e be e lebišitšwe go sehlopha se bušago. Na setlogo sa bona sa Bojuda se be se tla sekamišetša phetho ya bona tabeng ya go dumelela lebollo? Aowa. Banna ba ba botegago ba be ba ikemišeditše go latela Mangwalo le tlhahlo ya moya o mokgethwa wa Modimo. Ka morago ga go kwa bohlatse ka moka bjo bo tswalanago le taba ye, sehlopha se bušago se ile sa dumelelana ka botee gore go be go sa nyakege gore Bakriste ba ba-Ntle ba bolle gomme ba be ka tlase ga Molao wa Moše. Ge bana babo rena ba be ba e-⁠kwa taba ye, ba ile ba thaba gomme diphuthego di ile tša thoma go ‘fela di ata ka mehla.’ Bakriste bao ba ilego ba ikokobeletša tlhahlo e kwagalago ba ile ba šegofatšwa ka karabo yeo e theilwego Mangwalong. (Ditiro 15:​19-23, 28, 29; 16:​1-⁠5) Lega go le bjalo, go be go šetše gore go arabje potšišo ya bohlokwa.

Go Thwe’ng ka Bakriste ba Ba-Juda?

12. Ke potšišo efe yeo e bego e se ya arabja?

12 Sehlopha se bušago se be se bontšhitše gabotse gore Bakriste ba ba-Ntle ba be ba sa swanela go bolla. Eupša go thwe’ng ka Bakriste ba ba-Juda? Phetho ya sehlopha se bušago e be e sa akaretša ka go lebanya karolo yeo ya potšišo.

13. Ke ka baka la’ng e be e le mo go fošagetšego go bolela gore go boloka Molao wa Moše go be go le bohlokwa bakeng sa phološo?

13 Bakriste ba bangwe ba ba-Juda bao e bego e le “baxale mo xo tša Molaô” ba ile ba tšwela pele ba bolotša bana ba bona le go boloka dibopego tše itšego tša Molao. (Ditiro 21:​20) Ba bangwe ba ile ba fetela ka kua, gaešita le go gapeletša gore go be go le bohlokwa go Bakriste ba ba-Juda gore ba boloke Molao e le gore ba phološwe. Tabeng ye, ba be ba tloga ba fošitše. Ka mohlala, Mokriste le ge e le ofe o be a ka neela bjang sehlabelo sa phoofolo bakeng sa go lebalelwa dibe? Sehlabelo sa Kriste se be se dirile gore dihlabelo tše bjalo e be tše di fetilwego ke nako. Go thwe’ng ka senyakwa sa Molao sa gore ba-Juda ba pheme ditswalano tša kgaufsi le ba-Ntle? Go be go tla ba thata kudu go baebangedi ba Bakriste bao ba fišegago gore ba latele dithibelo tšeo gomme ba tšwele pele ka thomo ya bona ya go ruta ba-Ntle dilo ka moka tšeo Jesu a di rutilego. (Mateo 28:​19, 20; Ditiro 1:⁠8; 10:​28) * Ga go na bohlatse bja gore taba ye e ile ya lokišwa sebokeng sa sehlopha se bušago. Lega go le bjalo, phuthego ga se ya tlogelwa ntle le thušo.

14. Mangwalo a Paulo ao a buduletšwego a neile tlhahlo efe mabapi le Molao?

14 Tlhahlo e ile ya tšwelela ka mangwalo a mangwe a buduletšwego ao a ngwadilwego ke baapostola, e sego ka lengwalo le le tšwago go sehlopha se bušago. Ka mohlala, moapostola Paulo o ile a romela molaetša o matla go ba-Juda le ba-Ntle bao ba bego ba dula kua Roma. Lengwalong leo le yago go bona, o ile a hlalosa gore mo-Juda wa kgonthe “ké wa teng; lebollô-bollô ké la pelo.” (Ba-Roma 2:​28, 29) Lengwalong lona leo, Paulo o ile a diriša seswantšho bakeng sa go hlatsela gore Bakriste ba be ba se sa hlwa ba le ka tlase ga Molao. O ile a bolela gore mosadi a ka se nyalwe ke banna ba babedi ka nako e tee. Eupša ge e ba monna wa gagwe a hwile, o be a lokologile go ka nyalwa gape. Ke moka Paulo o ile a hlalosa seswantšho, a bontšha gore Bakriste bao ba tloditšwego ba ka se be ka tlase ga Molao wa Moše gomme ka nako e swanago ba ba ba Kriste. Ba be ba swanetše go ‘hwa Molaong’ e le gore ba ka ba boteeng le Kriste.​—Ba-Roma 7:​1-⁠5.

Ba Ile ba Diega go Kwešiša

15, 16. Ke ka baka la’ng Bakriste ba bangwe ba ba-Juda ba ile ba palelwa ke go kwešiša taba ya mabapi le Molao, gomme se se bontšha’ng ka go nyakega ga gore re dule re phafogile moyeng?

15 Go nea mabaka ga Paulo mabapi le Molao go be go sa belaetše. Ka gona, go tlile bjang gore Bakriste ba bangwe ba ba-Juda ba palelwe ke go kwešiša? Lebaka le lengwe ke gore ba be ba se na temogo ya moya. Ka mohlala, ba ile ba hlokomologa go ja dijo tša moya tše tiilego. (Ba-Hebere 5:​11-14) Le gona ba be ba sa be gona ka mehla dibokeng tša Bokriste. (Ba-Hebere 10:​23-25) Lebaka le lengwe leo ka lona ba bangwe ba ka bago ba sa kwešiša le ka ba le le mabapi le sebopego sa Molao ka bowona. O be o theilwe dilong tšeo di ka bonwago le go kgongwa, tše bjalo ka tempele le boperisita. Go be go le bonolo kudu go motho yo a sa sekamelago dilong tša moya go amogela Molao go feta go amogela melao ya motheo e phagamego ya Bokriste, yeo e bego e theilwe dilong tša kgonthe tšeo di sa bonwego.​—2 Ba-Korinthe 4:⁠18.

16 Lebaka le lengwe gape leo ka lona ba bangwe bao ba bego ba ipolela gore ke Bakriste ba bego ba fišegela go boloka Molao le boletšwe ke Paulo lengwalong la gagwe le le yago go ba-Galatia. O hlalositše gore banna ba ba be ba nyaka go lebelelwa e le bao ba hlomphegago, e le ditho tša bodumedi bjo bo bego bo latelwa ke bontši. Go e na le go ba bao ba lemogegago setšhabeng, ba be ba ikemišeditše go dumelelana le selo se sengwe le se sengwe e le gore e be karolo ya setšhaba. Ba be ba na le kgahlego e kgolo ka go amogelwa ke batho go e na le go amogelwa ke Modimo.​—Ba-Galatia 6:⁠12.

17. Ke neng moo pono e nepagetšego ya mabapi le go boloka Molao e ilego ya kwagala gabotse?

17 Bakriste bao ba nago le temogo ba ile ba ithuta ka kelohloko mangwalo ao a buduletšwego a Paulo gomme ba bangwe ba ile ba dira diphetho tše di nepagetšego mabapi le Molao. Lega go le bjalo, e bile ka morago ga ngwaga wa 70 C.E. moo Bakriste ka moka ba ba-Juda ba ilego ba ba le pono e nepagetšego ka Molao wa Moše. Seo se diragetše ge Modimo a be a dumelela gore Jerusalema le tempele ya yona gotee le dipego tšeo di lego mabapi le boperisita bja yona di fedišwe. Se se ile sa dira gore go se kgonege gore motho le ge e le ofe a boloke dibopego ka moka tša Molao.

Go Diriša Thuto Lehono

18, 19. (a) Re swanetše go ba le boemo bofe bja kgopolo gomme re pheme bofe e le gore re tle re dule re phetše gabotse moyeng? (b) Mohlala wa Paulo o re ruta’ng ka go latela tlhahlo yeo re e amogelago go bana babo rena bao ba nago le boikarabelo? (Bona lepokisi leo le lego go letlakala 24.)

18 Ka morago ga go ahla-ahla ditiragalo tše tša kgale, mohlomongwe o ipotšiša gore: ‘Ge nkabe ke phetše nakong yeo, ke be ke tla arabela bjang ge thato ya Modimo e be e utollwa ganyenyane-ganyenyane? Na ke be ke tla swarelela ka go tia diponong tša setšo? Goba na ke be nka se fele pelo go fihlela kwešišo e nepagetšego e kwagala gabotse? Le gona ge go bile bjalo, na ke be ke tla e thekga ka pelo ka moka?’

19 Go ba gona, re ka se kgonthišege gore re be re tla arabela bjang ge e ba re ile ra phela nakong yeo. Eupša re ka ipotšiša gore: ‘Ke arabela bjang ge lehono go e ba le ditokišo kwešišong ya Beibele? (Mateo 24:​45) Ge go newa tlhahlo ya Mangwalo, na ke leka go e diriša, goba na ke kgomarela ditabana tše dingwe le tše dingwe tšeo di ngwadilwego eupša ke hlokomologa seo e se bolelago? (1 Ba-Korinthe 14:​20) Na ke letela Jehofa ka go se fele pelo ge tše dingwe tša dipotšišo tša-ka di sa arabje?’ Ke ga bohlokwa gore re diriše ka bohlale dijo tša moya tšeo di hwetšagalago lehono, e le gore “re se ke ra gogolega.” (Ba-Hebere 2:⁠1, NW) Ge Jehofa a nea tlhahlo ka Lentšu la gagwe, moya wa gagwe le ka mokgatlo wa gagwe wa lefaseng, anke re theetšeng ka kelohloko. Ge e ba re dira bjalo, Jehofa o tla re šegofatša ka bophelo bjo bo sa felego bjo bo thabišago le bjo bo kgotsofatšago.

[Mengwalo ya ka tlase]

^ ser. 13 Ge Petro a be a etetše kua Antiokia ya Siria, o ile a thabela bogwera bjo borutho le badumedi ba ba-Ntle. Lega go le bjalo, ge Bakriste ba ba-Juda ba be ba fihla go tšwa Jerusalema, Petro o ile “a thiša a ila ba-ntlê ka xo boifa ba lebollô.” Re ka nagana ka tsela yeo ba-Ntle bao ba sokologilego ba swanetšego go ba ba ile ba kgopišega ka gona ge moapostola yo a hlomphegago a be a gana go ja le bona.​—Ba-Galatia 2:​11-⁠13.

[Dipotšišo tša Thuto]

[Lepokisi/Seswantšho go letlakala 24]

Paulo o Arabela Tekong ka Boikokobetšo

Ka morago ga leeto leo le atlegilego la boromiwa, Paulo o ile a fihla Jerusalema ka 56 C.E. Teko e be e mo letetše fao. Ditaba tša gore o be a dutše a ruta gore Molao o beetšwe ka thoko di be di fihlile phuthegong. Banna ba bagolo ba be ba boifa gore Bakriste ba ba-Juda bao ba bego ba sa tšwa go sokologa ba be ba tla kgopišwa ke go bolela ga Paulo ka go se pepetletše ka taba ya Molao le gore ba be ba ka phetha ka gore Bakriste ba be ba sa hlomphe dithulaganyo tša Jehofa. Ka phuthegong go be go na le Bakriste ba ba-Juda ba bane bao ba bego ba dirile keno, mohlomongwe keno ya Boitlami. Ba ile ba swanela ke go ya tempeleng e le gore ba phethe dinyakwa tša keno yeo.

Banna ba bagolo ba ile ba kgopela Paulo go sepela le banna ba ba bane go ya tempeleng le gore a ba lefelele ditshenyagalelo tša bona. Paulo o be a ngwadile bonyenyane mangwalo a mabedi a buduletšwego ao go ona a ilego a bolela gore go boloka Molao e be e se senyakwa sa go phologa. Lega go le bjalo, o be a naganela matswalo a ba bangwe. Nakong e fetilego o ile a ngwala gore: “Ba e sexo ba Molaô ba nkhwetša kè le wa xabô . . . xore ke ruê bôná ba e sexo ba Molaô.” (1 Ba-Korinthe 9:​20-23) Gaešita le ge le ka mohla a be a sa kwanantšhe melao ya Mangwalo ya bohlokwa moo e bego e akaretšwa gona, Paulo o ile a nagana gore a ka dumelelana le tšhišinyo ya banna ba bagolo. (Ditiro 21:​15-26) E be e se phošo gore a dire bjalo. Go be go se na selo seo se sa dumelelanego le mangwalo mabapi le thulaganyo ya dikeno, gomme tempele e be e dirišetšwa borapedi bjo bo sekilego, e sego borapedi bja diswantšho. Ka gona, ka morero wa go se kgopiše motho, Paulo o ile a dira ka mo go bego go kgopetšwe. (1 Ba-Korinthe 8:​13) Ga go na pelaelo gore se se ile sa nyaka gore Paulo a bontšhe boikokobetšo, ntlha yeo e dirago gore re mo hlomphe kudu.

[Caption on page 23]

Ka nywaga e mentši, go bile le dipono tše di fapa-fapanego gare ga Bakriste mabapi le Molao wa Moše

[Caption on page 25]

O tla Arabela Bjang?

• Ke ka kgopolo efe Molao wa Moše o bego o le bjalo ka “moetetši wa xo re iša xo Kriste”?

• O ka hlalosa bjang go fapana ga tsela yeo ka yona Petro le “ba e lexo ba lebollô” ba ilego ba arabela ka yona diphetogong kwešišong ya therešo?

• O ithutile’ng ka tsela yeo ka yona Jehofa a utollago therešo lehono?