Go Botega go na le Mehola

DINAGENG tše dingwe, bana ba rata go rumola ngwana yo mongwe yo a bapalago le bona ka go kgomaretša megomara-kgapana jesing ya gagwe. Megomara-kgapana e ikgomaretša boyeng bja jesi, gomme go sa šetšwe seo ngwana yo a bapalago le bona a se dirago—a ka ba a sepela, a kitima, a itlhohlora goba a fofa—megomara-kgapana e a kgomarela. Tsela e nnoši ya go e tloša ke go e ntšha ka o tee ka o tee. Go bana, tšeo ka moka di tloga di kgahliša kudu.

Ke therešo gore ga se batho ka moka bao ba ratago megomara-kgapana diaparong tša bona, eupša batho ka moka ba makatšwa ke bokgoni bja yona bja go kgomarela. Motho yo a botegago o na le seka se se swanago. Motho yo a botegago o kgomarela tswalano e swarelelago yeo a nago le yona le motho yo mongwe. O kgomarela ka potego medirong le boikarabelong bjoo bo akaretšwago tswalanong yeo gaešita le ge maemo a dira gore go be thata. Polelwana “go botega” e re gopotša ka dika tše di swanago le go rereša, boikarabelo le boineelo. Lega go le bjalo, le ge o ka ba o thabišwa ke ge batho ba go botegela, na wena o ikemišeditše go botegela ba bangwe? Ge e ba go le bjalo, ke mang yo o swanetšego go mmotegela?

Go Botega Lenyalong—Senyakwa sa Motheo

Lenyalo ke karolo e nngwe yeo go yona go botega go tlogago go le bohlokwa, eupša ka manyami ke karolo yeo go yona gantši go sego gona. Monna le mosadi bao ba botegelago dikeno tša bona tša lenyalo—seo se bolelago gore, bao ba dulago gotee gomme yo mongwe le yo mongwe a dira dilo bakeng sa go hola yo mongwe—ba gatile mogato wa bohlokwa bakeng sa gore ba hwetše lethabo le tšhireletšego. Ka baka la’ng? Ka gobane batho ba bopilwe ba e-na le senyakwa sa gore ba botegele ba bangwe gomme le bona ba botegelwe. Ge Adama le Efa ba be ba nyadišwa kua tšhemong ya Edene, Modimo o ile a re: “Monna ó tlo tloxêla tata’xwê le mma’xwê, a xomarêla mosadi wa xaxwe.” Go be go tla ba bjalo le ka mosadi; o be a swanetše go kgomarela monna wa gagwe. Monna le mosadi ba be ba swanetše go botegelana le go dirišana.—Genesi 2:24; Mateo 19:3-9.

Ke therešo gore seo se diregile nywageng e dikete e fetilego. Na seo se bolela gore go botega lenyalong lehono go šiilwe ke nako? Ba bantši ba be ba tla araba ka gore aowa. Banyakišiši ba kua Jeremane ba hweditše gore batho ba 80 lekgolong ba be ba lebelela go botega lenyalong e le selo sa bohlokwa kudu. Nyakišišo ya bobedi e ile ya dirwa bakeng sa go utolla dika tše di rategago kudu tša banna le tša basadi. Sehlopha sa banna se ile sa kgopelwa gore se lokeletše dika tše hlano tša basadi tšeo se bego se di rata kudu, gomme sehlopha sa basadi se ile sa lokeletša dika tše hlano tša banna tšeo se bego se di rata kudu. Seka seo se bego se tšeelwa godimo kudu ke banna le basadi e be e le go botega.

Ee, go botega ke karolo ya motheo o tiilego bakeng sa lenyalo le le atlegago. Lega go le bjalo, go etša ge re bone sehlogong se se fetilego, go botega gantši go retwa kudu eupša ga go dirišwe. Ka mohlala, tekanyo e phagamego kudu ya ditlhalo dinageng tše dintši e nea bohlatse bja gore batho ga ba botegelane gohle. Banyalani ba ka lwantšha bjang tshekamelo ye gomme ba dula ba botegelana?

 Go Botega go Dira Gore Lenyalo le Swarelele

Go botega go bontšhwa ge banyalani ba nyaka dibaka tšeo ka tšona ba ka hlatselago gore ba a ratana. Ka mohlala, gantši go kaone go bolela gore “sa rena” go e na le gore “sa-ka”—“bagwera ba rena,” “bana ba rena,” “legae la rena,” “diphihlelo tša rena,” bjalo-bjalo. Ge go dirwa dithulaganyo le diphetho—e ka ba mabapi le lefelo la bodulo, mošomo, go godiša bana, boithabišo, dinako tša maikhutšo goba mediro ya bodumedi—monna le mosadi ba swanetše go nagana ka maikwelo le dikgopolo tša molekane yo mongwe.—Diema 11:14; 15:22.

Go botega go bontšhwa ge molekane yo mongwe le yo mongwe a dira gore yo mongwe a ikwe a ratwa e bile a le bohlokwa. Motho yo a lego lenyalong o ikwa a sa šireletšega ge molekane wa gagwe a bontšha bogwera kudu go motho yo mongwe wa bong bjo bo fapanego. Beibele e eletša banna gore ba kgomarele ‘basadi ba bona ba mehleng yela e sa le ba bafsa.’ Monna ga se a swanela go dumelela pelo ya gagwe gore e kganyoge tlhokomelo e lerato ya mosadi yo mongwe go feta ya mosadi wa gagwe. Ka kgonthe, o swanetše go phema go ba le dikopano tša botona le botshadi le mosadi yo mongwe. Beibele e eletša ka gore: “Xe e le e a otswaxo ké lešilo; e a diraxo tšeo ó ithsenyetša bophelô.” Mosadi le yena o letetšwe gore a diriše molao o swanago wa motheo o phagamego wa go botega.—Diema 5:18; 6:32.

Na go botega lenyalong go swanetše go direlwa maiteko? Ka kgonthe go swanetše go direlwa maiteko. Go dira gore lenyalo e be le le tsepamego kudu le leo le swarelelago, gomme molekane yo mongwe le yo mongwe o a holega e le motho ka noši. Ka mohlala, ge monna a botegela mosadi wa gagwe e bile a rata go mmona a phetše gabotse, mosadi o ikwa a šireletšegile gomme seo se mo dira gore a tšweletše dika tša gagwe tše kaone-kaone. Selo se se swanago ke sa therešo le ka monna. Go ikemišetša ga gagwe go botegela mosadi wa gagwe go mo thuša go godiša boikemišetšo bja go diriša melao ya motheo ya go loka dikarolong ka moka tša bophelo bja gagwe.

Ge e ba monna le mosadi ba lebeletšane le mathata, go botega go tla dira gore ka bobedi ga bona ba ikwe ba šireletšegile. Ka lehlakoreng le lengwe, lenyalong leo go lona go se nago potego, karabelo ya kapejana mathateng ke go arogana goba go nyaka tlhalo. Mogato o bjalo, go e na le gore o lokiše mathata, gantši o tloša motho mathateng a mangwe wa mo iša go a mangwe. Morago kua ka bo-1980, monna yo e lego setsebi se se tumilego kudu sa moaparo o ile a arogana le mosadi wa gagwe le lapa. Na o ile a hwetša lethabo e le monna yo a sego lenyalong? Nywageng e 20 ka morago, o ile a dumela gore go arogana le lapa go ile gwa mo tlogela “a lewa ke bodutu e bile a tshwenyegile gomme o be a sa robale bošego e le ge a nyaka go botša bana [ba gagwe] gore ba robale gabotse.”

Go Botega Magareng ga Batswadi le Bana

Ge batswadi ba botegelana, go na le kgonagalo e kgolo ya gore bana ba bona ba tla ithuta seka se. Ka morago bophelong, bana bao ba godišeditšwego ka lapeng le lerato leo go lona batho ba  botegelanago ba tla hwetša go le bonolo go dira dilo ka tsela e bontšhago boikarabelo go balekane ba bona gotee le go batswadi ba bona ge ba e-na le mafokodi a bakwago ke botšofadi.—1 Timotheo 5:4, 8.

Ke therešo gore ga se ka dinako tšohle batswadi ba babjago pele bana ba bona ba ka babja. Ka dinako tše dingwe ngwana o nyaka gore a hlokomelwe ka potego. Herbert le Gertrud—bao bobedi e lego Dihlatse tša Jehofa—ba be ba le boemong bjo bo bjalo ka nywaga ya ka godimo ga e 40. Morwa wa bona e lego Dietmar, o be a swerwe ke bolwetši bja muscular dystrophy. Ka nywaga e šupa e fetilego pele ga lehu la gagwe ka November 2002, Dietmar o be a swanetše go hlokomelwa bošego le mosegare. Batswadi ba gagwe ka lerato ba ile ba hlokomela dinyakwa tša gagwe. Ba ile ba ba ba tsenya le motšhene wa tša kalafo ka legaeng la bona gomme ba yo newa tlwaetšo ya tša kalafo. A mohlala o mobotse gakaakang wa go botega ka lapeng!

Go Botega go Bohlokwa Segwereng

Birgit o re: “Motho e ka ba yo a thabilego a se na molekane wa lenyalo, eupša go thata go ba yo a thabilego o se na mogwera.” O ka ba o dumelelana le se. Go sa šetšwe gore o lenyalong goba ga o lenyalong, go botega ga mogwera wa pelo-bohloko go tla go thabiša gomme gwa kaonefatša bophelo bja gago. Ke therešo gore ge e ba o le lenyalong, mogwera wa gago wa pelo-bohloko e swanetše go ba molekane wa gago wa lenyalo.

Mogwera ga se feela motho yo o tlwaelanego le yena. Re ka ba re e-na le batho ba bantši bao re tlwaelanego le bona—baagišani, bao re šomago le bona le batho bao re gahlanago le bona nako le nako. Mogwera wa kgonthe o nyaka nako e ntši, matla le lerato. Ke tokelo go ba mogwera wa motho. Segwera se tliša mehola, eupša gape se akaretša go ba le boikarabelo.

Go ba le poledišano e botse le bagwera ba rena ke selo sa bohlokwa. Ka dinako tše dingwe poledišano e bjalo e ka ba e tloga e nyakega. Birgit o hlalosa gore: “Ge e ba yo mongwe wa rena a e-na le bothata, nna le mogwera wa-ka re leletšana mogala gatee goba gabedi ka beke. Ke mo go homotšago go tseba gore o na le nna le gore o ikemišeditše go theetša.” Monabo ga se wa swanela go ba lepheko segwereng. Gerda le Helga ba arogane ka dikhilomithara tše dikete, eupša e be e dutše e le bagwera ba pelo-bohloko ka nywaga ya ka godimo ga e 35. Gerda o hlalosa gore: “Re ngwalelana ka mehla, gomme re anegelana diphihlelo le go hlalosetšana maikwelo a rena a ka gare-gare, e ka ba a thabišago goba a nyamišago. Lengwalo le le tšwago go Helga le tloga le nthabiša ka go fetišiša. Re fo ba re nagana ka go swana.”

Go botega go bohlokwa segwereng. Go se botege go ka fediša gaešita le ditswalano tša nako e telele. Ke mo go tlwaelegilego gore bagwera ba eletšane gaešita le dilong tšeo e lego diphiri. Bagwera ba tla bolela go tšwa pelong ba sa boife go nyatšwa goba go nyamišwa. Beibele e re: “Moxwêra ké moratwa wa ka mehla; ké ngwan’ešo e a ntswáletšwexo wa mohla wa tlalêlô.”—Diema 17:17.

Ka ge bagwera ba rena ba tutuetša tsela yeo re naganago ka yona, yeo re ikwago ka yona le yeo re dirago dilo ka yona, ke gabohlokwa gore re gwerane le batho bao tsela ya bona ya bophelo e swanago le ya rena. Ka mohlala, kgonthišetša gore o gwerana le batho bao ba nago le ditumelo tše di swanago le tša gago, pono e swanago le ya gago ya boitshwaro le ditekanyetšo tše di swanago le tša gago tša se se lokilego le se se fošagetšego. Bagwera ba ba bjalo ba tla go thuša go fihlelela dipakane tša gago. Ka ntle le moo, o ka nyaka bjang go gwerana le motho yoo ditekanyetšo tša gagwe le boitshwaro bja gagwe di sa swanego le tša gago? Beibele e bontšha bohlokwa bja go kgetha bagwera ba swanetšego ge e re: “Šika le bahlale O hlalefê; mokxônana-le-mašilo ó tlo thsereana.”—Diema 13:20.

Motho a ka Ithuta go Botega

Ge ngwana a ithuta go kgomaretša megomara-kgapana diaparong tša motho yo mongwe, go na  le kgonagalo ya gore o tla nyaka go bapala papadi yeo nako le nako. Go ka bolelwa se se swanago ka motho yo a botegago. Ka baka la’ng? Ka gobane ge re dutše re itlwaetša go botega, go ba bonolo le go feta pele. Ge motho a ithuta e sa le yo monyenyane go botega ka lapeng, o tla hwetša go le bonolo go ba le segwera seo se theilwego potegong. Ge nako e dutše e e-ya, segwera se bjalo se se tiilego le se se swarelelago se ka bula tsela ya go botega lenyalong. Le gona, se se tla mo thuša go botega segwereng sa bohlokwa ka go fetišiša.

Jesu o boletše gore taelo e kgolo ke gore re rate Jehofa Modimo ka pelo ka moka, moya, monagano le matla. (Mareka 12:30) Se se bolela gore re swanetše go botegela Modimo ka mo go feletšego. Go botegela Jehofa Modimo go tliša meputso e mentši. A ka se ke a re nyamiša, ka gobane o ipolela ka noši gore: “Ke yo a botegago.” (Jeremia 3:12, NW) Ee, go botegela Modimo go tliša meputso ya ka mo go sa felego.—1 Johane 2:17.

[Ntlhakgolo go letlakala 6]

Go botega ga mogwera wa pelo-bohloko go tla go thabiša

[Seswantšho go letlakala 5]

Ditho tša lapa tšeo di botegelanago di a hlokomelana