Na o Boifa Bokamoso?

BATHO ba ka ba le mabaka a mantši a go boifa. Ka mohlala, batho ba bangwe ba boifa seo se tlago go diragalela lefase. Makasine wa Time wa April 3, 2006 o bega gore: “Go thoma nakong ya phišo e kgolo go iša go madimo, mafula, mello ya hlaga le go tologa ga lehlwa, go bontšha gore maemo ao a re dikologilego a lefase a boemo bja leratadima a a senyega.”

Ka May 2002, Lenaneo la Tikologo la Ditšhaba tše Kopanego le ile la lokolla pego yeo e nago le sehlogo se se rego “Global Environment Outlook-3.” Le be le kgobokeditšwe ka thušo ya batho ba ka fetago ba 1 000. Go ya ka pego ya ditaba, le hlalositše gore: “Polanete e boemong bjoo bo nyakago tlhakodišo ka baka la gore dikgetho tšeo di dirwago lehono di senya dithokgwa, mawatle, dinoka, dithaba, diphoofolo tša lešoka le dilo tše dingwe tšeo moloko wa lehono le wa ka moso o ithekgilego ka tšona.”

Boemo bja lehono bja tikologo ya lefase e fo ba selo se sengwe seo se dirago gore batho ba boife. Ga bjale, batho go dikologa lefase ba dula ba boifa gore ba tla hlaselwa ke batšhošetši. Mothuša-molaodi wa tshepedišo mokgatlong o phagamego wa dihlodi wa Canada o boletše gore: “Bošego ga re robale ka ge re tshwenyegile ka ditšhošetšo tšeo re sa tsebego gore di tla direga kae le gona bjang.” Ge e le gabotse, go fo lebelela ditaba tša mantšiboa thelebišeneng go ka tsoša poifo!

Bontši bja batho ba bagolo bao ba šomago ka thata bo boifa go lahlegelwa ke mešomo. Go rakwa mošomong, go tswalelwa ga difeketori, phadišano mešomong le dilo tše feteletšego tšeo di nyakwago ke bathwadi di ka dira gore batho ba se ke ba ikwa ba šireletšegile mešomong ya bona. Bafsa ba lego mahlalagading ba boifa go se amogelwe ke dithaka tša bona. Bana ba banyenyane ba ka boifa gore batswadi ba bona ga ba ba rate e le ka kgonthe. Eupša, ba ikwa bjang ka maemo a lefase ao a ba dikologilego? Mma yo mongwe yo a tshwenyegilego o bolela gore: “Bophelo bja ka kua ntle ka  dinako tše dingwe bo swanetše go ba bo bonagala e le bjo bo tšhošago go bafsa bao ba se nago phihlelo.” Le gona batswadi ba bantši ba tshwenyegile ka tutuetšo yeo go phuhlama ga boitshwaro bja lefase go bago le yona bathong bao ba ba ratago, kudu-kudu bana ba bona.

Batšofadi gantši ba boifa go thedimoga ge ba le manamelong goba go hlaselwa seterateng. Ee, “mokonya ké xe o boifya, tsela e na le tše di šiišaxo.” (Mmoledi 12:5) Ba boifa go tsenwa ke malwetši a šoro. Dipego mabapi le ditwatši tša bolwetši bjo bo bolayago bja mpshikela, kankere gotee le malwetši a go fetela di ka dira gore re boife go tsenwa ke malwetši a mangwe a mafsa le a makatšago ao a ka re golofatšago goba go re bolaya gotee le go bolaya le ba malapa a rena. Ge e le gabotse, ge re bona batho bao ba phelago gabotse mmeleng le ba mafolofolo ba thoma go babja le go felelwa ke matla go ba thata gore re se ke ra tšhoga gore selo sa go swana le se se ka direga le go rena goba go bao re ba ratago. Le gona, go nyamiša gakaakang go lebelela motho yo a babjago ka mahlong gomme ra bona go se be le kholofelo ga gagwe!

Ka ge re kgongwa ke dibopego tše dintši tša poifo, na re na le lebaka leo le kwagalago la go holofela bokamoso? Na go ka ba le selo seo se ka re thušago go ba le kholofelo? Sehlogo se se latelago se tla araba dipotšišo tše.

[Mothopo wa Seswantšho go letlakala 3]

© Jeroen Oerlemans/Panos Pictures