Lentšu la Jehofa le a Phela

Dintlha tše Kgolo go tšwa Pukung ya Dikgoši tša Pele

“BALOKI xe ba ata, ké mo sethšaba se thabaxo; xe xo buša ba babe, sethšaba se a fêxêlwa.” (Diema 29:2) Puku ya Beibele ya Dikgoši tša Pele e bontšha therešo ya seema se gabotse kudu. E hlalosa phihlelo ya bophelo bja Salomo, yo Isiraele ya bogologolo e ilego ya ba setšhaba se se atlegilego le se se šireletšegilego kudu lefaseng nakong ya pušo ya gagwe. Puku ya Dikgoši tša Pele e bile e akaretša pego ya mabapi le kamoo setšhaba se aroganego ka gona ka morago ga lehu la Salomo le pego ya dikgoši tše 14 tše di ilego tša mo hlatlama, tše dingwe kua Isiraele gomme tše dingwe kua Juda. Ke dikgoši tše pedi feela go tše ka moka tšeo di ilego tša dula di botegela Jehofa. Go oketša moo, puku ye e anega ka mediro ya baporofeta ba tshela, go akaretša le Eliya.

Puku ye e ngwadilwe ke moporofeta Jeremia kua Jerusalema le Juda, gomme taodišo e akaretša lebaka la nywaga e ka bago 129—go tloga ka 1040 B.C.E. go fihla ka 911 B.C.E. Ge a be a dutše a beakanya puku ye, go bonagala Jeremia a ile a lebelela dipego tša bogologolo tše bjalo ka ‘puku ya ditaba tša Salomo.’ Dipego tšeo tše ikemetšego ga di sa le gona.—1 Dikxoši 11:41; 14:19; 15:7.

KGOŠI E BOHLALE E TŠWETŠA PELE KHUTŠO LE KATLEGO

(1 Dikxoši 1:1–11:43)

Puku ya Dikgoši tša Pele e thoma ka pego e kgahlišago ya boiteko bja morwa wa Kgoši Dafida e lego Adonija bja go leka go tšea bogoši bja tatagwe. Kgato ya ka pela ya moporofeta Nathane e šitiša leano le, gomme morwa wa Dafida e lego Salomo o dirwa kgoši. Jehofa o thabišwa ke kgopelo ya kgoši ye e sa tšwago go bewa setulong gomme o e nea “pelo e bohlale ya temoxô” gotee le “lehumô le boxolo.” (1 Dikxoši 3:12, 13) Bohlale bja kgoši ye ga bo lekane le selo, lehumo la yona ga le bapišege. Isiraele e thabela nako ya khutšo le katlego.

Gare ga mediro ya go aga yeo Salomo a e fetšago go akaretšwa tempele ya Jehofa le meago e fapa-fapanego ya mmušo. Jehofa o kgonthišetša Salomo gore: “Ké [tla] tiiša sedulô sa boxoši bya xaxo bya xo buša Isiraele ka xo sa felexo,” ge feela kgoši e ka dula e e-kwa. (1 Dikxoši 9:4, 5) Modimo wa therešo o bile o mo lemoša ka ditla-morago tša go se kwe. Lega go le bjalo, Salomo o feleletša a e-na le basadi ba bantši ba bašele. Ka go tutuetšwa ke bona, o fetogela borapeding bja maaka nywageng ya gagwe ya botšofadi. Jehofa o bolela e sa le pele gore mmušo wa gagwe o tla arogana. Ka 997 B.C.E., Salomo o a hwa, gomme pušo ya gagwe ya nywaga 40 e a fela. Morwa wa gagwe e lego Rehabeama o tšea setulo sa bogoši.

Dipotšišo tša Mangwalo di a Arabja:

1:5—Ke ka baka la’ng Adonija a ile a leka go tšea setulo sa bogoši gaešita le ge Dafida a be a sa dutše a phela? Beibele ga e bolele. Lega go le bjalo, go a kwagala go phetha ka gore bjalo ka ge barwarrago Adonija ba bagolo e lego Aminoni le Abesalomo mohlomongwe le morwa wa Dafida e lego Kileaba, ba be ba šetše ba hwile, Adonija o ile a nagana gore o be a e-na le tshwanelo ya go buša ka ge e be e le yo mogolo go barwa ba Dafida bao ba bego ba šetše. (2 Samuele 3:2-4; 13:28, 29; 18:14-17) Ka ge a be a thekgwa ke molaodi yo matla wa madira e lego Joaba le moperisita yo mogolo yo a nago le tutuetšo e lego Abiathara, mohlomongwe Adonija o ile a ikwa a e-na le kholofelo ya gore boiteko bja gagwe bo tla atlega. Beibele ga e bolele ge e ba a be a tseba ka boikemišetšo bja Dafida bja gore Salomo a tšee setulo sa bogoši e le bohwa. Lega go le bjalo, Adonija ga se a ka a laletša Salomo le ba bangwe bao ba botegelago Dafida go ba gona ge go dirwa ‘sehlabelo.’ (1 Dikxoši 1:9, 10) Se se  ka ba se bontšha gore o be a lebelela Salomo e le lenaba.

1:49-53; 2:13-25—Ke ka baka la’ng Salomo a ile a bolaya Adonija ka morago ga go mo lebalela? Gaešita le ge Batseba a se a ka a lemoga, Salomo o ile a bona boikemišetšo bja kgonthe bja kgopelo ya Adonija moo Batseba a ilego a kgopela kgoši gore e mo nee Abisaga gore e be mosadi wa gagwe. Gaešita le ge Dafida a sa ka a robala le yena, Abisaga yo mobotse o be a lebelelwa e le mosadi wa Dafida wa serethe. Go ya ka motlwae wa nakong yeo, o be a tla tšewa feela ke mojabohwa wa Dafida yo a lego molaong. Adonija a ka ba a ile a nagana gore ka go tšea Abisaga gore e be mosadi wa gagwe, o be a tla dira boiteko bjo bongwe gape bja go leka go tšea setulo sa bogoši. Ka go lebelela kgopelo ya Adonija e le go kganyoga bogoši, Salomo o ile a gana go mo lebalela.

6:37–8:2—Tempele e ile ya kgakolwa neng? Tempele e ile ya fetšwa kgweding ya seswai ka 1027 B.C.E., ngwageng wa bo-11 wa pušo ya Salomo. Go bonagala eka go tsenya thoto ka gare ga yona le go dira ditokišetšo tše dingwe go tšere dikgwedi tše 11. Kgakolo e swanetše go ba e dirilwe kgweding ya bošupa ya ngwaga wa 1026 B.C.E. Kanegelo e hlalosa mediro e mengwe ya go aga ka morago ga go fetšwa ga tempele le pele e ka bolela ka go kgakolwa ga yona, gomme go molaleng gore e nea tlhaloso e feletšego ya mediro ya go aga.—2 Koronika 5:1-3.

9:10-13—Na mpho ya metse e 20 yeo e lego nageng ya Galilea yeo Salomo a ilego a e nea Kgoši Hirama wa Tiro e be e dumelelana le Molao wa Moše? Molao wo o lego go Lefitiko 25:23, 24 o be o ka tšewa e le wo o šomago feela lefelong leo go lona go dulago ba-Isiraele. Go na le kgonagalo ya gore metse yeo Salomo a e neilego Hirama e be e dulwa ke batho bao e sego ba-Isiraele, gaešita le ge e be e le mollwaneng wa Naga ya Kholofetšo. (Ekisodo 23:31) Le gona tiro ya Salomo e ka ba e ile ya bontšha go palelwa ga gagwe ke go dira dilo ka go dumelelana le Molao ka mo go feletšego, go etša ge a be a ‘ikatišeditše dipitsi’ le go nyala basadi ba bantši. (Doiteronomio 17:16, 17) Go sa šetšwe gore boemo ke bofe, Hirama o be a sa kgotsofatšwa ke mpho ye. Mohlomongwe badudi ba baheitene ba be ba sa hlokomele metse ye gabotse goba e ka ba e le gore e be e sa agwa lefelong le lebotse.

11:4—Na go fokola monaganong go ile gwa bakela Salomo gore a se ke a botega botšofading bja gagwe? Ga go bonagale go le bjalo. Salomo e be e tloga e le yo monyenyane kudu ge a be a thoma go buša, gomme gaešita le ge a ile a buša ka nywaga e 40, o be a sa tšofala kudu. Go oketša moo, ga se a ka a tlogela go rapela Jehofa ka mo go feletšego. Go bonagala a ile a leka go tswaka ditumelo ka tsela e itšego.

Seo re Ithutago Sona:

2:26, 27, 35. Seo Jehofa a se bolelago e sa le pele ka mehla se a phethagala. Go tlošwa ga Abiathara e lego setlogolo sa Eli, go ile gwa phethagatša “lentšu le Morêna a boletšexo leloko la Eli ka lôna.” Go bea Tsadoko legatong la  Abiathara go tšwa lelokong la Finease, e be e le phethagatšo ya Numeri 25:10-13.—Ekisodo 6:25; 1 Samuele 2:31; 3:12; 1 Koronika 24:3.

2:37, 41-46. Ruri go tloga go le kotsi gore motho a nagane gore a ka tshela molao gomme a se otlwe! Bao ka boomo ba tlogelago go sepela ‘tseleng e pitlaganego e išago bophelong’ ba tla tlaišwa ke ditla-morago tša phetho yeo e sego bohlale.—Mateo 7:14.

3:9, 12-14. Jehofa o araba dithapelo tša bahlanka ba gagwe tše di tšwago pelong tša go kgopela bohlale, kwešišo le tlhahlo bakeng sa go phethagatša tirelo ya gagwe.—Jakobo 1:5.

8:22-53. Ruri ye ke tebogo e tšwago pelong yeo Salomo a ilego a e bontšha Jehofa—Modimo wa botho bjo lerato, Mophethagatši wa dikholofetšo le Mokwi wa dithapelo! Go naganišiša ka mantšu a thapelo ya Salomo ya kgakolo go tla godiša tebogo ya rena bakeng sa dikarolo tše le tše dingwe tša semelo sa Modimo.

11:9-14, 23, 26. Ge Salomo a be a thoma go se kwe ge a tšofetše, Jehofa o ile a tsoša baganetši. Moapostola Petro o re: “Modimo ó lwa le baikxoxomoši; ba ba ikokobetšaxo ó ba sétša ka kxauxêlô.”—1 Petro 5:5.

11:30-40. Kgoši Salomo o ile a nyaka go bolaya Jerobeama ka baka la seo Ahija a bego a se porofetile mabapi le Jerobeama. Karabelo ya kgoši e be e le e fapanego e le ruri nywageng e ka bago 40 pejana, ge a be a gana go itefeletša malebana le Adonija le baloga-maano-mabe ba bangwe! (1 Dikxoši 1:50-53) Go fetoga mo ga boemo bja kgopolo e be e le mafelelo a go hlanogela ga gagwe Jehofa.

MMUŠO O KOPANEGO O A AROLWA

(1 Dikxoši 12:1–22:53)

Jerobeama le batho ba tla go Kgoši Rehabeama gomme ba mo kgopela gore a nolofatše morwalo wo o bego o beilwe ke tatagwe e lego Salomo. Go e na le go ba nea seo ba se kgopelago, Rehabeama o tšhošetša ka gore o tla ba rweša morwalo o imelago le go feta. Meloko e lesome e a rabela gomme e dira Jerobeama kgoši ya yona. Mmušo o a arogana. Rehabeama o buša mmušo wa borwa, wo o bopšago ke moloko wa Juda le wa Benjamini, gomme Jerobeama o buša meloko e lesome ya ka leboa ya mmušo wa Isiraele.

E le go dira gore batho ba se ye Jerusalema bakeng sa go yo rapela, Jerobeama o hloma dinamane tše pedi tša gauta—e nngwe kua Dani gomme e nngwe kua Bethele. Tše dingwe tša dikgoši tše di bušago kua Isiraele ka morago ga Jerobeama ke Nadaba, Baesa, Ela, Simiri, Thibini, Omiri, Ahaba le Ahasia. Abijama, Asa, Jehosafate le Jorama ba ile ba hlatlama Rehabeama kua Juda. Bao e lego baporofeta mehleng ya dikgoši tše ba akaretša Ahija, Semaya le monna wa Modimo yo a sa bolelwego ka leina gotee le Jehu, Eliya le Mikaya.

Dipotšišo tša Mangwalo di a Arabja:

18:21—Ke ka baka la’ng batho ba ile ba homola ge Eliya a be a ba kgopela gore ba latele Jehofa goba Baali? E ka ba e be e le gore ba ile ba lemoga go palelwa ga bona ke go nea Jehofa boineelo bjo bo feletšego bjo a bo nyakago gomme ka go rialo ba ikwa ba e-na le molato. Goba mohlomongwe matswalo a bona a be a thatafetše mo e lego gore ga se ba ka ba bona selo se se fošagetšego ka go rapela Baali mola ba  be ba dutše ba ipolela e le barapedi ba Jehofa. E bile feela ka morago ga ge Jehofa a bontšhitše matla a gagwe mo ba ilego ba bolela gore: “Jehofa ke Modimo wa therešo! Jehofa ke Modimo wa therešo!”—1 Dikxoši 18:39, NW.

20:34—Ka morago ga gore Jehofa a dire gore Ahaba a fenye ba-Siria, ke ka baka la’ng Ahaba a ile a se ke a bolaya kgoši ya bona e lego Benehadada? Go e na le go bolaya Benehadada, Ahaba o ile a dira kgwerano le yena yeo ka yona ditarata tša motse-mošate wa Siria e lego Damaseko di bego di tla abelwa Ahaba, mohlomongwe bakeng sa go hloma mafelo a kgwebo, goba mebaraka. Pejana, tatago Benehadada ka mo go swanago o be a ikabetše ditarata kua Samaria bakeng sa merero ya kgwebo. Ka baka leo, Benehadada o ile a lokollwa bakeng sa gore Ahaba a kgone go tšwetša pele mediro ya kgwebo kua Damaseko.

Seo re Ithutago Sona:

12:13, 14. Ge re dira diphetho tše bohlokwa bophelong, re swanetše go tsoma keletšo ya batho ba bohlale le ba ba godilego ka tsebo bao ba nago le tsebo ya Mangwalo le bao ba tšeelago godimo melao ya motheo ya Modimo.

13:11-24. Keletšo goba tšhišinyo ye e bonagalago e belaetša, gaešita le ge e e-tšwa go modumedi yo a botegago, e swanetše go hlahlobja ka go bapišwa le tlhahlo e kwagalago ya Lentšu la Modimo.—1 Johane 4:1.

14:13. Jehofa o a re hlahloba gore a bone botse bjo bo lego ka go rena. Le ge botse bjoo bo ka bonagala bo sa re selo, a ka dira gore bo gole ge re dutše re dira seo re ka se kgonago gore re mo hlankele.

15:10-13. Re swanetše go gana bohlanogi ka sebete gomme re godiše borapedi bja therešo.

17:10-16. Mohlologadi wa Tsarepata o ile a lemoga gore Eliya ke moporofeta gomme a mo swara ka mokgwa wo baporofeta ba swanetšego go swarwa ka gona, ke moka Jehofa o ile a šegofatša ditiro tša gagwe tša tumelo. Lehono, Jehofa gape o lemoga ditiro tša rena tša tumelo, gomme o putsa bao ba thekgago modiro wa Mmušo ka ditsela tše di fapa-fapanego.—Mateo 6:33; 10:41, 42; Ba-Hebere 6:10.

19:1-8. Ge re lebeletšane le kganetšo e šoro, re ka ba le kholofelo ya gore Jehofa o tla re thekga.—2 Ba-Korinthe 4:7-9.

19:10, 14, 18. Barapedi ba therešo ga ba noši. Ba na le Jehofa le barwarre ba bona ba lefase ka bophara.

19:11-13. Jehofa ga se modimo yo e lego tlhago goba matla a tlhago ao a mothofaditšwego.

20:11. Ge Benehadada a be a ikgantšha mabapi le go fediša Samaria, kgoši ya Isiraele e ile ya araba ka gore: “Mo-ithlami, xo ithêta [ka ditlhamo tša gagwe ge a itokišeletša ntwa] a se etšê mo-ithlamolodi” ka ditlhamo tša gagwe ge a boile ka morago ga go fenya ntweng. Ge re lebeletšane le modiro o mofsa, re swanetše go phema go ipota kudu go etša moikgantšhi.—Diema 27:1; Jakobo 4:13-16.

Ke ya Bohlokwa Kudu go Rena

Ge a be a hlalosa go newa ga Molao kua Thabeng ya Sinai, Moše o ile a botša bana ba Isiraele gore: “Bônang, lehono ke bea pele xa lena thšexofatšô le thoxô. Thšexofatšô ké ya xe Le tlo theetša ditaêlô tša Morêna Modimo wa lena tše ke Le laetšexo tšôna lehono. Thoxô ké ya xe Le sa theetše ditaêlô tša Morêna Modimo wa lena, xe Le aroxa tsela ye ke Le laêlaxo yôna lehono, la ya la latêla medimo e šele ye Le sa e tsebexo.”—Doiteronomio 11:26-28.

Ruri re kgona go bona therešo ye ya bohlokwa gabotse kudu ka pukung ya Dikgoši tša Pele! Go etša ge re bone, puku ye e bile e re ruta dithuto tše dingwe tša bohlokwa. Molaetša wa yona ruri o a phela le gona o matla.—Ba-Hebere 4:12.

[Seswantšho go letlakala 29]

Tempele le meago e mengwe yeo e ilego ya agwa ke Salomo

[Seswantšho go letlakala 30]

Ka morago ga gore Jehofa a bontšhe matla a gagwe, batho ba ile ba goeletša ka gore: “Jehofa ke Modimo wa therešo!”