PHIHLELO

‘Jehofa ke tlo mo Leboga Ka’ng?’

KA GE GO ANEGA MARIA KERASINIS

Ge ke e-⁠na le nywaga e 18, ke ile ka nyamiša batswadi ba-ka o šoro, ke be ke le molahlwa lapeng lešo e bile ke le sekwero motsaneng wa gešo. Dikgopelo, kgapeletšo le ditšhošetšo di ile tša dirišwa e le go leka go kgaotša go botegela ga-ka Modimo​—gwa se be le nko e tšwago lemina. Ke be ke kgodišegile gore go kgomarela therešo ya Beibele ka potego go tla tliša ditšhegofatšo tše tšwago go Modimo. Ge ke lebelela morago nywageng ya ka godimo ga e 50 ya go hlankela Jehofa, ke dumelelana le mantšu a mopsalme a rego: “Morêna [“Jehofa,” NW ] ke tlo mo leboxa ka’ng tše di botse tšohle tše a ntiretšexo tšôna?”​—Psalme 116:⁠12.

KE BELEGWE ka 1930, kua Aggelokastro, motsaneng wo o lego kgole le boema-kepe bja Cen­chreae ka dikhilomithara tše ka bago tše 20, ka bohlabela bja Isthmus ya Korinthe, moo go ilego gwa hlongwa phuthego ya Bakriste ba therešo ya lekgolong la pele la nywaga.​—Ditiro 18:​18; Ba-Roma 16:⁠1.

Lapa lešo le be le phela ka khutšo. Tate e be e le ntona ya setšhaba gomme o be a hlompšha kudu. Ke be ke le wa boraro go bana ba bahlano. Batswadi ba-ka ba re godišitše re le ditho tše di ineetšego tša Kereke ya Greek Orthodox. Ke be ke e-⁠ba gona Mmiseng ka Sontaga se sengwe le se sengwe. Ke be ke ipobola dibe pele ga diswantšho tša bodumedi, ke tšhuma dikerese nywakong ya thapelo ya metsaneng le go boloka dinako ka moka tša go ikona. Gantši ke be ke nagana ka go ba moitlami wa mosadi. Ge nako e dutše e e-⁠ya, ke ile ka ba wa pele ka lapeng go nyamiša batswadi ba-ka.

Go Kgahlišwa ke Therešo ya Beibele

Ge ke be ke e-⁠na le nywaga e ka bago 18, ke ile ka lemoga gore Katina e lego kgaetšedi ya yo mongwe wa bo-molame’a-ka yoo a bego a dula motsaneng  wa kgaufsi le wa rena, o be a bala dikgatišo tša Dihlatse tša Jehofa le gore o be a se sa hlwa a e-⁠ya kerekeng. Se se ile sa ntshwenya kudu, ka gona ke ile ka dira phetho ya gore ke mo thuše go boela go seo ke bego ke nagana gore ke tsela e nepagetšego. Ka gona, ge a be a tlile go re etela, ke ile ka rulaganyetša gore re sepe-sepele mo motsaneng, ka boikemišetšo bja go feta ntlong ya moruti. Moruti o ile a thoma poledišano ka molokeloke wa dikwero malebana le Dihlatse tša Jehofa, a di bitša bahlanogi bao ba kgelošitšego Katina. Poledišano e ile ya tšwela pele ka mašego a mararo a latelelanago. Katina o ile a ganetša ditatofatšo tša gagwe ka moka ka go nea mabaka a lokišeditšwego gabotse a tšwago ka Beibeleng. Mafelelong, moruti o ile a mmotša gore ka gobane e be e le mosetsana yo a bogegago, yo bohlale, o swanetše go thabela bofsa bja gagwe ge a sa dutše a kgona gomme a kgahlegele Modimo ge a šetše a tšofetše.

Ga se ka ka ka botša batswadi ba-ka ka poledišano yeo, eupša Sontaga se se latelago, ke ile ka se ye kerekeng. Mosegareng wa sekgalela, moruti o ile a tla ka go akgofa lebenkeleng la gešo. Ke ile ka iphahlelela ka gore ke be ke swanetše go šala lebenkeleng gore ke thuše tate.

Moruti o ile a mpotšiša gore: “Na leo ke lona lebaka goba na ngwanenyana yola o go tutueditše?”

Ke ile ka bolela ka go lebanya gore: “Batho ba ba na le ditumelo tše kaone go feta tša rena.”

Moruti o ile a retologela go tate gomme a re: “Mna. Economos, raka wa leloko la geno ka go akgofa; ke phehli ka lapeng la gago.”

Lapa Lešo le a Ntlhanogela

Se se diragetše mafelelong a bo-1940 ge Gerika e be e lebeletšane le mahlaba a šoro ao a bakilwego ke ntwa ya selegae. Ka ge tate a be a boifa gore dihlopha tša marabele di ka tla tša ntšea, o ile a rulaganyetša gore ke tloge motsaneng gomme ke ye ngwakong wa mogolo’a-ka motsaneng woo Katina a bego a dula go wona. Dikgweding tše pedi tšeo ke dutšego moo ka tšona, ke ile ka thušwa go kwešiša seo Beibele e se bolelago ditabeng tše mmalwa. Ke ile ka nyamišwa ke go bona gore dithuto tše dintši tša Kereke ya Orthodox di be di sa tšwe ka mangwalong. Ke ile ka lemoga gore Modimo ga a amogele borapedi bja diswantšho le gore ditšo tše di fapa-fapanego tša bodumedi​—tše bjalo ka go hlompšha ga sefapano​—ga se tša thongwa ke Bokriste le gore motho o swanetše go rapela Modimo “ka Môya le ka therešô” e le gore a mo thabiše. (Johane 4:​23; Ekisodo 20:​4, 5) Go feta tšohle, ke ile ka ithuta gore Beibele e nea kholofelo e kgahlišago ya bophelo bjo bo sa felego lefaseng! Ditherešo tše bjalo tša bohlokwa kudu tša Beibele di bile gare ga ditšhegofatšo tša pele tša motho ka noši tšeo ke di amogetšego go Jehofa.

Go sa dutše go le bjalo, ngwanešo le monna wa gagwe ba ile ba lemoga gore ke be ke sa dire leswao la sefapano nakong ya dijo, goba go rapela ka pele ga diswantšho tša bodumedi. Bošegong bjo bongwe bobedi bja bona ba ile ba mpetha. Letšatšing le le latelago ke ile ka dira phetho ya go tloga legaeng la bona, gomme ka ya ga mmane. Molamo o ile a tsebiša tate. Go se go ye kae ka morago tate o ile a tla a sekišitše megokgo gomme a leka go fetola monagano wa-ka. Molamo o ile a khunama ka pele ga-ka, gomme a kgopela gore ke mo swarele, ka mo swarela. E le go rarolla taba, ba ile ba nkgopela gore ke boele kerekeng, eupša ke ile ka ema ke tiile.

Ge ke boela motsaneng wa gabo tate, dikgateletšo di ile tša tšwela pele. Ke be ke se na tsela ya go boledišana le Katina, le gona ke be ke se na dipuku tšeo nka di balago, gaešita le yona Beibele. Ke be ke thabile kudu ge yo mongwe wa bo-motswal’a-ka a be a leka go nthuša. Ge a be a ile Korinthe, o ile a hwetša Hlatse gomme a boa le puku ya “Let God Be True” le kopi ya Mangwalo a Bakriste a Segerika, tšeo ke ilego ka thoma go di balela ka sephiring.

Bophelo bo Fetoga ka Tsela e sa Letelwago

Kganetšo e šoro e ile ya tšwela pele ka nywaga e meraro. Ga se ka ka ka kopana le Dihlatse le ge e le dife goba go amogela dipuku le ge e le dife. Lega go le bjalo, seo ke bego ke sa se tsebe ke gore diphetogo tše dikgolo tšeo di akaretšago bophelo bja-ka di be di le kgaufsi le go direga.

Tate o ile a mpotša gore ke swanetše go ya go malome’a-ka kua Thesalonika. Pele ke e-⁠ya Thesalonika, ke ile ka ya lefelong la go rokišetša diaparo kua Korinthe gore ke yo rokiša jase. E ile ya ba mo go makatšago gakaakang ge ke hwetša gore Katina o šoma fao! Re ile ra thaba kudu ge re bonana ka morago ga nako e telele gakaalo. Ge bobedi bja rena re be re tloga lefelong leo, re ile ra gahlana le lesogana le le kgahlišago kudu leo le bego le e-⁠ya gae go tšwa mošomong, le ragela paesekela. Leina la lona  e be e le Charalambos. Ka morago ga go tsebana, re ile ra phetha ka gore re tla nyalana. Le gona e bile mo e ka bago ka yona nako ye, ka January 9, 1952, moo ke ilego ka bontšha boineelo bja-ka go Jehofa ka go kolobetšwa.

Charalambos o be a kolobeditšwe pejana. Le yena o ile a lebeletšana le kganetšo go tšwa lapeng labo. Charalambos o be a fišega kudu. O be a hlankela e le mothuši wa mohlanka wa phuthego e bile a swara le dithuto tše dintši tša Beibele. Go se go ye kae, bo-mogolo’agwe ba ile ba amogela therešo, gomme lehono ditho tše dintši tša malapa a bona le tšona di hlankela Jehofa.

Tate o be a tloga a rata Charalambos, ka gona o ile a dumela gore re nyalane, eupša ga se go be bonolo gore mma a kwešiše seo. Go sa šetšwe tše ka moka, nna le Charalambos re ile ra nyalana ka March 29, 1952. E bile feela kgaetšedi’a-ka yo mogolo le yo mongwe wa bo-motswal’a-ka bao ba ilego ba tla lenyalong. Ka nako yeo ke be ke sa tsebe gore Charalambos o tla ipontšha e le tšhegofatšo e sa bapišwego gakaakang​—mpho ya kgonthe e tšwago go Jehofa! Ke le mogwera wa gagwe, ke ile ka kgona go aga bophelo bja-ka tirelong ya Jehofa.

Go Matlafatša Bana Babo Rena

Ka 1953, nna le Charalambos re ile ra dira phetho ya go hudugela Athene. Ka ge a be a nyaka go dira mo go oketšegilego modirong wa boboledi, Charalambos o ile a rola modiro kgwebong ya lapa labo gomme a hwetša mošomo wa nakwana. Re be re fetša dinako tša thapama re le gotee bodireding bja Bokriste e bile re swara dithuto tše dintši tša Beibele.

Ka baka la thibelo ya molao bodireding bja rena, re ile ra swanelwa ke go dira dilo ka bohlale. Ka mohlala, re ile ra dira phetho ya go bea kopi ya makasine wa Morokami lefasetereng la ngwakwana wa go rekišetša, bogareng bja Athene, moo monna wa-ka a bego a šoma gona ka nakwana. Lephodisa la maemong a phagamego le ile la re botša gore makasine wo o be o thibetšwe. Lega go le bjalo, le ile la botšiša ge e ba le ka kgona go hwetša kopi gore le ye go botšiša ka yona ofising ya tša tšhireletšo. Ge bašomi ba moo ba le kgonthišeditše gore makasine o be o le molaong, le ile la boa gore le tlo re botša. Kapejana ka morago ga ge bana babo rena ba bangwe bao ba bego ba e-⁠na le nywakwana ya go rekišetša ba kwele se, le bona ba ile ba thoma go bea dikopi tša Morokami mafasetereng a nywakwana ya bona ya go rekišetša. Monna yo mongwe o ile a ikhweletša Morokami ngwakwaneng wa rena wa go rekišetša, gomme a ba Hlatse, gabjale o hlankela e le mogolo.

Le gona re ile ra thabela go bona kgaetšedi’aka yo monyenyane a ithuta therešo. O be a tlile Athene go tlo ithuta kholetšheng ya go ithutela go sesiša dikepe tša babapatši, gomme re ile ra mo tšea ra ya le yena kopanong. Dikopano tša rena di be di swarelwa ka sephiring dithokgweng. O ile a rata seo a se kwelego, eupša go se go ye kae ka morago ga moo o ile a thoma go tšea maeto. Go le lengwe la maeto a gagwe, o ile a fihla boema-kepeng bja Argentina. Moo, moromiwa o ile a namela sekepe gore a dire boboledi, gomme kgaetšedi’a-ka e ile ya mo kgopela dimakasine tša rena. Re ile ra thaba kudu ge re be re amogela lengwalo la gagwe leo le bego le re: “Ke hweditše therešo. Ntireleng peeletšo ya dimakasine.” Lehono, yena le lapa la gagwe ba hlankela Jehofa ka potego.

Ka 1958 monna wa-ka o ile a laletšwa go hlankela e le molebeledi wa mosepedi. Ka ge modiro wa rena o be o thibetšwe le gona maemo a be a le thata kudu, balebeledi ba basepedi gantši ba be ba sa hlankele le basadi ba bona. Ka October 1959, re ile ra botšiša bana babo rena bao ba ikarabelago ofising ya lekala ge e ba nka sepela le yena. Ba ile ba dumela. Re be re swanetše go etela le go matlafatša diphuthego tša tikologong ya magareng ya Gerika gotee le ya ka leboa.

 Maeto ao a be a se bonolo. Go be go e-⁠na le ditsela tše sego kae tša sekontiri e bile di le kgole le kgole. Ka ge re be re se na koloi, gantši re be re sepela ka dinamelwa tša batho bohle goba ka dilori, gotee le dikgogo le dilo tše dingwe tšeo di rekišwago. Re be re rwala diputsi tša raba e le gore re kgone go sepela ditseleng tša maraga. Ka ge motsaneng o mongwe le o mongwe go be go e-⁠na le madira a setšhaba ao a bitšwago feela maemong a tšhoganetšo, re ile ra swanelwa ke go tsena motseng bošego e le gore re efoge go botšološišwa.

Bana babo rena ba be ba tloga ba tšeela godimo diketelo tše. Gaešita le ge ba bantši ba bona ba be ba šoma ka thata mašemong a bona, ba ile ba iteka ka ditsela tšohle gore ba be gona dibokeng tšeo di bego di swarwa bošego kudu magaeng a fapa-fapanego. Le gona bana babo rena ba be ba amogela baeng kudu gomme ba ile ba re nea tše kaone kudu tšeo ba bego ba e-⁠na le tšona, gaešita le ge ba be ba e-⁠na le tše sego nene. Ka dinako tše dingwe re ile ra robala le lapa ka moka ka phapošing e tee. Tumelo ya bana babo rena, kgotlelelo le phišego di ile tša ipontšha e le tšhegofatšo e nngwe e humišago go rena.

Go Katološa Tirelo ya Rena

Ka February 1961, ge re be re etetše ofisi ya lekala ya kua Athene, re ile ra botšišwa ge e ba re be re ka rata go hlankela Bethele. Re ile ra araba ka mantšu a Jesaya a rego: “Ke nna e, nthomê!” (Jesaya 6:⁠8) Dikgweding tše pedi ka morago, re ile ra amogela lengwalo leo le bego le re laela go tla Bethele ka pela ka mo go kgonegago. Ka gona, re ile ra thoma go hlankela Bethele ka May 27, 1961.

Re be re rata kabelo ya rena e mpsha e bile go se go ye kae re ile ra ikwa re dudišegile. Monna wa-ka o be a šoma lefapheng la Tirelo le la Dipeeletšo, gomme ka morago a hlankela Komiting ya Lekala ka nakwana. Ke be ke e-⁠na le dikabelo tše di fapa-fapanego ka legaeng. Go be go e-⁠na le ditho tše 18 tša lapa ka nako yeo, eupša mo e ka bago ka nywaga e mehlano, go be go e-⁠na le batho ba ka bago 40 ka ge sekolo sa bagolo se be se swarelwa Bethele. Mesong, ke be ke hlatswa dibjana, ke thuša moapei, ke alola malao a 12 le go lokiša ditafola bakeng sa dijo tša mosegare. Thapama, ke be ke šidila diaparo le go hlwekiša dintlwana tša boithomelo le diphapoši. Le gona ke be ke šoma bohlatswetšong gatee ka beke. Go be go e-⁠na le mošomo o montši, eupša ke be ke thabela go thuša.

Re be re swaregile kudu dikabelong tša rena tša Bethele gotee le tirelong ya tšhemo. Re be re swara dithuto tša Beibele tše di ka fihlago go tše šupa ka makga a mantši. Mafelo-bekeng, ke be ke sepela le Charalambos ge a e-⁠ya go nea dipolelo diphuthegong tše di fapa-fapanego. Re be re le monwana le lenala.

Re ile ra swara thuto ya Beibele le banyalani ba bangwe bao ba bego ba e-⁠na le ditlemo tše tiilego le Kereke ya Greek Orthodox e bile e le bagwera ba kgaufsi ba moruti yo a bego a etelela pele sehlopha sa baemedi ba kereke sa go lwantšha bohlanogi. Ka ntlong ya bona, ba be ba e-⁠na le phapoši yeo e bego e tletše ka diswantšho tša bodumedi, moo diorelo di bego di thuntšhwa kgafetša-kgafetša e bile difela tša Byzentium di letšwa letšatši ka moka. Ka lebaka le itšego la nako, re be re ba etela ka bo-Labone gore re ithute Beibele, gomme mogwera wa bona wa moruti a ba etela ka bo-Labohlano. Ka letšatši le lengwe ba ile ba re kgopela gore re kgonthišetše gore re tla tla legaeng la bona ka gobane ba be ba nyaka go re bontšha selo se itšego seo re bego re sa se letela. Selo sa pele seo ba ilego ba re bontšha sona e bile phapoši yela. Ba be ba tlošitše diswantšho ka moka tša bodumedi gomme ba e mpshafaditše. Banyalani ba ba ile dira tšwelopele e oketšegilego gomme ba kolobetšwa. Ge re ba bala ka moka, re ile ra thabela go bona batho ba ka bago 50 bao re ilego ra swara le bona dithuto tša Beibele ba neela maphelo a bona go Jehofa le go kolobetšwa.

 Go gwerana le bana babo rena ba tloditšwego e be e le tšhegofatšo e kgethegilego yeo ke ilego ka e thabela. Go etelwa ke ditho tša Sehlopha se Bušago, tše bjalo ka Bana babo rena Knorr, Franz le Hen­schel e be e le mo go kgothatšago kudu. Ka morago ga nywaga ya ka godimo ga e 40, ke sa dutše ke nagana gore go hlankela Bethele ke tokelo e kgolo.

Go Lebeletšana ka Katlego le Bolwetši le go Lahlegelwa

Ka 1982 monna wa-ka o ile a thoma go bontšha ditšhupo tša bolwetši bja Alzheimer. Ka 1990 boemo bja gagwe bja maphelo bo be bo mpefetše, gomme mafelelong o be a nyaka go hlokomelwa ka mehla. Nywageng e seswai ya mafelelo ya bophelo bja gagwe, re be re sa kgone go tloga Bethele le gatee. Bana babo rena ba bantši ba rategago ba lapeng la Bethele gotee le balebeledi ba ikarabelago, ba ile ba rulaganyetša go re thuša. Lega go le bjalo, go sa šetšwe thušo ya bona e botho, ke ile ka swanelwa ke go fetša diiri tše dintši ke mo hlokomela bošego le mosegare. Ka dinako tše dingwe dilo di be di e-⁠ba thata ka mo go tseneletšego, gomme ke be ke sa robale ka mašego a mantši.

Ka July 1998 monna wa-ka yo a rategago o ile a hlokofala. Gaešita le ge ke mo gopola kudu, ke kgothatšwa ke therešo ya gore o ka kgopolong ya Jehofa, e bile ke a tseba gore Jehofa o tla mo gopola gotee le ba bangwe ba dimilione tsogong.​—Johane 5:​28, 29.

Go Leboga Ditšhegofatšo tše di Tšwago go Jehofa

Gaešita le ge ke lahlegetšwe ke monna wa-ka, ga ke noši. Ke sa dutše ke e-⁠na le tokelo ya go hlankela Bethele, e bile ke thabela lerato le tlhokomelo ya lapa ka moka la Bethele. Le gona ba leloko la-ka ba akaretša bana babo rena le dikgaetšedi ba moya go dikologa Gerika ka moka. Gaešita le ge gona bjale ke e-⁠na le nywaga ya ka godimo ga e 70, ke sa dutše ke kgona go šoma letšatši ka moka ka khitšhing le ka phapošing ya bojelo.

Ka 1999 toro ya-ka ya bophelo ka moka e ile ya phethagala ge ke be ke etela ntlo-kgolo ya lefase ya Dihlatse tša Jehofa kua New York. Ga ke kgone go hlalosa kamoo ke ilego ka ikwa ka gona. E be e le phihlelo e agago le e sa lebalegego.

Ge ke lebelela morago, ke tloga ke dumela gore ke dirišitše bophelo bja-ka ka tsela e kaone. Mošomo o kaone kudu woo motho le ge e le ofe a ka bago le ona ke wa go hlankela Jehofa ka nako e tletšego. Nka bolela ka kgodišego gore ga se ka ka ka hloka selo. Jehofa o ile a hlokomela nna le monna wa-ka ka lerato moyeng le nameng. Go tšwa phihlelong ya-ka, ke kwešiša lebaka leo ka lona mopsalme a ilego a botšiša gore: “Morêna [“Jehofa,” NW] ke tlo mo leboxa ka’ng tše di botse tšohle tše a ntiretšexo tšôna?”​—Psalme 116:⁠12.

Nna le Charalambos re be re le monwana le lenala

Monna wa-ka a le ka ofising ya gagwe lekaleng

Ke nagana gore tirelo ya Bethele ke tokelo e kgolo