Phihlelo

Go tšwa Meleteng ya Lefsifsi ya Kgolego go ya Dithabeng tša Switzerland

KA GE GO ANEGA LOTHAR WALTHER

Ka morago ga go fetša nywaga e meraro e metelele ka meleteng ya lefsifsi ya kgolego ya Bokomanisi ya Jeremane Bohlabela, ke be ke fagahletše go thabela tokologo e kgahlišago le bogwera bjo borutho bja lapa la-ka.

LEGA go le bjalo, ke be ke sa itokišeletša go lebeletšana le go gakanega mo go bego go le sefahlegong sa morwa wa-ka wa nywaga e tshela e lego Johannes. Ga se a ka a bona tatagwe nywageng e meraro e fetilego. Go yena, ke be ke le motho yo a sa mo tsebego le gatee.

Ka go fapana le morwa wa-ka, ke ile ka thabela bogwera bjo lerato bja batswadi ba-ka. Go be go apareditše boemo bjo borutho ka lapeng la gešo kua Chemnitz, Jeremane, moo ke belegetšwego gona ka 1928. Tate o be a tloga a bolela ka bolokologi mabapi le go se rate ga gagwe bodumedi. O be a gopola gore nakong ya Ntwa ya I ya Lefase, mašole ao a bego a ipolela gore ke a Bokriste ka mahlakoreng ka bobedi a be a itira eka a lakaletšana Keresemose e Botse ka December 25, ke moka letšatšing le le latelago a thomološa go bolayana. Go yena, bodumedi e be e le mohuta o šoro wa boikaketši.

Go Nolega Moko go Tšeelwa Legato ke Tumelo

Se se thabišago ke gore ga se ka ka ka lebeletšana le go nyamišwa mo go bjalo. Ntwa ya II ya Lefase e ile ya fela ge ke be ke e-na le nywaga e 17, gomme ke ile ka phologa go ngwadišwa ntweng ka lešobana la nalete. Lega go le bjalo, ke be ke nyamišwa ke dipotšišo tšeo di ferekanyago tše bjalo ka, ‘Ke ka baka la’ng go tletše dipolao gakaakaa? Ke mang yo nka mmotago? Ke kae moo nka hwetšago tšhireletšego ya kgonthe?’ Jeremane Bohlabela, moo re bego re dula gona, e ile ya ba ka tlase ga pušo ya Soviet. Dikgopolo tša Bokomanisi tša toka, go lekana, botee le ditswalano tša khutšo e be e le tšeo di  ipiletšago go bao ba bego ba lapišitšwe ke tshenyo ya ntwa. Go se go ye kae ba bantši ba batho ba bao ba botegago ba be ba tla nolega moko kudu—mo nakong ye e se ka baka la bodumedi, eupša e le ka baka la dipolitiki.

E be e le nakong ya go tsoma ga-ka dikarabo tše di kgotsofatšago mo yo mongwe wa bo-mmamogolo’a-ka, yo e bego e le yo mongwe wa Dihlatse tša Jehofa, a ilego a boledišana le nna ka tumelo ya gagwe. O ile a nnea kgatišo yeo e theilwego Beibeleng yeo e ilego ya ntutueletša go bala—ka lekga la pele-pele—kgaolo 24 ka moka ya Mateo. Ke ile ka kgahlwa ke ditlhaloso tše di kwagalago le tše di kgodišago tšeo di neilwego ka pukung, tšeo di bego di hlaola mehla ya rena e le “bofêlô bya mabaka ano” le go šupa go modu wa mathata a batho.—Mateo 24:3; Kutollo 12:9.

Go se go ye kae ke ile ka amogela dikgatišo tše di oketšegilego tša Dihlatse tša Jehofa, gomme ge ke dutše ke di bala ka mafolofolo, ke ile ka lemoga gore ke hweditše therešo yeo ke bego ke dutše ke e tsoma ka phišego. E be e le mo go thabišago go tseba gore Jesu Kriste o beilwe sedulong sa bogoši legodimong ka 1914 le gore kgaufsinyane o tla fediša batho bao ba sa boifego Modimo e le gore a tliše ditšhegofatšo bathong bao ba kwago. Go nna, e nngwe ya dilo tše dikgolo tšeo ke di utolotšego e be e le kwešišo e botse ka topollo. E nthušitše gore ke retologele go Jehofa Modimo ka thapelo e tšwago pelong, gomme ke kgopele tebalelo. Ke ile ka kgongwa kudu ke taletšo e botho yeo e hwetšwago go Jakobo 4:8 e rego: “Batamêlang Modimo, le Yêna a Le batamêlê.”

Go sa šetšwe phišego ya-ka e sa lekanyetšwago ka tumelo ya-ka yeo ke sa tšwago go e hwetša, batswadi ba-ka le kgaetšedi’a-ka mathomong ba ile ba dika-dika go amogela seo ke bego ke ba botša sona. Lega go le bjalo, se ga se sa ka sa fediša kganyogo ya-ka ya go nyaka go ba gona dibokeng tša Bokriste tšeo di bego di swarwa ke sehlopha se senyenyane sa Dihlatse kgaufsi le Chemnitz. Seo se ilego sa mmakatša ke gore batswadi ba-ka le kgaetšedi’a-ka ba ile ba ya le nna dibokeng tša pele tšeo ke bilego go tšona! Seo se diregile maregeng a 1945/46. Ka morago, ge sehlopha sa thuto ya Beibele se be se hlongwa kua Harthau, moo re bego re dula gona, lapa lešo le ile la thoma go ba gona ka mehla.

“Kè sa le Ngwana”

Go ithuta ditherešo tša bohlokwa tša Beibele le go kopanela ka mehla le batho ba Jehofa go ile gwa ntutueletša gore ke neele bophelo bja-ka go Jehofa, gomme ke ile ka kolobetšwa ka May 25, 1946. Seo se ilego sa nkgotsofatša kudu ke gore ditho tša lapa lešo le tšona di ile tša tšwela pele moyeng, gomme ge nako e dutše e e-ya boraro bja tšona bo ile bja fetoga Dihlatse tše botegago. Kgaetšedi’a-ka e sa dutše e le setho se mafolofolo sa e nngwe ya diphuthego tša kua Chemnitz. Mma le tate ba hlanketše ka potego go ba go fihla lehung la bona, mma ka 1965 gomme tate ka 1986.

Dikgwedi tše tshela ka morago ga ge ke kolobeditšwe, ke ile ka thoma go hlankela ke le mmulamadibogo yo a kgethegilego. Se e ile ya ba mathomo a tirelo ya bophelo ka moka “ka lebaka la xôna le ka le le sexo la xôna.” (2 Timotheo 4:2) Go se go ye kae go ile gwa bulega dibaka tše difsa tša tirelo. Go be go nyakega baebangedi ba nako e tletšego tikologong yeo e lego lekatana kua bohlabela bja Jeremane. Nna le ngwanabo rena yo mongwe re ile ra dira kgopelo bakeng sa kabelo ye, eupša ke be ke ikwa gore ga ke na phihlelo goba  gore ga ke a gola tsebong bakeng sa modiro o bjalo wo o nyakago boikarabelo. Ka ge ke be ke e-na le nywaga e 18 feela, ke be ke ikwa go swana le Jeremia yo a itšego: “Joo Morêna . . . Hleng xa ke tsebe xo bolêla ka xe kè sa le ngwana!” (Jeremia 1:6) Go sa šetšwe dipelaelo tša-ka, ka botho bana babo rena bao ba ikarabelago ba ile ba phetha ka go re kgopela gore re leke go hlankela kabelong ye. Ka gona, re ile ra abelwa go ya Belzig, e lego torotswana ya seleteng sa Brandenburg.

Go dira boboledi tikologong yeo go be go le thata kudu, eupša go ile gwa nnea tlwaetšo e bohlokwa. Ge nako e dutše e e-ya, basadi ba mmalwa bao ba nago le dikgwebo ba ile ba amogela molaetša wa Mmušo gomme ba fetoga Dihlatse tša Jehofa. Lega go le bjalo, boemo bja bona bo be bo le kgahlanong le ditšo le dipoifo tšeo di metšego ka medu tša setšhaba seo se senyenyane sa magaeng. Baruti ba bobedi Katholika le Protestanta ba ile ba re ganetša ka go tia gomme ba bolela ditatofatšo tša go re thomeletša tša mabapi le modiro wa rena wa boboledi. Eupša ka ge re be re bota Jehofa bakeng sa tlhahlo le tšhireletšo, re ile ra kgona go thuša batho ba sego kae bao ba nago le kgahlego gore ba amogele therešo.

Go Tšwelela Kganetšo

Ngwaga wa 1948 o ile wa tliša bobedi ditšhegofatšo le mathata ao a bego a sa letelwa. Sa mathomo, ke ile ka amogela kabelo ya bobulamadibogo kua Rudolstadt, Thuringia. Moo ke ile ka tsebana le bana babo rena ba bantši ba botegago gotee le dikgaetšedi, gomme ke be ke thabela segwera sa bona. Tšhegofatšo e nngwe e kgolo e tlile ka July wona ngwageng woo. Ke ile ka nyalana le Erika Ullmann, e lego mosadi yo mofsa yo a botegago le yo mafolofolo wa Mokriste yo ke bego ke dutše ke mo tseba go tloga nakong ya ge ke be ke thoma go ba gona dibokeng tša Phuthego ya Chemnitz. Re le gotee re ile ra tsenela tirelo ya bobulamadibogo kua Harthau, e lego toropo ya gešo. Lega go le bjalo, ge nako e dutše e e-ya Erika o ile a palelwa ke go tšwela pele ka tirelo ya nako e tletšego ka baka la mathata a tša maphelo gotee le mabaka a mangwe.

Tšeo e be e le dinako tša mathata bakeng sa batho ba Jehofa. Lefapha la Bašomi la kua Chemnitz le ile la senya karata ya-ka ya kabelo ya dijo ka maiteko a go leka go nkgapeletša gore ke tlogele modiro wa boboledi gomme ke hwetše modiro wa boiphedišo wa ka mehla. Bana babo rena bao ba ikarabelago ba ile ba diriša boemo bja-ka bakeng sa go kgopela Mmušo gore o re nee tumelelo ya molao. Kgopelo ye e ile ya ganwa, gomme ka June 23, 1950, ke ile ka ahlolelwa go lefa kotlo goba go fetša matšatši a 30 kgolegong. Re ile ra dira boipiletšo mabapi le phetho ye, eupša kgoro e phagamego ya tsheko e ile ya gana boipiletšo bjo, gomme ke ile ka romelwa kgolegong.

Tiragalo yeo e be e fo ba pontšho ya go tšwelela ga tlaišo le mathata. Ka tlasana ga kgwedi ka morago, ka September 1950, ka morago ga go thoma lesolo la go re goboša mekerong ya ditaba, pušo ya Bokomanisi e ile ya thibela mediro ya rena. Ka baka la go oketšega ga rena ka lebelo le ka baka la boema-gare bja rena, re ile ra bitšwa mokgatlo o kotsi wa dihlodi wa dinaga tšeo e sego tša bokomanisi tša Yuropa le Amerika, wo o tšwetšago pele seo go thwego ke modiro o belaetšago mola o itira eka ke wa bodumedi. Letšatšing lona leo thibelo e tsebaditšwego ka lona, mosadi wa-ka o ile a belegela morwa wa rena, e lego Johannes, ka gae mola nna ke le kgolegong. Go sa šetšwe go gana ga mmelegiši, bahlankedi ba Tšhireletšo ya Mmušo ba ile ba gapeletša go tsena lefelong la rena la bodulo gomme ba phuruphutša ba nyaka bohlatse bjo bo ka tiišago ditatofatšo tša bona. Ke therešo gore ga ba hwetša selo. Lega go le bjalo, ka morago ba ile ba atlega go šwahlišetša tlhodi ka phuthegong ya gabo rena. Seo se ile sa lebiša go golegweng ga bana babo rena ka moka bao ba ikarabelago, go akaretša le nna, ka October 1953.

Meleteng ya Lefsifsi ya Kgolego

Ka morago ga ge re bonwe molato e bile re neilwe dikahlolo tšeo di tlogago go nywaga e meraro  go ya go e tshela, re ile ra tlatša bana babo rena ba mmalwa ka meleteng ya ditšhila ya kgolego ya Sebong sa Osterstein, kua Zwickau. Go sa šetšwe maemo a mabe kudu a moo, e be e le lethabo le legolo go rena go gwerana le bana babo rena bao ba gotšego ka tsebo. Go se be ga rena le tokologo go be go sa bolele go hlaelelwa ke dijo tša moya. Gaešita le ge Morokami o be o nyatšwa e bile o thibetšwe ke mmušo, o ile wa kgona go šwahlišetšwa ka kgolegong go fihla ka diseleng tša rena! Bjang?

Bana babo rena ba bangwe ba be ba abetšwe go šoma meepong ya malahla, moo ba ilego ba gahlana le Dihlatse tše di bego di se kgolegong tšeo di ilego tša ba nea dimakasine. Ke moka bana babo rena ba ile ba tsenya dimakasine ka kgolegong ba sa bonwe gomme ka bohlale bjo bogolo ba ile ba kgona go fetišetša dijo tša moya tšeo di bego di nyakega kudu go rena ka moka. Ke be ke thabile e bile ke kgothaditšwe kudu gakaakang ke go bona tlhokomelo le tlhahlo ya Jehofa ka tsela ye!

Mafelelong a 1954, re ile ra išwa kgolegong e tumilego gampe ya kua Torgau. Dihlatse tša fao di be di thabetše kudu go ba le rena. Go ba go fihla ka nako yeo, di ile tša dula di tiile moyeng ka go boeletša seo di bego di ka kgona go se gopola go tšwa ditokollong tša kgale tša Morokami. Di be di hlologetšwe gakaakang dijo tša moya tše di lego nakong! Gabjale e be e le boikarabelo bja rena go abelana le tšona dintlha tšeo re bego re ithutile tšona kua Zwickau. Eupša re be re ka dira bjang seo mola re be re thibelwa go boledišana letšatšing le lengwe le le lengwe ge re be re itshepelela? Ge e le gabotse, bana babo rena ba be ba re neile ditšhišinyo tše dibotse tša kamoo re ka dirago seo ka gona, gomme letsogo la Jehofa le matla leo le šireletšago le be le re hlahla. Se se re rutile bohlokwa bja go ithuta Beibele ka mafolofolo le go naganišiša ge re sa dutše re e-na le tokologo le sebaka sa go dira bjalo.

Nako ya go Dira Diphetho tša Bohlokwa

Ka thušo ya Jehofa, re ile ra dula re tiile. Seo se ilego sa re makatša kudu ke gore ba bantši ba rena ba ile ba lokollwa mafelelong a 1956. Go thata go hlalosa lethabo la rena la nakong ya ge dikgoro tša kgolego di be di bulwa! Ka nako yeo, morwa wa-ka o be a e-na le nywaga e tshela, gomme e be e le mo go thabišago kudu go nna go kopana le mosadi wa-ka gape le go tšea karolo go godišeng ngwana wa rena. Ka nakwana Johannes o ile a ntebelela ke le motho yo a sa mo tsebego, eupša go se go ye kae tlemo e borutho e ile ya ba gona gare ga rena.

Dihlatse tša Jehofa kua Jeremane Bohlabela di be di lebeletšane le nako e thata kudu. Go tsoga ga lehloyo malebana le bodiredi bja rena bja Bokriste gotee le boema-gare bja rena go be go bolela gore re be re swanetše go dula re le kotsing ka mehla—go phela bophelo bjo bo tletšego kotsi, go se dudišege le go nyema moko. Ka gona, nna le Erika re ile ra swanelwa ke go hlahloba boemo bja rena ka kelohloko le ka thapelo, gomme re ile ra bona go nyakega gore re huduge bakeng sa gore re yo phela maemong a kaone kudu e le gore re se ke ra dula re belaela. Re be re nyaka go ba le tokologo ya go hlankela Jehofa le go phegelela dipakane tša moya.

Ka seruthwane sa 1957, re ile ra bulegelwa ke sebaka sa gore re hudugele Stuttgart, yeo e lego Jeremane Bodikela. Modiro wa boebangedi o be o se wa thibelwa moo, gomme re be re ka kgona go kopanela le bana babo rena ka bolokologi. Thekgo ya bona e lerato e be e le e matla kudu. Re feditše nywaga e šupa le phuthego ya kua Hedelfingen. Nywageng yeo, morwa wa rena o ile a thoma go tsena sekolo a ba a dira tšwelopele e botse therešong. Ka September 1962, ke ile ka thabela tokelo ya go ba gona Sekolong sa Bodiredi sa Mmušo kua Wiesbaden. Moo ke ile ka kgothaletšwa go huduga le lapa la-ka go yo hlankela moo barutiši ba Beibele bao ba bolelago Sejeremane ba bego ba nyakega gona. Se se be se akaretša go ya ditikologong tše dingwe tša Jeremane le Switzerland.

Go ya Dithabeng tša Switzerland

Ka gona, ka 1963 re ile ra hudugela Switzerland. Re be re laetšwe go yo šoma le phuthego e nyenyane ya Brunnen, yeo e lego Letsheng le lebotse la Lucerne, karolong ya bogareng ya Dithaba tša Switzerland. Go rena, se se be se swana le go ba paradeiseng. Re ile ra swanelwa ke go itlwaelanya le mmolelo wa Sejeremane woo o bego o bolelwa moo, mokgwa wa bophelo wa lefelong leo le boemo bja kgopolo bja batho ba moo. Lega go le bjalo, re thabetše go šoma le go dira boboledi le batho bao ba ratago khutšo. Re feditše nywaga e 14 kua Brunnen. Morwa wa rena o goletše moo.

Ka 1977, ge ke be ke le kgaufsi le go swara  nywaga e 50, re ile ra amogela taletšo ya go yo hlankela Bethele ya Switzerland kua Thun. Re ile ra e lebelela e le tokelo yeo e sa letelwago gomme ra e amogela ka tebogo e kgolo. Nna le mosadi wa-ka re feditše nywaga e senyane tirelong ya Bethele, yeo re e gopolago e le ya bohlokwa kudu bophelong bja rena bja Bokriste gotee le kgolong ya rena ka noši ya moya. Le gona re thabetše go dira boboledi le bagoeledi ba tikologong ya Thun gotee le ba ditikologong tša kgaufsi, gomme ka dinako ka moka re be re thabela go bona ‘mehlolo ka moka’ ya Jehofa, e lego dithaba tše di kgahlišago tšeo di khupeditšwego ke lehlwa tša Bernese.—Psalme 9:1.

Go Huduga mo Gongwe Gape

Go huduga ga rena mo go latetšego go bile mathomong a 1986. Re ile ra kgopelwa gore re hlankele re le babulamadibogo ba kgethegilego tšhemong e kgolo kudu yeo e abetšwego Phuthego ya Buchs ka karolong ya ka bohlabela ya Switzerland. Mo le gona, re ile ra swanelwa ke go tlwaelana le tsela e fapanego ya bophelo. Lega go le bjalo, ka ge re be re tutueditšwe ke kganyogo ya rena ya go nyaka go hlankela Jehofa mo gongwe le mo gongwe mo re bego re ka dirišwa gakaone gona, re ile ra amogela kabelo ye e mpsha gotee le tšhegofatšo e tšwago go yena. Ka dinako tše dingwe, ke be ke emela balebeledi ba basepedi legato, ke etela le go matlafatša diphuthego. Go šetše go fetile nywaga e 18, gomme re bile le diphihlelo tše di thabišago tša go dira boboledi tikologong ye. Phuthego ya Buchs e godile, gomme re thabela go kopanela ka Holong ya Mmušo e botse, yeo e neetšwego nywageng e mehlano e fetilego.

Jehofa o re hlokometše ka tsela e kgotsofatšago kudu. Le ge re feditše karolo e kgolo ya bophelo bja rena bodireding bja nako e tletšego, ga se ra ka ra hlaelelwa ke selo le ka mohla. Re na le lethabo le kgotsofalo ya go bona morwa wa rena, mosadi wa gagwe le bana ba bona gotee le malapa a ditlogolo tša rena a sepela ka go botega tseleng ya Jehofa.

Ge ke lebelela morago, ke nagana gore ka kgonthe re hlanketše Jehofa “ka lebaka la xôna le ka le le sexo la xôna.” Go phegelela ga-ka bodiredi bja Bokriste go ntšhitše ka meleteng ya lefsifsi ya kgolego ya Bokomanisi gomme gwa nkiša dithabeng tše dibotse tša Switzerland. Nna le lapa la-ka ga se ra ka ra itshola le gatee.

[Lepokisi go letlakala 28]

“Bahlaselwa Bao ba Otlelwago Molato o Tee Gabedi” ba Ema ba Tiile ka Tlase ga Tlaišo

Ka tlase ga German Democratic Republic (GDR), yeo gape e tsebjago e le Jeremane Bohlabela, Dihlatse tša Jehofa e be e le bahlaselwa ba phedišo e sehlogo. Dipego di bontšha gore Dihlatse tše di fetago 5 000 di ile tša romelwa dikampeng tšeo go tšona go šongwago mošomo wa go gapeletšwa le dikgolegong ka baka la bodiredi bja Bokriste le boema-gare bja tšona.—Jesaya 2:4.

Tše dingwe tša tšona di ile tša hlaloswa e le “bahlaselwa bao ba otlelwago molato o tee gabedi.” Tše ka bago tše 325 tša tšona di ile tša golegwa dikampeng tša tshwenyo tša Nazi le dikgolegong. Ke moka, ka bo-1950, di ile tša hlomarwa gotee le go golegwa ke ma-Stasi, e lego Tirelo ya Polokego ya Naga ya GDR. Gaešita le dikgolego tše dingwe di be di šoma mešomo e mebedi—mathomong e le dikgolego tša ma-Nazi gomme ka morago e le dikgolego tša ma-Stasi.

Ngwaga-someng wa mathomo wa tlaišo e šoro, go tloga ka 1950 go fihla ka 1961, palo-moka ya Dihlatse tše 60—banna le basadi—di ile tša hwela kgolegong ka baka la go swarwa gampe, phepo-mpe, bolwetši le botšofadi. Dihlatse tše 12 di ile tša ahlolelwa nywaga ya bophelo ka moka kgolegong yeo ka morago e ilego ya fokotšwa gore e be nywaga e 15 kgolegong.

Lehono, ntlong-kgolo yeo e bego e le ya ma-Stasi kua Berlin, go na le pontšho ya ka mehla yeo e bontšhago nywaga e 40 ya tlaišo yeo e lego molaong ya Dihlatse tša Jehofa kua Jeremane Bohlabela. Diswantšho le diphihlelo tša tšona tšeo di bontšhitšwego moo di nea bohlatse bja setu ka sebete le go tia moyeng ga Dihlatse tše tšeo di ilego tša botega ka tlase ga tlaišo.

[Caption on page 24]

JEREMANE BOHLABELA

Rudolstadt

Belzig

Torgau

Chemnitz

Zwickau

[Seswantšho go letlakala 25]

Sebo sa Osterstein, kua Zwickau

[Mothopo]

Fotosammlung des Stadtarchiv Zwickau, Deutschland

[Seswantšho go letlakala 26]

Ke e na le mosadi wa-ka, Erika