Maiteko a Sebete a go Kgothaletša Batho go Ithuta Beibele

O hlokofaletše molaleng o tonyago kudu wa ka bohlabela bja Siberia, a gobošitšwe le go nyatšišwa. Ke ba sego kae bao ba gopolago gore e be e le yo mongwe wa batho ba bohlokwa kudu tabeng ya go ruta Bagerika-gotee le yena dithuto tša bodumedi. Leina la moetapele yo wa bodumedi yo a ilego a hlokomologwa e be e le Seraphim. Go leka ga gagwe ka sebete go kgothaletša batho go ithuta Beibele ke gona go ilego gwa dira gore a bolawe.

SERAPHIM o phetše ka nako yeo Gerika e bego e le karolo ya Mmušo wa Ottoman. Go ya ka seithuti sa bodumedi bja Gerika bja Orthodox e lego George Metallinos, nako yeo e be e swawa ke “go hlaela ga dikolo tše di swanetšego” le go “se rutege ga batho ba bantši,” go akaretša le baruti.

Go be go e-na le phapano e kgolo magareng ga Sekoine e lego Segerika (se se tlwaelegilego) le leleme la Segerika leo le bego le dirišwa ka nako yeo, gotee le mebolelo ya lona e mentši. Phapano yeo e ile ya ba e kgolo kudu moo Sekoine, e lego leleme leo Mangwalo a Bakriste a Segerika a ngwadilwego ka lona, se bego se sa kwešišwe ke bao ba sa kago ba tsena sekolo. Ngangišanong yeo e ilego ya tsoga, kereke e ile ya kgetha go diriša Sekoine e lego Segerika seo batho ba bego ba sa se kwešiše.

Go sa le bjalo, Stephanos Ioannis Pogonatus o ile a belegelwa lapeng le le tumilego kudu la sehlakahlakeng sa Lesbos, kua Gerika, mo e ka bago ka 1670. Bodiidi le go se rutege di be di atile kudu sehlakahlakeng se. Go hlaela ga dikolo go ile gwa gapeletša Stephanos gore a yo rutwa thuto ya motheo lefelong la bodula-noši la baitlami la tikologong yeo. O ile a kgethwa gore e be motiakone wa Kereke ya Gerika ya Orthodox e sa le yo monyenyane kudu gomme a rewa leina la Seraphim.

Mo e nyakilego go ba ka 1693, go rata ga Seraphim go ba le tsebo go ile gwa mo tutueletša gore a ye Constantinople (yeo ga bjale e lego Istanbul, Turkey). Ge nako e dutše e e-ya, bokgoni bja gagwe bo ile bja dira gore a hlompšhe ke batho bao ba tumilego ba Gerika. Kapejana ka morago ga moo, o ile a rongwa ke mokgatlo wa ka sephiring wa Gerika wa botšhaba e le motseta gore a ye go Mmušiši Peter yo Mogolo wa Russia. Leeto la go ya le go boa Moscow le ile la dira gore Seraphim a sepele karolo e kgolo ya Yuropa, moo a ilego a hwetša batho bao ba bego ba rata bodumedi le go kaonefatša dithuto tšeo di bego di rutwa. Ka 1698, Seraphim o ile a ya Engelane gomme a gahlana le batho ba bohlokwa kua London le Oxford. O ile a tsebišwa go Mopišopo-mogolo wa Canterbury, e lego moetapele wa Kereke ya Anglican, yoo go gahlana le yena go bego go tla tloga go ipontšha go hola kudu go Seraphim.

Go Gatiša Beibele

Ge a be a le Engelane, Seraphim o ile a phetha ka gore Bagerika ba tloga ba nyaka phetolelo e mpsha yeo go lego bonolo go e kwešiša ya “Testamente e Mpsha” (Mangwalo a Bakriste a Segerika). A diriša phetolelo yeo moitlami yo go thwego ke Maximus a e tšweleditšego lebakeng la ka godimo ga seripa sa ngwaga-kgolo pejana, Seraphim o ile a thoma go gatiša phetolelo e mpsha, yeo e se nago diphošo le yeo go lego bonolo go e kwešiša. O ile a thoma modiro wa gagwe ka phišego, eupša go se go ye kae a felelwa ke tšhelete. Boemo bo ile bja bonagala bo kaonefala ge Mopišopo-mogolo wa Canterbury a be a mo nea thušo yeo a bego a e nyaka ya tša ditšhelete. A kgothaditšwe ke thekgo e  bjalo, Seraphim o ile a reka pampiri ya go gatiša gomme a dira kwano le mogatiši.

Lega go le bjalo, o ile a kgona go gatiša go fihla feela bogareng bja Ebangedi ya Luka. Ke moka, phetogo ya tša dipolitiki ya Engelane e ile ya dira gore Mopišopo-mogolo wa Canterbury a se sa mo thuša ka tša ditšhelete. A sa boife, Seraphim o ile a kgopela thušo go batho ba bangwe ba bahumi gomme a kgona go gatiša phetolelo ya gagwe e boeleditšwego ka 1703. Karolo ya tšhelete yeo a e dirišitšego e be e e-tšwa go Mokgatlo wa go Gaša Ebangedi Dinageng Dišele.

Phetolelo ya Maximus ya kgale ya dibolumo tše pedi e be e akaretša le mongwalo wa mathomo wa Segerika. E be e le e kgolo e bile e le boima. Phetolelo ya Seraphim yeo e boeleditšwego e be e gatišitšwe ka ditlhaka tše dinyenyane, e fetoletšwe feela ka Segerika seo se bego se dirišwa ka nako yeo, e le e sesane e bile e sa bitše tšhelete e ntši.

Seraphim o Gakatša Ngangišano

Seithuti e lego George Metallinos se re: “Go molaleng gore, kgatišo ye yeo e nolofaditšwego e ile ya kgotsofatša batho. Lega go le bjalo, Seraphim o ile a diriša sebaka se go hlasela sehlopha sa baruti seo se bego se ganetšana le diphetolelo [tša Beibele].” Baruti ba ile ba galefa ge Seraphim a be a bolela ka gare ga ketapele gore o tšweleditše phetolelo ya gagwe ‘ka mo go kgethegilego bakeng sa baruti ba bangwe le bagolo ba bangwe ba phuthego bao ba bego ba sa kwešiše Segerika [Sekoine], e le gore ka thušo ya Moya o Mokgethwa ka go Fetišiša ba ka kgona go bala le go kwešiša ditaba tše itšego go tšwa mongwalong wa mathomo, gomme ba fetišetša molaetša go Bakriste ba sa rutegago.’ (The Translation of the Bible Into Modern Greek—During the 19th Century) Ka gona, Seraphim o ile a itsenya ka gare ga ngangišano ya mabapi le phetolelo ya Beibele ka Kerekeng ya Gerika ya Orthodox.

Ka lehlakoreng le lengwe go be go e na le bao ba bego ba lemoga gore go dira ga batho diphetogo moyeng le boitshwarong go be go ithekgile ka go kwešiša ga bona Beibele. Le gona, ba be ba nagana gore baruti ba swanetše go kaonefatša tsebo yeo ba nago le yona ka Mangwalo. Go oketša moo, baemedi ba diphetolelo tša Beibele ba be ba dumela gore ditherešo tša Mangwalo di ka hlaloswa ka maleme ka moka.—Kutollo 7:9.

Baganetši ba phetolelo ya Beibele ba be ba fahlela ka gore phetolelo le ge e le efe ya Beibele e be e tla kgopamiša molaetša le go fokodiša bolaodi bja kereke ka ditlhaloso le dithuto tša yona tša bodumedi. Eupša seo ge e le gabotse ba bego ba se boifa e be e le gore Maprotestanta a be a diriša phetolelo ya Beibele gore a šwahlele ganyenyane-ganyenyane ka Kerekeng ya Gerika ya Orthodox gomme a e laole. Baruti ba bantši ba be ba nagana gore ga se ba swanela go bontšha kwelobohloko le ge e le efe go Maprotestanta, go akaretša le gore go se dirwe maiteko a gore Beibele e kwešišwe ke batho ba sa rutegago. Ka gona, phetolelo ya Beibele e ile ya ba yona ntlha-kgolo ngangišanong yeo ya magareng ga bodumedi bja Protestanta le bja Orthodox.

Le ge a be a se na kgopolo ya go tlogela Kereke ya Orthodox, Seraphim o ile a bolela kgahlanong le go se šetše le boikaketši bja baruti ba yona. Ketapeleng ya ‘Testamente ya gagwe e Mpsha,’ o ngwadile gore: “Mokriste yo mongwe le yo mongwe yo a boifago Modimo o swanetše go bala Beibele e Kgethwa” e le gore a “be moekiši wa Kriste gomme a kwe thuto ya [gagwe].” Seraphim o ile a bolela gore go thibela batho go ithuta Mangwalo go tšwa go Diabolo.

Go Tlaišwa Kudu

Ge phetolelo ya Seraphim e fihlile Gerika, e ile ya galefiša Kereke ya Gerika ya Orthodox. Phetolelo e mpsha e ile ya thibelwa. Dikopi tša phetolelo ye di ile tša fišwa, gomme motho le ge e le ofe yo a bego a e-na le yona goba a e bala o be a tšhošetšwa ka gore o tla kgaolwa ka kerekeng. Mopatriareka Gabriel III o ile a thibela go abja ga phetolelo ya Seraphim, a bolela gore ga e nyakege e bile ga e na mohola.

Le ge Seraphim a se a ka a lahlegelwa ke kholofelo, o ile a bona bohlokwa bja gore a dule a le šedi. Go sa šetšwe thibelo e lego molaong ya kereke, baruti ba mmalwa le batho ba sa rutegago ba ile ba amogela phetolelo ya gagwe. O ile a atlega kudu tabeng ya go phatlalatša phetolelo ye. Lega go le bjalo, go ngangišana ga gagwe le baganetši ba matla e be e le mathomo-mayo.

Sebaki sa Lehu la Seraphim

Go sa šetšwe go kgothaletša ga gagwe go abja ga Beibele, Seraphim o ile a ba karolo ya mokgatlo  wa borabele le wa botšhaba. E le go tšwetša pele mediro ya mekgatlo yeo, o ile a boela Moscow ka sehla sa selemo sa 1704. O ile a ba mogwera wa paale wa Peter yo Mogolo gomme ka nakwana a ba moprofesara kua Russian Royal Academy. Lega go le bjalo, ka ge a be a tshwenyegile ka seo se ka diragalelago phetolelo ya gagwe, Seraphim o ile a boela Constantinople ka 1705.

Phetolelong ya gagwe yeo a ilego a e gatiša gape ngwageng wona woo, Seraphim o ile a tloša mantšu a go swaya diphošo ao a bego a ngwadilwe ketapeleng ya kgatišo ya mathomo. O ile a ngwala ketapele e bonolo yeo e bego e kgothaletša batho go bala Beibele. Kgatišo ye e ile ya abja gohle, gomme ga go na pego ya gore e ile ya galefiša mopatriareka.

Lega go le bjalo, ka 1714 boemo bo ile bja gakatšwa ke Alexander Helladius, e lego mosepedi wa Mogerika le moganetši wa phetolelo ya Beibele. Ka pukung ya gagwe ya Status Præsens Ecclesiæ Græcæ (Boemo bja Kereke ya Gerika Gona Bjale), o ile a hlasela bafetoledi le diphetolelo tša Beibele o šoro. Helladius o ile a ngwala kgaolo ka moka mabapi le Seraphim, a mmolela e le lehodu, sehwirihwiri, motho wa boitshwaro bjo bo gobogilego, yo a sa rutegago le wa bofora. Na ditatofatšo tša gagwe e be e le tša therešo? Mongwadi Stylianos Bairaktaris o ile a hlalosa pono ya diithuti tše dintši ge a be a bitša Seraphim gore ‘ke monna wa go šoma ka thata le moetapele yo a nago le tsebo’ yo a ilego a hlaselwa ka gobane tsebo ya gagwe e be e sa kwešišwe ke batho ba mehleng ya gagwe. Lega go le bjalo, puku ya Helladius e ile ya dira gore Seraphim a hwe ka tsela e sehlogo.

Go Gononwa

Nakong ya ge Seraphim a boela Russia ka 1731, Peter yo Mogolo o be a sa tšwa go hwa. Ka gona, motiakone yo wa Mogerika ga se a ka a hwetša tšhireletšo ya motho yo a lego matleng a taolo. Mmušiši wa mosadi e lego Anna Ivanovna yo a bego a buša ka nako yeo o be a le šedi kudu mabapi le go tšea karolo selong le ge e le sefe seo se bego se ka dira gore mmušo wa gagwe o teka-teke. Ka January 1732, kua St. Petersburg go ile gwa kwala gore tlhodi ya Mogerika e be e šoma kgahlanong le mediro ya mmušo. Go be go gononwa Seraphim. O ile a golegwa gomme a romelwa lefelong la bodula-noši la baitlami la Nevsky gore a yo botšološišwa. Lefelong la bodula-noši la baitlami go be go e-na le kopi ya puku ya Helladius yeo e bego e latofatša Seraphim ka bosenyi bja mehuta-huta. Motiakone yo o ile a leka go ngwala mangwalo a mararo a go ikemelela ditatofatšong tšeo. O ile a botšološišwa mo e nyakilego go ba ka dikgwedi tše tlhano, gomme Seraphim o be a gononwa kudu moo a ilego a palelwa ke go ikemelela.

Ka ge go be go se na bohlatse bjo bo kwagalago bjoo bo ilego bja newa kgahlanong le Seraphim, ga se a ka a ahlolelwa lehu. Lega go le bjalo, ka baka la ditatofatšo tša Helladius, bao ba lego matleng a taolo ba ile ba dika-dika go lokolla Seraphim. Motiakone yo wa Mogerika o ile a ahlolelwa gore a ye bothopša Siberia bophelo bja gagwe ka moka. Ge a ahlolwa go ile gwa bolelwa gore molato wa gagwe o be o theilwe ditatofatšong tšeo di lego “ka taodišong yeo e gatišitšwego ke mongwadi wa Mogerika e lego Helladius.” Ka July 1732, Seraphim o ile a goroga ka bohlabela bja Siberia a tlemilwe ka ditšhipi gomme a lahlelwa ka kgolegong ya disenyi tše šoro ya Okhotsk.

Ka morago ga nywaga e ka bago e meraro, Seraphim o ile a hwa, a lahlilwe e bile a lebetšwe. Ka dinako tše dingwe, diphetho tša gagwe le mekgwa yeo a bego a e diriša e be e arogile e bile e se ya bohlale, eupša phetolelo ya gagwe e be e le e nngwe ya diphetolelo tše dintši tša Beibele tšeo ga bjale di hwetšagalago ka Segerika sa mehleng yeno. * Gare ga diphetolelo tšeo go na le e nngwe e kwešišwago gabonolo e lego New World Translation of the Holy Scriptures, yeo le yona e hwetšagalago ka maleme a mangwe a mantši. Ruri re leboga gore Jehofa Modimo o bolokile Lentšu la gagwe e le gore batho gohle ba hwetše sebaka sa go hwetša ‘tsebo e nepagetšego ya therešo’!—1 Timotheo 2:3, 4.

[Mongwalo wa ka tlase]

[Seswantšho go letlakala 12]

Peter yo Mogolo

[Mothopo wa Seswantšho go letlakala 10]

Photos: Courtesy American Bible Society