Ke Mang yo e Lego Moetapele yo a Swanetšego wa Lehono?

Ka 1940, go be go e-na le mathata a boetapele ka Palamenteng ya Brithania. David Lloyd George wa nywaga e 77, yo a ilego a theetša ngangišano ye, o ile a dira gore Brithania e fenye Ntweng ya I ya Lefase, gomme nywaga e mentši ye a e feditšego a le dipolitiking e ile ya mo thuša go lebeledišiša modiro wa badirela-naga ba phagamego. Polelong yeo e bego e lebišitšwe go House of Commons ka May 8, o boletše gore: “Setšhaba se ikemišeditše go ikgafa ka ditsela ka moka ge feela se e-na le boetapele, ge feela Mmušo o bontšha gabotse seo o ikemišeditšego sona le gona ge feela setšhaba se holofela gore batho ba etelelago pele ba šoma ka matla a bona ka moka.”

MANTŠU a Lloyd George a bea taba gabotse ge a re batho ba letetše gore baetapele ba bona ba be le bokgoni le gore ba dire maiteko a kgonthe a go leka go kaonefatša dilo. Mošomi wa lesolong la dikgetho o bea taba ka tsela ye: “Ge batho ba kgetha mopresidente, ba kgetha motho yo ba beago maphelo a bona go yena, bokamoso bja bona le bana ba bona.” Go dira gore batho ba go bote ka tsela e bjalo, ke modiro o mogolo. Ke ka baka la’ng go le bjalo?

Lefase la rena le tletše ka mathata ao a bonagalago a sa rarollege. Ka mohlala, ke moetapele ofe yo a ilego a ipontšha e le yo bohlale le yo matla gore a ka fediša bosenyi le ntwa? Ke mang gare ga baetapele ba lehono yo a nago le bokgoni le kwelobohloko ya go nea batho ka moka dijo, meetse a hlwekilego le tlhokomelo ya tša maphelo? Ke mang yo a nago le tsebo le boikemišetšo bja go šireletša le go bušetša tikologo sekeng? Ke mang yo a nago le bokgoni le matla a lekanego a go kgonthišetša gore batho ka moka ba thabela bophelo bjo botelele le bjo bo thabišago?

Batho ga ba Kgone go Dira Modiro wo

Ke therešo gore baetapele ba bangwe ba ile ba fihlelela tekanyo e itšego ya katlego. Lega go le bjalo, gantši ba hlankela ka nywaga-some e mmalwa—ke moka go latela mang? Yo mongwe wa baetapele ba nago le bokgoni kudu bao ba kilego ba phela e lego Kgoši Salomo wa Isiraele ya bogologolo, o ile a naganišiša ka potšišo ye. O phethile ka gore: “Ka nyatša le ’tapišô tšohle tše nkilexo ka itapiša ka tšôna fá tlase xa letšatši, tše ke tl’o xo di tloxêlêla motho e a tl’o xo nthlatlama. ’Me xo tseba mang xe e tlo ba mohlale xoba lešilo? Ó tlo buša tšohle tše ke di dirilexo ka bohlale bya-ka fá tlase xa letšatši. Le tšôna-tšeo ké lefêla.”—Mmoledi 2:18, 19.

 Salomo ga se a ka a tseba ge e ba mohlatlami wa gagwe a be a tla tšwetša pele modiro wa gagwe o mobotse goba a tla o senya ka mo go feletšego. Go Salomo, tiro ya go bea babuši ba bafsa legatong la ba kgale e be e le “lefêla.” Diphetolelo tše dingwe tša Beibele di bitša tiro ye gore ke “e se nago morero,” goba “e se nago mohola.” Phetolelo e nngwe e re: “Ga e kwagale.”

Ka dinako tše dingwe, bošoro bo dirišetšwa go gapeletša gore go bewe babuši ba bangwe. Baetapele bao ba nago le bokgoni ba ile ba bolawa ge ba be ba dutše ba le mošomong. Abraham Lincoln, e lego mopresidente yo a bego a tšeelwa godimo kudu wa United States, o kile a botša batheetši ba gagwe gore: “Ke kgethetšwe go dira modiro o bohlokwa ka nakwana, gomme ga bjale le ithekgile ka nna, ka ge ke neilwe tutuetšo yeo go se go ye kae e tlago go feta.” Ka kgonthe, tirelo ya gagwe e be e le e kopana. Go sa šetšwe dilo ka moka tše a di dirilego le kganyogo ya gagwe ya go nyaka go direla batho mo go oketšegilego, Mopresidente Lincoln o ile a etelela pele naga ya gagwe ka nywaga e mene feela. Mathomong a karolo ya gagwe ya bobedi mošomong, o ile a bolawa ke monna yo a bego a nyaka gore go bewe moetapele yo mofsa.

Gaešita le baetapele ba batho ba kaone-kaone ba ka se ke ba kgonthišetša bokamoso bja bona ka noši. Ka baka leo, na o swanetše go holofela gore ba kgonthišetše bja gago? Beibele e re: “Se boteng maxoši e lexo bana ba batho, bao xo sexo phološô xo bôná. Môya wa motho o a tloxa, ’me yêna ó boêla mmung wa xaxwe; mohla woo ké mo xo fêlaxo maanô a motho.” Phetolelo ya Byington e bea karolo ya mafelelo ya temana 4 ka gore: “Ka letšatši leo, botho bja gagwe bo fela ka mo go feletšego.”—Psalme 146:3, 4.

Keletšo ya gore go se botwe baetapele bao e lego batho e ka ba thata go e amogela. Lega go le bjalo, Beibele ga e bolele gore batho ba ka se be le boetapele bjo bobotse le bjo bo sa tekemego. Jesaya 32:1 e re: “Tsebang! Xo tlo bewa kxoši ya xo buša ka xo loka.” Jehofa Modimo, Mmopi wa batho, o lokišeditše “kxoši,” e lego Moetapele yo kgaufsinyane a tlago go laola mediro ya lefase ka botlalo. Ke mang? Boporofeta bja Beibele bo bolela ka yena.

 Yo a Tlogago a Swanelega go ba Moetapele

Nywageng e 2000 e fetilego, morongwa o ile a botša kgarebe ya mo-Juda ye e bitšwago Maria gore: “O tlo ima mmeleng wa xaxo, wa tlo bêlêxa morwa wa tlo mo rêa leina la Jesu. Yêna-eo e tlo ba e moxolo, ó tlo bitšwa Morwa wa Yo-xodimo-dimo; ’me Morêna ó tlo mo nea sedulô sa Dafida tat’axwe. Ó tlo buša moloko wa Jakobo xo iša mehleng ya neng le neng; ’me boxoši bya xaxwe bo ka se kê bya ba le bofêlô.” (Luka 1:31-33) Ee, Jesu wa Natsaretha ke Kgoši yeo go bolelwago ka yona boporofeteng bja Beibele.

Diswantšho tša bodumedi gantši di bontšha Jesu e le ngwana, e le yo a fokolago yo a sa fepšego gabotse goba moitlami yo a amogelago selo se sengwe le se sengwe seo se mo diragalelago. Diswantšho tše ga di dire gore motho a be le kholofelo go yena e le Mmuši. Lega go le bjalo, Jesu Kriste wa kgonthe yo a bolelwago ka Beibeleng o ile a gola gomme ya ba monna yo mafolofolo, yo a gotšego, yo a tletšego phišego le yo a gatago mogato wa pele. Le gona o be a e-na le mekgwa e mengwe yeo e bego e mo dira gore a swanelege go ba moetapele. (Luka 2:52) Dikarolo tše di latelago ke tše dingwe tša dilo tše di bontšhago botho bja gagwe bjo bo lemogegago.

Jesu o ile a kgomarela potego e phethagetšego. Boitshwaro bja gagwe bja potego, bjo bo lokilego e be e le bjo bobotse mo a ilego a lokolla manaba a gagwe gore a mo latofatše ka mo go kwagalago phatlalatša. A be a ka se kgone go dira bjalo. (Johane 8:46) Dithuto tša gagwe tše di se nago boikaketši di ile tša kgodiša batho ba bantši ba dipelo tše di botegago gore e be balatedi ba gagwe.—Johane 7:46; 8:28-30; 12:19.

Jesu o be a ineetše ka mo go feletšego go Modimo. O be a ikemišeditše kudu go phetha modiro wa gagwe wo a o neilwego ke Modimo mo e lego gore go be go se moganetši—motho goba motemona—yo a bego a ka mo nyemiša moko. Ditlhaselo tše šoro ga se tša ka tša mo tšhoša. (Luka 4:28-30) Go lapa le tlala ga se tša ka tša mo fetša matla. (Johane 4:5-16, 31-34) Gaešita le ge bagwera ba gagwe ba ile ba mo tlogela, ga se a ka a aroga pakaneng ya gagwe.—Mateo 26:55, 56; Johane 18:3-9.

Jesu o be a kgomega kudu ka batho. O ile a nea dijo go bao ba bego ba swerwe ke tlala. (Johane 6:10, 11) O ile a homotša bao ba bego ba gateletšegile. (Luka 7:11-15) O ile a alafa difofu, difoa le balwetši. (Mateo 12:22; Luka 8:43-48; Johane 9:1-6) O ile a kgothatša baapostola ba gagwe bao ba bego ba šoma ka thata. (Johane, dikgaolo 13-17) O ile a ipontšha e le “modiši yo boló” yo a bego a hlokomela dinku tša gagwe.—Johane 10:11-14.

Jesu o be a ikemišeditše go šoma. O ile a hlapiša baapostola ba gagwe maoto e le gore a ba rute thuto e bohlokwa. (Johane 13:4-15) Maoto a gagwe ka noši a ile a šilafala ge a be a dutše a bolela ditaba tše dibotse ditseleng tša Isiraele tše di nago le marole. (Luka 8:1) Le nakong ya ge a be a rulaganyetša go khutša “mo xo sexo batho,” o ile a arabela ge mašaba a be a nyaka gore a a nee thuto e oketšegilego. (Mareka 6:30-34) Ka tsela yeo, o ile a beela Bakriste ka moka mohlala wa go ba mafolofolo.—1 Johane 2:6.

Jesu o ile a fetša kabelo ya gagwe gomme a tloga lefaseng. E le go mo putsa ka baka la go botega ga gagwe, Jehofa Modimo o ile a mo nea bogoši le bophelo bja go se hwe magodimong. Beibele e bolela ka Jesu yo a tsošitšwego gore: “Kriste Mo-tsoxa-bahung xa a sa hwa, lehu xa le sa mmuša.” (Ba-Roma 6:9) O ka kgonthišega gore ke Moetapele yo kaone-kaone wa batho yo a ka hwetšwago. Go tloga ka nako yeo Kriste Jesu a tlago go buša lefase ka mo go feletšego, go ka se nyakege gore go kgethwe motho yo mongwe goba go fetošwe boetapele. A ka se ke a bolawa a le mošomong, gomme modiro wa gagwe o ka se ke wa fedišwa goba go senywa ke mohlatlami yo a se nago bokgoni. Eupša ke’ng seo ka mo go kgethegilego a tlago go se dira bakeng sa go hola batho?

Seo Moetapele yo yo Mofsa a Tlago go se Dira

Psalme 72 e re nea ditaba tša boporofeta mabapi le kamoo Kgoši ye e phethagetšego le e sa hwego e tlago go buša ka gona. Go ditemana 7 le 8, re bala gore: “Mehleng ya xaxwe xo taxê moloki, moláô o xolê ò e-ya le dikxwedi di sa kxaotše xo balama. Mmušô wa xaxwe o tlo xóma ka lewatlê thokô tšohle, xo tloxa nokeng xo fihla mafêlêlong a lefase.” Ka tlase ga pušo ya gagwe e  holago, badudi ba lefase ba tla thabela polokego ya sa ruri le e sa senyegego. O tla senya dibetša ka moka tše di lego gona gomme o tla tloša gape le kganyogo ya go lwa dipelong tša batho. Batho ba bjalo bao lehono ba hlaselago ba bangwe bjalo ka ditau tše šoro goba bao ba itshwarago bjalo ka dibere tše bogale go baagišani ba bona ba tla be ba fetošitše mekgwa ya bona ka mo go feletšego. (Jesaya 11:1-9) Khutšo e tla aparela.

Psalme 72 ge e tšwela pele go ditemana 12 go ya go 14 e re: “Ó tlo hlakodiša modiitšana xe a lla, le mohlaki xe a hlôka monamodi. Ó tlo xauxêla mosenyi le mohloki; meôya ya bahumanexi ó tlo e phološa. Meôya ya bôná ó tlo e lokolla mohlakong, bošorong; ’me madi a bôná ó tlo a sema selô se bohlôkwa.” Mmotlana, modiidi le mohumanegi ba tla ba karolo ya lapa letee le le thabilego la batho, ba le gotee ka tlase ga boetapele bja Kgoši Jesu Kriste. Maphelo a bona a tla tsebja ka lethabo, e sego ka bohloko le go se be le kholofelo.—Jesaya 35:10.

Temana 16 e holofetša gore: “Xo tlo ba le mohora wa mabêlê mo naxeng; ’phoxong tša thaba meré ya dienywa e tlo xwaša.” Tlala ke selo se se tshwenyago batho ba dimilione lefaseng lehono. Dipolitiki le megabaru gantši di dira gore go se ke gwa ba le kabo e lekanego ya dijo, mo batho ba bantši kudu, kudu-kudu bana, ba hwago ka tlala. Eupša ka tlase ga pušo ya Jesu Kriste, bothata bjo bo tla hwelela. Lefase le tla šegofatšwa ka gore le be le dipuno tše dibotse tša dijo tše bose. Batho ka moka ba tla fepša gabotse.

Na o ka rata go thabela ditšhegofatšo tše bjalo tša boetapele bjo bobotse? Ge e ba go le bjalo, re go kgothaletša go ithuta ka Moetapele yo kgaufsinyane a tlago go buša lefase ka moka ka mo go tletšego. Dihlatse tša Jehofa di tla thabela go go thuša go dira bjalo. O ka se ke wa nyama, ka gobane Jehofa Modimo ka boyena o bolela ka Morwa wa gagwe gore: “Nna ya-ka Kxoši ke e beile fá Tsione, fá thabeng e kxêthwa ya-ka.”—Psalme 2:6.

[Lepokisi go letlakala 5]

GO SE GO YE KAE, BA IKHWETŠA BA THENKGOLOTŠWE SETULONG

Ka tlwaelo, mmuši a ka ithekga ka tlhompho le thekgo ya balata ba gagwe ge e ba a ba tlišetša tekanyo e itšego ya khutšo e swanetšego le maemo a šireletšegilego a tša maphelo. Lega go le bjalo, ge e ba batho ba se sa hlwa ba e-ba le kholofelo go yena ka lebaka le itšego, motho yo mongwe a ka tšea boemo bja gagwe. Mehlala e latelago e bontšha a mangwe a maemo ao a ilego a gapeletša gore babuši ba matla gatee-tee ba thenkgollwe setulong.

Maemo a mabe a tša maphelo. Bofelong bja lekgolo la bo-18 la nywaga, badudi ba bantši ba Fora ba ile ba gapeletšwa go phela bophelo bjo bo bego bo ba imetša ka metšhelo mola go be go e na le tlhokagalo ya dijo. Maemo a a ile a tlaleletša Borabeleng bja Mafora, bjo bo ilego bja dira gore ka 1793 Kgoši Louis XVI a bolawe ka motšhene wa go kgaola hlogo.

Ntwa. Ntwa ya I ya Lefase e ile ya fediša bobuši bja babušiši ba bangwe ba matla kudu historing. Ka mohlala, ka 1917, ntwa e ile ya baka go hlaela ga dijo kua St. Petersburg, Russia, gomme se se ile sa baka Borabele bjo bo diregilego ka February. Borabele bjo bo ile bja theoša Mmušiši Nicholas II setulong gomme bja lebiša pušong ya Bokomanisi. Ka November 1918, Jeremane e be e nyaka khutšo, eupša badirišani-gotee le yona ba be ba sa nyake go kgaotša ntwa go fihlela go bewa mmuši yo mongwe. Ka baka leo, Mmušiši wa Jeremane Wilhelm II o ile a rakwa ka go gapeletšwa kua Netherlands.

Go tsoma ditshepedišo tše di fapanego tša mmušo. Ka 1989, Iron Curtain e ile ya tlošwa. Mebušo yeo e bego e bonagala e le thata wa lefsika e ile ya foforega ge balata ba yona ba be ba gana Bokomanisi gomme ba hloma mekgwa e fapanego ya pušo.

[Diswantšho go letlakala 7]

Jesu o ile a fepa bao ba bego ba swerwe ke tlala, a alafa balwetši gomme a beela Bakriste ka moka mohlala o mobotse

[Caption on page 4]

Lloyd George: Photo by Kurt Hutton/Picture Post/Getty Images