Bobotse Bja Tlholo Ya Jehofa

‘Selemo le Marega di ka se Kgaotše le ka Mohla’

LETŠATŠI leo le fišago tšhiri-tšhiri le hlabile leganateng. Dikarolong tše dingwe tša lefase, le dira gore go ruthele ka morago ga marega a tonyago. Ka kgonthe, phišo ya letšatši ke e nngwe ya dilo tša motheo tšeo di dirago gore go be le ditlelaemete le dihla.

Maemo a dihla a a fapana lefaseng ka moka. Eupša dihla di go kgoma bjang? Na o thabela sehla sa seruthwane seo se tsošološago bophelo ge o bona dihlare di hloga gomme matšoba a thunya? O ikwa bjang ka dinako tša mantšiboa tša selemo tše di kgahlišago kudu? Na o thabela dinako tša mosegare tša lehlabula tšeo di nago le diponagalo tše dibotse tša matlakala ao a fetogago mebala? Na o lapološwa ke go bona sethokgwa seo se apešitšwego ke lehlwa?

Ke’ng seo se dirago gore go be le dihla? Ka boripana, ke go sekama ga lefase. Mothaladi wo lefase le dikologago go ona o sekame mo e ka bago ka di-degree tše 23,5 ge o bapetšwa le boalo bjoo le dikologago letšatši go bjona. Ge nkabe mothaladi wo lefase le dikologago go ona o be o sa sekama, go be go ka se be le dihla. Tlelaemete e be e tla dula e swana ka dinako ka moka. Se se be se tla kgoma dimela le modikologo wa go tšweletšwa ga dibjalo.

Tatelelanong ye ya dihla, motho a ka kgona go bona gore di hlamilwe ke Mmopi. Ge a bolela le Jehofa Modimo, mopsalme o boletše ka mo go swanetšego gore: “Ké Wèna O beetšexo lefase mellwanê ka moka; O theile lehlabula le marexa.” (Mongwalo o sekamego ke wa rena.)—Psalme 74:17. *

Go ya ka pono ya mmogedi yo a lego lefaseng, makoko a legodimong a šoma e le dika tšeo di lego molaleng tša dihla. Ge a be a bopa tshepedišo ya rena ya dipolanete go dikologa letšatši, Modimo o laetše gore: “Lerateng la lexodimo a xo bê le dietša . . . tša xo ba ditaetšô tša mabaka le tša matšatši le tša nywaxa.” (Genesi 1:14) Ngwageng, lefase le fihla mahlakoreng a mabedi a modikologo wa lona moo letšatši le bonagalago le eme thwii ka godimo ga hlogo ya gago ge e le mosegare wa sekgalela kua mogarafaseng. Ditiragalo tše di bitšwa di-equinox, gomme dinageng tše dintši di šupa mathomo a seruthwane le a lehlabula. Nakong ya di-equinox dinako tša mosegare le tša bošego di nyakile go lekana lefaseng ka moka.

Go ba gona ga dihla le mathomo a tšona ga go akaretše feela mesepelo ya makoko a legodimong. Dihla, tlelaemete le boemo bja leratadima ka moka ga tšona di kgokagane tshepedišong e raraganego yeo e thekgago bophelo. Ge ba be ba bolela le batho bao ba dulago kua Asia Minor—bao ba bantši ba bona ba bego ba tlwaelane kudu le tša temo le go tšweletšwa ga dijo—moapostola wa Mokriste e lego Paulo le modirišani wa gagwe Baranaba ba boletše gore Modimo ke yena wa go “re fa dipula dì e-tšwa lexodimong, à hoša dipelo tša rena ka dijô le ka thabô.”—Ditiro 14:14-17.

Mosepelo o kgahlišago kudu wa photosynthesis o phediša dimela tšeo di lego nageng le phytoplankton (dimela tše dinyenyane tšeo di ka bonwago ka maekrosekopo) tša ka mawatleng. Ka baka la se, mothopo wa dijo lehono le mehuta e raraganego ya diphedi e arabela go boemo bja leratadima le tlelaemete ka ditsela tše di raraganego. Paulo o ile a bolela ka tsela e swanetšego ka tema e kgathwago ke Jehofa dilong tše ka moka, ge a re: “Thšemo ye e nwaxo pula ye e e nêlaxo xa-ntši, ’me ya medišetša beng ba yôna merôxô e lewaxo, yôna e tlo fêla e šexofatšwa ke Modimo.”—Ba-Hebere 6:7.

Lentšu “šexofatšwa” le ba le kwešišo e mpsha ge e ba o naganišiša ka seo se diregago mafelong ao go ona seruthwane se dirago gore go be le dithempheretšha tše di leka-lekanego, dinako tša mosegare tše  ditelele, mahlasedi a letšatši a oketšegilego le dipula tšeo di nago ka lebaka la gona. Matšoba a a thunya gomme dikhunkhwane di tšwa mafelong ao di bego di dula go ona marega, di itokišeleditše go phatlalatša dipeu le go di fetišetša dimeleng tše dingwe. Dinonyana tše bjalo ka blue jay yeo o e bonago mo, di tlatša sethokgwa ka mebala le melotšana, gomme naga e thoma go ba le bophelo. Diphedi di a oketšega, gomme tša tšwela pele ka medikologo ya tšona ya bophelo ya go tswala, go hloga le go gola. (Sefela sa Difela 2:12, 13) Se se bula tsela bakeng sa puno ya mafelelong a selemo goba ya lehlabula.—Ekisodo 23:16.

Mediro ya Jehofa e bonagatšwa ka mo go kgahlišago ke tsela yeo a beilego lefase ka yona a dira gore re be le mosegare le bošego, dihla le nako ya go bjala le ya go buna. Re kgodišegile gore selemo se tla latelwa ke marega. Go feta moo, ke Modimo yo a holofeditšego gore: “Mehleng yohle ya lefase xo ka se kê xwa hlwa xò kxaotša xo byala le xo buna, le maruru le xo fiša, le lehlabula le marexa le mosexare le bošexo.”—Genesi 8:22.

[Mengwalo ya ka tlase]

[Lepokisi/Diswantšho go letlakala 9]

Sathalaete e Bohlokwa Bophelong

Go theoša le nywaga, ngwedi o tutueditše batho le go ba makatša. Lega go le bjalo, na o a lemoga gore ngwedi o tutuetša go ba gona ga dihla? Go ba gona ga ngwedi go thuša go dira gore go sekama ga mothaladi wo lefase le dikologago go wona go tsepame, e lego tekanyo yeo mothaladi o sekamago ka yona ge lefase le dutše le dikologa go wona. Mongwadi wa tša thutamahlale e lego Andrew Hill o bolela gore, se se kgatha “tema e bohlokwa go tšweletšeng maemo Lefaseng ao a ka thekgago bophelo.” Ge e ba go be go se na sathalaete e kgolo ya tlhago bakeng sa go dira gore mothaladi wo polanete ya rena e dikologago go wona o tsepame, dithempheretšha di be di tla rotoga gomme tša dira gore go phela lefaseng go se ke gwa kgonega. Ka gona sehlopha sa balepi ba dinaledi se phethile ka gore: “Motho a ka lebelela Ngwedi e le ona o šomago go laola tlelaemete ya Lefase.”—Psalme 104:19.

[Caption on page 9]

Dikamela tša Afrika Leboa le tša Phenensuleng ya Arabia

[Methopo]

Moon: U.S. Fish & Wildlife Service, Washington, D.C./Bart O’Gara