PHIHLELO

Jehofa o Gogela Baikokobetši Therešong

KA GE GO ANEGA ASANO KOSHINO

Ka 1949, nywageng e sego kae ka morago ga ge Ntwa ya II ya Lefase e fedile, motho yo motelele le yo a nago le bogwera wa go tšwa nageng e šele o ile a etela lapa leo ke bego ke le šomela kua Motseng wa Kobe. E be e le moromiwa wa mathomo-​thomo wa Dihlatse tša Jehofa yo a ilego a tla Japane. Ketelo ya gagwe e ile ya mpulela sebaka sa gore ke kwe therešo ya Beibele. Eupša e re pele ke le botše ka setlogo sa-ka.

KE BELEGWE ka 1926 motsaneng wo o lego ka leboa la Selete sa Okayama. Ke be ke le wa bohlano go bana ba seswai. Tate e be e le modumedi yo a ineetšego wa modimo wa ma-Shinto wa lefelong la borapedi leo le lego tikologong. Ka gona, ngwaga ka moka rena bana re ile ra thabela meletlo le go kopana gape re le lapa meletlong ya bodumedi.

Ge ke dutše ke gola, ke be ke e-⁠na le dipotšišo tše dintši ka bophelo, eupša ke be ke tshwenyegile kudu ka lehu. Go ya ka setšo batho ba be ba swanetše go hwela ka gae gomme bana ba be ba swanetše go ba kgaufsi le malao a ditho tša lapa tšeo di lego kgaufsi le go hwa. Ke ile ka ikwa ke nyamile kudu ge makgolo a be a e-⁠hwa le ge ngwanešo yo monyenyane a be a e-⁠hwa pele a ka fetša ngwaga. E be e le mo go tšhošago go nna go nagana ka lehu la batswadi ba-ka. ‘Na ka kgonthe lehu ke lona feela leo re swanetšego go le letela? Na go ka ba go e-⁠na le morero o oketšegilego bophelong?’ Ke be ke fišegela go tseba.

Ka 1937, ge ke be ke le ka go grade ya botshelela sekolong sa mephato ya tlase, Ntwa magareng ga ma-Japane le ma-China e ile ya thoma. Banna ba be ba ngwadišwa gomme ba romelwa mogoleng wa ntwa kua China. Bana ba sekolo ba ile ba laela bo-tatago bona le bana babo bona, ba goeletša mmušiši ka gore “banzai!” (phela galelele). Batho ba be ba kgodišegile gore Japane e tla fenya, e lego naga ye e bušwago ke Modimo le yeo mmušiši wa yona e lego modimo yo a phelago.

Go se go ye kae, malapa a ile a thoma go amogela  ditsebišo tša mahu go tšwa lefelong la ntwa. Malapa ao a hwetšwego a be a sa homotšege. Lehloyo le be le gola ka dipelong tša bona, gomme ba be ba thabišwa ke ge go e-⁠ba le ba bantši bao ba gobetšego goba ba bolailwego ka lehlakoreng la lenaba. Eupša ka nako e swanago, ke ile ka nagana gore, ‘Batho bao ba lego ka lehlakoreng la lenaba le bona ba swanetše go ba ba tlaišega go fo swana le rena ge bao ba ba ratago ba e-⁠hwa.’ Nakong ya ge ke be ke aloga sekolong sa mephato ya tlase, ntwa e be e šetše e tsenelela ka China.

Go Gahlana le Motho yo a Tšwago Nageng e Šele

Ka ge re be re le balemi, lapa lešo le be le diila ka dinako tšohle, eupša tate o ile a ntumelela gore ke phegelele thuto ge feela e be e sa akaretše ditshenyagalelo. Ka gona, ka 1941, ke ile ka tsena sekolo sa banenyana feela kua Motseng wa Okayama, wo o lego bokgoleng bjo e ka bago dikhilomithara tše 100. Sekolo se be se diretšwe go ruta banenyana gore e tle e be basadi bao ba nyetšwego le bomma bao ba nago le bokgoni, gomme se be se abela barutwana gore ba ye go dula toropong le malapa a humilego e le bao ba ithutago go dira mošomo wa ka gae. Mesong barutwana ba be ba ithuta ka go šoma malapeng a, gomme thapama ba be ba e-⁠ya sekolong.

Ka morago ga ge moletlo wa go amogela barutwana ba bafsa sekolong o fedile, morutiši wa-ka, yoo a bego a apere kimono, o ile a nkiša ntlong e kgolo. Eupša ka lebaka leo le sa tsebjego mosadi wa ka lapeng leo ga se a ka a nkamogela. Morutiši o ile a botšiša gore: “Na gona re ka ya lapeng la Mdi. Koda?” O ile a nkiša ntlong yeo e bego e agilwe ka mokgwa wa ka bodikela gomme a kokota mojako. Ka morago ga nakwana, mosadi yo motelele yoo a nago le meriri e mešweu o ile a tšwa. Ke be ke maketše kudu! E be e se mo-Japane, gomme ke be ke se ka ka ka bona motho yo a tšwago ka bodikela le ka mohla bophelong bja-ka. Morutiši o ile a ntsebiša Mdi. Maud Koda gomme a tloga kapejana. Ke be ke tšama ke goga mekotla ya-ka ge ke tsena ka ntlong ke tšhogile. Ka morago ke ile ka lemoga gore Mdi. Maud Koda e be e le mo-Amerika yo a bego a nyetšwe ke monna wa mo-Japane yoo a ilego a ithuta kua United States. O be a ruta Seisemane dikolong tšeo go tšona go rutwago tša kgwebo.

Bophelo bja leema-ema bo ile bja thoma gatee-tee mesong e latelago. Monna wa Mdi. Koda o be a tlaišwa ke dithunthwane, gomme ke be ke swanetše go thuša ka go mo hlokomela. Ka ge ke be ke sa kwešiše Seisemane le gatee, ke ile ka thoma go tshwenyega ganyenyane. Ke ile ka lokologa ge Mdi. Koda a be a mpolediša ka Sejapane. Letšatšing le lengwe le le lengwe, ke be ke e kwa ba boledišana ka Seisemane, gomme ganyenyane-ganyenyane ditsebe tša-ka di ile tša tlwaela leleme leo. Ke be ke rata boemo bjo bo thabišago bja ka lapeng.

Ke ile ka kgahlwa ke boikemišetšo bja Maud bja go hlokomela monna wa gagwe yo a babjago. Monna wa gagwe o be a rata go bala Beibele. Ke ile ka lemoga ka morago gore banyalani ba be ba hweditše kgatišo ya Sejapane ya puku ya The Divine Plan of the Ages lebenkeleng leo le rekišago dipuku tšeo di šetšego di dirišitšwe le gore e be e dutše e le babeeletši ba kgatišo ya Seisemane ya Morokami ka nywaga e mentši.

Ka letšatši le lengwe ke ile ka newa Beibele e le mpho. Ke be ke thabile ka gobane e be e le ka lekga la pele bophelong bja-ka ke e-⁠ba le Beibele yeo e lego ya-ka. Ke ile ka e bala tseleng ya go ya le go boa sekolong eupša ke sa e kwešiše. Ka ge ke be ke godišitšwe ke le mo-Japane wa mo-Shinto, Jesu Kriste o be a bonagala a le kgole le nna. Ke be ke sa lemoge gore se e be e le mathomo a seo mafelelong se tlago go dira gore ke rate therešo ya Beibele, yeo e  bego e tla araba dipotšišo tša-ka tša mabapi le bophelo le lehu.

Ditiragalo tše Tharo Tšeo di Nyamišago

Go se go ye kae nywaga e mebedi ya go ithuta mošomo e ile ya fela, gomme ke ile ka swanelwa ke go laela lapa. Ka morago ga ge ke feditše sekolo, ke ile ka tsenela sehlopha sa banenyana bao ba bego ba ithapetše go dira mošomo o itšego gomme ka tšea karolo go direng diyunifomo tša madira a ka dikepeng. Ditlhaselo tša lefaufaung tša difofane tša go thuthupiša tša Amerika tše di bitšwago B-⁠29 di ile tša thoma, gomme ka August 6, 1945, pomo ya athomo e ile ya lahlelwa Hiroshima. Matšatšing a sego kae ka morago, ke ile ka amogela thelekeramo, gomme ka kwa gore mma o be a babja o šoro. Ke ile ka namela setimela sa pele seo se yago gae. Ge ke fologa setimela, yo mongwe wa leloko o ile a nkgahlanetša gomme a mpotša gore mma o hlokofetše. O hwile ka August 11. Seo ke bego ke se boifa ka nywaga e mentši bjale se be se direga e le ka kgonthe! A ka se sa hlwa a bolela le nna gape goba go myemyela le nna.

Ka August 15, go fenywa ga Japane e ile ya ba selo sa kgonthe. Ka gona ke ile ka swanelwa ke go lebeletšana le ditiragalo tše tharo tše di nyamišago, tšeo di diregilego ka nako e kopana ya matšatši a lesome: go thuthupa ga pomo ya pele ya athomo, lehu la mma le go fenywa ga Japane moo go ilego gwa ba bohlokwa historing. Lega go le bjalo e be e le mo go homotšago go tseba gore batho ba be ba ka se sa hwa ntweng. Ka ge ke be ke ikwa ke nyamile kudu, ke ile ka tlogela mošomo wa feketoring gomme ka boela nageng ya gešo.

Go Gogelwa Therešong

Ka letšatši le lengwe, ke ile ka amogela lengwalo le ke bego ke sa le letela leo le tšwago go Maud Koda kua Okayama. O ile a botšiša ge e ba ke be ke tla kgona go yo mo thuša ka mešomo ya ka lapeng, ka ge a be a nyaka go bula sekolo sa Seisemane. Ke be ke sa tsebe gore ke dire’ng, eupša ke ile ka amogela taletšo ya gagwe. Nywaga e sego kae ka morago, ke ile ka hudugela Kobe le lapa la ga Koda.

Mathomong a selemo sa 1949, monna yo motelele yo a nago le bogwera o ile a etela lapa la ga Koda. Leina la gagwe e be e le Donald Haslett, gomme o be a e-⁠tšwa Tokyo a tlile Kobe go tlo nyakela baromiwa ba Kobe bodulo. E be e le moromiwa wa mathomo-thomo wa Dihlatse tša Jehofa yo a ilego a tla Japane. Ntlo e ile ya hwetšwa, gomme ka November 1949, baromiwa ba sego kae ba ile ba fihla Kobe. Ka letšatši le lengwe, ba bahlano ba bona ba ile ba tla go etela lapa la ga Koda. Ba babedi ba bona, e lego Lloyd Barry le Percy Iszlaub, ba ile ba bolela ka Seisemane mo e ka bago ka metsotso e lesome le bao ba bego ba kgobokane ka ngwakong. Maud o be a tsebja ke baromiwa e le kgaetšedi wa Mokriste gomme go be go bonagala a kgothaditšwe ke segwera se. E bile ka yona nako yeo mo ke ilego ka tutueletšega go ithuta Seisemane.

Ka thušo ya baromiwa ba fišegago, ke ile ka ithuta go kwešiša ditherešo tša motheo tša Beibele ganyenyane-ganyenyane. Ke ile ka hwetša dikarabo tša dipotšišo tšeo ke bego ke dutše ke e-⁠na le tšona go tloga bjaneng. Ee, Beibele e nea kholofelo ya go phela ka mo go sa felego lefaseng la paradeise le kholofetšo ya tsogo bakeng sa “bohle ba lexo mabitleng.” (Johane 5:​28, 29; Kutollo 21:​1, 4) Ke ile ka leboga Jehofa kudu bakeng sa go dira gore kholofelo e bjalo e kgonege ka sehlabelo sa topollo sa Morwa wa gagwe, Jesu Kriste.

Mediro e Thabišago ya Pušo ya Modimo

Go tloga ka December 30, 1949, go fihla ka January 1, 1950, kopano ya pele ya pušo ya Modimo kua Japane e ile ya swarelwa legaeng la baromiwa la Kobe. Ke ile ka ya le Maud. Ntlo ye e kgolo mathomong e be e le ya ma-Nazi gomme ge ke le go yona ke be ke kgona go bona karolo e kgahlišago ya Inland Sea le ya sehlakahlaka sa Awaji. Ka ge ke be ke e-⁠na le tsebo e nyenyane ka Beibele, ke be ke kwešiša ganyenyane dilo tšeo di bego di bolelwa. Lega go le bjalo, ke be ke kgahlilwe kudu ke baromiwa bao ba bego ba gwerana ka bolokologi le batho ba ma-Japane. Palo-moka ya ba 101 e ile ya ba gona kopanong ye bakeng sa polelo ya phatlalatša.

Kapejana ka morago ga moo, ke ile ka dira phetho ya go tšea karolo tirelong ya tšhemo. Go ya ka ntlo le ntlo go be go nyaka gore ke be le sebete, ka ge ke be ke e-⁠na le dihlong ka tlhago. Mesong e mengwe, Ngwanabo rena Lloyd Barry o ile a tla go ntšea legaeng la rena gore a ye le nna tirelong. O ile a thoma ka ntlo yeo e bego e le kgaufsi le ya Kgaetšedi Koda. Ke be ke iphihlile ka yena ge ke dutše ke theeditše thero ya gagwe. Ge ke be ke e-⁠ya ka lekga la bobedi, ke ile ka šoma le baromiwa ba bangwe ba babedi. Mosadi yo a tšofetšego wa mo-Japane  o ile a re laletša gore re tsene, a theetša gomme ka morago a nea yo mongwe le yo mongwe wa rena galase ya mafsi. O ile a amogela thuto ya legae ya Beibele gomme mafelelong a ba Mokriste yo a kolobeditšwego. E be e le mo go kgothatšago go mmona a tšwela pele.

Ka April 1951, Ngwanabo rena Nathan H. Knorr, yo a tšwago ntlong-kgolo ya Brooklyn, o ile a etela Japane ka lekga la pele. Batho ba ka bago 700 ba ile ba tla polelong ya phatlalatša yeo a e neilego Holong ya Kyoritsu kua Kanda, Tokyo. Sebokeng se se kgethegilego, ka moka bao ba bego ba le gona ba ile ba thabela go lokollwa ga kgatišo ya Sejapane ya Morokami. Kgweding e latelago, Ngwanabo rena Knorr o ile a etela Kobe gomme sebokeng se se kgethegilego sa moo, ke ile ka kolobetšwa e le go bontšha boineelo bja-ka go Jehofa.

Mo e ka bago ngwaga ka morago, ke ile ka kgothaletšwa go tsenela tirelo ya nako e tletšego, e lego tirelo ya bobulamadibogo. Go be go e-⁠na le babulamadibogo ba sego kae Japane ka nako yeo, gomme ke ile ka ipotšiša gore ke be ke tla itlhokomela bjang. Le gona ke ile ka nagana ka seo se bego se tla direga mabapi le tebelelo ya-ka ya lenyalo. Eupša ka morago ke ile ka thoma go lemoga gore go hlankela Jehofa go swanetše go tla pele bophelong, ka gona ka 1952 ke ile ka ba mmulamadibogo. Ka mo go thabišago, ke ile ka kgona go šomela Kgaetšedi Koda ka nakwana ge ke dutše ke bula madibogo.

Mo e ka bago ka yona nako yeo, mogolo’aka, yo ke bego ke nagana gore o bolaetšwe ntweng, o ile a boa gae le lapa la gagwe ba e-⁠tšwa Taiwan. Lapa lešo ga se la ka la kgahlegela Bokriste, eupša ka phišego ya bobulamadibogo, ke ile ka thoma go ba romela dimakasine le dipukwana tša rena. Ka morago, ngwanešo o ile a hudugela Kobe le lapa la gagwe ka baka la mošomo wa gagwe. Ke ile ka botšiša mogadibo wa-ka gore: “Na o badile dimakasine?” Ke ile ka makatšwa ke ge a araba ka gore, “Ke dimakasine tše di kgahlišago.” O ile a thoma go ithuta Beibele le yo mongwe wa baromiwa gomme kgaetšedi ya-ka yo monyenyane yo a bego a dula le bona o ile a ithuta le yena. Ge nako e dutše e e-⁠ya, bobedi bja bona e ile ya ba Bakriste ba kolobeditšwego.

Go Kgahlišwa ke Borwarre bja Ditšhaba-tšhaba

Kapejana ka morago ga moo, ke ile ka makatšwa ke ge ke amogela taletšo ya go ba gona sehlopheng sa bo-22 sa Sekolo sa Beibele sa Watchtower sa Gil­ead. Nna le ngwanabo rena Tsutomu Fukase re be re le ba pele ba tšwago Japane bao ba ilego ba laletšwa sekolong. Ka 1953, pele ga ge sekolo se thoma, re ile ra kgona go ba gona Kopanong ya Mokgatlo wa Lefase le Lefsa yeo e ilego ya swarelwa Yankee Stadium kua New York. Ke ile ka kgahlišwa kudu ke borwarre bja ditšhaba-tšhaba bja batho ba Jehofa.

Letšatšing la bohlano la kopano, baeti ba ma-Japane, bao ba bantši ba bona e bego e le baromiwa, ba be ba swanetše go apara di-kimono. Ka ge kimono yeo ke ilego ka e romela ka sekepe pejana e sa ka ya fihla ka nako, ke ile ka kgopela ya Kgaetšedi Knorr. Ge lenaneo le tšwela pele pula e ile ya thoma go na, gomme ke be ke tshwenyegile ka gore kimono e ka thapa. Ka wona motsotso woo, motho yo mongwe ka bonolo o ile a nkapeša jase ya go thibela pula a le ka morago ga-ka. Kgaetšedi yo mongwe yo a bego a eme kgaufsi le nna o ile a botšiša gore: “Na o tseba gore ke mang?” Ka morago ke ile ka lemoga gore ke Ngwanabo rena Frederick W. Franz, e lego setho sa Sehlopha se Bušago. Ke ile ka lemoga borutho bja mokgatlo wa Jehofa e le ka kgonthe!

Sehlopha sa bo-22 sa Gilead e be e tloga e le sa ditšhaba-tšhaba, se be se e-⁠na le barutwana ba 120 bao ba tšwago dinageng tše 37. Gaešita le ge re be re sa kwešišane ka baka la maleme a sa swanego, re ile ra thabela borwarre bja ditšhaba-tšhaba ka mo go feletšego. Letšatšing leo go bego go e-⁠wa lehlwa ka  February 1954, ke ile ka aloga gomme ka newa kabelo ya gore ke boele morago Japane. Morutwana gotee le nna, Inger Brandt, e lego kgaetšedi wa mo-Sweden, o be a swanetše go šoma gotee le nna Motseng wa Nagoya. Moo, re ile ra šoma le sehlopha sa baromiwa bao ba tšhabišitšwego Korea ka baka la ntwa. Nywaga e sego kae yeo ke e feditšego tirelong ya boromiwa e be e le ya bohlokwa kudu go nna.

Go ba Tirelong e Thabišago re le Banyalani

Ka September 1957, ke ile ka laletšwa go yo hlankela Bethele ya Tokyo. Ntlo ya mabato a mabedi yeo e agilwego ka mapolanka e ile ya šoma e le ofisi ya lekala ya Japane. Lekaleng, go be go e-⁠na le ditho tše nne feela, go akaretša le Ngwanabo rena Barry, yo e bego e le molebeledi wa lekala. Ba bangwe ka moka mo lapeng e be e le baromiwa. Ke be ke abetšwe go fetolela le go bala ke hlahloba diphošo gotee le go hlwekiša, go hlatswa diaparo, go apea le tše dingwe.

Mošomo kua Japane o be o oketšega, gomme bana babo rena ba bantši ba ile ba laletšwa go tla Bethele. Yo mongwe wa bona o ile a ba molebeledi phuthegong yeo ke bego ke kopanela go yona. Ka 1966 nna le ngwanabo rena yoo, e lego Junji Koshino, re ile ra nyalana. Ka morago ga ge re nyalane, Junji o ile a abelwa go ya modirong wa tikologo. E be e le mo go thabišago go tseba bana bešo le dikgaetšedi ba bantši gakaakaa ge re dutše re e-⁠ya diphuthegong tše di sa swanego. Ka ge ke be ke neilwe kabelo ya go fetolela, ke be ke e dira legaeng leo re bego re dula go lona bekeng yeo. Ge re dutše re sepela, re be re swanelwa ke go rwala dipukuntšu tše boima, re sa bale sutukheise ya rena le mekotla e mengwe.

Re ile ra thabela modiro wa tikologo ka nywaga ya ka godimo ga e mene gomme ra bona ge mokgatlo o tšwela pele o gola. Lekala le ile la hudugela Numazu, gomme nywaga ka morago la hudugela Ebina, moo meago ya lekala e lego gona ga bjale. Nna le Junji re thabetše tirelo ya Bethele ka nako e telele, ga bjale re šoma le lapa la ditho tše ka bago 600. Ka May 2002, bagwera ba dulago Bethele ka botho ba ile ba keteka nywaga ya-ka e 50 ke le tirelong ya nako e tletšego.

Ke Thabetše go Bona Koketšego

Ge ke be ke thoma go hlankela Jehofa morago kua ka 1950, go be go e-⁠na le bagoeledi ba sego kae Japane. Ga bjale go na le bagoeledi ba Mmušo ba ka godimo ga 210 000. Ka kgonthe, bao ba swanago le dinku ba dikete ba gogetšwe go Jehofa go fo swana le nna.

Bana babo rena ba bane ba baromiwa le kgaetšedi bao ba ilego ba re etela ngwakong wa Kgaetšedi Koda morago kua ka 1949 gotee le kgaetšedi Maud Koda, ka moka ga bona ba hwile ba botega. Mogolo’aka yoo e bego e le mohlanka wa bodiredi le yena o hwile gotee le mogadibo’aka yoo a thabetšego tirelo ya bobulamadibogo ka nywaga e ka bago e 15. Tebelelo ya bokamoso e tla ba efe bakeng sa batswadi ba-ka, bao lehu la bona ke bego ke le boifa ge ke be ke sa le ngwana? Kholofetšo ya Beibele ka tsogo e nnea kholofelo gotee le kgothatšo.​—Ditiro 24:⁠15.

Ge ke lebelela morago, ke nagana gore go gahlana ga-ka le Maud ka 1941 go ile gwa fetola bophelo bja-ka. Ge nkabe ke se ke ka gahlana le yena ka nako yeo le gona ge nkabe ke se ke ka amogela taletšo ya gagwe ya gore ke yo mo šomela gape ka morago ga ntwa, mohlomongwe nkabe ke ile ka aga polaseng ya rena yeo e lego motsaneng wo o lego lekatana gomme nkabe ke se ka ba le kgokagano le ge e le efe le baromiwa ba mehleng yeo ya pele. Ke leboga Jehofa gakaakang bakeng sa go nkgogela therešong ka go diriša Maud le baromiwa ba pele!

Ke e na le Maud Koda le monna wa gagwe. Ke ka pele ka go le letshadi

Ke e na le baromiwa ba tšwago Japane kua Yankee Stadium ka 1953. Ke ka mafelelong ka go le letshadi

Ke le Bethele le monna wa-ka Junji