Dintlha tše Kgolo go tšwa Pukung ya Nehemia
Lentšu la Jehofa le a Phela
Dintlha tše Kgolo go tšwa Pukung ya Nehemia
GO FETILE nywaga e 12 go tloga mola go diregago ditiragalo tša mafelelo tšeo di begilwego ka pukung ya Beibele ya Esera. Ga bjale, nako e batametše ya gore go tšwe “lentšu la xo re Jerusalêma xo bušê xo axiwê”—e lego tiragalo yeo e swayago mathomo a dibeke tše 70 tša nywaga yeo e lebišago go Mesia. (Daniele 9:24-27) Puku ya Nehemia ke histori ya batho ba Modimo yeo e akaretšago go tsošološwa ga morako wa Jerusalema. E akaretša nako ya bohlokwa ya nywaga ya ka godimo ga e 12, go tloga ka 456 B.C.E. go fihla nakong e itšego ka morago ga 443 B.C.E.
Puku ye yeo e ngwadilwego ke Mmušiši Nehemia, ke pego e kgahlišago ya kamoo borapedi bja therešo bo godišwago ka gona ge boikemišetšo bo sepedišana le go ithekga ka Jehofa Modimo ka mo go feletšego. E bontšha gabotse kamoo Jehofa a tsenago ditaba gare e le gore thato ya gagwe e phethagatšwe. Le gona ke pego ya mabapi le moetapele yo matla le yo sebete. Molaetša wa puku ya Nehemia o ruta dithuto tša bohlokwa go barapedi ka moka ba therešo lehono, “xobane Lentšu la Modimo ké le le phelaxo, ké le matla.”—Ba-Hebere 4:12.
“MORAKÔ O PHETHILWE”
Nehemia o motseng-mošate wa Susani, gomme o hlankela Kgoši Arithasasitha Longimanus maemong a phagamego kudu. Ka morago ga go kwa ditaba tša gore batho ba gabo ba “phela ka bohloko byo boxolo le ka xo nyatšêxa [le gore] Merakô ya Jerusalêma e phušoxile le dikxôrô tša xôna di fišitšwe ka mollô,” Nehemia o tshwenyega kudu. O rapela Modimo go tšwa pelong e le ge a kgopela tlhahlo. (Nehemia 1:3, 4) Ge nako e dutše e e-ya, kgoši e lemoga gore Nehemia o nyamile, gomme e mo nea sebaka sa gore a ye Jerusalema.
Ka morago ga go fihla Jerusalema, Nehemia o hlahloba morako bošego, gomme o utollela ba-Juda leano la gagwe la go o tsošološa. Modiro wa go aga o a thoma. Go ganetšwa ga modiro le gona go a thoma. Lega go le bjalo, Nehemia o etelela pele ka sebete gomme ‘modiro wa go aga morako o a phethwa.’—Nehemia 6:15.
Dipotšišo tša Mangwalo di a Arabja:
1:1; 2:1—Na “ngwaxa wa masome a mabedi” wo go boletšwego ka wona ditemaneng tše tše pedi o balwa go tšwa tiragalong e swanago? Ee, ngwaga wa bo-20 ke wa pušo ya kgoši Arithasasitha. Lega go le bjalo, mokgwa wa go bala wo o dirišitšwego ditemaneng tše ga o swane. Tiragalo ya histori e šupa 475 B.C.E. e le ngwaga wa go bewa ga Arithasasitha setulong sa bogoši. Ka ge bamangwalo ba kua Babele ka tlwaelo ba be ba bala nywaga ya pušo ya dikgoši tša Peresia go tloga ka kgwedi ya Nisani (March/April) go fihla ka kgwedi ya Nisani, ngwaga wa mathomo wa pušo ya Arithasasitha o thomile ka kgwedi ya Nisani ka 474 B.C.E. Ka gona, ngwaga wa bo-20 wa pušo wo go boletšwego ka wona go Nehemia 2:1 o thomile ka kgwedi ya Nisani ka 455 B.C.E. Kgwedi ya Kisilefe (November/December) yeo go boletšwego ka yona go Nehemia 1:1 go bonagala e be e le kgwedi ya Kisilefe ya ngwaga o fetilego—456 B.C.E. Nehemia o bolela ka kgwedi yeo gore le yona e wela ka tlase ga ngwaga wa bo-20 wa pušo ya Arithasasitha. Mohlomongwe boemong bjo, o be a bala nywaga go tloga ka letšatši-kgwedi leo kgoši ye e beilwego setulong sa bogoši ka lona. Le gona, e ka ba e le gore Nehemia o be a bala nako go ya ka seo ba-Juda lehono ba se bitšago ngwaga wa selegae, woo o thomago ka kgwedi ya Tishri, yeo e sepedišanago le September/October. Go sa šetšwe gore boemo e be e le bofe, ngwaga woo lentšu le tšwelego ka wona la gore Jerusalema e tsošološwe e be e le 455 B.C.E.
4:17, 18—Motho o be a ka kgona bjang go dira modiro wa go tsošološa moago ka seatla setee feela? Go bao ba tlwaetšego go šoma ka thata bjo e be e ka se be bothata. Ge morwalo o šetše o beilwe hlogong goba magetleng a bona, ba be ba kgona go o thekga gabonolo ka seatla setee “’me ka se sengwê ba be ba [swara] lerumô.” Baagi bao ba bego ba swanetše go diriša diatla ka bobedi modirong wa bona ‘ba be ba aga ba tlemile tšhoša lethekeng.’ Ba be ba itokišeleditše go lwa ge e ba manaba a be a ka hlasela.
5:7—Ke ka kgopolo efe Nehemia a ilego a thoma go “ômanya ba baxolo le bakxôma”? Banna ba ba be ba nyaka tšhelete ya tswala go ba-Juda-gotee le bona, ka go rialo ba roba Molao wa Moše. (Lefitiko 25:36; Doiteronomio 23:19) Go feta moo, tšhelete ya tswala yeo baadimi ba bego ba e nyaka e be e le e ntši kudu. Ge e ba ba be ba e nyaka kgwedi le kgwedi, “se se tswalwaxo ke kadimo ya thšêlêtê” se be se tla lekana le 12 lekgolong ka ngwaga. (Nehemia 5:11) E be e le sehlogo go dira se go batho bao ba bego ba šetše ba imetšwe ke metšhelo le go hloka dijo. Nehemia o ile a omanya bahumi, a diriša Molao wa Modimo go ba sola le go ba kgalema gomme a pepentšha diphošo tša bona.
6:5—Ka ge mangwalo a dikhupamarama gantši a be a tsenywa ka mokotlaneng o tswaletšwego, ke ka baka la’ng Sanebalathi a ile a romela Nehemia “lengwalô le le sa kaxo la mênwa”? Sanebalathi a ka ba a be a ikemišeditše go phatlalatša ditatofatšo tša maaka ka go di romela ka lengwalo le le sa menwago. Mohlomongwe o be a nagana gore se se tla galefiša Nehemia kudu moo a bego a tla tlogela modiro wa go aga gomme a tla go ikemelela. Goba mohlomongwe Sanebalathi o be a nagana gore dikagare tša lengwalo leo di tla tšhoša ba-Juda kudu gomme tša dira gore ba tlogele modiro wa bona ka mo go feletšego. Nehemia o ile a hlokomologa ditšhošetšo tšeo gomme ka khutšo a tšwetša pele modiro wo Modimo a mo neilego wona.
Seo re Ithutago Sona:
1:4; 2:4; 4:4, 5. Ge re lebeletšane le maemo a thata goba ge re dira diphetho tša bohlokwa, re swanetše go ‘tiiša thapelong’ gomme re dire dilo ka go dumelelana le tlhahlo e tšwago Lentšung la Modimo le mokgatlong wa gagwe.—Ba-Roma 12:12.
1:11–2:8; 4:4, 5, 15, 16; 6:16. Jehofa o araba dithapelo tše di tšwago pelong tša bahlanka ba gagwe.—Psalme 86:6, 7.
1:4; 4:19, 20; 6:3, 15. Le ge Nehemia e be e le monna yo botho, o ile a bea mohlala o mobotse wa go ba sebete tabeng ya go emela toko ka go tia.
1:11–2:3. Selo se segolo seo se bego se thabiša Nehemia e be e se maemo a gagwe a phagamego bjalo ka motšheledi wa kgoši. E be e le go tšwela pele ga borapedi bja therešo. Na ga se ra swanela go tshwenyega le go thabišwa kudu ke borapedi bja Jehofa le dilo ka moka tšeo di bo tšwetšago pele?
2:4-8. Jehofa o ile a dira gore Arithasasitha a dumelele Nehemia gore a yo tsošološa morako wa Jerusalema. Diema 21:1 e re: “Pelo ya kxoši ’atleng tša Morêna ké ’nokana tša meetse; ó e iša mo a rataxo.”
3:5, 27. Ga se ra swanela go lebelela modiro wa diatla wo o dirwago bakeng sa go tšwetša pele mediro ya borapedi bja therešo e le wo o re theošago seriti, go etša ge go dirile “baxolo” ba ma-Thekoa. Go e na le moo, re ka ekiša ma-Thekoa a tlwaelegilego ao a ilego a ikgafa ka go rata.
3:10, 23, 28-30. Le ge ba bangwe ba kgona go hudugela moo go nyakegago bagoeledi ba bantši ba Mmušo gona, ba bantši ba rena re thekga borapedi bja therešo kgaufsi le gae. Re ka dira bjalo ka go tšea karolo modirong wa go aga Diholo tša Mmušo le wa tlhakodišo eupša kudu-kudu ka go tšea karolo modirong wa go bolela ka Mmušo.
4:14. Ge re lebeletšane le tlaišo, le rena re ka fenya poifo ka go dula re nagana ka “e moxolo e a thšabexaxo.”
5:14-19. Go balebeledi ba Bakriste, Mmušiši Nehemia ke mohlala o mobotse kudu wa boikokobetšo, go hloka boithati le temogo. Le ge a be a fišegela go diriša Molao wa Modimo, ga se a ka a gatelela ba bangwe bakeng sa go ikhola. Go e na le moo, o be a tshwenyega ka bao ba gateleditšwego le bao ba diilago. Ka ge Nehemia a be a nea ka seatla se se bulegilego, o ile a bea mohlala o mobotse kudu bakeng sa bahlanka ka moka ba Modimo.
“MODIMO WA-KA, O SE NTEBALÊ, O NTIRÊ TŠE BOLÓ”
Ge morako wa Jerusalema o se no phethwa, Nehemia o tsenya mabati gomme o dira dithulaganyo tša go šireletša motse. O tšwela pele go ngwala pego ya mašika a batho. Ge batho ka moka ba kgobokane “lepatlelong la mo pele xa kxôro ya motse,” moperisita Esera o bala puku ya Molao wa Moše, gomme Nehemia le ba-Lefi ba hlalosetša batho Molao. (Nehemia 8:1) Go tseba ka Monyanya wa Mešaša go feleletša ka gore ba o bine ka lethabo.
“Ba mohuta wa Isiraele” ba kgobokana gape gomme go bobolwa dibe tša setšhaba, ba-Lefi ba hlahloba ditirišano tša Modimo le Isiraele, gomme batho ba ikana gore ba tla “bušwa ke molaô wa Modimo.” (Nehemia 9:1, 2; 10:29) Ka ge Jerusalema go sa dule batho ba bantši, go dirwa matengwa e le gore monna o tee go ba bangwe le ba bangwe ba 10 bao ba dulago ka ntle ga motse a hudugele ka gare ga motse. Se se latelago, morako o kgakolwa ka thabo e kgolo, gomme “thabô ya Jerusalêma ya bà ya kwewa ke ba kxolê.” (Nehemia 12:43) Nywaga e 12 ka morago ga ge a fihlile, Nehemia o tloga Jerusalema gomme o boela medirong ya gagwe go Arithasasitha. Go se go ye kae, go se hlweke go aparetša gare ga ba-Juda. Ka morago ga ge a boetše Jerusalema, Nehemia o gata mogato ka go tia bakeng sa go lokiša boemo. O ikgopelela ka boikokobetšo gore: “Modimo wa-ka, O se ntebalê, O ntirê tše boló.”—Nehemia 13:31.
Dipotšišo tša Mangwalo di a Arabja:
7:6-67—Ke ka baka la’ng lelokelelo la Nehemia la mašaledi ao a boetšego Jerusalema le Serubabele le sa swane le la Esera la palo ya batho bao ba lego lapeng le lengwe le le lengwe? (Esera 2:1-65) Lebaka la go fapana ga dipalo tše e ka ba e le gore Esera le Nehemia ba dirišitše dipego tše di sa swanego. Ka mohlala, palo ya bao ba ngwadišitšego go boa e ka ba e be e fapana le palo ya bao ge e le gabotse ba ilego ba boa. Le gona, dipego tše tše pedi di ka ba di be di fapana ka gobane ba-Juda bao ba bego ba sa tsebe mašika a bona mathomong ba ile ba kgona go a tseba ka morago. Lega go le bjalo, dipego tše ka bobedi di dumelelana ka ntlha e tee: Palo ya batho ba pele bao ba ilego ba boa e be e le ba 42 360 go sa balwe makgoba le diopedi.
10:34—Ke ka baka la’ng batho ba be ba swanetše go neela ka dikgong? Molaong wa Moše go be go sa laelwa gore go be le sebego sa dikgong. Eupša se ile sa ba gona ka ge dikgong di be di tloga di nyakega. Dikgong tše dintši di be di nyakwa bakeng sa go fiša dihlabelo aletareng. Go bonagala go be go se na ba-Nethinime ba lekanego, bao ba bego ba hlankela e le makgoba a ka tempeleng ao e sego ba-Isiraele. Ka gona, go ile gwa dirwa matengwa e le go kgonthišetša gore dikgong di tšwela pele di tlišwa.
13:6—Nehemia o tlogile Jerusalema ka nako e kaaka’ng? Beibele e bolela feela gore “xe xo fetile matšatši a sexo nene,” goba ka go lebanya ‘bofelong bja matšatši,’ Nehemia o ile a kgopela kgoši gore a se tle mošomong gomme a boele Jerusalema. Ka gona, go thata go tseba gore o ile a tloga ka nako e kaakang. Lega go le bjalo, ge Nehemia a boela Jerusalema o ile a hwetša gore baperisita ga ba thekgwe le gore molao wa Sabatha o a hlokomologwa. Ba bantši ba be ba nyetše basadi ba baditšhaba, gomme bana ba bona ba be ba sa bolele gaešita le leleme la ba-Juda. Ka ge maemo a be a mpefetše kudu, Nehemia o swanetše go ba a be a sepetše ka nako e telele.
13:25, 28—Go oketša tabeng ya ‘go omanya’ ba-Juda bao ba bego ba gobogile boitshwarong, ke mekgwa efe e mengwe ya go ba phošolla yeo Nehemia a ilego a e diriša? Nehemia o ile ‘a ba roga’ ka kgopolo ya gore o ile a tsebatša dikahlolo tše šoro malebana le bona tšeo di hwetšwago ka Molaong wa Modimo. O ile ‘a itia ba bangwe,’ mohlomongwe ka go ba ahlola. E le pontšho ya kgalefo ya gagwe, o ile a ‘udubatša meriri ya bona.’ Le gona, o ile a raka setlogolo sa Moperisita yo Mogolo Eliyasiba, seo se bego se nyetše morwedi wa Sanebalathi wa mo-Horoni.
Seo re Ithutago Sona:
8:8. Ka ge re le barutiši ba Lentšu la Modimo, re le “hlathollêla” batho ka go diriša segalo se se loketšego, ka go gatelela ka mantšu le ka go hlalosa Mangwalo ka mo go nepagetšego, gomme ra ba thuša go kwešiša kamoo a šomago ka gona.
8:10. “Xo thabêla Morêna” go tlišwa ke go lemoga ga motho dinyakwa tša gagwe tša moya le go di kgotsofatša gotee le go latela tlhahlo e tšwago Lentšung la Modimo le mokgatlong wa gagwe. Ruri go bohlokwa gore re ithute Beibele ka mafolofolo, re be gona ka mehla dibokeng tša Bokriste gomme re tšee karolo ka phišego modirong wa go bolela ka Mmušo le wa go dira barutiwa!
11:2. Go tlogela ga motho bohwa bja gagwe gomme a hudugela Jerusalema go be go akaretša ditshenyagalelo le mathata a mangwe. Bao ba ilego ba ithapela go dira se ba ile ba bontšha moya wa boikgafo. Le rena re ka bontšha moya o bjalo ge dibaka di tšwelela tša gore re ithape bakeng sa go thuša ba bangwe dikopanong le ditiragalong tše dingwe.
12:31, 38, 40-42. Go opela ke tsela e botse ya go reta Jehofa le go bontšha tebogo ya rena go yena. Re swanetše go opela ka pelo ka moka dipokanong tša Bokriste.
13:4-31. Re swanetše go itiša malebana le go dumelela lerato la dilo tše di bonagalago, kgobogo le bohlanogi di tsenelela maphelong a rena.
13:22. Nehemia o be a tloga a tseba gabotse gore o ikarabela go Modimo. Le rena re swanetše go tseba gore re ikarabela go Jehofa.
Go Amogelwa ke Jehofa go Bohlokwa!
Mopsalme o opetše ka gore: “Ngwakô wà sa axwa ke Morêna, baaxi ba wôna ba itapiša ka lefêla.” (Psalme 127:1) Ruri puku ya Nehemia e tloga e bontšha gabotse therešo ya mantšu ao!
Thuto yeo re ithutago yona e molaleng. Ge e ba re nyaka go atlega medirong le ge e le efe yeo re e dirago, re swanetše go amogelwa ke Jehofa. Na ruri re ka letela gore Jehofa a re šegofatše ge e ba re sa etiše borapedi bja therešo pele maphelong a rena? Ka gona, go etša Nehemia anke re direng gore borapedi bja Jehofa le tšwelopele ya bjona e be dilo tšeo re tshwenyegago ka tšona kudu.
[Seswantšho go letlakala 8]
“Pelo ya kxoši ’atleng tša Morêna ké ’nokana tša meetse”
[Seswantšho go letlakala 9]
Nehemia—monna yo sebete le yo botho—o tla Jerusalema
[Seswantšho go letlakala 10, 11]
Na o kgona go ‘hlatholla’ Lentšu la Modimo?