Phihlelo

Thabo a sa Bapišwego!

KA GE GO ANEGA REGINALD WALLWORK

“Ga go na selo seo lefaseng le se ka bapišwago le mathabo ao re bilego le ona tirelong ya nako e tletšego ya boromiwa go Jehofa!” Ke ile ka hwetša mantšu a lengwalwaneng leo le bego le le gare ga dipampiri tša mosadi wa-ka kapejana ka morago ga lehu la gagwe ka May 1994.

GE KE naganišiša ka mantšu a Irene, ke gopola nywaga e 37 e thabišago le e kgotsofatšago yeo re e feditšego re le baromiwa kua Peru. Re ile ra thabela bogwera bjo bohlokwa bja Bokriste ga e sa le go tloga re nyalana ka December 1942​—gomme ye ke tiragalo e swanetšego bakeng sa go thoma kanegelo ya-ka.

Irene o godišitšwe e le yo mongwe wa Dihlatse tša Jehofa kua Liverpool, Engelane. Ke yo mongwe wa barwedi ba bararo gomme tatago bona o ile a hwa nakong ya Ntwa ya I ya Lefase. Ka morago ga moo mmago bona o ile a nyalwa ke Winton Fraser, gomme ba ile ba ba le morwa e lego Sidney. Pejana ga Ntwa ya II ya Lefase, lapa le ile la hudugela Bangor, Leboa la Wales, moo Irene a ilego a kolobetšwa ka 1939. Sidney o kolobeditšwe ngwaga pele ga moo, ka gona yena le Irene ba ile ba hlankela gotee e le babulamadibogo​—baebangedi ba nako e tletšego⁠—​go bapa le lebopo la ka leboa la Wales, go tloga Bangor go ya Caernarvon, go akaretša le sehlakahlaka sa Anglesey.

Ka nako yeo, ke be ke le Phuthegong ya Runcorn, mo e ka bago dikhilomithara tše 20 ka borwa bohlabela bja Liverpool, ke hlankela ke le yoo lehono re mmitšago molebeledi yo a okamelago. Irene o ile a tla go nna kopanong ya tikologo go tla go nkgopela ge e ba a ka ba le tšhemo moo a ka dirago boboledi gona, ka ge a be a e-⁠ya go dula le Vera, ngwanabo yo a nyetšwego yo a bego a dula Runcorn. Nna le Irene re ile ra tlwaelana nakong ya dibeke tše pedi tša ge a be a e-⁠na le rena, gomme ka morago ke ile ka mo etela ka makga a mmalwa kua Bangor. Ke ile  ka thaba gakaakang ge mafelo-bekeng a mangwe Irene a be a amogela kgopelo ya-ka ya gore re nyalane!

Ge ke boela gae ka Sontaga, kapejana ke ile ka thoma go dira dithulaganyo tša lenyalo la rena, eupša ka Labobedi ke ile ka amogela thelekramo. E be e balega ka gore: “Ke kgopela tshwarelo ka ge thelekramo ye e tlo go kweša bohloko. Ke emiša lenyalo la rena. Lengwalo le le tlago le tla hlalosa lebaka la se.” Ke be ke tlabegile. Go ka ba go be go senyegile kae?

Lengwalo la Irene le ile la fihla letšatšing le le latelago. O ile a mpotša gore o ya Horsforth kua Yorkshire go ya go bula madibogo le Hilda Padgett. * O ile a hlalosa gore dikgwedi tše 12 pejana o ile a dumela go ya go hlankela moo go nyakegago thušo e kgolo gona ge e ba a ka kgopelwa go dira bjalo. O ile a ngwala gore: “Go nna se se be se le bjalo ka keno yeo ke e diretšego Jehofa, gomme ke ikwa gore ka ge ke mo holofeditše pele nka go tseba, ke swanetše go e phethagatša.” Gaešita le ge ke be ke nyamile, ke ile ka thabela potego ya gagwe kudu gomme ka mo romela karabo ka thelekramo ka re: “Sepela. Ke tla go emela.”

Ge a be a le kua Yorkshire, Irene o ile a ahlolelwa dikgwedi tše tharo kgolegong ka ge a ile a gana ka baka la letswalo go thekga maiteko a ntwa. Eupša re ile ra nyalana ka December 1942, dikgwedi tše 18 ka morago.

Ge ke be ke sa Gola

Ka 1919 mma o ile a reka dibolumo tša Studies in the Scriptures. * Go etša ge tate a be a rerešitše ka nako yeo, gaešita le ge mma a be a se a ka a bala puku pele ga moo, o be a ikemišeditše go ithuta dibolumo tše ka kelohloko gotee le Beibele ya gagwe. O ile a di bala gomme a kolobetšwa ka 1920.

Tate e be e le motho yo boleta gomme ga se a ka a thibela mma go dira seo a bego a nyaka go se dira, gomme seo se be se akaretša go godišetša bana ba bona ba bane​—dikgaetšedi tša-ka tše pedi e lego Gwen le Ivy; nna le ngwanešo e lego Alec​—tseleng ya therešo. Stanley Rogers le Dihlatse tše dingwe tša kua Liverpool ba ile ba sepela go ya go nea dipolelo tša Beibele kua Runcorn, moo go bego go sa tšwa go hlongwa phuthego e mpsha. Lapa la gešo le ile la gola moyeng gotee le phuthego.

Gwen o be a tsena diklase tša go hlomamišwa tša Kereke ya Engelane eupša o ile a tlogela kapejana ka morago ga ge a thomile go ithuta Beibele gotee le mma. Ge moruti a be a re etetše gore a tle a kwe lebaka leo ka lona a bego a se sa tla diklaseng tša gagwe, o ile a kopana le dipotšišo tše dintši tšeo a bego a sa kgone go di araba. Gwen o ile a botšiša mabapi le seo se bolelwago ke Thapelo ya Morena gomme a ba a phetha ka go mo hlalosetša yona! O ile a phetha ka go tsopola 1 Ba-Korinthe 10:​21 (PK), a bontšha ka mo go kwagalago gore o be a ka se sa kgona go tšwela pele a ‘jela ditafoleng tše pedi.’ Ge moruti a tloga ka gae, o ile a bolela gore o be a tlo rapelela Gwen gomme a boe gore a tlo mo arabela dipotšišo tša gagwe, eupša ga se a ka a boa. Ka morago ga go kolobetšwa, kapejana Gwen o ile a ba moebangedi wa nako e tletšego.

Tlhokomelo yeo e bego e newa bafsa ka phuthegong ya gešo e be e le e beago mohlala. Ge ke be ke e-⁠na le nywaga e šupago, ke gopola ke be ke theeditše polelo yeo e bego e newa ke mogolo wa moeng. Ka morago ga moo o ile a tla go bolela le nna. Ke ile ka mmotša gore ke be ke bala ka Aborahama le kamoo a ilego a leka go neela morwa wa gagwe Isaka e le sehlabelo. O itše: “E-ya kua sekhutlong sa sethala gomme o nkanegele taba yeo ka botlalo.” Ke be ke thabile gakaakang go ema moo gomme ka nea seo go ka thwego ke polelo ya-ka ya mathomo ya phatlalatša!

Ke ile ka kolobetšwa ka 1931 ge ke be ke e-⁠na le nywaga e 15, ngwaga woo mma a hwilego ka ona, gomme ke ile ka tlogela sekolo go ya go šoma ke le ramohlagase yo a se nago phihlelo. Ka 1936 dipolelo tša Beibele tšeo di gatišitšwego di be di letšwa phatlalatša, gomme kgaetšedi yo a tšofetšego o ile a kgothaletša nna le ngwanešo go swarega modirong wo. Ka gona nna le Alec re ile ra ya Liverpool go yo reka paesekele gomme ra e direla lepokisi la ka thoko bakeng sa go rwala metšhene ya rena ya go letša. Go ile gwa tsenywa segodiša-modumo ka morago ga lepokisi ka godimo ga sedirišwa sa tšhupu sa dimithara tše pedi seo se bego se phuthega gabonolo. Makhanikhi o ile a re botša gore le ka mohla ga se a  ka a dira selo se se swanago le se, eupša se ile sa šoma gabotse kudu! Re ile ra šoma tšhemo ya rena ka mafolofolo, re thabetše kgothatšo ya kgaetšedi yoo le ditokelo tšeo re di neilwego.

Ntwa ya II ya Lefase​—Nako ya go Lekwa

Ge ditšhupetšo tša go thoma ga ntwa di be di dutše di bonagala, nna le Stanley Rogers re be re swaregile ka go laletša batho polelong ya phatlalatša e rego “Lebana le Ditherešo,” yeo e bego e tla newa Holong ya Royal Albert kua London ka September 11, 1938. Ka morago ke ile ka tšea karolo go abeng pukwana yeo e bego e le mabapi le polelo ye, gotee le puku ya Fascism or Freedom, yeo e gatišitšwego ngwageng o latetšego. Dipukwana ka bobedi di ile tša pepentšha dikganyogo tša go buša ka bonkgwete tša Hitler wa Jeremane. Nakong ye, ke be ke tsebja kudu kua Runcorn ka bodiredi bja-ka bja phatlalatša gomme ke be ke hlompšha ka baka la bjona. Ka kgonthe, taba ya gore ka mehla ke be ke dula ke le modirong wa pušo ya Modimo e dirile gore ke be le mohola.

Khamphani yeo ke bego ke e šomela e be e hweditše modiro wa go tsenya dithapo tša mohlagase feketoring e mpsha yeo e lego mellwaneng ya toropo yeo. Ka morago ga go tseba gore e be e tlo ba feketori ya go dira dibetša tša ntwa, ke ile ka ba botša ka mo go kwagalago gore nka se kgone go šoma fao. Gaešita le ge bathwadi ba-ka ba be ba sa thaba, mookamedi wa-ka o ile a mpolelela, gomme ke ile ka newa mošomo o mongwe. Ka morago ke ile ka tseba gore o be a e-⁠na le rakgadi’agwe yoo le yena e bego e le yo mongwe wa Dihlatse tša Jehofa.

Mošomi-gotee le nna o ile a nkgothatša kudu ge a be a re: “Se o se dirago e tloga e le seo re se letetšego go wena Reg, ka ge o bile modirong woo wa Beibele ka nywaga e mentši kudu.” Lega go le bjalo, ke ile ka swanelwa ke go ba šedi ka ge bontši bja bašomi-gotee le nna ba ile ba nyaka ba mpakela bothata.

Go ngwadiša ga-ka ke le yo a ganago go tsenela tša bohlabani ka baka la letswalo go ile gwa amogelwa ke kgoro ya tsheko ya Liverpool ka June 1940 ge feela ke be ke sa dutše ke le modirong wa-ka. Go ba gona se se ile sa dira gore ke kgone go tšwela pele ka bodiredi bja-ka bja Bokriste.

Go Tsenela Tirelo ya Nako e Tletšego

Ge ntwa e be e le kgaufsi le go fela, ke ile ka phetha ka go tlogela mošomo gomme ke tlatše Irene bodireding bja nako e tletšego. Ka 1946 ke ile ka aga kharabane ya dimithara tše 5 yeo e ilego ya ba legae la rena, gomme ngwageng o latetšego re ile ra kgopelwa go hudugela Alveston, e lego motsana wa kua Gloucestershire. Ka morago ga moo, re ile ra bula madibogo toropong ya kgale ya kua Cirencester gotee le motseng wa Bath. Ka 1951 ke ile ka laletšwa go etela diphuthego tša ka borwa bja Wales ke le molebeledi wa mosepedi, eupša pele ga ge nywaga e mebedi e fela, re be re le tseleng ya go ya Sekolong sa Beibele sa Watchtower sa Gilead bakeng sa tlwaetšo ya boromiwa.

Sehlopa sa bo-21 sa sekolo se be se swaretšwe kua South Lansing, karolong ya ka leboa ya New York, gomme re ile ra aloga ka 1953 Kopanong ya  Mokgatlo wa Lefase le Lefsa yeo e bego e swaretšwe New York City. Nna le Irene re be re sa tsebe gore kabelo ya rena e tla ba kae go ba go fihlela letšatšing la go aloga ga rena. Re be re thabile gakaakang ge re be re e-⁠kwa gore re ya Peru. Ka baka la’ng? Ka gobane Sidney Fraser, e lego ngwanabo Irene ka motswadi o tee le mosadi wa gagwe e lego Margaret, ba be ba dutše ba hlankela kua ofising ya lekala ya Lima ka lebaka la ka godimo ga ngwaga ka morago ga go aloga sehlopheng sa bo-19 sa Gilead!

Ge re be re dutše re emetše di-visa tša rena, re ile ra fetša nakwana re šoma Bethele ya Brooklyn, eupša go se go ye kae ra leba Lima. Kabelo ya rena ya pele go tše lesome tša boromiwa e bile ya Callao, e lego boemakepe bjo bogolo bja Peru, ka bodikela bja Lima. Gaešita le ge re ile ra ithuta mantšu a motheo a Sepaniši, ka nako yeo nna le Irene re be re sa kgone go swara poledišano ka leleme leo. Re be re tla kgona bjang?

Mathata le Ditokelo tša Modiro wa Boboledi

Kua Gilead re ile ra botšwa gore mma ga a rute lesea la gagwe leleme. Go e-⁠na le moo, lesea le ithuta ge mmago lona a dutše a le bolediša. Ka gona keletšo yeo re e neilwego e be e le gore: “E-yang modirong wa boboledi di sa tloga fase, gomme le ithute leleme bathong. Ba tla le thuša.” Ge ke be ke dutše ke thoma go kwešiša leleme le lefsa, nagana kamoo ke ilego ka ikwa ka gona ge ka morago ga dibeke tše pedi tša ge re fihlile ke be ke kgethwa go ba molebeledi yo a okamelago wa Phuthego ya Callao! Ke ile ka ya go bonana le Sidney Fraser, eupša keletšo ya gagwe e be e swana le yeo re e neilwego kua Gilead​—tlwaelana le phuthego le batho ba tšhemong ya geno. Ke be ke ikemišeditše go latela keletšo ye.

Mesong e mengwe ka Mokibelo, ke ile ka gahlana le mmetli a le mošomong wa gagwe. O itše: “Ke swanetše go tšwela pele ka mošomo wa-ka, eupša dula fase hle gomme o bolele le nna.” Ke ile ka mmotša gore ke tla dira se eupša ka tlase ga lebaka le tee: “Ge ke dira phošo, mphošolle hle. Nka se kgopišege.” O ile a sega gomme a dumelelana le kgopelo ya-ka. Ke ile ka mo etela gabedi ka beke gomme ka hwetša gore e be e le tsela e botse ya go tlwaelana le leleme la-ka le lefsa, ka ge ba be ba mpoditše bjalo.

Ka mo go sa letelwago, kua Ica, e lego kabelong ya rena ya bobedi ya boromiwa, ke ile ka gahlana le mmetli yo mongwe gomme ka mmotša ka tokišetšo yeo ke bego ke e dirile kua Callao. O ile a dumela go nthuša ka mokgwa o swanago, ka gona Sepaniši sa-ka se ile sa tšwela pele go kaonefala ka tsela e kgahlišago, gaešita le ge go ile gwa ntšea nywaga e meraro pele ga ge nka se bolela ka go thelela. Monna yo le yena o be a swaregile kudu, eupša ke ile ka kgona go swara thuto ya Beibele ka go bala Mangwalo ke moka ke mo hlalosetše seo a se bolelago. Bekeng e nngwe ge ke be ke ile go mmona, mothwadi wa gagwe o ile a mpotša gore o be a hweditše mošomo o mofsa kua Lima. Nakong e nngwe ka morago ge nna le Irene re be re ile kopanong kua Lima, ke ile ka gahlana le monna yo gape. Ke be ke thabile gakaakang go tseba gore o ile a ikopanya le Dihlatse tša lefelong leo e le gore a tšwele pele ka dithuto tša gagwe le gore yena le lapa la gagwe ka moka ba ile ba fetoga bahlanka ba ineetšego ba Jehofa!

Phuthegong e nngwe, re ile ra lemoga gore baratani ba bangwe ba be ba dula gotee ba sa nyalana, eupša ba be ba kolobeditšwe. Ge re dutše re ahla-ahla le bona melao ya motheo ya Mangwalo yeo e akaretšwago, ba ile ba dira phetho ya go ngwadiša lenyalo la bona ka molao, e lego seo se bego se tla ba bea boemong bja go ba Dihlatse tšeo di kolobeditšwego. Ka gona ke ile ka rulaganyetša go ba iša ga maseterata gore ba ngwadiše lenyalo la bona. Eupša bjale go ile gwa tsoga bothata ka ge ba be ba e-⁠na le bana ba bane bao le bona ba bego ba sa ngwadišwa, gomme se e be e le senyakwa sa molao. Re ile ra ipotšiša gore ramotse o be a tla gata mogato ofe. Ramotse o itše: “Ka ge batho ba ba botho, bagwera ba lena ba Dihlatse tša Jehofa ba rulaganyeditše gore le swanetše go nyalana ka molao, nka se ntšhe lengwalo la molao la kgoro ya tsheko la go le lefiša bakeng sa ngwana yo mongwe le yo mongwe yo a sa ngwadišwago.” Re be re thabile gakaakang ka ge lapa le le be le diila gomme tefišo le ge e le efe e be e tla ba morwalo o mogolo go bona!

Ka morago re ile ra etelwa ke Albert D. Schroeder go tšwa ntlong-kgolo ya Dihlatse tša Jehofa kua Brooklyn gomme a bolela gore go swanetše go hlongwe legae le lefsa la boromiwa karolong e nngwe ya Lima. Ka gona nna le Irene gotee le dikgaetšedi tše dingwe tše pedi e lego Frances le Elizabeth Good bao ba tšwago United States, le banyalani ba kua Canada re ile ra hudugela seleteng sa San Borja. Ka nywaga e mebedi goba e meraro, re ile ra šegofatšwa ka phuthego e nngwe yeo e golago.

Ge re be re hlankela kua Huancayo yeo e lego bogodimo bja dimithara tše 3 000 bogareng bja dinaga-thota re ile ra kopanela le phuthego ya gona  moo ya Dihlatse tše 80. Moo ke ile ka tšea karolo go agweng ga Holo ya Mmušo ya bobedi yeo e bego e tlo agwa nageng ye. Ke ile ka kgethwa go ba moemedi wa molao wa Dihlatse tša Jehofa, ka ge re ile ra swanelwa ke go ya kgorong ya tsheko ka makga a mararo gore re hlome ditshwanelo tša rena tša molao bakeng sa lefelo leo re bego re le rekile. Ditiro tše bjalo, gotee le go dirwa ga barutiwa mo go tseneletšego ke baromiwa nywageng yeo ya mathomong, di ile tša thea motheo o tiilego bakeng sa koketšego e botse yeo ga bjale re e bonago kua Peru​—go tloga go Dihlatse tše 283 ka 1953 go ya go tša ka godimo ga 83 000 lehono.

Go Arogana mo go Kwešago Bohloko

Re ile ra thabela bogwera bjo bo humilego le baromiwa-gotee le rena magaeng a rena ka moka a boromiwa, moo gantši e bego e le tokelo ya-ka go hlankela ke le molebeledi wa legae. Mesong e mengwe le e mengwe ya Mošupologo re be re bokana gotee gore re bolele ka modiro wa rena wa beke ye e thomago, le go abelana mediro ya go hlokomela legae la rena. Ka moka ga rena re ile ra lemoga gore selo se segolo e be e le modiro wa boboledi, gomme re naganne ka seo, ka moka re ile ra šoma mmogo ka botee. Ke thabela gore le ka mohla ga se ra ka ra ba le diphapano tše dikgolo legaeng le ge e le lefe la magae a rena.

Kabelo ya rena ya mafelelo e be e le kua Breña, lefelo le lengwe la ka ntle ga toropo la kua Lima. Phuthego ya gona e lerato ya Dihlatse tše 70 e ile ya gola ka lebelo go ya go tše ka godimo ga tše 100, ke moka go ile gwa hlongwa phuthego e nngwe kua Palominia. E bile nakong ye moo Irene a ilego a thoma go babja. Ke ile ka thoma go lemoga gore ka dinako tše dingwe o be a lebala dilo tšeo a di boletšego, gomme ka dinako tše dingwe o be a e-⁠na le bothata bja go gopola tsela ya go ya gae. Gaešita le ge a ile a amogela tlhokomelo e botse ya tša kalafo, boemo bja gagwe bo ile bja phuhlama ganyenyane-ganyenyane.

Ka manyami, ka 1990 ke ile ka swanelwa ke go dira dithulaganyo tša gore re boele Engelane moo kgaetšedi ya-ka Ivy a ilego a re amogela ka botho legaeng la gagwe. Nywaga e mene ka morago, Irene o ile a hwa a e-⁠na le nywaga e 81. Ke ile ka tšwela pele bodireding bja nako e tletšego, ke hlankela ke le mogolo go e nngwe ya diphuthego tše tharo tša toropong ya gešo. Le gona, ke ya Manchester gatee ka morago ga nako go ya go kgothatša sehlopha sa Sepaniši sa moo.

Morago bjale ke bile le phihlelo e ruthetšago pelo yeo e thomilego nywaga-some pejana ge ke be ke bapalela beng ba dintlo dithero tša metsotso e mehlano keramafomong ya-ka. Ke sa gopola gabotse ngwanenyana wa sekolo yo monyenyane yo a bego a eme ka morago ga mmagwe mojako, a theeditše molaetša.

Mafelelong ngwaneyana yo o ile a hudugela Canada, gomme mogwera wa gagwe yo a sa dulago kua Runcorn le yoo ga bjale e lego Hlatse o ile a tšwela pele a ngwalelana le yena. Morago bjale o ile a ngwala gore Dihlatse tše pedi di ile tša mo etela gomme tša diriša dipolelwana tše pedi tšeo ka mo go sa letelwago di ilego tša mo gopotša ka seo a ilego a se kwa therong yela e gatišitšwego ya metsotso e mehlano. Ka go lemoga motheo wa therešo, ga bjale ke mohlanka yo a ineetšego wa Jehofa gomme o ile a kgopela gore ditebogo tša gagwe di fetišetšwe go lesogana leo le ilego la etela legaeng la mmagwe mo e ka bago e nywaga e 60 e fetilego! Ka kgonthe, le ka mohla ga nke re tseba kamoo dipeu tša therešo di tla melago gotee le go gola ka gona.​—Mmoledi 11:⁠6.

Ee, ke lebelela morago ka kgotsofalo e kgolo bophelong bja-ka bjo ke bo feditšego tirelong ya Jehofa e bohlokwa. Ga e sa le go tloga ge ke ineela ka 1931, le ka mohla ga se ka ka ka thiša go ya kopanong ya batho ba Jehofa. Gaešita le ge nna le Irene re se na bana, ke thabela go ba le barwa le barwedi ba moya ba ka godimo ga ba 150, ka moka ga bona ba hlankela Tatago rena wa legodimong, Jehofa. Bjalo ka ge mosadi wa-ka yo a rategago a ile a bolela, ka kgonthe ditokelo tša rena e bile lethabo leo le sa bapišwego.

[Mengwalo ya ka tlase]

[Caption on page 24]

Mma, mathomong a bo-1900

[Caption on page 25]

Ka godimo: Nna le Irene re le ka pele ga kharabane ya rena

[Caption on page 25]

Ka go le letshadi: Hilda Padgett, nna, Irene le Joyce Rowley kua Leeds, Engelane, 1940

[Caption on page 27]

Go laletša batho polelong ya phatlalatša kua Cardiff, Wales, 1952