Go Diregile’ng ka Botee bja Lefase?

“Ke la mathomo batho ba ditšhaba-tšhaba ba kopana go tloga mola go bile le Ntwa ya II ya Lefase. . . . Ka gona lefase le ka diriša sebaka se gabotse bakeng sa go phethagatša kholofetšo yeo e bego e dutše e letilwe ka nako e telele ya molao wa lefase le lefsa.”

SEO ke se se boletšwego ke mopresidente wa United States ngwaga-someng wa mafelelo wa lekgolo la bo-20 la nywaga. Ka nako yeo, ditiragalo tša ditšhaba-tšhaba di be di bonagala di bontšha gore botee bja lefase bo kgaufsi. Mebušo ya bonkgwete e be e phuhlama ka go latelana. Leboto la Berlin le ile la wa, e lego seo se bego se bontšha go thoma ga mehla e mefsa ya Yuropa. Soviet Union, yeo e bego e lebelelwa ke batho ba bantši ba ka Bodikela e le yona e bakago dintwa tša lefase ka bophara, e ile ya nyamelela gomme seo se ile sa makatša lefase. Ntwa ya Molomo e ile ya fela, gomme go be go e-na le dipolelo tše di holofetšago mabapi le go se diriše dibetša, go akaretša le go se diriše nuclear. Ke therešo gore go ile gwa tsoga ntwa kua Kgogometšaneng ya Peresia, eupša seo se ile sa bonala e le feela tšhitišo yeo e ilego ya tlogela batho ba bantši ba ikemišeditše go phegelela khutšo.

Maswao ao a holofetšago a be a ka se bonwe dipolitiking feela eupša gape le dikarolong tše dingwe tša bophelo. Maemo a bophelo a be a kaonefala dikarolong tše dintši tša lefase. Ditšwelopele lefapheng la tša kalafo di dirile gore dingaka di kgone go dira dilo tšeo di bego di ka bitšwa mehlolo nywaga-someng e mmalwa pejana. Go kaonefala ga boemo bja tša boiphedišo dinageng tše dintši go ile gwa tšwela pele ka lebelo leo le bego le bonagala le lebiša katlegong ya lefase ka bophara. Go be go bonagala eka dilo di be di sepela gabotse.

Lehono, nywageng e sego kae ka morago, re ikwa re gapeletšega go botšiša gore: ‘Go diregile’ng? Botee bja lefase bjo bo holofeditšwego bo kae?’ Ka go fapana le seo, lefase le bonagala le lebile gošele. Go ipolaya ka dipomo, ditlhaselo tša botšhošetši, dipego tša go ata ga dibetša tše di bakago tshenyo e kgolo le dikaonefatšo tše dingwe tše di hlobaetšago di fetogile dilo tšeo go bolelwago ka tšona ka mehla ditabeng. Ditiragalo tše bjalo di  bonagala di dira gore lefase le ka mohla le se ke la ba boteeng. Mošomi yo mongwe wa tša ditšhelete yo a tumilego o sa tšwa go bolela gore: “Re ikhwetša re le modikologong o kotsi wa bošoro bjo bo tšwelago pele bo mpefala.”

Na ke Botee bja Lefase Goba ke go Arogana ga Lona?

Ge mokgatlo wa Ditšhaba tše Kopanego o be o hlongwa, e mengwe ya merero ya wona yeo e ilego ya bolelwa e be e le “go godiša ditswalano tša segwera magareng ga ditšhaba go ithekgile ka go hlompšha ga melao ya motheo ya ditshwanelo tše di lekanago le tshwanelo ya batho ya go itirela dikgetho.” Ka morago ga nywaga e nyakilego go ba 60, na pakane yeo e botse e fihleletšwe? Le gatee! Go e na le go ba le “ditswalano tša segwera,” polelwana e bjalo ka “go itirela dikgetho” go bonagala e le seo ditšhaba di se naganago kudu. Batho le merafo yeo e thatafalelwago ke go ikemela le go hloma bogoši bja yona ka noši ba tšwela pele ba aroganya lefase. Ge mokgatlo wa Ditšhaba tše Kopanego o be o hlongwa, o be o e-na le ditho tša ditšhaba tše 51. Lehono ke tše 191.

Go etša ge re bone, go ya bofelong bja lekgolo la bo-20 la nywaga, kholofelo mabapi le lefase le le nago le botee e be e atile. Go tloga ka nako yeo, kholofelo yeo e ile ya thoma go belaetša ge batho ba be ba dutše ba bona go arogana mo go tšwelago pele ga ditšhaba tša lefase. Go arogana ga Yugoslavia ka tsela e šoro, dikgohlano magareng ga Chechnya le Russia, ntwa kua Iraq le go bolawa ga batho mo go tšwelago pele kua Bohlabela bja Magareng—tše ka moka e bile bohlatse bja go arogana ga batho go feta le ge e le neng pele.

Ga go pelaelo gore bontši bja maiteko a go dira khutšo e be e le a tšwago pelong e bile a e-na le morero o mobotse. Go sa šetšwe se, botee bja lefase bo bonagala bo sa fihlelelege. Ba bantši ba tlogelwa ba ipotšiša gore: ‘Ke ka baka la’ng botee bja lefase e dula e le selo seo se sa hwetšagalego gabonolo? Lefase le lebile kae?’

[Methopo ya Diswantšho go letlakala 3]

AP Photo/Lionel Cironneau

Arlo K. Abrahamson/AFP/Getty Images