Dikarabo tše Šomago!

BONTŠI bja keletšo e hwetšwago ka dipukung tše dintši tše di hwetšagalago lehono tšeo di thušago motho go ikaonefatša, e sekametše kudu go thušeng batho bao ba nago le mathata. Beibele e fapane. Tlhahlo ya Beibele ga e thuše feela bao ba nago le mathata. Keletšo ya yona e thuša motho go efoga diphošo tšeo di ka thatafišago bophelo go sa nyakege.

Beibele e dira gore “mo-hlôka-tsebô a fiwê maanô, ’soxana le fiwê tsebô le kêlêlô.” (Diema 1:4) Ge o diriša keletšo yeo e lego ka Beibeleng, “keleletšô e tlo Xo lôtôla; O tlo namolêlwa ke temoxô. Mohla tsela e befaxo.” (Diema 2:11, 12) Ela hloko mehlala e mengwe e kgethegilego yeo e bontšhago kamoo go diriša keletšo ya Beibele go ka šireletšago boemo bja gago bja tša maphelo, gwa kaonefatša bophelo bja lapa la gago, le go dira gore o be mošomi goba mothwadi yo kaone.

E ba yo a Leka-lekanego Mabapi le Bjala

Beibele ga e thulane le go nwa bjala ka mo go lekanetšego. Moapostola Paulo o boletše ka mohola wa tša kalafo wa beine ge a be a eletša Timotheo yo monyenyane gore: “Diriša beine e nyenyane bakeng sa mala a gago le go ba ga gago yo a felago a tlelwa ke bolwetši.” (1 Timotheo 5:23) Ditemana tše dingwe tša Beibele di bontšha gore Modimo o be a se a rera gore beine e be feela sehlare. Beine e hlaloswa e le yeo e ‘thabišago pelo ya motho.’ (Psalme 104:15) Lega go le bjalo, Beibele e lemoša mabapi le go ba “makgoba a beine e ntši.” (Tito 2:3) E bolela gore: “O se kê wa tlwaêlana le dihori tša sebelá, ba xo nyatšiša mebele ya bôná. Xobane monwi le sejatô ba tlo diila.” (Diema 23:20, 21) Go ba le mafelelo afe ge keletšo e bjalo e leka-lekanego e hlokomologwa? Ela hloko dipego tšeo di tšwago dinageng tše sego kae feela.

Global Status Report on Alcohol 2004 ya Mokgatlo wa Lefase wa tša Maphelo e re: “Mathata ao a sepedišanago le bjala a dira gore badudi ba Ireland ba lahlegelwe ke tšhelete e ka bago diranta tše dimilione tše dikete tše 22,5 ka ngwaga.” Pego e re bothata bjo bjo bogolo bja tša ditšhelete, bo akaretša “ditefelo tša tlhokomelo ya tša maphelo (diranta tše dimilione tše dikete tše 2,6), ditefelo tša dikotsi tša mebileng (diranta tše dimilione tše dikete tše 3), ditefelo tša bosenyi bjo bo sepedišanago le bjala (diranta tše dimilione tše dikete tše 938), go palelwa ke go tšweletša ka ge bašomi ba sa tle mošomong ka baka la bjala (diranta tše dimilione tše dikete tše 9,7).”

 Bothata bjo bogolo kudu go feta tshenyo ya tšhelete yeo e bakwago ke go dirišwa gampe ga bjala, ke mathata ao bo a tlišetšago batho. Ka mohlala, kua Australia, ka nako ya dikgwedi tše 12 feela, batho ba fetago seripa-gare sa milione ba ile ba tlaišwa mebeleng ke bao ba nwelego bjala. Kua Fora, go dirišwa gampe ga bjala go baka mathata a ka bago a 30 lekgolong ka malapeng. Re šeditše dipego tše, na ga o bone keletšo ya Beibele ya mabapi le bjala e le e kwagalago?

Efoga Mekgwa Yeo e Šilafatšago

Morago kua ka bo-1942, ge go kgoga go be go lebelelwa e le selo seo se lego nakong, makasine wo o ile wa thuša babadi ba wona gore ba bone gore go kgoga go be go thulana le melao ya motheo ya Beibele le gore go be go swanetše go efogwa. Sehlogo seo se ilego sa gatišwa ngwageng woo se hlalositše gore bao ba nyakago go kgahliša Modimo ba swanetše go kwa taelo ya Beibele ya gore ba “[itlhwekiše] ditšhila tšohle tša nama le tša moya.” (2 Bakorinthe 7:1) Ga bjale ka morago ga nywaga e 65, na ruri keletšo ye yeo e theilwego Beibeleng ga se ya itlhatsela e le e bohlale?

Ka 2006, Mokgatlo wa Lefase wa tša Maphelo o hlalositše gore tirišo ya motšoko ke “selo sa bobedi se segolo seo se bakago lehu lefaseng.” Ngwaga o mongwe le o mongwe, go kgoga go bolaya batho ba e ka bago ba dimilione tše hlano. Ge go bapišwa, ba e ka bago ba dimilione tše tharo ba bolawa ke HIV/AIDS ngwaga o mongwe le o mongwe. Lekgolong la bo-20 la nywaga, go kgoga go bolaile batho ba ka bago dimilione tše 100, e lego palo yeo ka bontši e nyakilego e lekana le ya bao ba bolailwego ke dintwa ka moka tša ngwaga-kgolo woo. Ka kgonthe, batho ba bantši ba diriša keletšo e bohlale ya gore ba efoge motšoko.

“Tšhabang Bootswa”

Batho ba bantši ga se ba ikemišetša go amogela seo Beibele e se bolelago mabapi le dikopano tša botona le botshadi. Go fapana le seo ba bantši ba tutueleditšwego go se dumela, Beibele ga e bolele ka mo go feteletšego gore dikganyogo ka moka tša dikopano tša botona le botshadi di fošagetše. Eupša e nea keletšo e kwagalago mabapi le seo batho ba swanetšego go se dira ka dikganyogo tša bona. Beibele e ruta gore dikopano tša botona le botshadi di dumeletšwe feela monna le mosadi bao ba nyalanego. (Genesi 2:24; Mateo 19:4-6; Baheberu 13:4) Dikopano tša botona le botshadi ke mokgwa woo balekane ba lenyalo ba bontšhanago lerato le maikwelo a borutho. (1 Bakorinthe 7:1-5) Bana bao ba tšwelelago tlemong yeo ba holwa ke go ba le batswadi ba babedi bao ba hlokomelanego.—Bakolose 3:18-21.

Mabapi le go itshwara ka tsela e gobogilego ka tša botona le botshadi, Beibele e laela gore: “Tšhabang bootswa.” (1 Bakorinthe 6:18) Ka baka la’ng? Temana ye ge e tšwela pele e re: “Sebe le ge e le sefe se sengwe seo motho a ka se dirago se ka ntle ga mmele wa gagwe, eupša yo a  tlwaetšego go dira bootswa o direla mmele wa gagwe sebe.” Go direga’ng ge keletšo ya Beibele ya mabapi le dikopano tša botona le botshadi e hlokomologwa?

Ela hloko seo se diregago kua United States. Ge e bapišwa le dinaga tšeo di hlabologilego, naga ye ga bjale e na le palo e phagamego kudu ya bafsa ba imago ba sa le mahlalagading—ba e ka bago ba 850 000 ngwaga o mongwe le o mongwe. Bo-mma bao ba kgethago go se ntšhe dimpa ba belega bana bao ba se nago bo-tate. Ga go pelaelo gore bo-mma ba bantši ba ba bafsa ba dira sohle seo ba ka se kgonago go godiša bana ba bona ka lerato le tayo, gomme ba bangwe ba a atlega. Lega go le bjalo, therešo e kwešago bohloko ke gore go na le kgonagalo e kgolo ya gore barwa ba bo-mma bao ba lego mahlalagading ba tla feleletša ba le kgolegong le gore barwedi ba bona e tla ba bo-mma ba sa le mahlalagading. Ka morago ga ge a hlahlobile dipego tša nywaga-some e fetilego, monyakišiši Robert Lerman o ngwadile gore: “Phetogo yeo e diregago ya gore malapa a feleletše a e-na le motswadi o tee, e ka ba e bakile mathata a mangwe a mantši setšhabeng, a bjalo ka go oketšega ga palo ya bao ba tlogelago sekolo, go nwa bjala le go diriša dihlare-tagi, go ima le gore bafsa ba lego mahlalagading ba godiše bana gotee le bosenyi bja bafsa.”

Le bao ba itshwarago ka tsela e gobogilego ka tša botona le botshadi ba lebana le kotsi e kgolo ya tša maphelo, bobedi mmeleng le monaganong. Ka mohlala, puku ya Pediatrics e bega gore: “Dipego di bontšha gore bafsa bao ba bago le dikopano tša botona le botshadi ba sa le mahlalagading ba ba kotsing e kgolo ya go gateletšega le go ipolaya.” American Social Health Association e bolela ka dikotsi tše dingwe tša tša maphelo gore: “Batho ba fetago seripa-gare sa batho ka moka ba [United States] ba tla swarwa ke malwetši a fetetšwago ka dikopano tša botona le botshadi ka nako e nngwe maphelong a bona.” Nagana ka bohloko le mathata tšeo di ka efogwago ge go latelwa keletšo e šomago ya Beibele ya mabapi le dikopano tša botona le botshadi!

Aga Ditswalano tše di Tiilego tša Lapa

Beibele ga e re lemoše feela ka mekgwa e gobatšago. Ela hloko keletšo ya yona e šomago ya mabapi le kamoo re ka kaonefatšago bophelo bjo bobotse bja lapa.

Lentšu la Modimo le re: “Banna ba swanetše go rata basadi ba bona bjalo ka mebele ya bona.” (Baefeso 5:28) Go e na le gore banna ba nyatše basadi ba bona, ba kgothaletšwa go dula le bona ‘go ya ka tsebo, ba ba nea kgodišo go etša sebjana se fokolago, se setshadi.’ (1 Petro 3:7) Mabapi le diphapano tše di ka bago gona, banna ba eletšwa gore: “Tšwelang pele le rata basadi ba lena gomme le se ke la ba galefela o šoro.” (Bakolose 3:19) Na o a dumela gore ge monna a diriša keletšo ye, o tla ratwa le go hlompšha ke mosadi wa gagwe?

Beibele e eletša basadi ka gore: “Basadi ba ikokobeletše banna ba bona go etša ge ba ikokobeletša Morena, gobane monna ke hlogo ya mosadi wa gagwe go etša ge Kriste le yena e le hlogo ya phuthego . . . Mosadi o swanetše go ba le tlhompho e tseneletšego go monna wa gagwe.” (Baefeso 5:22, 23, 33) Na o a bona gore ge mosadi a latela keletšo ye ge a bolela le—goba ka—monna wa gagwe, o tla ratwa ke monna wa gagwe kudu?

Mabapi le tlwaetšo ya bana, Beibele e eletša lena batswadi gore le boledišane le bana ba lena ‘le dutše nywakong ya lena, le ge le le tseleng le ge le yo robala le ge le tsoga.’ (Doiteronomio 6:7) Bo-tate ka mo go kgethegilego ba laelwa gore ba hlahle bana ba bona mabapi le boitshwaro le go ba laya ka lerato. Lentšu la Modimo le re: “Bo-tate, le se ke la befediša bana ba lena, eupša tšwelang pele le ba godiša ka tayo le tlhahlo ya monagano ya Jehofa.” (Baefeso 6:4) Ka lehlakoreng le lengwe, bana ba botšwa gore: “Kwang batswadi ba lena,” le gore, “godiša tatago le mmago.” *—Baefeso 6:1, 2.

Na o nagana gore malapa a tla holwa ke go diriša keletšo ye? O ka araba ka gore: ‘Ee, eupša na molomo ga o tshele noka e tletše?’ Re go laletša gore o ye Holong ya Mmušo ya Dihlatse tša Jehofa  ya lefelong la geno. Moo o tla kopana le malapa ao a katanelago go diriša keletšo e bohlale ya Beibele. Boledišana le ona. Šetša tsela yeo ditho tša lapa di dirišanago ka yona. Ruri o tla bona ka bowena gore go phela ka melao ya motheo ya Beibele go dira gore malapa a thabe!

Mošomi yo Mafolofolo le Mothwadi yo a Botegago

Beibele e re’ng mabapi le tlhohlo ya ka mehla ya go boloka mošomo? E bolela gore mošomi yo a nago le bokgoni mošomong wa gagwe o tšeelwa godimo e bile o a putswa. Kgoši e bohlale Salomo e ile ya bolela gore: “Monna-makxônê O mmôna e le mohlanka wa dikxoši; xa a hlankêle batho fêla.” (Diema 22:29) Ka lehlakoreng le lengwe, “sebodu” se galefiša bjalo ka “tše muši o di diraxo mahlô.” (Diema 10:26) Beibele e kgothaletša bašomi gore ba botege le gore ba be mafolofolo. “Yo a utswago a se ke a hlwa a utswa, eupša go e-na le moo a šome ka thata, a dire seo e lego modiro o mobotse ka diatla tša gagwe.” (Baefeso 4:28) Keletšo ye e šoma le ge mothwadi a sa re bone. “E-bang ba kwago dilong tšohle go bao e lego beng ba lena ka kgopolo ya nama, e sego ka go direla go bonwa go etša bao ba kgahlišago batho, eupša e be ka go botega mo go tšwago pelong, ka go boifa Jehofa.” (Bakolose 3:22) Ge e ba o le mothwadi, na o ka se tšeele mošomi yo a latelago keletšo ye godimo?

Mabapi le bathwadi, Beibele e nea kgopotšo ye: “Mošomi o swanelwa ke moputso wa gagwe.” (1 Timotheo 5:18) Molao wa Modimo woo o neilwego Baisiraele o be o laela bathwadi gore ba lefe bašomi ba bona ka mo go swanetšego le gona ka nako. Moše o ngwadile gore: “O se kê wa pateletša wa xeno; o se kê wa mo hlakola; yo O mo thwetšexo ka letšatši, O se kê wa lala Ò mo timile moputsô.” (Lefitiko 19:13) Na o be o ka se thabele go šomela mothwadi yo a latelago tlhahlo ye ya Beibele, yo a go lefago ka mo go swanetšego le ka nako?

Mothopo o Phagamego wa Bohlale

Na ga o makatšwe ke gore puku ya kgale e bjalo ka Beibele e na le tlhahlo yeo e šomago le lehono? Lebaka leo le dirago gore Beibele e dule e le nakong mola dipuku tše dingwe di šiiwa ke nako ke gore e hupere “lentšu la Modimo,” e sego la batho.—1 Bakorinthe 2:13.

Re go kgothaletša gore o iphe nako ya go tlwaelana le Lentšu la Modimo. Ge o dira bjalo, o tla thoma go rata Mongwadi wa Beibele, e lego Jehofa Modimo. Diriša keletšo yeo a e neago, gomme o bone ge e go šireletša dikotsing le go go thuša go kaonefatša bophelo bja gago. Ge o dira bjalo, o tla ‘batamela Modimo, gomme le yena o tla go batamela.’ (Jakobo 4:8) Ga go na puku e nngwe e ka go thušago ka tsela ye.

[Mongwalo wa ka tlase]

[Seswantšho go letlakala 4]

Na o nagana gore pono ya Beibele ka bjala e a kwagala?

[Seswantšho go letlakala 5]

Na o dumelelana le keletšo ya Beibele ya gore o efoge motšoko?

[Mothopo wa Seswantšho go letlakala 5]

Globe: Based on NASA Photo

[Seswantšho go letlakala 7]

Go latela keletšo ya Beibele go kaonefatša bophelo bja lapa