“Le Rekilwe ka Thêkô e Kxolo”
“Le Rekilwe ka Thêkô e Kxolo”
“Le rekilwe ka thêkô e kxolo. Ké xôna xodišang Modimo.”—1 BA-KORINTHE 6:20.
1, 2. (a) Go ya ka Molao wa Moše, bahlanka ba ba-Isiraele ba be ba swanetše go swarwa bjang? (b) Mohlanka yo a bego a rata mong wa gagwe o be a e-na le kgetho efe?
HOLMAN ILLUSTRATED BIBLE DICTIONARY e re: “Bokgoba bo be bo apareditše e bile bo amogelwa gohle lefaseng la bogologolo.” E oketša ka gore: “Maemo a tša boiphedišo a Egipita, Gerika le Roma a be a ithekgile ka modiro wa bokgoba. Bokristeng bja lekgolong la pele la nywaga, motho o tee go ba bararo kua Italy le o tee go ba bahlano dinageng tše dingwe e be e le lekgoba.”
2 Gaešita le ge bokgoba goba bohlanka bo be bo le gona Isiraeleng ya bogologolo, Molao wa Moše o be o kgonthišetša gore makgoba goba bahlanka ba ba-Hebere ba a šireletšwa. Ka mohlala, Molao o be o laela gore mo-Isiraele a se ke a šoma e le mohlanka ka nywaga ya ka godimo ga e tshela. Ngwageng wa bošupa, o be a dumelelwa gore “a tloxê à hunoloxile à sa lefe selô.” Eupša melao ya mabapi le tsela yeo bahlanka ba bego ba swanetše go swarwa ka yona e be e le e lokilego kudu e bile e le e botho moo Molao wa Moše o ilego wa dira tokišetšo e latelago e rego: “Xe mohlanka eo a ka bolêla a re: Mong wa-ka ke a mo rata, le mosadi wa-ka le bana ba-ka ke a ba rata, xa ke rate xo hunoloxa ka tloxa, e mobyalo mong wa xaxwe a mo lebanyê le Modimo, a mo emišê mojakong le xe e le sejakwaneng, ’me mong wa xaxwe a mo thulê tsêbê ka thšwana, ’me a bê mohlanka wa xaxwe wa ka mehla.”—Ekisodo 21:2-6; Lefitiko 25:42, 43; Doiteronomio 15:12-18.
3. (a) Bakriste ba lekgolong la pele la nywaga ba ile ba amogela bohlanka bja mohuta ofe? (b) Ke’ng se se re tutueletšago go hlankela Modimo?
3 Tokišetšo ye ya go ithapela go ba mohlanka e ile ya nea ponelo-pele ya mohuta wa bohlanka bjoo Bakriste ba therešo ba lego go bjona. Ka mohlala, bangwadi ba Beibele e lego Paulo, Jakobo, Petro le Juda ba ile ba ipolela e le bahlanka ba Modimo le Kriste. (Tito 1:1; Jakobo 1:1; 2 Petro 1:1; Juda 1) Paulo o ile a gopotša Bakriste ba Thesalonika gore ba be ba ‘sokologetše go Modimo, gomme ba lahlile medimo ya bona ya diswantšho, ya ba bahlanka ba Modimo wa therešo yo a phelago.’ (1 Ba-Thesalonika 1:9) Ke’ng se se ilego sa tutueletša Bakriste bao gore e be bahlanka ba Modimo ka go rata? Ge e le gabotse, mohlanka wa mo-Isiraele o be a tutuetšwa ke’ng gore a lahle tokologo ya gagwe? Na e be e se go rata mong wa gagwe? Bohlanka bja Bokriste bo theilwe leratong la go rata Modimo. Ge re thoma go tseba le go rata Modimo wa therešo yo a phelago, re tutueletšega go mo hlankela “ka pelo [ya rena] ka moka le ka matla [a rena] ka moka.” (Doiteronomio 10:12, 13) Lega go le bjalo, go ba bahlanka ba Modimo le ba Kriste go akaretša’ng? Se se kgoma bjang maphelo a rena a letšatši le letšatši?
“Tšohle tše le di Diraxo le di Dirê Xore Modimo a Rêtwê ka Tšôna”
4. Ke bjang re bago bahlanka ba Modimo le ba Kriste?
4 Mohlanka o hlalositšwe e le “motho yo a thopilwego ke motho yo mongwe goba ke ba bangwe ka molao gomme o swanetše go ikokobeletša motho yoo ka mo go feletšego.” Re ba ba Jehofa ka molao ge re neela maphelo a rena go yena gomme re kolobetšwa. Moapostola Paulo o hlalosa gore: “Xa Le sa le beng ba lena beng. Le rekilwe ka thêkô e kxolo.” (1 Ba-Korinthe 6:19, 20) Ke therešo gore theko yeo ke sehlabelo sa Jesu Kriste sa topollo, ka ge motheong woo Modimo a re amogela re le bahlanka ba gagwe, go sa šetšwe gore re Bakriste ba tloditšwego goba re badirišani-gotee le bona bao ba nago le kholofelo ya go phela lefaseng. (Ba-Efeso 1:7; 2:13; Kutollo 5:9) Ka gona, go tloga nakong ya ge re kolobetšwa, “re ba Morêna.” (Ba-Roma 14:8) Ka ge re rekilwe ka madi a bohlokwa a Jesu Kriste, le rena re ba bahlanka ba gagwe gomme ke boikarabelo bja rena gore re boloke ditaelo tša gagwe.—1 Petro 1:18, 19.
5. Ka ge re le bahlanka ba Jehofa, ke boikarabelo bofe bjo bogolo bjo re nago le bjona, gomme re ka bo phetha bjang?
5 Bahlanka ba swanetše go kwa mong wa bona. Re ithapetše go ba bahlanka gomme seo se tutuetšwa ke lerato la go rata Mong wa rena. Johane wa Pele 5:3 e re: “Leratô la xo rata Modimo ké xe re e-ya ka melaô ya xaxwe; xomme melaô ya xaxwe xa se e thata.” Ka gona, go kwa ga rena go bonagatša lerato la rena gotee le boikokobetšo bja rena. Seo se bonwa dilong ka moka tšeo re di dirago. Paulo o itše: “Ké xôna xe Le e-ja, xe Le e-nwa, tšohle tše Le di diraxo Le di dirê xore Modimo a rêtwê ka tšôna.” (1 Ba-Korinthe 10:31) Bophelong bja letšatši le letšatši, gaešita le ka ditsela tše dinyenyane, re nyaka go bontšha gore re ‘hlankela Jehofa.’—Ba-Roma 12:11.
6. Go ba bahlanka ba Modimo go kgoma bjang diphetho tšeo re di dirago bophelong? Bontšha se ka mohlala.
6 Ka mohlala, ge re dira diphetho re swanetše go ela hloko gore re naganišiša ka thato ya Mong wa rena wa legodimong, e lego Jehofa. (Maleaki 1:6) Diphetho tše thata di ka leka go kwa ga rena Modimo. Ka gona, na re tla ela hloko keletšo ya gagwe go e na le go latela ditshekamelo tša pelo ya rena ya “mmata-mâno-mabe” yeo gape e lego “lešaedi”? (Jeremia 17:9) Melisa, e lego Mokriste yo a sego lenyalong, e be e se kgale a kolobeditšwe ge lesogana le thoma go mo kgahlegela. Le be le bonagala le lokile, gomme le be le šetše le ithuta Beibele le Dihlatse tša Jehofa. Lega go le bjalo, mogolo o ile a boledišana le Melisa mabapi le bohlale bja go latela taelo ya Jehofa ya gore a nyalwe ‘feela Moreneng.’ (1 Ba-Korinthe 7:39; 2 Ba-Korinthe 6:14) Melisa o dumela ka gore: “Go be go se bonolo go nna go latela keletšo ye. Eupša ke ile ka dira phetho ya gore ka ge ke šetše ke ineetše go Modimo gore ke dire thato ya gagwe, ke tla kwa ditaelo tša gagwe tše di kwagalago.” Ge a gopola ka seo se diregilego, o re: “Ke thabela kudu gore ke ile ka latela keletšo ye. Go se go ye kae, lesogana le le ile la tlogela go ithuta. Ge nkabe ke ile ka tšwela pele ke ratana le lona, mo nakong ye nkabe ke nyalane le motho yo e sego modumedi.”
7, 8. (a) Ke ka baka la’ng re sa swanela go tshwenyega ka mo go feteletšego mabapi le go kgahla batho? (b) Bontšha kamoo go boifa batho go ka fenywago ka gona.
7 Ka ge re le bahlanka ba Modimo, ga se ra swanela go ba bahlanka ba batho. (1 Ba-Korinthe 7:23) Ke therešo gore ga go na le o tee wa rena yo a sa nyakego go ratwa, eupša re swanetše go gopola gore Bakriste ba na le ditekanyetšo tšeo di fapanego le tša lefase. Paulo o botšišitše gore: ‘Na ke nyaka go kgahla batho?’ O ile a phetha ka gore: “Xe nka be kè sa le wa xore ke kxahlê batho, xôna nka be kè se mohlanka wa Modimo.” (Ba-Galatia 1:10) Re ka se fo ineela kgateletšong ya dithaka gomme ra thoma go kgahla batho. Ka gona, re ka dira’ng ge re lebeletšane le kgateletšo ya gore re itumelelanye le boemo?
8 Ela hloko mohlala wa Elena, e lego mofsa wa Mokriste wa kua Sepania. Ba mmalwa ba bao a tsenago le bona ka klaseng ba be ba neela ka madi. Ba be ba tseba gore Elena, e lego yo mongwe wa Dihlatse tša Jehofa, o be a ka se neele ka madi goba go amogela ditšhelo tša madi. Ge sebaka se be se tšwelela sa gore a hlalosetše klase ka moka mabapi le boemo bja gagwe, Elena o ile a ithapela go nea polelo. Elena o hlalosa gore: “Ge e le gabotse, ke ile ka ikwa ke tšhogile kudu mabapi le go dira se. Eupša ke ile ka lokišeletša gabotse, gomme mafelelo e ile ya ba a makatšago. Ke ile ka hlompšha ke barutwana-gotee le nna ba bantši, gomme morutiši o ile a mpotša gore o rata modiro wo ke bego ke o dira. Go oketša moo, ke ile ka ikwa ke kgotsofaditšwe ke gore ke ile ka emela leina la Jehofa gomme ka kgona go hlalosa ka mo go kwagalago mabaka a go emela boemo bja-ka bja Mangwalo.” (Genesi 9:3, 4; Ditiro 15:28, 29) Ee, re le bahlanka ba Modimo le ba Kriste, re ba ba fapanego. Lega go le bjalo, re tla hlompšha ke batho ge e ba re ikemišeditše go emela ditumelo tša rena ka tlhompho.—1 Petro 3:15.
9. Re ithuta’ng go morongwa yo a tšweletšego go moapostola Johane?
9 Le gona, go gopola gore re bahlanka ba Modimo go ka re thuša gore re tšwele pele re ikokobetša. Ka nako e nngwe, moapostola Johane o ile a ikwa a kgahlilwe kudu ke pono e kgahlišago ya Jerusalema ya legodimong moo a ilego a wela fase maotong a morongwa yo a bego a šoma e le mmoleledi wa Modimo. Morongwa o ile a mmotša gore: “Hlê lesa xo r’yalo; nna ke mohlanka bo-ka wêna, ke etša wene le bana beno ba Baporofeta le ba ba xomarêlaxo ditaba tša puku yé. Khunamêla Modimo.” (Kutollo 22:8, 9) Ruri ke mohlala o mobotse gakaakang wo morongwa yo a o beetšego bahlanka ba Modimo ka moka! Bakriste ba itšego ba ka ba ba e-na le boikarabelo bjo bo kgethegilego ka phuthegong. Lega go le bjalo, Jesu o itše: “E a rataxo xo ba e moxolo mo xo lena, a a bê modiredi wa lena. Le e a rataxo xo ba wa pele mo xo lena, a a bê mohlanka wa lena.” (Mateo 20:26, 27) Ka ge re le balatedi ba Jesu, ka moka ga rena re bahlanka.
“Re Fil’o Dira tše re Swanetšexo xo di Dira”
10. Nea mehlala ya Mangwalo go bontšha gore ga se ka mehla bahlanka ba Modimo ba botegago ba bego ba hwetša go le bonolo go dira thato ya gagwe.
10 Go dira thato ya Modimo ga se ka mehla go lego bonolo go batho ba sa phethagalago. Moporofeta Moše o ile a dika-dika go kwa ge Jehofa a be a mo kgopela gore a sepele gomme a ntšhe bana ba Isiraele bokgobeng bja Egipita. (Ekisodo 3:10, 11; 4:1, 10) Ka morago ga go amogela kabelo ya gore a yo tsebatša molaetša wa kahlolo go ba-Ninife, Jona o ile “a tsoxa a thšaba a leba Tarasisi à thšaba Morêna.” (Jona 1:2, 3) Baruke, e lego mongwaledi wa moporofeta Jeremia, o ile a belaela ka gore o thoma go lapa. (Jeremia 45:2, 3) Re swanetše go arabela bjang ge dikganyogo tša rena goba dilo tšeo re di ratago di sa dumelelane le go dirwa ga thato ya Modimo? Seswantšho seo Jesu a se neilego se nea karabo.
11, 12. (a) Ka boripana hlalosa seswantšho sa Jesu seo se begilwego go Luka 17:7-10. (b) Ke thuto efe yeo re ithutago yona seswantšhong sa Jesu?
11 Jesu o boletše ka mohlanka yo a bego a hlokomela mohlape wa mong wa gagwe letšatši ka moka tšhemong. Ge mohlanka a goroga gae, a lapišitšwe ke go šoma ka thata ka diiri tše 12, mong wa gagwe ga se a ka a mo laletša gore a dule fase gomme a thabele dijo tše bose tša mantšiboa. Go e na le moo, mong wa gagwe o itše: “Lokiša se ke tl’o xo lalêla ka sôna, O xarê dikobô, O nthsolêlê ke jê ke nwê e bê xôna O tl’o xo ja wa nwa le wêna”. Mohlanka o be a ka hlokomela dinyakwa tša gagwe feela ka morago ga ge a neile mong wa gagwe tše a di nyakago. Jesu o phethile seswantšho se ka gore: “Le lena, a e re xe Le dirile tšohle tše Le di laetšwexo, Le tlê Le re: Xa re bahlanka ba selô; re fil’o dira tše re swanetšexo xo di dira.”—Luka 17:7-10.
12 Jesu ga se a nea seswantšho se e le go bontšha gore Jehofa ga a tšeele godimo tirelo yeo re mo direlago yona. Beibele e bolela ka mo go kwagalago gore: “Modimo xa a bebe motho, xa a lebale medirô ya lena, le leratô le Le itapišitšexo ka lôna ’ineng la xaxwe.” (Ba-Hebere 6:10) Go e na le moo, ntlha ya seswantšho sa Jesu ke gore mohlanka a ka se ke a dira se se mo kgahlago goba a lebiša tlhokomelo boiketlong bja gagwe. Ge re be re ineela go Modimo gomme re kgetha go ba bahlanka ba gagwe, re ile ra dumela go etiša thato ya gagwe pele ga ya rena. Re swanetše go etiša thato ya Modimo pele ga ya rena.
13, 14. (a) Ke maemong afe moo re ka swanelwago ke go fenya ditshekamelo tša rena? (b) Ke ka baka la’ng re swanetše go dumelela thato ya Modimo gore e direge?
13 Go ithuta Lentšu la Modimo ka mehla gotee le dikgatišo tša “molaki e a bôtêxaxo yo bohlale” go ka nyaka gore re dire boiteko bjo bogolo. (Mateo 24:45) Re ka ba re le boemong bjo ka mo go kgethegilego ge e ba go bala go be go dutše go re thatafalela goba ge e ba kgatišo e bolela ka “madiba a diphiri tša Modimo.” (1 Ba-Korinthe 2:10) Lega go le bjalo, na ga se ra swanela go ipha nako ya go ba le thuto ya motho ka noši? Re ka swanelwa ke go itaya e le gore re dule fase gomme re fetše nako re bala puku yeo. Lega go le bjalo, ge re sa dire bjalo, re tla kgona bjang go rata ‘dijo tše di tiilego tša ba ba godilego’?—Ba-Hebere 5:14.
14 Go thwe’ng ka dinako tšeo ka tšona re tlago gae re lapile ka morago ga go šoma letšatši ka moka? Re ka swanelwa ke go katanela go ba gona dibokeng tša Bokriste. Goba re ka ba re sa rate go dira boboledi go batho ba re sa ba tsebego. Paulo ka boyena o ile a lemoga gore go ka ba le dinako tšeo ka tšona re bolelago ditaba tše dibotse ‘re sa rate.’ (1 Ba-Korinthe 9:17) Lega go le bjalo, re dira dilo tše ka gobane Jehofa—Mong wa rena wa legodimong yo re mo ratago—a re botša gore re swanetše go di dira. Le gona na ka mehla ga re ikwe re kgotsofetše e bile re lapologile ka morago ga go dira boiteko bja gore re ithute, re be gona dibokeng le gore re dire boboledi?—Psalme 1:1, 2; 122:1; 145:10-13.
Le se ke la Lebelela “tša kwa Nthaxo”
15. Ke ka tsela efe Jesu a ilego a bea mohlala wa go ikokobeletša Modimo?
15 Jesu Kriste o ipontšhitše a ikokobeletša Tatagwe wa legodimong go feta tšohle. O boditše barutiwa ba gagwe gore: “Xe ke foloxile kwa lexodimong, xa k’a tlêla xo dira thatô ya-ka; ke tlile xo dira thatô ya E a nthomilexo.” (Johane 6:38) Ge a be a le tlalelong kua serapeng sa Getsemane, o ile a rapela ka gore: “Tata, xe xo kxônêxa, a senwêlô sé se fetê se ntloxê. Fêla, e se bê ka mo xo rataxo Nna, e bê ka mo xo rataxo Wene.”—Mateo 26:39.
16, 17. (a) Re swanetše go lebelela bjang dilo tšeo re di tlogetšego morago? (b) Bontšha kamoo Paulo a bego a e-na le kgopolo e leka-lekanego ka gona ge a be a lebelela ditebelelo tša gagwe tša lefase e le “maudi fêla.”
16 Jesu Kriste o nyaka gore re tšwele pele re botegela phetho ya rena ya go ba bahlanka ba Modimo. O itše: “E a išitšexo seatla moxomeng, ’me a retoloxêla tša kwa nthaxo, xa a’ lokêla mmušô wa Modimo.” (Luka 9:62) Go molaleng gore go dula re nagana ka dilo tšeo re di tlogetšego morago ga se selo seo re swanetšego go se dira ge re hlankela Modimo. Go e na le moo, re swanetše go rata seo re se hweditšego ka go kgetha go ba bahlanka ba Modimo. Paulo o ngwaletše ba-Filipi gore: “Le byale ke sa tiiša ke re ké thsenyêxêlô, xe ke di bapetša le boxolo bya tsebô ya xo tseba Jesu Kriste Mong wa-ka; ka ’baka la xaxwe ka re: Tšeo ka moka ké thsenyêxêlô; ka re: Ké maudi fêla, xore ke tlê ke humê ka Kriste.”—Ba-Filipi 3:8.
17 Nagana ka dilo tšohle tšeo Paulo a bego a di lebelela e le maudi gomme a di tlogela ka baka la meputso ya moya yeo a e hweditšego ka gobane e le mohlanka wa Modimo. Ga se a tlogela manobonobo a lefase feela eupša o tlogetše gape le kgonagalo ya gore nakong e tlago a be moetapele wa bodumedi bja Bojuda. Ge nkabe Paulo a ile a tšwela pele a le bodumeding bja Bojuda, a ka ba a ile a ba boemong bjo bo swanago le bja Simeone, morwa wa morutiši wa Paulo e lego Gamaliele. (Ditiro 22:3; Ba-Galatia 1:14) Simeone o ile a ba moetapele wa Bafarisei gomme a kgatha tema e kgolo kudu—go sa šetšwe dipelaelo tše itšego tšeo a bego a e-na le tšona—borabeleng bja ba-Juda kgahlanong le Roma ka 66-70 C.E. O hwile ntweng yeo, mohlomongwe a bolawa ke ba-Juda bao ba fišegelago thoko goba ke madira a Roma.
18. Nea mohlala bakeng sa go bontšha kamoo go fihlelela dilo tša moya go tlišago meputso.
18 Dihlatse tša Jehofa tše dintši di latetše mohlala wa Paulo. Jean o re: “Nywageng e sego kae ka morago ga go fetša sekolo, ke ile ka hwetša mošomo wa go ba mongwaledi yo a ikarabelago wa ramolao yo a tumilego wa London. Ke be ke thabela mošomo wa-ka gomme ke lefša tšhelete e ntši, eupša pelong ya-ka ke be ke tseba gore nka dira mo go oketšegilego gore ke hlankele Jehofa. Mafelelong, ke ile ka iša lengwalo la go rola modiro gomme ka thoma go bula madibogo. Ke leboga kudu gakaakang gore ke ile ka gata mogato woo mo e nyakilego go ba nywageng e 20 e fetilego! Tirelo ya-ka ya nako e tletšego e kaonefaditše bophelo bja-ka kudu go feta kamoo modiro le ge e le ofe wa bongwaledi o ka bego o bo kaonefaditše ka gona. Ga go na selo se se neago kgotsofalo e kgolo go feta go bona kamoo Lentšu la Jehofa le ka fetolago bophelo bja motho ka gona. Go thuša motho gore a dire tšwelopele yeo ke mo go kgahlišago kudu. Seo re se neago Jehofa ga se selo ge se bapetšwa le seo re se amogelago.”
19. Boikemišetšo bja rena e swanetše go ba bofe, gomme ka baka la’ng?
19 Maemo a rena a ka fetoga ge nako e dutše e e-ya. Lega go le bjalo, boineelo bja rena go Modimo ga bo fetoge. Re sa dutše re le bahlanka ba Jehofa, gomme o re dumelela gore re itirele phetho mabapi le tsela e kaone yeo ka yona re ka dirišago nako ya rena, matla, ditalente le dilo tše dingwe tša bohlokwa. Ka gona, diphetho tšeo re di dirago mo tabeng ye di bonagatša lerato la rena go Modimo. Le gona di bontšha gore re ikemišeditše go ikgafa go fihla kae. (Mateo 6:33) Go sa šetšwe maemo a rena, na ga se ra swanela go ikemišetša go nea Jehofa sohle seo re ka se kgonago? Paulo o ngwadile gore: “Xe thatô e botse è le xôna, xo tlo thabêlwa se motho a se swerexo; xe a hlaêlwa, xa xo taba.”—2 Ba-Korinthe 8:12.
“Le na le Dienywa tša Lena”
20, 21. (a) Ke dienywa dife tšeo di enywago ke bahlanka ba Modimo? (b) Jehofa o putsa bjang bao ba mo neago sohle se ba ka se kgonago?
20 Go ba bahlanka ba Modimo ga go gateletše. Ka mo go fapanego, go re imolla mohuteng o gobatšago wa bohlanka bjoo bo re amogago lethabo. Paulo o ngwadile gore: “Xe Le hunoloxile sebeng, Lè le balata ba Modimo, Le na le dienywa tša lena tše di išaxo kxethexong; ’me pheletšô ya tšôna ké bophelô byo bo sa felexo.” (Ba-Roma 6:22) Go hlankela ga rena Modimo go enywa dienywa ka tsela e kgethwa moo e lego gore re buna mehola ya go ba ba bakgethwa, goba bao ba itshwerego gabotse ka tsela e hlwekilego. Go oketša moo, go lebiša bophelong bjo bo sa felego nakong e tlago.
21 Jehofa o nea bahlanka ba gagwe ka seatla se se bulegilego. Ge re dira sohle se re ka se kgonago tirelong ya gagwe, o re bulela “nthoba tša lexodimo” gomme a re tšhollela “thšexofatšô wa xo tlo [re] xolêla.” (Maleaki 3:10) Ruri e tla ba mo go thabišago gakaakang go tšwela pele re šoma re le bahlanka ba Jehofa ka mo go sa felego!
Na o a Gopola?
• Ke ka baka la’ng re e-ba bahlanka ba Modimo?
• Re bontšha bjang gore re ikokobeletša thato ya Modimo?
• Ke ka baka la’ng re swanetše go itokišeletša go etiša thato ya Jehofa pele ga ya rena?
• Ke ka baka la’ng re sa swanela go “retoloxêla tša kwa nthaxo”?
[Dipotšišo tša Thuto]
[Seswantšho go letlakala 16, 17]
Tokišetšo ya kua Isiraeleng ya go ithapela go ba mohlanka e be e le ponelo-pele ya bohlanka bja Bokriste
[Seswantšho go letlakala 17]
Re ba bahlanka ba Modimo ge re kolobetšwa
[Diswantšho go letlakala 17]
Bakriste ba etiša thato ya Modimo pele
[Seswantšho go letlakala 18]
Moše o be a dika-dika go amogela kabelo ya gagwe