Yo Mongwe le yo Mongwe o tla Dula ka Tlase ga Mogo wa Gagwe

MORITI ke selo seo se nyakegago kudu dihleng tšeo di fišago kudu tša selemo dinageng tša Bohlabela bja Magareng. Sehlare se sengwe le se sengwe seo se šireletšago motho mahlaseding a letšatši ke seo se rategago, kudu-kudu ge se gola kgaufsi le legae la gagwe. Ka matlakala a ona a magolo le a mphaphathi le makala ao a phatlaletšego, mogo o nea moriti o mokaone go feta sehlare le ge e le sefe tikologong yeo.

Go ya ka puku ya Plants of the Bible, “go bolelwa gore moriti wa [mogo] ke o lapološago le o fodilego ge o bapetšwa le moriti wa tente.” Dihlare tša mogo tšeo di golago ka mathoko a mašemo a merara kua Isiraeleng ya bogologolo di be di nea bašomi ba mašemong mafelo a mabotse bakeng sa go khutša go se nene.

Mafelelong a letšatši le letelele le leo le fišago, ditho tša lapa di be di dula ka tlase ga sehlare sa tšona sa mogo gomme tša thabela segwera se se kgahlišago. Go feta moo, mogo o nea mong wa ona dienywa tše dintši tšeo di nago le phepo. Ka gona, go tloga mehleng ya Kgoši Salomo, go dula ga motho ka tlase ga mogo wa gagwe go be go emela khutšo, katlego le motlalo wa dijo.​—1 Dikxoši 4:​24, 25.

Nywaga-kgolong e fetilego, moporofeta Moše o ile a hlalosa Naga ya Kholofetšo e le ‘naga ya mago.’ (Doiteronomio 8:⁠8) Dihlodi tše lesome-pedi di ile tša nea bohlatse bja go nona ga yona ka go boa le mago le dienywa tše dingwe kampeng ya ba-Isiraele. (Numeri 13:​21-23) Lekgolong la bo-19 la nywaga, mosepedi yo a sepelelago dinageng tša mehleng ya Beibele o ile a bega gore mogo ke o mongwe wa dihlare tšeo di tlwaelegilego kudu moo. Ga go makatše ge Mangwalo gantši a bolela ka mago le dihlare tša mogo!

Sehlare Seo se Enywago Gabedi Ngwageng

Sehlare sa mogo se kgona go tlwaelana le mehuta e mentši ya mobu, gomme medu ya sona yeo e išago fase kudu e se dira gore se kgone go kgotlelela dihla tše ditelele tšeo di omilego tša ka Bohlabela bja Magareng. Sehlare se ke seo se sa tlwaelegago ka gobane se enywa mago a pele ka June gomme mago a bobedi gantši go tloga ka August go ya pele. (Jesaya 28:⁠4) Ba-Isiraele gantši  ba be ba e-⁠ja dienywa tša pele e le tše dinanana. Ba be ba omiša mago a bobedi bakeng sa go a diriša ngwaga ka moka. Mago ao a omilego a be a ka šilwa bakeng sa go dira dikuku, ka dinako tše dingwe go tswakwa ka dikoko tša alemonto. Dikuku tše e be e le tšeo di sa senyego nako, tšeo di nago le phepo le tše dibose.

Mosadi yo bohlale Abigaile o ile a nea Dafida dikuku tše 200 tšeo di dirilwego ka mago ao a šitšwego, gomme ga go na pelaelo gore o be a nagana gore e be e tla ba dijo tše di swanetšego bakeng sa bafaladi. (1 Samuele 25:​18, 27) Mago ao a šitšwego gape a be a dirišwa bakeng sa tša kalafo. Motepa wa mago a omilego le ao a šitšwego o ile wa tlotšwa sešong se segolo seo se ilego sa nyaka go bolaya Kgoši Hiskia, gaešita le ge lebaka le legolo la go fola ga gagwe ka morago e bile go tsena ga Modimo ditaba gare. *​—2 Dikxoši 20:​4-⁠7.

Mehleng ya bogologolo, mago ao a omišitšwego a be a ratwa kudu tikologong ya Mediterranean ka moka. Mokgomana Cato o ile a tliša mago e le go kgodiša Lekgotla la Roma gore le emiše Ntwa ya Boraro ya Punic, malebana le Carthage. Mago a makaone ao a omišitšwego a Roma a be a etšwa Caria, kua Asia Minor. Ka go rialo, carica e ile ya ba leina la Selatine bakeng sa mago ao a omišitšwego. Yona tikologo ye yeo e lego Turkey ya mehleng yeno e sa dutše e tšweletša mago a omišitšwego a maemo a godimo.

Balemi ba ba-Isiraele gantši ba be ba bjala dihlare tša mogo mašemong a merara. Mobu o mobotse o be o sa hwetšagale gabonolo bakeng sa go ka dirišetšwa dihlare tšeo di sa enywego. Seswantšhong sa Jesu sa mogo wo o sa enywego, molemi o ile a botša mobjadi wa morara gore: “Bôna, byale ké nywaxa e meraro xe ke fêla ke e-⁠tla kè nyaka dienywa tša moxó wó; xomme xa ke di hwetše. O o rêmê, o sa re’ng ò diba thšemo?” (Luka 13:​6, 7) Ka ge dihlare tša dienywa di be di ntšhetšwa motšhelo mehleng ya Jesu, sehlare se sengwe le se sengwe seo se sa enywego se be se tla baka morwalo wo o sa rategego wa tša boiphedišo.

Mago e be e le a bohlokwa kudu dijong tša ba-Isiraele. Ka baka leo, puno e sa kgahlišego ya mago​—mohlomongwe yeo e tswalanago le kahlolo e šoro yeo e tšwago go Jehofa​—e be e tla ba masetla-pelo. (Hosea 2:​12; Amosi 4:⁠9) Moporofeta Habakuku o itše: “Le xe moxó o ka lesa xo khukhuša, le merara e se enywe selô, le mehlware e ka šitwa, le mašemo a se nthše dijô, . . . Le xe xo ka ba byalo, nna ke tla hlalalêla Yêna Morêna, ka thabêla Yêna Modimo wa xo mphološa.”​—Habakuku 3:​17, 18.

Seswantšhetšo sa Setšhaba Seo se se Nago Tumelo

Mangwalo ka dinako tše dingwe a diriša mago le dihlare tša mogo ka tsela ya seswantšhetšo. Ka mohlala, Jeremia o ile a bapetša mathopša ao a botegago a Juda le sešego sa mago a mabotse, e lego mago a pele ao gantši a bego a jewa e le a mananana. Lega go le bjalo, mathopša ao a sa botegego a ile a swantšhwa le mago a mabe, ao a ka se jewego gomme e le ao a swanetšwego ke go lahlwa.​—Jeremia 24:​2, 5, 8, 10.

Seswantšhong sa gagwe sa mogo wo o sa enywego, Jesu o ile a bontšha go se fele pelo ga Modimo go setšhaba sa ba-Juda. Bjalo ka ge go bontšhitšwe pejana, o ile a bolela ka monna yo mongwe yo a bego a e-⁠na le mogo ka tšhemong  ya gagwe ya morara. Sehlare se be se dutše se sa enywe ka nywaga e meraro, gomme mong wa sona o be a šetše a nyaka go se rema. Eupša molemi wa morara o itše: “Morêna, o lesê lenyaxa, ke tlê ke lemê ke o dikoloxê, ke thšêlê morole. Mohlomongwê o ka bea dienywa. Xe o ka pala, ké mo O tl’o xo kxôna Ò o rêma.”​—Luka 13:​8, 9.

Ge Jesu a be a bolela ka seswantšho se, o be a šetše a dirile boboledi ka nywaga e meraro, a ikemišeditše go hlagolela tumelo gare ga ditho tša setšhaba sa Juda. Jesu o ile a tšwela pele ka modiro wa gagwe ka mafolofolo, a dira seo re ka rego ke go nontšha mogo wa seswantšhetšo​—e lego setšhaba sa ba-Juda​—e le go o nea sebaka sa gore o enywe. Lega go le bjalo, bekeng ya pele ga ge Jesu a ka hwa, go ile gwa ba molaleng gore setšhaba ka kakaretšo se ile sa gana Mesia.​—Mateo 23:​37, 38.

Le mo nakong ye gape Jesu o ile a diriša mogo bakeng sa go swantšhetša boemo bjo bo sa kgahlišego bja moya bja setšhaba. Ge a be a sepela go tloga Bethania go ya Jerusalema matšatši a mane pele ga lehu la gagwe, o ile a bona mogo woo o bego o khukhušitše eupša o sa enywa. Ka ge mago a pele a be a tšwelela gotee le matlakala​—gomme ka dinako tše dingwe gaešita le pele ga ge matlakala a tšwelela​—go se enywe ga sehlare go be go bontšha gore ga se na mohola.​—Mareka 11:​13, 14. *

Ka go swana le mogo wo o sa enywego woo o bego o bonagala o phetše gabotse, setšhaba sa ba-Juda se be se na le ponagalo ya ka ntle yeo e forago. Eupša se be se sa tšweletše dienywa tšeo di kgahlišago Modimo, gomme mafelelong se ile sa gana Morwa wa Jehofa ka noši. Jesu o ile a roga sehlare sa mogo seo se sa enywego, gomme letšatšing le le latelago, barutiwa ba ile ba lemoga gore se šetše se omeletše. Sehlare seo se se omeletšego se be se swantšhetša gabotse gore nakong e tlago Modimo o be a tla gana ba-Juda e le batho ba gagwe ba ba kgethilwego.​—Mareka 11:​20, 21.

‘Ithuteng go Mogo’

Jesu o ile a diriša mogo gape bakeng sa go ruta thuto e bohlokwa mabapi le go ba gona ga gagwe. O itše: “Ithuteng xo swanthša ka moxó. Xe thabe ya wôna e e-⁠ba e talá è hloxa matlakala, Le e [le] tsebe xore lehlabula le batametše. Le r’yalo-xê; mohla Lè bônaxo dilô tšeo, Le tsebê xe di le kxaufsi, dì fihlile mojakong.” (Mateo 24:​32, 33) Matlakala a mogo a mmala o motala wo o tagilego ke leswao leo le lemogegago le leo le lego molaleng la selemo. Ka mo go swanago, boporofeta bja Jesu bjo bogolo bjo bo begilwego go Mateo kgaolo 24, Mareka kgaolo 13 le go Luka kgaolo 21 bo nea bohlatse bjo bo kwagalago bja go ba gona ga gagwe gona bjale a le matleng a Mmušo wa legodimong.​—Luka 21:​29-⁠31.

Ka ge re phela nakong e bjalo e hlobaetšago historing, ka ntle le pelaelo re nyaka go ithuta go mogo. Ge e ba re dira bjalo le go tšwela pele re phafogile moyeng, re na le kholofelo ya go bona go phethagala ga kholofetšo ye e kgolo: “Motho ó tlo dula meriting ya morara w’axwe, le mo moriting wa moxó wa xaxwe, xò se e a ba thšošaxo; ka xobane xo boletše molomo wa Morêna wa mašaba.”​—Mika 4:⁠4.

[Mengwalo ya ka tlase]