Phihlelo

Ke Thekgilwe ke go Kgotsofala ka Tsela ya go Boifa Modimo

KA GE GO ANEGA BENJAMIN IKECHUKWU OSUEKE

Kapejana ka morago ga go tsenela bodiredi bja Bokriste ka nako e tletšego, ke ile ka etela legaeng la batswadi ba-ka. Ge tate a se no mpona o ile a ntshwara ka gempe gomme a thoma go omanya ka gore, “Lehodu!” O ile a tšea thipa ya gagwe e kgolo gomme a mpetha ka lehlakore la yona la pepetla. Ba gokwa ke lešata, batho ba bangwe ba motsaneng ba ile ba kgobokana legaeng la rena. Ke be ke utswitše’ng? E re ke hlalose.

KE BELEGWE ka 1930 kua motsaneng wa Umuariam ka borwa-bohlabela bja Nigeria, gomme ke be ke le wa pele go bana ba šupa. Kgaetšedi’aka yo mogolo go dikgaetšedi tša-ka o hwile a e-na le nywaga e 13. Batswadi ba-ka e be e le ma-Anglican. Tate e be e le molemi, gomme mma o be a e-na le kgwebo e nyenyane. O be a e-ya mebarakeng ya tikologong yeo e lego kgole le motsana wa rena ka dikhilomithara tše 30 go yo reka boleke bja makhura a mopalema gomme o be a boa ka lona letšatši leo. Ke moka, mesong ya letšatši le le latelago, o be a e-ya toropong ya seteišeneng sa ditimela yeo e lego kgole ka dikhilomithara tše 40 go yo rekiša makhura. Ge e ba a hweditše lešokotšo, leo gantši le bego le sa fete ranta, o be a reka dijo bakeng sa lapa gomme a boa ka lona letšatši leo. O be a dira seo ka mehla ka nywaga e 15 go ba go fihla a e-hwa ka 1950.

Ke ile ka thoma dithuto tša-ka sekolong sa motsaneng wa gešo seo se bego se swarwa ke Kereke ya Anglican, eupša gore ke fetše sekolo sa-ka sa mephato ya tlase ke be ke swanetše go dula lefelong la bodula-barutwana leo le lego kgole ka dikhilomithara tše 35. Ka ge batswadi ba-ka ba be ba se na tšhelete ya gore ke tšwetše pele dithuto tša-ka, ke ile ka thoma go nyaka mošomo. Mathomong ke ile ka šoma ke le molata wa mohlokomedi wa ditimeleng kua Lagos, yeo e lego ka bodikela bja Nigeria, ke moka ke ile ka šomela mohlankedi wa setšhaba kua Kaduna, yeo e lego ka leboa la Nigeria. Kua Motseng-mogolo wa Benin, woo o lego ka bodikela-gare bja  Nigeria, ke ile ka hwetša mošomo wa go ba mongwaledi wa ramolao, gomme ka morago ke ile ka šoma lefelong la go sega dikota. Go tloga moo ke ile ka ya Cameroon ka 1953 go yo dula le malome’aka yoo a ilego a nthuša go hwetša mošomo mašemong a go tšweletša rubber. Moputso wa-ka wa kgwedi le kgwedi e be e le diranta tše ka bago 62. Ke be ke šoma mešomo ya maemo a tlase feela, lega go le bjalo ke be ke kgotsofetše ge feela ke be ke e-na le dijo tše di lekanego.

Modiidi o Nkabela Mahumo

Silvanus Okemiri, e lego mošomi-gotee le nna, e be e le yo mongwe wa Dihlatse tša Jehofa. O be a diriša sebaka se sengwe le se sengwe go boledišana le nna ka tsebo ya gagwe ya Beibele ge re dutše re sega bjang le go tšhela morole go dikologa dimela tša go tšweletša rubber. Gaešita le ge ke be ke mo theetša, ga se ka ka ka gata mogato ka nako yeo. Lega go le bjalo, ge malome’aka a be a lemoga gore ke be ke ikgokaganya le Dihlatse, o ile a dira sohle seo a ka se kgonago gore a nnyamiše. O ile a ntemoša ka gore: “Benji, o se ke wa etela Mna. Okemiri. Ke motho wa Jehofa e bile ke modiidi. Motho le ge e le ofe yo a gweranago le yena o tla swana le yena.”

Mathomong a 1954, ka ge ke be ke sa kgone go kgotlelela boemo bjo thata bja mošomo khamphaning, ke ile ka boela gae. Mehleng yeo Kereke ya Anglican e be e kgomaretše ka go tia ditekanyetšong tša boitshwaro. Ke ile ka gola ke hlaswa boitshwaro bjo bo gobogilego. Lega go le bjalo, go se go ye kae, ke ile ka šišimišwa ke boikaketši bjo bo bego bo le gona gare ga bao ke bego ke tsena kereke le bona. Gaešita le ge ba be ba bolela ka go tia gore ba latela ditekanyetšo tša Beibele, tsela ya bona ya bophelo e be e sa dumelelane le boipolelo bja bona. (Mateo 15:8) Ke ile ka ba le dingangišano tše dintši le tate, e lego seo se ilego sa senya tswalano ya rena o šoro. Bošegong bjo bongwe ke ile ka fo tloga gae.

Ke ile ka hudugela Omoba, e lego torotswana ya seteišeneng sa ditimela. Le gona moo ke ile ka gahlana le Dihlatse tša Jehofa. Priscilla Isiocha, yoo ke bego ke mo tseba go tšwa motsaneng wa gešo, o ile a nnea pukwana ya “This Good News of the Kingdom” le ya After Armageddon—God’s New World. * Ke ile ka di bala ka phišego, ke kgodišegile gore ke hweditše therešo. Kerekeng ya gešo re be re sa bale Beibele; re be re lebiša tlhokomelo ditšong tša batho. Lega go le bjalo, dipuku tša Dihlatse ka dinako tšohle di be di tsopola go tšwa Beibeleng.

Ka lebaka la ka tlase ga kgwedi ka morago, ke ile ka botšiša Ngwanabo rena le Kgaetšedi Isiocha gore kereke ya bona e tsena neng. Ge ke be ke fihla sebokeng sa Dihlatse tša Jehofa ka lekga la pele, ke be ke sa kwešiše selo le gatee. Sehlogo sa Morokami se be se le mabapi le ‘Gogo wa Magogo,’ yo go boletšwego ka yena ka pukung ya boporofeta ya Hesekiele. (Hesekiele 38:1, 2) Ke be ke sa tlwaela mantšu a mantši ao a bego a dirišwa, eupša ke be ke kgahlilwe kudu ke kamogelo e borutho yeo ke ilego ka e newa, moo ke ilego ka phetha ka go boelela ka Sontaga se se latelago. Sebokeng sa bobedi, ke ile ka kwa ka modiro wa boboledi. Ka gona ke ile ka botšiša Priscilla gore ba ya neng modirong wa boboledi. Ka Sontaga sa boraro, ke ile ka sepela le bona ke swere Beibele e nyenyane. Ke be ke se na mokotla wa go ya modirong wa boboledi goba dipuku le ge e le dife tšeo di theilwego Beibeleng. Lega go le bjalo, ke ile ka ba mogoeledi wa Mmušo ka ba ka bega tirelo ya tšhemo mafelelong a kgwedi yona yeo!

Ga go na yo a ilego a ithuta le nna Beibele, eupša nako le nako ge ke be ke etela ba ga Isiocha, ke be ke ithuta mantšu a tumelo le a kgothatšo go tšwa Mangwalong le go hwetša dipuku tše dingwe tša Beibele. Ka December 11, 1954, kopanong ya selete kua Aba, ke ile ka bontšha boineelo bja-ka go Jehofa ka go kolobetšwa meetseng. Ngwana wa ramogolo’aka yo ke bego ke dula le yena gotee le go mo šomela ke le yoo a ithutago modiro wa diatla o ile a tlogela go nnea dijo le go ntlwaetša gomme a se ke a ntefa gaešita le peni bakeng sa ditirelo tšeo ke ilego ka mo direla tšona. Lega go le bjalo, ga se ka ka ka mo hloya; ke be ke fo leboga gore ke na le tswalano ya motho ka noši le Modimo. Se se ile sa nnea kgothatšo le khutšo ya monagano. Dihlatse tša tikologong  di ile tša nthuša. Ba ga Isiocha ba ile ba nnea dijo, gomme ba bangwe ba ile ba nkadima tšhelete ya gore ke thome kgwebo e nyenyane. Bogareng bja 1955, ke ile ka reka paesekela yeo e kilego ya dirišwa, gomme ka March 1956, ke ile ka tšea modiro wa bobulamadibogo bja ka mehla. Go se go ye kae ka morago ga moo, ke ile ka lefa dikoloto tša-ka. Lešokotšo leo ke ilego ka le dira kgwebong e be e le le lenyenyane kudu, eupša mo nakong ye ke be ke kgona go itlhokomela. Seo Jehofa a bego a nnea sona se be se ntekane.

Go Utswa Bana Bešo go ya ka Kgopolo ya Tate

Kapejana ka morago ga ge ke hweditše legae la-ka ka noši, selo sa pele seo ke ilego ka tshwenyega ka sona e be e le go thuša bana bešo moyeng. Ka baka la kgethollo ya tate le pelaelo ya gagwe e kgolo, o ile a gana ke e-ba Hlatse. Ka gona, ke be ke tla kgona bjang go thuša bana bešo gore ba ithute therešo ya Beibele? Ke ile ka ithapela go hlokomela moratho’aka e lego Ernest, ka gona tate o ile a mo dumelela gore a dule le nna. Ernest o ile a amogela therešo ka go akgofa gomme a kolobetšwa ka 1956. Phetogo ya gagwe e ile ya gakatša kganetšo ya tate. Lega go le bjalo, kgaetšedi’aka yo a bego a šetše a nyetšwe le yena o ile a tla therešong le monna wa gagwe. Ge ke be ke rulaganyetša gore kgaetšedi’aka wa bobedi e lego Felicia, a tle go fetša nako ya maikhutšo a sekolo le nna, tate o ile a dumela le ge a be a sa rate. Go se go ye kae, Felicia le yena o ile a kolobetšwa gore e be yo mongwe wa Dihlatse tša Jehofa.

Ka 1959, ke ile ka ya gae go yo tšea Bernice, e lego kgaetšedi’aka wa boraro, gore a tlo dula le Ernest. Ke nakong yeo ka yona tate a ilego a ntlhasela, ka go mpea molato wa gore ke utswa bana ba gagwe. O ile a palelwa ke go kwešiša gore ba be ba dirile phetho ya motho ka noši ya gore ba hlankele Jehofa. Tate o ile a dira keno ya gore le ka mohla a ka se ke a dumelela Bernice gore a sepele le nna. Eupša letsogo la Jehofa ga se le le kopana, ka gobane ngwageng o latelago, Bernice o ile a tla go tlo fetša nako ya gagwe ya maikhutšo a sekolo le Ernest. Go etša bana babo, o ile a amogela therešo gomme a kolobetšwa.

‘Go Ithuta Sephiri sa go Kgotsofala’

Ka September 1957, ke ile ka thoma go hlankela ke le mmulamadibogo yo a kgethegilego, ke šoma diiri tše 150 modirong wa boboledi kgwedi ka kgwedi. Nna le modirišani-gotee le nna, e lego Sunday Irogbelachi, re ile ra hlankela tikologong e kgolo ya kua Akpu-na-abuo, Etche. Kopanong ya pele ya tikologo yeo re ilego ra ya go yona ge re be re dutše re le moo, go ile gwa kolobetšwa batho ba 13 go tšwa sehlopheng sa rena. Mo nakong ye re thabela gakaakang go bona diphuthego tše 20 tšeo di lego tikologong yeo!

Ka 1958, ke ile ka tsebana le Christiana Azuike, e lego mmulamadibogo wa ka mehla yo a kopanelago le Phuthego ya Aba Bohlabela. Ke be ke rata phišego ya gagwe, gomme ka December wona ngwageng woo, re ile ra nyalana. Mathomong a 1959, ke ile ka kgethwa go ba molebeledi wa mosepedi, ke etela le go kgothatša diphuthego tša bana babo rena ba moya. Go tloga ka yona nako yeo go fihla ka 1972, nna le mosadi wa-ka re ile ra etela mo e nyakilego go ba diphuthego ka moka tša batho ba Jehofa tikologong ya ka bohlabela le ya ka bodikela-gare bja Nigeria.

Diphuthego di be di arogane kudu, gomme mokgwa wa rena o mogolo wa go sepela e be e le ka paesekela. Ge re be re hlankela diphuthegong tšeo di lego ditoropong tše dikgolo, bana babo rena ba be ba hira thekisi gore e re iše phuthegong e latelago. Maemong a mangwe diphapoši tšeo re bego re dula go tšona di be di kgophilwe ka leraga e bile di se na disiling. Re be re robala malaong ao a dirilwego ka dikota tša sehlare sa raffia. Malao a mangwe a be a e-na le materase a bjang ao a khupeditšwego ka mmete; gomme a mangwe a be a se na materase le gatee. Tekanyo le phepo ya dijo e be e se bothata go rena. Ka ge nakong e fetilego re ile ra ithuta go kgotsofalela dinyakwa tša motheo, re be re thabela dijo le ge e le dife tšeo re bego re di newa, gomme bao ba re amogetšego ba ile ba thabela seo. Metse-megolo e mengwe e be e se na mohlagase ka nako yeo, ka gona ka dinako tšohle re be re swara lebone la rena la parafene. Lega go le bjalo, go sa šetšwe maemo a thata, re ile ra thabela dinako tše di thabišago le diphuthego.

Nywageng yeo, re ile ra lemoga bohlokwa bja keletšo ya moapostola Paulo e rego: “Xe re na le dijô le diaparô, a re kxolweng ke tšôna.” (1 Timotheo 6:8) Ka go lebeletšana le mathata, Paulo o ile a ithuta sephiri seo se ilego sa mo thuša gore a dule a kgotsofetše. Sephiri seo e be e le eng? O hlalositše ka gore: “Bobôtlana ke a bo tseba; le motlalô ke a o tseba. Ke tlwaetše tšohle [“ke ithutile sephiri,” NW], e ka ba xo hora le xo kwa tlala; e ka ba xo tlalêlwa ke dilô, e ka ba xo di hlôka.” Re ile ra ithuta sephiri se se swanago. Le gona Paulo o itše: “Ke kxôna tšohle ka  Eo [Modimo] a mphaxo matla.” (Ba-Filipi 4:12, 13) Seo se ile sa ipontšha e le sa therešo gakaakang boemong bja rena! Re be re šegofaditšwe ka kgotsofalo, e lego tekanyo e feletšego ya mediro e agago ya Bokriste, gotee le khutšo ya monagano.

Go Hlankela Diphuthego re le Lapa

Bofelong bja 1959, morwa wa rena wa pele e lego Joel, o ile a belegwa, gomme ka 1962, mošemane wa bobedi e lego Samuel, o ile a latela. Nna le Christiana re ile ra tšwela pele modirong wa bosepedi, re etela diphuthego re e-na le bašemane. Ka 1967, ntwa ya selegae ya Nigeria e ile ya thoma. Dikolo di ile tša tswalelwa ka baka la ditlhaselo tša lefaufaung tšeo di sa kgaotšego. Mosadi wa-ka e be e le morutiši pele a ntlatša modirong wa bosepedi, ka gona nakong ya ntwa o ile a rutela bana ba rena ka gae. Samuel o ile a kgona go bala le go ngwala a e-na le nywaga e tshela. Ge a be a e-ya go tsena sekolo ka morago ga ntwa, o be a šetše a šiile dithaka tša gagwe ka mephato e mebedi.

Ka nako yeo, re be re sa lemoge ka mo go feletšego mathata a go godiša bana mola re dutše re le modirong wa bosepedi. Lega go le bjalo, go newa kabelo ya go hlankela re le babulamadibogo ba kgethegilego ka 1972 go ile gwa ipontšha go e-na le mohola go rena. Seo se ile sa re dumelela gore re dule tikologong e tee e le gore re kgone go lebiša tlhokomelo e lekanego boemong bja moya bja lapa la rena. Mathomong, re ile ra ruta barwa ba rena bohlokwa bja go kgotsofala ka tsela ya go boifa Modimo. Ka 1973, Samuel o ile a kolobetšwa, gomme Joel o ile a tšea bobulamadibogo bja ka mehla wona ngwageng woo. Barwa ba rena ka bobedi ba nyetše basadi ba ba kgahlišago ba Bakriste gomme mo nakong ye ba godišetša bana ba bona ka noši therešong.

Masetla-pelo a Ntwa ya Selegae

Ge ntwa ya selegae e be e thoma, ke be ke hlankela phuthegong ya Onitsha ke le molebeledi wa tikologo, ke sepela le lapa la-ka. Ntwa yeo e ile ya gatelela ka go rena ka mo go oketšegilego go hloka mohola ga go kgoboketša dilo tše di bonagalago goba go di bota. Ke ile ka bona batho ba tšhaba bakeng sa go phološa maphelo a bona—ba tlogela dithoto tša bona tša bohlokwa ditarateng.

Ge ntwa e dutše e gakala, banna ka moka bao ba phetšego gabotse ba ile ba ngwadišwa go tša bohlabani ka kgapeletšo. Bana babo rena ba bantši bao ba bego ba gana go ngwadišwa ba ile ba tlaišwa. Re be re sa kgone go sepela ka bolokologi. Go hlaela ga dijo go ile gwa tsoša kgakanego nageng. Theko ya seripa-gare sa khilograma ya cassava e ile ya ya godimo go tloga go disente tše 48 go ya go diranta tše 96 gomme theko ya komiki ya letswai e ile ya tloga go diranta tše 55 go ya go diranta tše 290. Mafsi, potoro le swikiri di ile tša se sa hwetšagala. E le gore re tšwele pele re phela, re be re šila papaya e sa butšwago gomme re e tswaka le folouru e nyenyane ya cassava. Le gona re be re e-ja ditšie, matlakala a cassava, matlakala a semela sa hibiscus, mahlaka (elephant grass)—matlakala le ge e le afe ao re bego re ka a hwetša. Nama e be e le letsaka leo le bego le bitša tšhelete ya godimo, ka gona ke ile ka swara mekgaditswane gore bana ba je. Lega go le bjalo, go sa šetšwe gore maemo a be a le thata gakaakang, Jehofa o ile a re thekga ka dinako tšohle.

Lega go le bjalo, seo se bego se le kotsi le go feta e be e le tlala ya moya yeo e bakilwego ke ntwa. Bana babo rena ba bantši ba ile ba tšhaba tikologong ya ntwa ba tšhabela sethokgweng goba metsaneng e mengwe, ge ba dutše ba tšhaba ba ile ba timetša dikgatišo tša bona tše dintši tšeo di theilwego Beibeleng ge e ba ba sa di timetša ka moka. Go oketša moo, lepheko leo le bego le dirilwe ke madira a mmušo le ile la thibela dipuku tše difsa tšeo di theilwego Beibeleng go tsena tikologong ya Biafran. Gaešita le ge diphuthego tše dintši di ile tša leka go  swara diboka, boemo bja moya bja bana babo rena bo ile bja fokola ka gobane tlhahlo yeo e tšwago ofising ya lekala e be e sa kgone go ba fihlelela.

Go lwa le Tlala ya Moya

Balebeledi ba basepedi ba ile ba dira sohle seo ba ka se kgonago go tšwela pele le thulaganyo ya go etela phuthego e nngwe le e nngwe. Ka ge bana babo rena ba bantši ba be ba tšhabile ditoropong, ke ile ka ba nyaka gohle moo ke bego nka ba hwetša gona. Tiragalong e nngwe, ke ile ka tlogela mosadi wa-ka le bana lefelong leo le šireletšegilego gomme ka sepela ke nnoši ka dibeke tše tshela, ke etela metsana e fapanego gotee le dikarolo tša sethokgwa ke nyaka bana babo rena.

Ge ke be ke hlankela phuthegong ya Ogbunka, ke ile ka kwa gore go na le sehlopha se segolo sa Dihlatse tikologong ya Isuochi yeo e lego seleteng sa Okigwe. Ka gona ke ile ka kgopela gore bana babo rena ba tikologong yeo ba tsebišwe gore ba bokane mašemong a dimake ao a bego a le motsaneng wa Umuaku. Nna le ngwanabo rena wa mokgalabje re ile ra ragela dipaesekela tša rena ka dikhilomithara tše 15 go ya mašemong, moo Dihlatse tše 200, go akaretša basadi le bana, di bego di bokane gona. Ka thušo ya kgaetšedi wa mmulamadibogo, re ile ra kgona go hwetša sehlopha se sengwe sa Dihlatse tše ka bago lekgolo, tšeo di bego di tšhabetše sethokgweng sa Lomara.

Lawrence Ugwuegbu e be e le yo mongwe wa bana babo rena ba sebete bao ba bego ba dula toropong yeo e sentšwego ke ntwa ya Owerri. O ile a ntsebiša gore go be go e-na le Dihlatse tše mmalwa tikologong ya Ohaji. Di be di sa kgone go sepela ka bolokologi, ka ge mašole a be a thopile tikologo yeo. Bobedi bja rena re ile ra ragela dipaesekela tša rena bošego gomme ra gahlana le Dihlatse tše ka bago 120 kompong ya ngwanabo rena. Le gona re ile ra diriša sebaka seo go etela Dihlatse tše dingwe mafelong ao di bego di iphihlile go ona.

Ngwanabo rena Isaac Nwagwu o ile a bea bophelo bja gagwe kotsing bakeng sa go nthuša go hwetša bana babo rena ba bangwe bao ba bego ba gapeleditšwe go tloga magaeng a bona. O ile a ntshediša Noka ya Otamiri ka seketswana gore ke yo gahlana le Dihlatse tša ka godimo ga 150 tšeo di bego di bokane kua Egbu-Etche. Ngwanabo rena yo mongwe wa moo o ile a re: “Le ke letšatši le lebotse ka go fetišiša bophelong bja-ka! Le ka mohla ga se ka ka ka nagana gore ke tla phela gore ke bone molebeledi wa tikologo gape. Ge nka hwa gona bjale ntweng ye yeo e lwewago, gona ke tla hwa ke kgotsofetše.”

Ke be ke le kotsing ya go ngwadišwa go tša bohlabani ka kgapeletšo, eupša ke ile ka bona tšhireletšo ya Jehofa leboelela. Thapameng e nngwe, ge ke be ke boela moo ke dulago gona ka morago ga go ba le seboka le bana babo rena ba ka bago 250, sehlopha sa balaodi ba madira se ile sa nkemiša moo se bego se dirile lepheko tseleng. Ba ile ba mpotšiša gore: “Ke ka baka la’ng o se wa tsenela tša bohlabani?” Ke ile ka hlalosa gore ke be ke le moromiwa yo a bolelago ka Mmušo wa Modimo. Ke ile ka lemoga gore ba be ba ikemišeditše go nkiša kgolegong. Ka morago ga thapelo e kopana ya setu, ke ile ka botša molaodi wa bona gore, “Ke kgopela gore le ntokolle.” Ka mo go makatšago o ile a araba ka gore, “Na o bolela gore re swanetše go go lokolla?” Ke ile ka araba ka gore: “Ee, ntokolleng.” O ile a re, “O lokologile go ka sepela.” Ga go le o tee wa mašole yoo a ilego a bolela selo se sengwe.—Psalme 65:1, 2.

Kgotsofalo e Tliša Ditšhegofatšo tše di Oketšegilego

Ka morago ga ge ntwa e fedile ka 1970, ke ile ka tšwela pele ke hlankela modirong wa tikologo. E be e le tokelo go nna go thuša go rulaganya diphuthego lefsa. Ke moka, nna le Christiana re ile ra hlankela re le babulamadibogo ba kgethegilego go ba go fihla ka 1976, ge ke be ke kgethelwa go ba molebeledi  wa tikologo gape. Go ya bogareng bja ngwaga woo, ke ile ka abelwa modiro wa selete. Nywaga e šupa ka morago, nna le mosadi wa-ka re ile ra laletšwa go hlankela ofising ya lekala ya Dihlatse tša Jehofa ya Nigeria, yeo e lego legae la rena mo nakong ye. Mo lekaleng, gantši mothopo wa rena wa lethabo le legolo ke go bona gape bana babo rena le dikgaetšedi bao re ilego ra gahlana le bona nakong ya ntwa ya selegae le dinakong tše dingwe bao ba sa dutšego ba hlankela Jehofa ka potego.

Go theoša le nywaga, Christiana e be e le mothekgi wa-ka yo a makatšago le molekane wa-ka yo a mpotegelago ka go se kwanantšhe. Kgopolo ya gagwe ya go holofela tše botse ka bophelo le go ba yo a ikemišeditšego go sa šetšwe mathata ao a sa kgaotšego a tša maphelo ao a ilego a a kgotlelela ga e sa le go tloga ka 1978, e ile ya nthuša go tšwela pele ka kabelo ya-ka. Re ile ra kgona go bona go rereša ga mantšu a mopsalme a rego: “Xe a babya à le dilaong, Morêna ó tlo mo thêkxa.”—Psalme 41:3.

Ge ke lebelela morago go theoša le nywaga ye ya modiro wa pušo ya Modimo, ke tloga ke leboga Jehofa bakeng sa ditšhegofatšo tša gagwe tše di kgahlišago. Ka go kgotsofalela tšeo a re neago tšona, nka bolela e le ka kgonthe gore ke hweditše lethabo le legolo. Lethabo la go bona bana bešo, bana ba-ka le malapa a bona ka moka ba hlankela Jehofa gotee le nna le mosadi wa-ka ke tšhegofatšo yeo e sa bapišwego le selo. Jehofa o nkgotsofaditše ka bophelo bjo bo humilego le bjo bo nago le morero. Ga go na le e tee ya dikganyogo tša-ka yeo e ilego ya tlogelwa e sa kgotsofatšwa.

[Mengwalo ya ka tlase]

[Lepokisi go letlakala 27]

Thulaganyo Yeo e Lego Nakong e Thuša go Thekga Borwarre

Bogareng bja bo-1960, lehloyo la magareng ga dihlopha tša merafo ya ka leboa le ya ka bohlabela bja Nigeria le ile la baka ditšhitišo, borabele, go hloka molao le bošoro gare ga merafo. Ditiragalo tše di ile tša tliša kgateletšego go Dihlatse tša Jehofa, tšeo di bego di ikemišeditše go dula di tieletše boema-gareng bja tšona ntweng ye. Tše ka bago 20 tša tšona di ile tša bolawa. Tše dintši tša tšona di ile tša loba dithoto tša tšona ka moka.

Ka May 30, 1967, dilete tša ka bohlabela tša Nigeria di ile tša arogana le mmušo, gomme tša bopa Repabliki ya Biafra. Madira a mmušo a ile a rulaganyetšwa ntwa, gomme thibelo e matla e ile ya dirišwa malebana le tikologo ya ka Bohlabela. Ntwa ya selegae yeo e tletšego tšhollo ya madi le e šoro e ile ya latela.

Boema-gare bja Dihlatse tša Jehofa kua tikologong ya Biafra bo ile bja di dira gore e be tšona di hlaselwago kudu. Dikuranta di ile tša gatiša ditlhaloso tšeo di tletšego pefelo, tšeo di bego di gatelela pono ya setšhaba malebana le tšona. Lega go le bjalo, Jehofa o ile a kgonthišetša gore bahlanka ba gagwe ba amogela dijo tša moya. Bjang?

Mathomong a 1968, mohlankedi wa setšhaba o ile abelwa go yo šoma kua Yuropa gomme yo mongwe o ile a abelwa go yo šoma lebaleng la difofane kua Biafra. Bobedi bja bona e be e le Dihlatse. Dikabelo tša bona di ile tša ba bea ka mahlakoreng a fapanego ao e bego e le ona tsela e nnoši ya go kgokaganya Biafra le dinaga tše dingwe. Dihlatse tše tše pedi di ile tša ithapela go šoma mošomo o kotsi wa go tsenya dijo tša moya ka nageng ya Biafra. Le gona di ile tša thuša bana babo rena bao ba lego kgateletšong ka ditlabelo tša tlhakodišo. Bana babo rena ba babedi ba ile ba kgona go boloka thulaganyo ye e bohlokwa e tšwela pele nakong ka moka ya ntwa, yeo e ilego ya fela ka 1970. Yo mongwe wa bona ka morago o ile a re, “Thulaganyo ye e be e phagametše selo le ge e le sefe seo batho ba bego ba ka kgona go se rulaganya.”

[Seswantšho go letlakala 23]

Ka 1956

[Seswantšho go letlakala 25]

Ka 1965, re e na le barwa ba rena e lego Joel le Samuel

[Seswantšho go letlakala 26]

Ke tšhegofatšo gakaakang go hlankela Jehofa re le lapa!

[Seswantšho go letlakala 27]

Lehono, nna le Christiana re hlankela lekaleng la Nigeria