Phihlelo

Tšhiwana ya Molahlegi e Hwetša Tate yo Lerato

KA GE GO ANEGA DIMITRIS SIDIROPOULOS

Molaodi wa mašole o ile a lahlela sethunya ka pele ga-ka gomme a nkgadimola ka gore: “Tšea sebetša seo gomme o thuntšhe.” Ke ile ka gana ka boleta. Mašole ao a bego a lebeletše a ile a tšhoga ge a bona dikolo tše tšwago sethunyeng sa molaodi di feta legetleng la-ka. Go be go bonagala ke le kgaufsi le go hwa. Se se thabišago ke gore ke ile ka phologa. Lega go le bjalo, le e be e se lekga la mathomo bophelo bja-ka bo e-ba kotsing.

LAPA lešo e be e le la morafo o monyenyane wo o bego o dula kgaufsi le Kayseri kua Cappadocia, Turkey. Go bonagala batho ba bangwe go tšwa tikologong ye ba ile ba amogela Bokriste lekgolong la pele la nywaga C.E. (Ditiro 2:9) Lega go le bjalo, mathomong a lekgolo la bo-20 la nywaga dilo di be di fetogile kudu.

Go Tloga go Beng Mofaladi go ya go Beng Tšhiwana

Dikgwedi tše mmalwa ka morago ga ge ke belegwe ka 1922, dikgohlano tša semorafo di ile tša dira gore lapa lešo le tšhabele Gerika e le bafaladi. Batswadi ba-ka bao ba bego ba tšhogile ba ile ba sepela le nna feela, leseana la bona la dikgwedi tše mmalwa. Ka morago ga go tlaišega o šoro ba ile ba fihla motsaneng wa Kiria kgaufsi le Drama kua leboa la Gerika, moo go bego go e-na le maemo a mabe.

Ge ke be ke e-na le nywaga e mene, tate o ile a hwa ka morago ga ge moratho wa-ka a belegwe. O be a e-na le nywaga e 27 feela, eupša ditlaišego tša mehla yeo di be di mo gwahlafaditše. Mma o ile a tlaišega o šoro gomme go se go ye kae le yena o ile a hwa. Nna le moratho wa-ka re ile ra šala re diila wa go hloka le pudi ya leleme le letala. Re ile ra romelwa magaeng a mantši a ditšhiwana gomme ge ke be ke e-na le nywaga e 12 ke ile ka feleletša ke le  legaeng le lengwe la ditšhiwana kua Thesalonika moo ke ilego ka tlwaeletšwa mošomo wa go ba makhanikhi.

Ge ke be ke dutše ke gola magaeng a se nago lerato a ditšhiwana, ke be ke ipotšiša lebaka leo ka lona batho ba bangwe ba tlaišwago ke mathata le go hloka toka ka tsela ye. Ke ile ka ipotšiša gore ke ka baka la eng Modimo a dumelela maemo a bjalo a nyamišago gore a be gona. Diklaseng tša rena tša bodumedi re be re rutilwe gore Modimo ke ra-matla-ohle, eupša re be re sa ka ra hlalosetšwa ka tsela e kwagalago gore ke ka baka la eng bobe bo le gona e bile bo atile. Polelwana e nngwe e tumilego e be e bolela gore Kereke ya Greek Orthodox ke bodumedi bjo kaone kudu go a phala ohle. Ge ke be ke botšiša gore, “Ge e ba bo-Orthodox e le bjona bodumedi bjo kaone, ke ka baka la’ng batho ka moka e se ma-Orthodox?” Ke ile ka se hwetše karabo e kgotsofatšago.

Lega go le bjalo, morutiši wa rena o be a hlompha Beibele kudu gomme o ile a gatelela go rena gore ke puku e kgethwa. Molaodi wa legae la ditšhiwana o be a e-na le boemo bjo bo swanago bja kgopolo eupša o be a sa tšee karolo ditirelong tša bodumedi ka lebaka leo le tsebjago ke yena a nnoši. Ge ke be ke botšiša mabapi le se, ke ile ka botšwa gore o be a kile a ithuta le Dihlatse tša Jehofa, e lego bodumedi bjo ke bego ke sa bo tsebe.

Ke be ke e-na le nywaga e 17 ge ke be ke fetša dithuto tša-ka legaeng la ditšhiwana kua Thesalonika. Ntwa ya II ya Lefase e be e thomile gomme Gerika e be e le ka tlase ga taolo ya ma-Nazi. Batho ba be ba e-hwa ditarateng ka baka la tlala. Ke ile ka tšhabela dipolaseng bakeng sa go yo šomela mogolo o monyenyane mašemong e le gore ke tle ke kgone go phela.

Beibele e Nea Dikarabo

Ge ke be ke boela Thesalonika ka April 1945, ke ile ka etelwa ke kgaetšedi ya yo mongwe wa bagwera ba-ka ba bjaneng yo ke ilego ka dula le yena magaeng a mmalwa a ditšhiwana. Paschalia o ile a mpotša gore kgaetšedi ya gagwe e timetše gomme a mpotšiša ge e ba ke tseba se sengwe mabapi le moo e ka bago e le gona. Ge re be re dutše re boledišana o ile a bolela gore e be e le yo mongwe wa Dihlatse tša Jehofa gomme a bolela le kamoo Modimo a kgahlegelago batho ka gona.

Ke ile ka ngongorega kudu ka bogale. Ke ka baka la’ng ke ile ka tlaišega go tloga bjaneng? Ke ka baka la’ng ke ile ka ba tšhiwana? Ke ka baka la’ng Modimo a sa hwetšagale nakong ya ge re mo nyaka kudu? O ile a araba ka gore: “Na o kgodišegile gore Modimo ke yena a ikarabelago ka maemo a?” O ile a mpontšha ka Beibele ya gagwe gore Modimo ga a dire gore batho ba tlaišege. Ke ile ka thušwa go bona gore Mmopi o rata batho gomme kgaufsinyane o tla kaonefatša dilo. A diriša mangwalo a bjalo ka Jesaya 35:5-7 le Kutollo 21:3, 4, o ile a mpontšha gore kgaufsinyane ntwa, mathata, malwetši le lehu di tla fedišwa, gomme batho ba botegago ba tla phela ka mo go sa felego mo lefaseng.

Go Hwetša Lapa le le Nthekgago

Ke ile ka kwa gore kgaetšedi ya Paschalia e bolailwe ntweng ya marabele. Ke ile ka etela lapa la gabo bakeng sa go ba homotša eupša go e na le moo, ba ile ba nkhomotša ka Mangwalo. Ke ile ka boela go bona bakeng sa go hwetša mantšu a oketšegilego a Beibele ao a homotšago, gomme go se go ye kae ke ile ka ba karolo ya sehlopha se senyenyane sa Dihlatse tša Jehofa seo se bego se kopana ka sephiring bakeng sa go ithuta le go rapela. Ke be ke ikemišeditše go tšwela pele ke kopanela le Dihlatse go sa šetšwe gore di be di sa amogelwe setšhabeng.

Sehlopheng sona seo sa Bakriste ba ikokobeditšego, ke ile ka ikhwetša ke le tikologong ya lapa le borutho le le nago le lerato, e lego seo ke bego ke se hlologela. Ba ile ba nnea thekgo ya moya le thušo yeo ke bego ke e nyaka kudu. Ke ile ka hwetša e le batho bao ba se nago boithati gomme e le bagwera bao ba tshwenyegago ka ba bangwe, bao ba bego ba itokišeleditše le go ikemišetša go nthuša le go nkhomotša. (2 Ba-Korinthe 7:5-7) Sa bohlokwa le go feta ke gore ke ile ka thušwa go batamela kgaufsi le Jehofa yo ke bego ke šetše ke mo tšea bjalo ka Tate wa-ka yo lerato wa legodimong. Ke ile ka kgahlwa kudu ke dika tša gagwe tša lerato, borutho le go kgomega kudu ka ba bangwe. (Psalme 23:1-6) Ka gona, mafelelong ke ile ka hwetša lapa la moya le Tate yo lerato! Se se ile sa nkgoma pelo. Nakwana ka morago ga moo ke ile ka tutueletšega go ineela go Jehofa, gomme ke ile ka kolobetšwa ka September 1945.

 Go ba gona dibokeng tša Bokriste go ile gwa oketša tsebo ya-ka le go matlafatša tumelo ya-ka. Ka ge go be go se na dinamelwa, bontši bja rena gantši bo be bo sepela dikhilomithara tše 5 go tloga motsaneng wa rena go ya lefelong la diboka, gomme re be re e ba le dipoledišano tše di sa lebalegego tša moya. Ge ke be ke e-kwa ka sebaka sa go ka tšea karolo modirong wa boboledi wa nako e tletšego bofelong bja 1945, ke ile ka thoma go bula madibogo. Go ba le tswalano ya kgaufsi le Jehofa e be e le selo sa bohlokwa kudu ka ge tumelo ya-ka le potego di be di tla lekwa kudu.

Kganetšo e Tšweletša Mafelelo a sa Letelwago

Gantši maphodisa a be a šwahlela mafelo a rena a diboka ka dithunya. Naga e be e le ka tlase ga pušo ya mašole, ka ge ntwa ya selegae e be e kgatlampana Gerika. Dihlopha tša kganetšo di ile tša hlaselana ka lehloyo le le feteletšego. Baruti ba ile ba diriša sebaka se go kgodiša mmušo gore re be re le Makomanisi le gore mmušo o re tlaiše o šoro.

Lebakeng la nywaga e mebedi, nna le bana bešo bao ke bego ke bula madibogo le bona re ile ra golegwa ka makga a mmalwa, gomme ka makga a tshelelago re ile ra ahlolelwa kgolegong dikgwedi tša go fihla go tše nne. Lega go le bjalo, dikgolego di be di šetše di tletše ka bagolegwa ba dipolitiki, ka gona re ile ra lokollwa. Re ile ra diriša tokologo ya rena yeo e bego e sa letelwa bakeng sa go tšwela pele ka boboledi, lega go le bjalo ka morago ga sebakanyana re ile ra golegwa gape—ka makga a mararo bekeng e tee. Re be re tseba gore bontši bja bana babo rena bo be bo išitšwe bothopša dihlakahlakeng tša kgole. Na tumelo ya-ka e be e tla ba matla ka mo go lekanego gore nka lebeletšana le teko e bjalo?

Maemo a ile a ba boima le go feta ge ke be ke laelwa gore ke ipege maphodiseng ka mehla. Mmušo o ile wa nthomela kua Evosmos kgaufsi le Thesalonika moo go bego go e na le seteišene sa maphodisa, e le gore ba tle ba kgone go mpea leihlo. Ke ile ka hira phapoši kgaufsi le moo, gomme bakeng sa go iphediša ke ile ka thoma go šoma ke le mmetli yo a sepelago mafelong a fapa-fapanego, ke pholiša dipitša le dipane tša koporo. Ge ke be ke bula madibogo metseng ya kgaufsi, mošomo wo o ile wa ntira gore ke kgone go tsena magaeng a batho ka bolokologi ntle le go tsoša kgonono ya maphodisa. Ka baka la seo, batho ba mmalwa ba ile ba kwa ditaba tše dibotse gomme ba arabela gabotse. Mafelelong, ba fetago lesome ba bona e ile ya ba barapedi ba Jehofa ba ineetšego.

Nywaga e Lesome Dikgolegong tše Seswai

Maphodisa a ile a dula a mpeile leihlo go fihlela bofelong bja 1949, gomme ka boela Thesalonika ke fišegela go yo tšwela pele bodireding bja nako e tletšego. Ka 1950, e lego nakong yeo ke bego ke nagana gore mathata a-ka a fedile, ke ile ka laelwa ka mo go sa letelwago gore ke tsenele tša bohlabani. Ke be ke sa ikemišetša go “ithuta xo hlabana” ka baka la boema-gare bja-ka bja Bokriste. (Jesaya 2:4) Ka go rialo, ke ile ka thoma leeto le letelele le le hlokofatšago leo le bego le tla nkiša dikgolegong tše tumilego gampe tša Gerika.

Le thomile kua motseng wa Drama. Bekeng ya-ka ya mathomo ke golegilwe moo, mašole ao a bego a sa tšwa go ngwadišwa a ile a thoma go itlwaeletša go thuntšha. Letšatši le lengwe ke ile ka išwa lefelong leo go itlwaeletšwago go lona. Yo mongwe wa balaodi o ile a lahlela sethunya ka pele ga-ka gomme a ntaela gore ke thuntšhe. Ge ke gana, o ile a thoma go thuntšha. Ge balaodi ba bangwe ba be ba bona gore ke be ke sa kwanantšhe, ba ile ba thoma go mpetha ka matswele wa go šiiša. Ba ile ba thumaša disekerete gomme ba di timela ka diatleng tša-ka. Ka morago ga moo, ba ile ba ntahlela kgolegong ya bodula-noši. Ke ile ka dula moo ka matšatši a mararo. Bohloko bja go fišwa ka disekerete bo be bo sa kgotlelelege gomme  ke ile ka dula ke e-na le mabadi matsogong a-ka ka nywaga e mentši.

Pele ga ge nka ahlolwa kgorong ya tsheko ya mašole, ke ile ka išwa kampeng ya mašole kua Iráklion, Kereta. Moo ke ile ka bethwa o šoro ka maiteko a gore ke kwanantšhe potego ya-ka. Ke ile ka rapela ka go se kgaotše gore Tate wa-ka wa legodimong a mmatlafatše ka ge ke be ke boifa gore ke tla kwanantšha. Ke ile ka gopola mantšu a Jeremia 1:19 a rego: “Le xe ba tlo lwa naxô’, ba ka se Xo kxônê, xobane e a lexo le wene ké Nna, xore ke Xo hlakodišê. O r’yalo Morêna.” “Khutšô ya Modimo” e homotšago e ile ya ntira gore ke thekge ditho. Ke ile ka kwešiša bohlale bja go bota Jehofa ka mo go feletšego.—Ba-Filipi 4:6, 7; Diema 3:5.

Tshekong e latetšego yeo, ke ile ka ahlolelwa bophelo ka moka kgolegong. Dihlatse tša Jehofa di be di lebelelwa e le “manaba a Mmušo” a šoro ka go fetišiša. Kotlo ya go ahlolelwa bophelo bja-ka bjohle kgolegong, e ile ya thoma kgolegong ya Itsedin, e lego ka ntle ga Canea moo ke ilego ka bewa kgolegong ya bodula-noši. Itsedin e be e le sebo sa bogologolo, gomme phapoši ya-ka e be e tletše magotlo. Ke be ke tlwaetše go itatetša go tloga hlogong go ya maotong ka mankgeretla a kobo ya kgale e le gore magotlo a se kgone go kgoma mmele wa-ka ge a kitima godimo ga-ka. Ke ile ka babja o šoro ke swerwe ke nyumonia. Ngaka e ile ya bolela gore ke swanetše go dula letšatšing, ka gona ke ile ka kgona go boledišana le bagolegwa ba bantši lebaleng la kgolego. Lega go le bjalo, boemo bja-ka bo ile bja befela pele gomme ka morago ga ge maswafo a-ka a be a rotha madi o šoro, ke ile ka išwa sepetlele sa Iráklion.

Lapa lešo la moya la Bakriste-gotee le nna le ile la nthuša gape ge ke be ke le mathateng. (Ba-Kolose 4:11) Bana bešo kua Iráklion ba ile ba nketela ka mehla le go nnea khomotšo le kgothatšo. Ke ile ka ba botša gore ke be ke nyaka dikgatišo e le gore nka nea bohlatse go batho ba thabelago. Ba ile ba ntlišetša sutukheisi yeo e bego e e-na le botlase bjo bo bego bo kgona go fihla dikgatišo ka tsela e šireletšegilego. Ke thaba gakaakang ka gobane nako yeo ke e feditšego dikgolegong tšeo, bonyenyane bagolegwa-gotee le nna ba tshelelago ba ile ba thušwa gore e be Bakriste ba therešo!

Ka yona nako yeo, ntwa ya selegae e be e fedile gomme kotlo ya-ka e ile ya fokotšwa go ba nywaga e lesome kgolegong. Ke ile ka feleletša nywaga ya mafelelo dikgolegong tša kua Rethimno, Genti Koule le Cassandra. Ka morago ga go fetša nywaga e ka bago e lesome dikgolegong tše seswai, ke ile ka lokollwa gomme ka boela kua Thesalonika moo ke ilego ka amogelwa ka borutho ke bana bešo ba rategago ba Bakriste.

Go Dira Tšwelopele Borwarreng bja Bokriste

Ka nako ye, Dihlatse di be di ka kgona go kopanela ka bolokologi bjo bo lekanyeditšwego  Gerika. Gatee-tee ke ile ka diriša sebaka se go tšwela pele bodireding bja nako e tletšego. Kapejana ke ile ka okeletšwa ka tšhegofatšo e nngwe ge ke be ke thoma go tseba kgaetšedi yo a botegago wa Mokriste e lego Katina, yo a bego a rata Jehofa e bile a le mafolofolo modirong wa boboledi. Re ile ra nyalana ka October 1959. Go belegwa ga morwedi wa rena e lego Agape le go ba le lapa la-ka la Bokriste le gona go ile gwa fodiša bohloko bjo ke ilego ka bo bakelwa ke go ba tšhiwana. Ka godimo ga tšohle, lapa la rena le be le kgotsofalela go hlankela ka tlase ga tlhokomelo e lerato ya Tate wa rena wa legodimong, Jehofa.—Psalme 5:11.

Ke ile ka swanelwa ke go tlogela go bula madibogo ka baka la maemo ao a bego a le ka godimo ga matla a-ka, lega go le bjalo ke ile ka thekga mosadi wa-ka ka ge a ile a tšwela pele tirelong ya nako e tletšego. Tiragalo ya kgonthe e bohlokwa bophelong bja-ka bja Bokriste e ile ya direga ka 1969, ge kopano ya selete ya Dihlatse tša Jehofa e be e swaretšwe kua Nuremberg, Jeremane. Ke ile ka dira kgopelo ya paseporoto ge ke be ke itokišeletša go ya moo. Ge mosadi wa-ka a be a e-ya seteišeneng sa maphodisa bakeng sa go yo botšiša lebaka leo ka lona go fetilego dikgwedi tše fetago tše pedi eupša ke sa ka ka hwetša paseporoto ya-ka, lephodisa le ile la goga faele e koto ka laiking ya lona gomme la re: “Na o kgopelela motho yo paseporoto e le gore a ye go sokolla batho kua Jeremane? Ga go kgonege! O kotsi.”

Ka thušo ya Jehofa le bana bešo ba bangwe, ke ile ka akaretšwa paseporotong ya sehlopha gomme ka go rialo ka kgona go ba gona kopanong yeo e makatšago. Palo ya ba bilego gona e ile ya feta 150 000 gomme ke be ke kgona go bona gabotse moya wa Jehofa o sepediša le go kopanya lapa le la moya la ditšhaba-tšhaba. Ke be ke tla thabela le go feta bohlokwa bja borwarre bja Bokriste ka morago bophelong.

Ka 1977 mosadi wa-ka yo a rategago e bile e le mogwera yo a botegago o ile a hwa. Ke ile ka leka ka matla go godiša morwedi wa-ka ka melao ya motheo ya Beibele, eupša ke ile ka hwetša thušo. Lapa lešo la moya le ile la tla gape go nthuša. Ke tla dula ke leboga kudu thekgo ya bana bešo nakong yeo e thata. Ba bangwe ba bona ba ile ba ba ba tla go dula ka nakwana legaeng la rena bakeng sa go tlo hlokomela morwedi wa-ka. Le ka mohla nka se lebale lerato la bona la boikgafo.—Johane 13:34, 35.

Agape o ile a gola gomme a nyalwa ke ngwanabo rena, Elias. Ba na le barwa ba bane bao ka moka ga bona ba lego therešong. Nywageng ya morago bjale ke ile ka hlaselwa ke go hwa lehlakore ka makga a mmalwa gomme bophelo bja-ka bo fokola kudu. Morwedi wa-ka le lapa la gagwe ba ntlhokomela gabotse. Ke sa dutše ke e-na le mabaka a mantši a go thaba go sa šetšwe boemo bja-ka bjo bobe bja tša maphelo. Ke sa gopola nako yeo ka yona go bego go e na le bana babo rena ba ka bago lekgolo Thesalonika ka moka ba kopanela ka sephiring ka magaeng a bana babo rena. Ga bjale go na le Dihlatse tše mafolofolo tše ka bago tše dikete tše hlano tikologong yeo. (Jesaya 60:22) Dikopanong ke batamelwa ke bana babo rena ba bafsa gomme ba mpotšiša gore: “Na o sa gopola nako yeo o bego o tlwaetše go tliša dimakasine gagešo?” Gaešita le ge batswadi ba ka be ba sa bale dimakasine tše, bana ba bona ba di badile gomme ba tšwetše pele moyeng!

Ge ke lebelela kgolo ya mokgatlo wa Jehofa, ke nagana gore e be e le tshwanelo go kgotlelela ditlaišego ka moka tšeo ke fetilego go tšona. Ka mehla ke botša ditlogolo tša-ka le bana ba bangwe gore ba gopole Tatago bona wa legodimong bofseng bja bona gomme a ka se ke a ba lebala. (Mmoledi 12:1) Jehofa o ile a itlhatsela a kgona go phethagatša lentšu la gagwe, go nna o ile a ba “tata-xo-dišuana.” (Psalme 68:5) Le ge ke be ke le tšhiwana ya molahlegi ge ke be ke gola, mafelelong ke ile ka hwetša Tate yo lerato!

[Seswantšho go letlakala 22]

Ke ile ka šoma ke le moapei kgolegong ya kua Drama

[Seswantšho go letlakala 23]

Nna le Katina letšatšing la rena la lenyalo ka 1959

[Seswantšho go letlakala 23]

Kopano e swaretšwego sethokgweng kgaufsi le Thesalonika mafelelong a bo-1960

[Seswantšho go letlakala 24]

Re e-na le morwedi wa rena ka 1967