Go ba le Tumelo Boporofeteng bja Beibele go Phološa Bophelo

JESU o be a tloga la mafelelo tempeleng ya kua Jerusalema ge yo mongwe wa barutiwa ba gagwe a re: “Morutiši, bona! ke mafsika a mohuta mang le meago ya mohuta mang!” Tempele ke lefelo leo setšhaba sa Juda se ikgantšhago ka lona le lefelo la letago. Lega go le bjalo, Jesu o araba ka gore: “Na o bona meago ye e megolo? Le gatee, ga go lefsika le le tlago go tlogelwa mo le le godimo ga lefsika le lengwe la se ke la wišwa.”—Mareka 13:1, 2.

Taba ye ka boyona e a makatša! Mafsika a mangwe a tempele ke a magolo. Go feta moo, seo Jesu a se bolelago mabapi le tempele se bolela ka go senywa ga Jerusalema, mohlomongwe le ga setšhaba sa Bajuda seo tempele e lego lefelo la sona la borapedi. Ka gona barutiwa ba Jesu ba mmotšiša leboelela ba re: “Re botše, Dilo tše di tla direga neng, le gona pontšho ya ge dilo tše ka moka di tla fela ke efe?”—Mareka 13:3, 4.

Jesu o lemoša ka gore: “Ga se ya hlwa e e-ba bofelo.” Sa pele, barutiwa ba tla kwa ka dintwa, ditšhišinyego tša lefase, ditlala le mauba a malwetši mafelong a go fapa-fapana. Ke moka, ditiragalo tše di tšhošago di ile tša lebiša setšhaba sa Bajuda kotsing ya moswana-noši, ee, “masetlapelo a magolo.” Lega go le bjalo, Modimo o tla tsena ditaba gare e le gore a phološe “bakgethwa” e lego Bakriste bao ba botegago. Bjang?—Mareka 13:7; Mateo 24:7, 21, 22; Luka 21:10, 11.

Go Hlanogela Roma

Go feta nywaga e 28, gomme Bakriste ba kua Jerusalema ba sa dutše ba letetše bofelo. Mmušo wa Roma o tlaišwa ke dintwa, ditšhišinyego tša lefase, ditlala le mauba a malwetši. (Bona lepokisi leo le lego go letlakala 9.) Judea ke mothopo wa dintwa tša selegae le tša semorafe. Lega go le bjalo, ka gare ga maboto a šireleditšego Jerusalema, go bonagala go iketlilwe. Batho ba a ja, ba a šoma, ba a nyala le go nyalwa, ba belega bana, bjalo ka mehleng e fetilego. Go ba gona ga tempele e kgolo go dira gore batho ba nagane gore motse wo o tiile e bile o tla dula o le gona.

Mo e ka bago ka 61 C.E., Bakriste kua Jerusalema ba amogela lengwalo le le tšwago go moapostola  Paulo. O a ba reta ka baka la kgotlelelo ya bona eupša o tshwentšwe ke gore ba bangwe ka phuthegong ba bonagala ba sa bone gore nako e ile. Bontši bja bona bo fapoga moyeng goba ga bo bontšhe go gola tsebong ya Bokriste. (Baheberu 2:1; 5:11, 12) Paulo o ba kgothatša ka gore: “Ka gona, le se ke la lahla tokologo ya lena ya go bolela . . . Gobane go šetše ‘lebakanyana,’ gomme ‘yo a tlago o tla fihla gomme a ka se diege.’ ‘Eupša moloki wa-ka o tla phela ka baka la tumelo,’ gomme, ‘ge e ba a gomela morago, moya wa-ka ga o kgahlwe ke yena.’” (Baheberu 10:35-38) A keletšo e lego nakong gakaakaang! Eupša na Bakriste ba tla ba le tumelo gomme ba dula ba phafogetše go phethagatšwa ga boporofeta bja Jesu? Na ruri Jerusalema e kgaufsi le go fedišwa?

Nywageng e mehlano e latelago, maemo a kua Jerusalema a phuhlama ganyenyane-ganyenyane. Mafelelong, ka 66 C.E., Mmuši yo a gobogilego wa Moroma e lego Florus o ntšha ditalente tše 17 matlotlong a makgethwa a tempele, tšeo go thwego di kolotwa mmušo wa Roma. Bajuda ba galefile e bile ba thoma go rabela. Marabele a Bajuda a šwahlela Jerusalema gomme a bolaya madira a Baroma gona moo. Ke moka a bolela ka sebete gore Judea e tla dira dilo e sa thekgwe ke Roma. Ga bjale Judea le Roma di a lwa!

Ka dikgwedi tše tharo feela, mmuši wa Roma wa Mosiria, e lego Cestius Gallus, o gwantela ka borwa a e-na le bahlabani ba 30 000 bakeng sa go yo fediša borabele bja Bajuda. Madira a gagwe a fihla Jerusalema nakong ya Monyanya wa Mešaša gomme kapejana a šwahlela motse. Marabele a sego kae a tsoma tšhireletšego ka gare ga sebo sa tempele. Go se go ye kae bahlabani ba Roma ba thoma go senya leboto la tempele. Bajuda ba tšhogile. Bjale gona bahlabani ba baheitene ba šilafatša lefelo le lekgethwa-kgethwa la Bajuda! Lega go le bjalo, Bakriste bao ba lego motseng ba gopola mantšu a Jesu a rego: ‘Ge le bona makgapha a eme lefelong le lekgethwa, ke moka bao ba lego Judea ba thome go tšhabela dithabeng.’ (Mateo 24:15, 16) Na ba be ba tla ba le tumelo mantšung a Jesu a boporofeta gomme ba tutueletšega go gata mogato o swanetšego? Go ya kamoo go bego go le ka gona, maphelo a bona a be a ithekgile ka gore ba dire bjalo. Eupša ba be ba tla dira bjalo bjang?

Gatee-tee e bile go se na lebaka le le bonagalago la seo, Cestius Gallus o tšea madira a gagwe gomme a tšhaba a lebile ka thoko tša ka lebopong a hlomerwe ke marabele a Bajuda. Se se makatšago ke gore tlaišo motseng wo e ile ya tšea nako e kopana! Ge ba bontšha gore ba na le tumelo temošong ya Jesu ya boporofeta, Bakriste ba tloga Jerusalema gomme ba tšhabela Pella, e lego motse wo o lego thokwana dithabeng ka mošola wa Noka ya Jorodane. Ba šaletšwe ke nako e nyenyane kudu gore ba ngwege. Go se go ye kae, Bajuda ba marabele ba boela Jerusalema gomme ba  gapeletša badudi bao ba šetšego gona kua gore ba ba tlatše borabeleng bja bona. * Go sa dutše go le bjalo, ka ge ba dutše kua Pella ba šireletšegile, Bakriste ba ba letetše gore go direge dilo tše dingwe.

Go Theogela Boemong bja go Hloka Pušo

Madira a mafsa a Roma a tšea leeto ka morago ga dikgwedi tše sego kae. Ka 67 C.E., Molaodi Vespasian le morwa wa gagwe Titus ba rulaganya lešaba le legolo la madira a 60 000. Nywageng e mebedi e latelago, lešaba le le legolo la bahlabani le ya Jerusalema, gomme le senya selo le ge e le sefe seo le kopanago le sona. Ka nako yeo, ka gare ga Jerusalema, dihlopha tša manaba tša Bajuda di lwa dintwa tše šoro. Mabele a motse ao a bego a šiilwe a a senywa, tikologo yeo e dikologilego tempele e a šwalalanywa, gomme Bajuda ba fetago 20 000 ba a bolawa. Vespasian o diegiša leeto la gagwe la go ya Jerusalema gomme o bolela gore: ‘Modimo o dira dilo gakaone bjalo ka molaodi wa Roma go feta kamoo nka dirago ka gona; manaba a rena a bolayana ka diatla tša ona ka noši.’

Ge Mmuši wa Roma e lego Nero a e-hwa, Vespasian o ya Roma bakeng sa go šireletša sedulo sa bogoši, gomme o tlogela Titus gore a feleletše lesolo la kua Judea. Titus o fihla Jerusalema ge go batamela Paseka ya 70 C.E., a rakelela badudi le baeti ka gare ga motse. Madira a rema dihlare motseng wa Juda gore a age legora la dikhilomithara tše šupago le le nago le dikota tše di nago le dintlha go dikologa motse-mošate wo woo o rakeletšwego. Go fo ba bjalo ka ge Jesu a boletše e sa le pele gore: “Manaba a gago a tla aga legora ka dikota tše di nago le dintlha go go dikologa, gomme a go dikanetša le go go tlaiša go tšwa mathokong ohle.”—Luka 19:43.

Go se go ye kae, tlala e wela motse wo. Mašaba a batho bao ba itlhamilego a thopa dintlo tša bao ba hwilego le bao ba lego kgaufsi le go hwa. Ke bonyenyane mosadi o tee yo a bolayago ngwana wa gagwe yo monyenyane le go mo ja, ka go rialo a phethagatša mantšu a ao a boletšwego e sa le pele a rego: “Mohla woo Ò xakanexile Ò tlaleditšwe ke manaba a xaxo, O tlo bá wa ja bana ba xaxo, nama ya barwa ba xaxo le ya barwedi ba xaxo.”—Doiteronomio 28:53-57.

Mafelelong, ka morago ga go rakelelwa ka dikgwedi tše tlhano, Jerusalema e a wa. Motse wo  le tempele ya wona e kgolo di a thopša le go fišwa, ke moka tša šwalalanywa. (Daniele 9:26) Palo-moka ya bao ba hwilego ke ba ka bago 1 100 000; ba bangwe ba 97 000 ba ile ba rekišwa gore e be makgoba. * (Doiteronomio 28:68) Judea e nyakile e se sa na Bajuda. Ka kgonthe, ke kotsi ya setšhaba yeo go se nago e swanago le yona, mafelelo a bophelo bja bopolitiki, bodumedi le setšo bja Juda. *

Go sa dutše go le bjalo, Bakriste ba lego kua Pella ba leboga Modimo go tšwa pelong ge a ba phološitše. Go ba ga bona le tumelo boporofeteng bja Beibele go phološitše maphelo a bona!

Ge re lebelela morago ditiragalong tšeo, yo mongwe le yo mongwe wa rena o swanetše go ipotšiša gore: ‘Na ke na le tumelo yeo e tlago go phološa bophelo bja-ka nakong ya masetlapelo a magolo ao a batamelago? Na ke “mohuta wo o nago le tumelo e phedišago moya”?’—Baheberu 10:39; Kutollo 7:14.

[Mengwalo ya ka tlase]

[Tšhate go letlakala 9]

Dibopego tša Pontšho tše di Phethagaditšwego Lekgolong la Pele la Nywaga

DINTWA:

Gaul (39-40 C.E.)

Afrika Leboa (41 C.E.)

Brithania (43, 60 C.E.)

Armenia (58-62 C.E.)

Dintwa tša selegae le tša semorafe kua Judea (50-66 C.E.)

DITŠHIŠINYEGO TŠA LEFASE:

Roma (54 C.E.)

Pompeii (62 C.E.)

Asia Minor (53, 62 C.E.)

Kereta (62 C.E.)

DITLALA:

Roma, Gerika, Egipita (c. 42 C.E.)

Judea (c. 46 C.E.)

MAUBA A MALWETŠI:

Babilonia (40 C.E.)

Roma (60, 65 C.E.)

BAPOROFETA BA MAAKA:

Judea (c. 56 C.E.)

[Mmapa/Seswantšho go letlakala 10]

(Bakeng sa mongwalo o beakantšwego ka mokgwa wa kgatišo, bona kgatišo ka boyona)

Lesolo la Roma Kua Palestina, 67-70 C.E.

Tolomai

Lewatle la Galilea

Kesarea

Pella

PEREA

SAMARIA

Jerusalema

JUDEA

Lewatle la Letswai

[Mothopo]

Map only: Based on maps copyrighted by Pictorial Archive (Near Eastern History) Est. and Survey of Israel

[Seswantšho go letlakala 11]

‘Manaba a rena a bolayana ka diatla tša ona ka noši.’—Vespasian

[Diswantšho go letlakala 11]

Ka 70 C.E., madira a Roma a ile a senya Jerusalema

[Methopo ya Diswantšho go letlakala 11]

Relief: Soprintendenza Archeologica di Roma; Vespasian: Bildarchiv Preussischer Kulturbesitz/Art Resource, NY