Dintlha tše Kgolo go tšwa Pukung ya Samuele wa Pele
Lentšu la Jehofa le a Phela
Dintlha tše Kgolo go tšwa Pukung ya Samuele wa Pele
KE NGWAGA wa 1117 B.C.E. Go šetše go fetile nywaga e ka bago e makgolo a mararo go tloga mola Jošua a phethilego phenyo ya gagwe ya go thopa Naga ya Kholofetšo. Banna ba bagolo ba Isiraele ba tla go moporofeta wa Jehofa go tlo kgopela selo se se sa tlwaelegago. Moporofeta o rapela mabapi le taba ye, gomme Jehofa o ba dumelela go dira seo ba se nyakago. Se se swaya bofelo bja mehla ya Baahlodi le go thoma ga mehla ya dikgoši tšeo e lego batho. Puku ya Beibele ya Samuele wa Pele e hlalosa ditiragalo tše di kgahlišago tše di diregilego nakong yeo ya phetogo e bohlokwa historing ya setšhaba sa Isiraele.
Puku ya Samuele wa Pele yeo e ngwadilwego ke Samuele, Nathane le Gada e akaretša lebaka la nywaga e 102—go tloga ka 1180 go fihla ka 1078 B.C.E. (1 Koronika 29:29) Ke pego ya baetapele ba bane ba Isiraele. Ba babedi ba hlankela e le baahlodi, gomme ba babedi ba hlankela e le dikgoši; ba babedi ba kwa Jehofa, gomme ba babedi ga ba mo kwe. Le gona re thoma go tseba basadi ba babedi bao ba beago mohlala le mohlabani yo a nago le sebete eupša e le yo botho. Mehlala e bjalo e re ruta dithuto tša bohlokwa mabapi le boemo bja kgopolo le ditiro tšeo re swanetšego go di ekiša le tšeo re swanetšego go di phema. Ka gona, dikagare tša Samuele wa Pele di ka ba le tutuetšo e matla menaganong le ditirong tša rena.—Ba-Hebere 4:12.
SAMUELE O HLATLAMA ELI E LE MOAHLODI
Ke nako ya Monyanya wa Kgoboketšo, gomme Hanna yo a dulago Rama, o tletše lethabo. * Jehofa o arabile dithapelo tša gagwe, gomme o belege morwa. E le go phetha keno ya gagwe, Hanna o iša morwa wa gagwe e lego Samuele gore a yo hlankela “Ngwakong wa Morêna.” Ge mošemane a le moo e ba ‘mohlanka wa Jehofa a lebeletšwe ke moperisita Eli.’ (1 Samuele 1:24; 2:11) Ge Samuele e sa dutše e le yo monyenyane kudu, Jehofa o bolela le yena, gomme o mmotša gore a tsebatše kahlolo malebana le ba ngwako wa Eli. Ge Samuele a dutše a gola, batho ka moka ba Isiraele ba thoma go lemoga gore ke yena moporofeta wa Jehofa.
Mafelelong, ba-Filisita ba tsoša ntwa malebana le Isiraele. Ba thopa Areka gomme ba bolaya barwa ba Eli ba babedi. Ka morago ga go kwa ditaba tše, Eli yo a tšofetšego o hwa a “feditše nywaxa e masome a manê à ahlolêla Isiraele.” (1 Samuele 4:18) Go thopa Areka go ipontšha go le kotsi go ba-Filisita, ka gona ba e bušetša go ba-Isiraele. Samuele mo nakong ye o ahlolela Isiraele, gomme go na le khutšo nageng.
Dipotšišo tša Mangwalo di a Arabja:
2:10—Ke ka baka la’ng Hanna a ile a rapela gore Jehofa ‘a nee kgoši ya gagwe matla’ mola go be go se na kgoši yeo e lego motho e bušago Isiraele? Taba ya gore ba-Isiraele ba be ba tla ba le kgoši yeo e lego motho e ile ya bolelwa e sa le pele Molaong wa Moše. (Doiteronomio 17:14-18) Boporofeteng bja gagwe ge a be a le makgatheng a lehu le bophelo, Jakobo o ile a re: “Molamó [leswao la taolo ya bogoši] wa boxoši ó ka se tloxé xo Juda.” (Genesi 49:10) Go oketša moo, ge Jehofa a bolela ka Sara—makgolokhukhu wa ba-Isiraele—o ile a re: “Xo yêna xo tlo tšwa maxoši a dithšaba.” (Genesi 17:16) Ka gona, Hanna o be a rapela ka kgoši ya nakong e tlago.
3:3—Na ruri Samuele o ile a robala ka Sekgethwa-kgethweng? Aowa, ga se a ka a dira bjalo. Samuele e be e le mo-Lefi yo a tšwago lapeng leo e sego la baperisita la ba-Kahathe. (1 Koronika 6:33-38) Ka baka leo, o be a sa dumelelwa go “tsêna xo bôna dilô tše kxêthwa.” (Numeri 4:17-20) Karolo e nnoši ya sekgethwa yeo Samuele a bego a dumeletšwe go tsena go yona e be le ka mathuding a tabarenakele. Ke moo a swanetšego go ba a ile a robala gona. Go bonagala Eli le yena a be a robetše lefelong le itšego ka mathuding. Go molaleng gore polelwana e rego “mo xo bexo xo le polokêlo ya Modimo” e be e bolela ka tikologo yeo tabarenakele e bego e le go yona.
7:7-9, 17—Ke ka baka la’ng Samuele a ile a neela sehlabelo kua Mitsipa gomme a hloma aletare kua Rama, mola dihlabelo ka mehla di be di swanetše go neelwa feela lefelong leo Jehofa a le kgethilego? (Doiteronomio 12:4-7, 13, 14; Jošua 22:19) Ka morago ga go tlošwa ga Areka e kgethwa tabarenakeleng ya Silo, go ba gona ga Jehofa go be go se sa bonagala moo. Ka gona, Samuele bjalo ka moemedi wa Modimo o ile a neela sehlabelo kua Mitsipa gomme a hloma aletare kua Rama. Go bonagala ditiro tše di be di amogelwa ke Jehofa.
Seo re Ithutago Sona:
1:11, 12, 21-23; 2:19. Mokgwa wa Hanna wa go rata go rapela, boikokobetšo bja gagwe, go leboga ga gagwe botho bja Jehofa le maikwelo a gagwe a lerato a sa felego bjalo ka mma ke mohlala go basadi ka moka bao ba boifago Modimo.
1:8. A mohlala o mobotse gakaakang wo Elikana a o beilego mabapi le go matlafatša ba bangwe ka mantšu! (1 Samuele 7:7-9, 17) O ile a thoma ka go botšiša Hanna yo a nyamilego potšišo e sa bontšhego go mo swaya phošo ya gore: ‘Pelo ya gago e šulafaletše’ng?’ Se se ile sa kgothaletša Hanna gore a ntšhe sa mafahleng. Ke moka Elikana o ile a mo kgonthišetša ka lerato la gagwe, ka go bolela gore: “A nna xa ke a Xo lekana ka fetiša barwa ba lesome?”
2:26; 3:5-8, 15, 19. Ka go phetha modiro wa rena wo re o neilwego ke Modimo, ka go diriša tlwaetšo ye re e neilwego ya moya le ka go ba ba botho le ba hlomphegago, re ba bao ba ‘ratwago’ ke Modimo le batho.
4:3, 4, 10. Gaešita le selo se sekgethwa bjalo ka areka ya kgwerano se ile sa palelwa ke go ba pheko ya tšhireletšo. Re swanetše ‘go phafogela medimo e šele.’—1 Johane 5:21.
KGOŠI YA PELE YA ISIRAELE—NA E ILE YA ATLEGA GOBA YA PALELWA?
Samuele o botegela Jehofa bophelo bja gagwe ka moka, eupša barwa ba gagwe ga ba sepele ka ditsela tše di bontšhago go boifa Modimo. Ge banna ba bagolo ba Isiraele ba kgopela go ba le kgoši yeo e lego motho, Jehofa o ba dumelela gore ba be le yona. Samuele o latela tlhahlo ya Jehofa gomme o tlotša Saulo, monna yo mobotse wa mo-Benjamini, gore e be kgoši. Saulo o matlafatša boemo bja gagwe e le kgoši ka go fenya ba-Amoni.
Morwa wa Saulo yo a nago le sebete e lego Jonathane o fenya bahlapetši ba ba-Filisita. Ba-Filisita ba tsoša ntwa malebana le Isiraele ba e-na le madira a mantši kudu. Saulo o welwa ke poifo gomme ka go se kwe o neela sehlabelo ka boyena. Jonathane yo a nago le sebete o sepela feela le morwadi wa kotse ya gagwe gomme o hlasela bahlapetši ba bangwe ba ba-Filisita. Lega go le bjalo, go dira ga Saulo keno ka lephaku-phaku go dira gore ba se ke ba fenya ka mo go feletšego. Saulo o ya ka “thokô tše xo fêla” a e-lwa le manaba a gagwe ka moka. (1 Samuele 14:47) Lega go le bjalo, ka morago ga go fenya ba-Amaleke, ga a kwe Jehofa ka go se fediše dilo tše di ‘gafetšwego go fedišwa.’ (Lefitiko 27:28, 29) Mafelelong Jehofa o lahla Saulo bjalo ka kgoši.
Dipotšišo tša Mangwalo di a Arabja:
9:9—Selo sa bohlokwa mabapi le polelwana e rego “yo lehono e lexo moporofeta, kxaleng ba be ba re kê Mmoni” ke sefe? Mantšu a a ka ba a bontšha gore ka ge baporofeta ba ile ba tuma kudu mehleng ya Samuele le mehleng ya dikgoši tša Isiraele, lentšu “mmoni” le ile la tšeelwa legato ke lentšu “moporofeta.” Samuele o lebelelwa e le moporofeta wa pele lelokelelong la baporofeta.—Ditiro 3:24.
14:24-32, 44, 45—Na Jonathane o ile a se sa amogelwa ke Modimo ka baka la go ja todi e le ge a roba keno ya Saulo? Ga go bonagale tiro ye e ile ya dira gore Jonathane a se sa amogelwa ke Modimo. Sa pele, Jonathane o be a sa tsebe ka keno ya tatagwe. Go oketša moo, keno ye yeo mohlomongwe e bego e tutueditšwe ke phišego ya maaka goba ke pono e fošagetšego ka matla a bogoši, e ile ya bakela batho mathata. Modimo o be a ka amogela bjang keno e bjalo? Gaešita le ge Jonathane a be a ikemišeditše go amogela kotlo ya go roba keno, ga se a ka a bolawa.
15:6—Ke ka baka la’ng Saulo a ile a nea ba-Kenite tlhokomelo e kgethegilego? Ba-Kenite e be e le bana ba ratswale wa Moše. Ba ile ba thuša ba-Isiraele ka morago ga ge ba tlogile Thabeng ya Sinai. (Numeri 10:29-32) Nageng ya Kanana, ba-Kenite ba ile ba ba ba dula le bana ba Juda ka lebakanyana. (Baahlodi 1:16) Gaešita le ge ka morago ba ile ba dula le ba-Amaleke le batho ba bangwe ba fapa-fapanego, ba-Kenite ba ile ba dula ba gwerane le Isiraele. Ka gona, le e be e le lebaka le le kwagalago la gore Saulo a se ke a bolaya ba-Kenite.
Seo re Ithutago Sona:
9:21; 10:22, 27. Boipoetšo le boikokobetšo bjoo Saulo a bego a e-na le bjona ge a thoma go ba kgoši bo ile bja mo šireletša malebana le go dira dilo ka lephaku-phaku ge “banna ba bangwê ba dihlôlá” ba be ba sa amogele bogoši bja gagwe. A tšhireletšo e kgolo gakaakang yeo boemo bjo bo bjalo bja kgopolo bo nago le yona malebana le go dira ditiro tša bošilo!
12:20, 21. Le ka mohla o se ke wa dumelela dilo “tša lefêla,” tše bjalo ka go bota batho, go holofela matla a tša bohlabani a ditšhaba goba go rapela medimo ya diswantšho, di go fapoša gore o se sa hlankela Jehofa.
12:24. Selo sa bohlokwa seo se ka re thušago gore re kgomarele poifo ya borapedi ya go boifa Jehofa le go mo hlankela ka dipelo tša rena ka moka ke gore re “bone tše kxolo tše a [di] diretšexo” batho ba gagwe ba mehleng ya bogologolo gotee le ba mehleng yeno.
13:10-14; 15:22-25, 30. Itiše malebana le boikgogomošo—go sa šetšwe gore bo bontšhwa ka ditiro tša go se kwe goba ka boemo bja kgopolo bja go ba le boikgantšho.—Diema 11:2.
MOŠEMANE WA MODIŠI O KGETHWA GORE E BE KGOŠI
Samuele o tlotša Dafida wa moloko wa Juda gore e be kgoši e latelago. Go se go ye kae ka morago, Dafida o bolaya senatla sa ba-Filisita e lego Goliata ka seraga-mabje. Dafida le Jonathane e ba bagwera. Saulo o bea Dafida gore e be moetapele wa bahlabani ba gagwe. Ge basadi ba Isiraele ba arabela diphenyong tša Dafida tše dintši, ba opela ka gore: “Saulo ó hlaba ba xaxwe ba sekete. Dafida ba xaxwe ké ’kete tše lesome.” (1 Samuele 18:7) A tletše lehufa, Saulo o nyaka go bolaya Dafida. Ka morago ga go hlaselwa ka makga a mararo ke Saulo, Dafida o a tšhaba gomme e ba motšhabi.
Nywageng ya gagwe ya ge e le motšhabi, Dafida ka makga a mabedi o tlogela Saulo gore a phele. Le gona, o gahlana le Abigaile yo mobotse gomme o feleletša a mo nyetše. Ge ba-Filisita ba tsoša ntwa malebana le Isiraele, Saulo o kgopela tlhahlo go Jehofa. Eupša Jehofa o mo lahlile. Samuele o hwile. A tlaletšwe, Saulo o ya go senoge, gomme se mmotša gore o tla bolawa ntweng ya malebana le ba-Filisita. Ntweng yeo, Saulo o gobala kudu, gomme barwa ba gagwe ba a bolawa. Pego e fela ge Saulo a e-hwa e le ge a paletšwe. Dafida o sa dutše a iphihlile.
Dipotšišo tša Mangwalo di a Arabja:
16:14—Ke moya ofe o mobe woo o ilego wa ferehla Saulo? Moya o mobe woo o bego o hlokiša Saulo khutšo ya monagano e be e le tshekamelo e mpe ya monagano wa gagwe le pelo—e lego kganyogo ya gagwe ya ka gare ya go nyaka go dira se se fošagetšego. Ge Jehofa a tloša moya wa gagwe o mokgethwa, Saulo o ile a se sa hlwa a šireletšwa ke wona gomme o ile a thoma go laolwa ke moya wa gagwe o mobe. Ka ge Modimo a be a dumeletše moya woo go tšeela moya wa Gagwe o mokgethwa legato, moya wo o mobe o bitšwa ‘moya o mobe o tšwago go Jehofa.’
17:55—Go ya ka 1 Samuel 16:17-23, ke ka baka la’ng Saulo a ile a botšiša gore Dafida ke morwa wa mang? Saulo o be a sa botšiše feela ka leina la tatago Dafida. Go na le kgonagalo e kgolo ya gore o be a nyaka go tseba gore tatago mošemane yo a sa tšwago go dira tiro e makatšago ya go bolaya senatla ke motho wa mohuta mang.
Seo re Ithutago Sona:
16:6, 7. Go e na le go kgahlwa ke ponagalo ya ka ntle ya ba bangwe goba go akgofela go ba ahlola, re swanetše go leka go ba lebelela kamoo Jehofa a ba lebelelago ka gona.
17:47-50. Re ka lebeletšana ka sebete le kganetšo goba tlaišo e tšwago go manaba a swanago le Goliata ka gobane “thlabanô yé ké ya Morêna.”
18:1, 3; 20:41, 42. Bagwera ba therešo ba ka hwetšwa go bao ba ratago Jehofa.
21:12, 13. Jehofa o letetše gore re diriše menagano ya rena le bokgoni bja rena e le gore re lebeletšane ka katlego le maemo a thata bophelong. O re neile Lentšu la gagwe le le buduletšwego leo le re neago bohlale, tsebo le bokgoni bja go nagana. (Diema 1:4) Le gona re hwetša thušo ya bagolo ba ba kgethilwego ba Bakriste.
24:6; 26:11. A mohlala o mobotse gakaakang wo Dafida a o beilego wa go hlompha motlotšwa wa Jehofa go tšwa pelong!
25:23-33. Bohlale bja Abigaile bo re beela mohlala.
28:8-19. Meoya e kgopo e ka ikgakanya ka go itira batho ba itšego bao ba hwilego e le ge e leka go aroša goba go gobatša batho. Re swanetše go phema mekgwa ka moka ya go dirišana le meoya.—Doiteronomio 18:10-12.
30:23, 24. Phetho ye yeo e theilwego go Numeri 31:27, e bontšha gore Jehofa o tšeela godimo bao ba hlankelago maemong a go thuša ba bangwe ka phuthegong. Ka gona, go sa šetšwe seo re se dirago, anke re “dirê ka pelo e rataxo, e ke [re] dirêla Modimo, e sexo batho.”—Ba-Kolose 3:23.
Ke’ng se Sekaone “xo Phala Sedimo”?
Ke therešo efe ya motheo yeo e gateletšwego ke phihlelo ya Eli, ya Samuele, ya Saulo le ya Dafida? Ke ya gore: “Xo kwa xo phala sedimo, xo thaetša xo phadiša mahura a dikxapa. Xobane xo se kwê ké bobe bo-ka-boloi; bonganga bo etša xo hlanoxa le xo y’o laola.”—1 Samuele 15:22, 23.
A tokelo e kgolo gakaakang yeo re nago le yona ya go tšea karolo modirong wa go bolela ka Mmušo lefaseng ka bophara le wa go dira barutiwa! Ge re dutše re nea Jehofa “dibexô tša molomo,” re swanetše go dira sohle se re ka se kgonago gore re latele tlhahlo yeo a e neago ka Lentšu la gagwe le le ngwadilwego le ka karolo ya lefaseng ya mokgatlo wa gagwe.—Hosea 14:3; Ba-Hebere 13:15.
[Mongwalo wa ka tlase]
^ ser. 7 Bakeng sa go tseba moo mafelo a fapa-fapanego ao go bolelwago ka ona ka pukung ya Samuele wa Pele a bego a le gona, bona matlakala 18-19 a poroutšha ya ‘Bonang Naga e Botse,’ yeo e gatišitšwego ke Dihlatse tša Jehofa.
[Seswantšho go letlakala 23]
Kgoši ya pele ya Isiraele e ile ya fetoga go tloga go mmuši yo a ikokobeditšego le yo a ipoeditšego go ya go mmuši yo ikgantšhago le yo a ikgogomošago
[Seswantšho go letlakala 24]
Re ka kgonthišega ka’ng ge re lebeletšane le kganetšo e tšwago go manaba a swanago le Goliata?