Na Baruti ba Swanetše go Rera ka Dipolitiki?

“MOPIŠOPO-MOGOLO wa Canada o ile a botša basepedi ba bodumedi gore, go tšea karolo dipolitiking go ka thuša badiidi . . . Gaešita le ge tshepedišo ya tša dipolitiki e sa bonagale e dumelelana le thato ya Modimo, ‘re swanetše go tšea karolo go yona e le gore re kgone go tliša toka go badiidi.’”—Catholic News.

Dipego tša baetapele ba bodumedi bao ba bolelelago go tšea karolo dipolitiking ga se tšeo di sa tlwaelegago; e bile ga se selo seo se sa tlwaelegago gore baetapele ba bodumedi ba be le maemo a itšego go tša dipolitiki. Ba bangwe ba ile ba leka go mpshafatša dipolitiki. Ba bangwe ba a ratwa le go gopolwa ka baka la masolo a bona ditabeng tše bjalo ka go lekana ga merafo le go fedišwa ga bokgoba.

Lega go le bjalo, ditho tše dintši tša kereke di ikwa di sa dudišege ge baruti ba tšona ba tšea lehlakore ditabeng tša tša dipolitiki. Sehlogo sa Christian Century sa mabapi le thutatumelo ya tša dipolitiki se itše: “E be e le bao ba tsenago kereke ya Protestanta bao ka dinako tše dingwe ba bego ba belaetšwa ke go tšea karolo phatlalatša ga baruti ba bona.” Batho ba bantši bao e lego badumedi ba nagana gore kereke ke e kgethwa kudu gore e ka ba le karolo dipolitiking.

Se se rotoša dipotšišo tše dingwe tše di kgahlišago tšeo di tshwenyago batho ka moka bao ba kganyogago go bona lefase le le kaone. Na baruti ba Bokriste ba ka mpshafatša dipolitiki? * Na go ruta ka dipolitiki ke tsela ya Modimo ya go fihlelela mmušo o kaone le lefase le le kaone? Na Bokriste bo thomile e le tsela e mpsha ya go latela dipolitiki?

Kamoo Baruti ba Ilego ba Thoma go Tšea Karolo Dipolitiking

Ka go The Early Church, radihistori Henry Chadwick o bolela gore phuthego ya pele ya Bokriste e be e tsebja ka “go se be le taba le matla a go buša lefaseng le.” E be e le “sehlopha sa batho ba sa tšeego karolo go tša dipolitiki, bao ba sa bakego tšhitišo le bao ba ilago ntwa.” A History of Christianity e re: “Go Bakriste ka moka go be go e-na le tumelo yeo e apareditšego ya gore ga go le o tee wa bona yo a swanetšego go šomela mmušo . . . Go tloga morago kua mathomong a lekgolo la boraro la nywaga Hippolytus o boletše gore mokgwa wa histori wa Bokriste o be o nyaka gore maseterata wa selete a role modiro wa gagwe e lego seo se bego se nyakega ge a tsenela Kereke.” Lega go le bjalo, ganyenyane-ganyenyane batho bao ba dumago go buša ba ile ba thoma go etelela pele dikereke tše dintši, gomme ba ipea maemong a phagamego. (Ditiro 20:29, 30) Ba bangwe ba be ba nyaka go ba bobedi baetapele ba bodumedi le bo-radipolitiki. Phetogo e sa letelwago kua mmušong wa Roma e ile ya nea baruti sebaka seo ba bego ba se nyaka.

Ngwageng wa 312 C.E., Mmušiši Constantine  wa Roma wa moheitene o ile a thoma go gwerana le Bokriste ka leina. Ka mo go makatšago, bapišopo ba kereke ba be ba ikemišeditše go dira kwano le mmušiši wa moheitene gore ba hwetše ditokelo tšeo a bego a holofeditše go ba nea tšona. Henry Chadwick o ngwadile gore: “Kereke e ile ya tsenelela ka mo go oketšegilego diphethong tše dikgolo tša tša dipolitiki.” Ke mafelelo afe ao go tšea karolo dipolitiking go ilego gwa ba le ona go baruti?

Kamoo Dipolitiki di Ilego tša Kgoma Baruti ka Gona

Kgopolo ya gore Modimo o be a tla diriša baruti e le bo-radipolitiki e be e kgothaletšwa ka mo go kgethegilego ke Augustine, e lego rathutatumelo wa Katholika yo a nago le tutuetšo wa lekgolong la bohlano la nywaga. O ile a bonela pele kereke e buša ditšhaba e bile e tliša khutšo bathong. Eupša radihistori H. G. Wells o ngwadile gore: “Histori ya Yuropa go tloga lekgolong la bohlano la nywaga go ya lekgolong la bo-lesome-hlano la nywaga e tletše kudu ka histori ya kamoo maiteko a go leka go diriša kgopolo ye e botse ya mmušo wa lefase wa baruti a ilego a palelwa ka gona.” Bojakane ga se bja ka bja tliša khutšo gaešita le go Yuropa, ka ntle le pelaelo ga se bja ka bja e tlišetša lefase. Seo go bego go dutše go dumelwa gore ke Bokriste se ile sa lahlegelwa ke boemo bja sona go ba bantši. Go senyegile kae?

Ba bantši bao ba bego ba bolela gore ba ruta Bokriste ba ile ba tanywa ke dipolitiki ka maikemišetšo a botse, eupša ka morago ga moo ba ile ba ikhwetša ba tšea karolo bobeng. Martin Luther, e lego moruti le mofetoledi wa Beibele, o be a tumile ka baka la maiteko a gagwe a go nyaka go mpshafatša Kereke ya Katholika. Lega go le bjalo, boemo bja gagwe bjo bo tiilego malebana le dithuto tša Kereke bo ile bja mo dira gore e be yo a tumilego gare ga bao ba bego ba e-na le merero ya tša dipolitiki ya go nyaka go rabela. Luther o ile a se sa hlompšha ke ba bantši ge le yena a be a thoma go bolelela ditaba tša tša dipolitiki. Mathomong o be a rata bao e lego batho feela ba ba bego ba rabela malebana le bahlomphegi bao ba gatelelago. Ka morago, ge borabele bo be bo e ba šoro, o ile a kgothaletša bahlomphegi gore ba fediše borabele, e lego seo ba ilego ba se dira ka go bolaya ba dikete ka sehlogo. Ga go makatše gore bao e lego batho feela ba ile ba mo lebelela e le moeki. Le gona, Luther o ile a kgothaletša bahlomphegi borabeleng bja bona malebana le mmušiši wa Katholika. Ge e le gabotse, Maprotestanta, go etša ge balatedi ba Luther ba be ba tsebja bjalo, a ile a hloma mokgatlo wa dipolitiki di sa tloga fase. Matla a go buša a ile a kgoma Luther bjang? A ile a mo senya. Ka mohlala, gaešita le ge mathomong a be a ganetšana le go kgodiša ka kgapeletšo bao ba ganago kgopolo ya bodumedi, ka morago o ile a kgothaletša bagwera ba gagwe ba tša dipolitiki gore ba bolaye bao ba bego ba ganetša kolobetšo ya masea ka go ba fiša.

John Calvin e be e le moruti yo a tumilego kua Geneva, eupša le yena o ile a thoma go ba le tutuetšo e kgolo ya tša dipolitiki. Ge Michael Servetus a be a bontšha gore Boraro botee ga se bja thewa Mangwalong, Calvin o ile a diriša tutuetšo ya gagwe ya tša dipolitiki go thekga go bolawa ga Servetus, yo a ilego a fišetšwa koteng. A go aroga dithutong tša Jesu mo go tšhošago gakaakang!

Mohlomongwe banna ba ba ile ba lebala seo Beibele e se bolelago go 1 Johane 5:19 ge e re: “Lefase ka moka le rapaletše bobeng.” Na ba be ba e-na le kganyogo ya kgonthe ya go mpshafatša dipolitiki tša mehleng ya bona, goba na ba ile ba tanywa ke tebelelo ya go nyaka go buša le go ba le bagwera bao ba lego maemong a phagamego? Boemong le ge e le bofe, ba swanetše go ba ba ile ba gopola mantšu a buduletšwego a morutiwa wa Jesu e lego Jakobo a rego: “A xa Le tsebe xore leratô la lefase ké xo dirêla Modimo bonaba? E a  rataxo xo xwêrana le lefase, ó itira lenaba la Modimo.” (Jakobo 4:4) Jakobo o be a tseba gore Jesu o be a boletše ka balatedi ba gagwe gore: ‘Ga se ba lefase go etša ge le nna ke se wa lefase.’—Johane 17:14.

Lega go le bjalo, le ge ba lemoga gore Bakriste ga se ba swanela go ba karolo ya bobe bja lefase, ba bantši ba kgahlanong le go se tšee ga bona lehlakore dipolitiking, ka kgonthe ‘go se be ga bona ba lefase.’ Ba bolela gore boema-gare bjo bo bjalo bo thibela Bakriste gore ba bontšhe lerato la bona go ba bangwe ka phišego. Ba dumela gore baetapele ba kereke ba swanetše go pepentšha le go tšea karolo ka go lwantšha kgobogo le go hloka toka. Eupša na go se tšee lehlakore moo Jesu a go rutilego ka kgonthe ga go sepedišane le go tshwenyega ka phišego ka ba bangwe? Na Mokriste a ka tšwela pele a ikarola ditabeng tšeo di aroganego tša dipolitiki gomme ka nako e swanago a nea thušo e šomago go ba bangwe? Sehlogo se se latelago se ahla-ahla dipotšišo tše.

[Mengwalo ya ka tlase]

[Caption on page 4]

Baetapele ba kereke ba ile ba gwerana le babuši, ba bjalo ka Mmušiši Constantine, e le gore ba hwetše matla a tša dipolitiki

[Caption on page 4]

Musée du Louvre, Paris

[Caption on page 5]

Augustine

[Caption on page 5]

Luther

[Caption on page 5]

Ke ka baka la’ng baetapele ba tumilego ba bodumedi ba ile ba tanywa ke dipolitiki?

[Caption on page 5]

Calvin

[Caption on page 5]

Augustine: ICCD Photo; Calvin: Portrait by Holbein, from the book The History of Protestantism (Vol. II)