Pontio Pilato e be e le Mang?

“PILATO wa lenyatšo, yo a nago le dipelaelo ke motho wa histori yo a sa lebalegego. Ba bangwe ba mo lebelela e le mokgethwa, ba bangwe ba mo lebelela e le mohlala wa mafokodi a batho, mohlala o mobotse wa radipolitiki yo a ikemišeditšego go neela monna o tee bakeng sa go šireletša go tsepama ga setšhaba.”—Pontius Pilate, ka Ann Wroe.

Go sa šetšwe gore o dumelelana le dipono le ge e le dife tša tšeo goba go se bjalo, Pontio Pilato o itiretše leina ka baka la tsela yeo a ilego a swara Jesu Kriste ka yona. Pilato e be e le mang? Ke’ng seo se tsebjago ka yena? Go ba le kwešišo e kaone ka boemo bja gagwe go tla dira gore re kwešiše gakaone ditiragalo tša bohlokwa kudu tše di kilego tša direga lefaseng.

Boemo, Boikarabelo le Matla

Mmušiši wa Roma e lego Tiberio o ile a kgetha Pilato gore e be tona-kgolo ya profense ya Judea ka 26 C.E. Balaodi ba bjalo bao ba phagamego e be e le banna ba e lego karolo ya thulaganyo yeo go thwego ke ya banamedi ba dipere—bakgomana ba maemo a tlasana, bjalo ka ge ba fapana le bakgomana ba maemong a bosenate. Mohlomongwe Pilato o ile a tsenela tša bohlabani e le molaodi wa madira, goba molaodi yo monyenyane; a ba maemong a fapa-fapanego ge a be a phetha mediro e mentši yeo e nyakago boikarabelo; gomme a kgethwa gore e be tona-kgolo pele ga ge a ka ba le nywaga e 30.

Ge a apare diaparo tša bohlabani, Pilato a ka ba a be a apara seaparo sa mokgopa le sephema-sefega sa tšhipi. Ge a le pele ga batho, o be a apara toga e tšhweu yeo e nago le morumo o mophepholo. A ka ba a be a e-na le moriri o mokopana gomme a beotše maledu. Gaešita le ge ba bangwe ba be ba dumela gore o be a e-tšwa Sepania, leina la gagwe le bonagala le bontšha gore e be e le wa moloko wa Pontii—bakgomana ba ma-Samnite ba tšwago ka borwa bja Italy.

Balaodi ba banamedi ba dipere ba Pilato gantši ba be ba romelwa mafelong a tletšego ka bošoro. Ba-Roma ba be ba lebelela Judea e le lefelo le le bjalo. Go oketša tabeng ya go kgomarela thulaganyo, Pilato o ile a hlokomela modiro wa go kgoboketšwa ga metšhelo e sa lefšego ka go lebanya le motšhelo wa batho ba bagolo. Go sepediša dilo letšatši le letšatši ka tsela ya toka e be e le selo seo dikgoro tša tsheko tša Juda di bego di tshwenyegile ka sona, eupša go molaleng gore ditaba tšeo di bego di nyaka kotlo ya lehu di be di lebišwa go tona-kgolo, yo e bego e le molaodi yo mogolo wa tša boahlodi.

Pilato le mosadi wa gagwe ba be ba e-na le sehlopha sa bangwadi, bagwera le batseta, gomme ba be ba dula boemakepeng bja motse wa Kesarea. Pilato e be e le molaodi wa sehlopha se sengwe le se sengwe sa tše hlano sa bahlabani bao ba sepelago ka maoto sa banna ba 500 go ya go ba 1 000 gotee le sehlopha sa madira a banamedi ba dipere ba ka bago 500. Nako le nako, mašole a gagwe a be a kokotela batho bao ba robago molao koteng. Nakong ya khutšo, dipolao di be di e-tla ka morago ga ditsheko  tše dikopana, eupša nakong ya ge mmušo o tsogelwa matla, marabele a be a bolawa le semeetseng ka bontši. Ka mohlala, ba-Roma ba ile ba kokotela makgoba a 6 000 koteng bakeng sa go fediša bofetogedi bjo bo bego bo etilwe pele ke Spartacus. Ge go be go e-na le mathata kua Judea, ka tlwaelo tona-kgolo e be e ka retologela go moemedi wa mmušo yo e lego molaodi wa madira wa Siria, yo a bego a nea bahlabani ditaelo. Lega go le bjalo, nakong e ntši ya ge Pilato e be e le tona-kgolo, go be go se na moemedi, gomme Pilato o ile a swanelwa ke go fediša tlhakahlakano ka go akgofa.

Ditona-kgolo di be di boledišana ka mehla le mmušiši. O be a swanetše go begelwa ditaba tšeo di akaretšago seriti sa gagwe goba ditšhošetšo le ge e le dife malebana le mmušo wa Roma gomme seo se be se tla feleletša ka ditaelo tša mmušiši. Tona-kgolo e ka ba e be e fagahletše go nea mmušiši pego ya yona ka noši mabapi le ditiragalo tša profense ya gagwe pele ga ge ba bangwe ba ka ngongorega. Ka baka la bothata bjo bo bego bo gola kua Judea, dipelaelo tše di bjalo e be e le dilo tša kgonthe kudu go Pilato.

Ka ntle le dipego tša Diebangedi, bo-radihistori e lego Flavius Josephus le Philo ke mothopo o mogolo wa tsebišo ya mabapi le Pilato. Radihistori wa Roma e lego Tacitus le yena o bolela gore Pilato o bolaile Kriste, yo go yena Bakriste ba tšerego leina la bona.

Ba-Juda ba Hlohleletšwa go Galefa

Josephus o bolela gore ka baka la go gana ga ba-Juda go dira diswantšho, ditona-kgolo tša Roma di ile tša phema go tsenya maswao kua Jerusalema ao a bego a e-na le diswantšho tša mmušiši. Ka baka la ge Pilato a sa ka a dira thibelo e bjalo, ka go akgofa ba-Juda bao ba galefilego ba ile ba leba go Kesara go yo ngongorega. Pilato o feditše matšatši a mahlano a sa gate mogato. Ka letšatši la botshelela, o ile a laela bahlabani ba gagwe gore ba dikanetše baganetši gomme ba ba tšhošetše ka gore ba tla bolawa ge ba sa phatlalale. Ge ba-Juda ba be ba bolela gore go kaone ge ba ka hwa go e-na le go bona Molao wa bona o robja, Pilato o ile a ba kwela bohloko gomme a laela gore diswantšho di tlošwe.

Pilato o be a kgona go diriša kgapeletšo. Tiragalong yeo e begilwego ke Josephus, molaodi yo o ile a thoma lesolo la go epa mokero wo o tla tlišago meetse kua Jerusalema gomme a diriša ditšhelete tše di tšwago tempeleng bakeng sa go thekga modiro wo. Pilato ga se a ka a fo tšea tšhelete, ka gobane o be a tseba gore go hula tempele e be e le go se hlomphe dilo tše kgethwa gomme go ka ba go ile gwa bakela ba-Juda bao ba galefilego gore ba kgopele Tiberio gore a mo thenkgolle. Ka baka leo, go bonagala Pilato a be a dirišana le balaodi ba tempele. Tšhelete ya meneelo, yeo e bego e bitšwa gore ke “korobane,” e be e ka dirišwa ka mo go swanetšego bakeng sa mediro ya batho bohle e le go hola motse. Eupša ba-Juda ba dikete ba ile ba bokana bakeng sa go bontšha kgalefo ya bona.

Pilato o ile a laela bahlabani gore ba tswakane le lešaba le gore ba se ke ba diriša ditšhoša eupša ba bethe baganetši ba ka dithoka. Go bonagala a be a nyaka go laola lešaba ka ntle le gore go se ke gwa bolawa batho ba bantši. Se se bonagala se ile sa tliša mafelelo ao a bego a letetšwe, gaešita le ge ba bangwe ba ile ba hwa. Batho ba bangwe bao ba ilego ba begela Jesu gore Pilato o ile a tswaka madi a ba-Galilea gotee le dihlabelo tša bona ba ka ba ba be ba bolela ka tiragalo ye.—Luka 13:1.

“Therešô ké Eng?”

Selo seo se theolago seriti sa Pilato ke dinyakišišo tša ditatofatšo tše di dirilwego ke baperisita ba bagolo ba ba-Juda le banna ba bagolo tša gore Jesu o be a ipolela e le Kgoši. Ge a e-kwa ka thomo ya Jesu ya go hlatsela therešo, Pilato o ile a bona gore mogolegwa yo ga se a ka a bea Roma kotsing. O ile a botšiša gore: “Therešô ké eng?,” gomme go molaleng gore o be a nagana gore therešo e be e le selo seo go lego thata go se kwešiša moo se ka elwago hloko kudu. O phethile ka go re’ng? “Nna xa ke hwetše  molato xo motho yó.”—Johane 18:37, 38; Luka 23:4.

Seo e be e swanetše go ba e bile mafelelo a tsheko ya Jesu, eupša ba-Juda ba ile ba phegelela ka gore o be a aroganya setšhaba. Selo se segolo seo se dirilego gore ba fetišetše Jesu lekgotleng le lengwe ke lehloyo la baperisita ba bagolo, gomme Pilato o be a tseba seo. Le gona o be a tseba gore go lokolla Jesu go be go tla baka mathata, e lego selo seo a bego a nyaka go se phema. Go be go šetše go e na le bothata bjo bogolo, ka gobane Baraba le ba bangwe ba be ba golegilwe ka baka la go baka moferefere le polao. (Mareka 15:7, 10; Luka 23:2) Go feta moo, go ngangišana le ba-Juda nakong e fetilego go ile gwa senya botumo bja Pilato go Tiberio, yo a bego a tumile kudu ka go swara ditona-kgolo tše mpe gampe. Lega go le bjalo, go ineela go ba-Juda e be e tla ba e le pontšho ya bofokodi. Ka baka leo, Pilato o ile a ba tlalelong.

Ge a be a e-kwa mo Jesu a bego a e-tšwa gona, Pilato o ile a leka go fetišetša molato wo go Heroda Antipase, e lego mmuši wa selete sa Galilea. Ge seo se be se pala, Pilato o ile a leka go dira gore batho bao ba bokanego ka ntle ga mošate wa gagwe ba kgopele gore Jesu a lokollwe, ka go dumelelana le mokgwa wa go lokolla mogolegwa ka Paseka. Lešaba le ile la goeletša le kgopela Baraba.—Luka 23:5-19.

Pilato a ka ba a ile a nyaka go dira seo se bego se lokile, eupša o be a nyaka gape go itšhireletša le go kgahla lešaba. Mafelelong, o ile a lebelela mošomo wa gagwe o le bohlokwa go feta letswalo la gagwe le toka. Ge a be a kgopela meetse, o ile a hlapa diatla gomme a ipolela e le yo a se nago molato polaong yeo ga bjale a e dumeletšego. * Gaešita le ge a be a dumela gore Jesu ga a na molato, Pilato o ile a dira gore a tlaišwe gomme a dumelela bahlabani gore ba mo kwere, ba mmethe le go mo tshwela ka mare.—Mateo 27:24-31.

Pilato o ile a dira boiteko bja mafelelo bja go lokolla Jesu, eupša lešaba le ile la goeletša ka gore ge e ba a ka dira bjalo, gona ga se mogwera wa Kesara. (Johane 19:12) Ge a e-kwa seo, Pilato o ile a lahlela toulo. Seithuti se sengwe se boletše mabapi le phetho ya Pilato gore: “Tharollo e be e le bonolo: bolayang monna yo. Selo seo se bego se tla lahlega e be e le bophelo bja motho yo go bonagalago e le mo-Juda yo a sego bohlokwa; e be e tla ba bošilo go dumelela gore bothata bo gole ka baka la gagwe.”

Ke’ng se se Diregilego ka Pilato?

Tiragalo ya mafelelo e begilwego mabapi le modiro wa Pilato e be e le ntwa e nngwe. Josephus o re ba-Samaria ba bantši bao ba itlhamilego ba ile ba bokana Thabeng ya Garisima ka kholofelo ya go epolla mahumo ao Moše a ka bago a ile a a epela moo. Pilato o ile a tsena ditaba gare, gomme bahlabani ba gagwe ba ile ba bolaya batho ba bantši lešabeng. Ba-Samaria ba ile ba iša dipelaelo tša bona go motho yo mogolo go Pilato, e lego Lucius Vitellius, tona-kgolo ya Siria. Ga go bolelwe ge e ba Vitellius a ile a nagana gore Pilato o feteleditše dilo. Boemong le ge e le bofe, o ile a laela Pilato gore a ye Roma bakeng sa go arabela go mmušiši mabapi le ditiro tša gagwe. Lega go le bjalo, pele ga ge a ka fihla, Tiberio o ile a hwa.

Makasine o mongwe o re: “Boemong bjoo, ga go sa tšwela pele go bolelwa ka Pilato historing eupša go na le mabarebare a mantši mabapi le yena.” Eupša batho ba bantši ba ile ba leka go nea ditaba tše di sa tsebjego ka yena. Go ile gwa bolelwa gore Pilato e bile Mokriste. Bao go thwego ke Bakriste ba Ethiopia ba mo dirile motho yo go thwego ke mokgethwa. Eusebius, yo a ngwadilego go ya bofelong bja lekgolo la boraro le mathomong a lekgolo la bone, e bile wa mathomo go batho ba bantši yo a boletšego gore ka go swana le Judase Isikariothe, Pilato o ipolaile. Lega go le bjalo, ga go na motho yoo ge e le gabotse a tsebago seo se diregilego ka Pilato.

Pilato e ka ba e be e le motho yo a nago le hlogo e thata, yo a sa hlomphego le yo bogale. Eupša o ile a šoma mošomo wa gagwe ka nywaga e lesome, mola balaodi ba bantši ba Judea ba šomile mešomo ya bona ka nako e kopana kudu. Ka gona, go ya ka pono ya Roma, Pilato o be a e-na le bokgoni. O ile a bitšwa lefšega leo ka tsela e nyatšegago le ilego la tlaiša Jesu le go mmolaya e le gore le itšhireletše. Ba bangwe ba bolela gore modiro wa Pilato o be o sa sekamela kudu tabeng ya go kgothaletša toka eupša o be o kgothaletša khutšo le go tšwetša pele dikgahlego tša Roma.

Mehla ya Pilato e be e fapane kudu le ya rena. Lega go le bjalo, ga go na moahlodi yo ka toka a bego a ka ahlola motho yo a mo lebelelago a se na molato. Ge nkabe a sa ka a kopana le Jesu, Pontio Pilato e be e tla ba motho feela yo go ngwadilego leina la gagwe dipukung tša histori.

[Mongwalo wa ka tlase]

[Seswantšho go letlakala 11]

Mantšu a ao a hlalosago Pontio Pilato e le molaodi wa Judea a ile a hwetšwa kua Kesarea