Phihlelo

Go Ikemišetša Go Phetha Bodiredi Bja Rena

KA GE GO ANEGA LENA DAVISON

Mootledi wa sefofane seo re bego re se nametše o ile a bolela ka lentšu la tlasana a re: “Mahlo a-ka a fsifala. Ga ke kgone go bona.” Nakwana ka morago, diatla tša gagwe di ile tša thelela a se sa kgona go swara dilaola-sefofane se senyenyane seo re bego re le ka gare ga sona, o ile a fela matla a phuhlama setulong sa gagwe, a idibetše. Monna wa-ka, yo a bego a kgona go otlela sefofane, o ile a leka ka matla go mo phafoša. Pele ke bolela kamoo re phologilego ka lešoba la nalete ka gona, e re ke go botše seo se dirilego gore re be ka sefofaneng se seo se bego se e-ya Papua New Guinea, e nngwe ya dikarolo tšeo di lego kgole tša lefase.

KE BELEGETŠWE Australia ka 1929 gomme ka godišetšwa Sydney, e lego motse-mošate wa New South Wales. Tate, Bill Muscat, e be e le Mokomanisi, yoo ka baka la go rata go tseba a bego a dumela go Modimo. Ka 1938 o ile a ba a dumela go saena lengwalo leo le bego le kgopela gore Joseph F. Rutherford, yo a tšwago ntlong-kgolo ya Dihlatse tša Jehofa, a dumelelwe go nea polelo mo Sydney Town Hall.

Ka nako yeo, tate o ile a re botša gore: “O swanetše go ba a e-na le selo se bohlokwa seo a nyakago go re botša sona.” Ka morago ga nywaga e seswai, re ile ra lemoga bohlokwa bja molaetša woo. Tate o ile a laletša Norman Belloti, modiredi wa mmulamadibogo wa nako e tletšego wa Dihlatse tša Jehofa, gore a tle ka gae go tlo boledišana le rena ka Beibele. Kapejana lapa lešo le ile la amogela therešo ya Beibele gomme go se go ye kae la thoma go tšea karolo ka mafolofolo bodireding bja Bokriste.

Bogareng bja bo-1940, ke ile ka tlogela sekolo e  le gore ke thuše mma, yo a bego a swerwe ke bolwetši bjo bo sa alafegego. Le gona ke be ke iphediša ka go roka. Mašegong a Mokibelo, nna le mogolo’a-ka Rose re be re sepela le sehlopha sa babulamadibogo gomme re dira modiro wa setarateng wa boboledi ka ntle ga Sydney Town Hall. Ka 1952, kgaetšedi ya-ka John o ile a aloga sekolong sa boromiwa sa Gilead, kua United States gomme a romelwa Pakistan. Le nna ke be ke rata modiro wa boboledi gomme ke nyaka go latela mohlala wa gagwe. Ka gona ngwaga o latetšego ke ile ka ba mmulamadibogo wa ka mehla.

Lenyalo le Modiro wa Boromiwa

Kapejana ka morago ga moo, ke ile ka kopana le John Davison, yoo a bego a šoma ofising ya lekala ya Dihlatse tša Jehofa ya kua Australia. Boikokobetšo bja gagwe, go se be mpogeng ga gagwe le boitshwaro bja gagwe bjo bobotse di ile tša nkgahla. Nakong ya Ntwa ya II ya Lefase, o ile a golegwa ka makga a mararo ka baka la go boloka boema-gare bja gagwe bja Bokriste. Bobedi re ile ra dira phetho ya go dira bodiredi bja Bokriste modiro wa bophelo ka moka.

Nna le John re ile ra nyalana ka June 1955. Re ile ra reka pese ka maikemišetšo a go e fetoša ntlo. Maikemišetšo a rena e be e le go e diriša ge re e-ya go dira boboledi metseng e lego lekatana ya Australia. Ngwaga o latetšego, go ile gwa dirwa tsebišo ya gore Dihlatse di hudugele New Guinea, karolong ya ka leboa-bohlabela ya sehlakahlaka se segolo seo se lego ka leboa la Australia. * Molaetša wa Mmušo o be o se wa hlwa o bolelwa karolong ye ya lefase. Re ile ra ithapa ka ntle le go dika-dika.

Ka nako yeo, tsela e nnoši ya go tsena New Guinea e be le ka go saena tumelelano ya mošomo wa nako e tletšego, ka gona John o ile a nyaka mošomo. O ile a hwetša mošomo wa go saga dikota kua New Britain, e lego sehlakahlaka se senyenyane kudu seo e lego karolo ya New Guinea. Ka morago ga dibeke tše mmalwa, re ile ra leba kabelong ya rena e mpsha, re fihlile Rabaul, New Britain, ka July 1956. Moo re ile ra leta matšatši a selelago gore sekepe se re iše Waterfall Bay.

Bodiredi bja Rena Kua Waterfall Bay

Ka morago ga matšatši a mmalwa a go sesa gabohloko ka lewatleng, re ile ra fihla Waterfall Bay, yeo e bego e le kou e kgolo ya dikhilomithara tše 240 ka borwa bja Rabaul. Motšhene o mogolo wa go saga dikota o be o beilwe molaleng sethokgweng. Bošegong bjoo ge bašomi bohle ba be ba dutše tafoleng ya go jela, molaodi o ile a re, “Mna. le Moh. Davison, ke molao wa khamphani ye gore bašomi ba yona ka moka ba bolele gore ke ba bodumedi bofe.”

Re be re kgodišegile gore ga go na molao o bjalo eupša ka ge re be re ganne go kgoga, go be go le molaleng gore ba be ba re belaela. Ka gona, John o ile a araba ka gore, “Re Dihlatse tša Jehofa.” Go ile gwa homolwa ka tsela e makatšago. Banna bao e be e le mašole ao a lwelego Ntwa ya II ya Lefase le gona ba be ba sa rate Dihlatse ka baka la boema-gare bja tšona nakong ya ntwa. Go tloga ka yona nako yeo, banna ba ba ile ba tsoma dibaka tša go re thatafaletša bophelo.

Sa pele, molaodi o ile a gana go re nea setšidifatši le setofo, le ge re be re e-na le tshwanelo ya go di newa. Dijo tša rena di ile tša senyega, le gona re be  re gapeletšega go apea ka setofo seo re ilego ra se thwala ka sethokgweng. Se se latelago, badudi ba metseng ba ile ba thibelwa go re rekišetša merogo le dienywa tše tala, ka gona re be re phela ka merogo e mengwe le e mengwe yeo re bego re ka e hwetša. Le gona re ile ra bitšwa dihlodi gomme re be re beilwe leihlo go bona ge e ba re ruta motho yo mongwe Beibele. Ka morago ke ile ka swarwa ke bolwetši bja malaria.

Lega go le bjalo, re be re ikemišeditše go phetha bodiredi bja rena. Ka gona re ile ra kgopela bašomi-gotee le rena ba bafsa ba babedi bao ba bego ba bolela Seisemane bao ba bego ba dula moo gore ba re rute Sepidgin sa Mamelanesia, e lego leleme la moo. Rena re be re ba ruta Beibele. Mafelo-bekeng re be re tšea maeto a go bona naga, re sepela kudu. Ge re be re le tseleng re be re nea bohlatse ka bohlale go bao re bego re kopana le bona, barutwana ba rena ba Beibele ba be ba šoma bjalo ka bafetoledi. Re ile ra tshela dinoka tšeo di bego di ela ka matla le gare ga dikwena tše dikgolo tšeo di bego di orela letšatši leribeng la noka. Nakong e ntši re be re sa tshwenywe ke diphoofolo tšeo, ke gatee feela mo re ilego ra phonyokga ka lešoba la nalete.

Go Dira Didirišwa tša go re Thuša go Ruta

Ge bodiredi bja rena bo be bo oketšega, re ile ra dira phetho ya go ngwala melaetša e bonolo ya Beibele gore re e sepedišetše bao ba bontšhago kgahlego. Barutwana ba rena ba Beibele kua mošomong ba ile ba re thuša go fetolela melaetša ya mathomo. Re be re fetša mašego a mantši re tlanya dipampišana tše makgolo le go di sepedišetša badudi ba motse le bašomi ba dikepeng tše dinyenyane bao ba bego ba feta moo.

Ka 1957, ketelo ya John Cutforth, modiredi wa mosepedi yo a nago le phihlelo, e ile ya re kgothatša. * O ile a šišinya gore tsela e kaone ya go ruta batho bao ba sa kgonego go bala ditherešo tša Beibele e ka ba go diriša diswantšho. Yena le monna wa-ka ba ile ba dira diswantšho tše dintši tše bonolo, goba diswantšho tše di thadilwego, go hlalosa dithuto tša motheo tša Beibele. Ka morago, re ile ra fetša diiri tše di sa balegego re kopišetša diswantšho tše ka gare ga dipuku tša sekolo tša go ngwalela. Morutwana yo mongwe le yo mongwe wa Beibele o ile hwetša kopi, yeo a bego a e dirišetša go ruta ba bangwe. Mafelelong, mokgwa wo wa go ruta o ile wa dirišwa nageng ka moka.

Ka morago ga nywaga e mebedi le seripa re le Waterfall Bay, re ile ra phetha konteraka ya rena ya mošomo gomme re ile ra dumelelwa go dula nageng yeo. Ka gona re ile ra amogela taletšo ya go tsenela bodiredi bja bobulamadibogo bjo bo kgethegilego.

Go Boela Rabaul

Ge re sesa re lebile leboa re e-ya Rabaul, sekepe sa rena se ile sa ema Wide Bay, mašemong a copra le cocoa, bakeng sa go khutša moo bošego bjoo. Beng ba ona e lego banyalani bao ba tšofetšego  bao ba bego ba nyaka go hudugela Australia, ba ile ba nea John mošomo wa go hlokomela mašemo ao. Mošomo woo o be o kganyogega eupša bošegong bjoo ge re be re boledišana ka wona, re ile ra kwana gore re be re se ra tlela go phegelela mahumo moo New Guinea. Re be re ikemišeditše go phetha modiro wa rena re le babulamadibogo. Ka gona letšatšing le le latelago, re ile ra botša banyalani bale ka phetho ya rena gomme re ile ra namela sekepe ra tšwela pele ka leeto.

Ka morago ga ge re fihlile Rabaul, re ile ra tlatša sehlopha se senyenyane sa Dihlatse tšeo di bego di hudugetše moo di e-tšwa dinageng tše dingwe. Badudi ba moo ba be ba tloga ba kgahlegela molaetša wa Mmušo, gomme re ile ra thoma dithuto tše dintši tša Beibele. Go sa le bjalo, re be re swarela diboka tša Bokriste ka holong yeo e bego e hirilwe, gomme batho ba ka bago ba 150 ba be ba e-ba gona. Ba bantši ba bona ba ile ba amogela therešo gomme ba ile ba thuša go phatlalatša ditaba tše dibotse tša Mmušo wa Modimo dikarolong tše dingwe tša naga.—Mateo 24:14.

Le gona, re ile ra etela Vunabal, motse wo o lego dikhilomithara tše 50 go tloga Rabaul, moo sehlopha sa batho se bontšhitšego kgahlego e tseneletšego ditherešong tša Beibele. Kapejana ba ile ba lemogwa ke Mokatholika wa moo, yo a nago le tutuetšo. A e-na le batho bao a tsenago le bona kereke, o ile a šitiša seboka sa rena sa beke le beke sa thuto ya Beibele gomme a re raka motseng woo. Ge re be re e-kwa gore go tla ba le mathata a mangwe bekeng e latelago, re ile ra kgopela maphodisa gore a sepele le rena.

Letšatšing leo tsela e be e tletše ka Makatholika ao a bego a hlabile lešata a re kwera. Ba bantši ba be ba ikemišeditše go re kgatla ka mafsika. Go sa le bjalo, moruti o be a kgobokeditše banna ba motseng woo ba makgolo. Maphodisa a ile a re kgonthišetša gore re be re e-na le tshwanelo ya go swara diboka, ka gona a ile ba bula tsela moo sehlopheng seo sa batho. Lega go le bjalo, kapejana ge re be re thoma diboka tša rena, moruti o ile a dira gore sehlopha seo se se ke sa laolega. Maphodisa a ile a palelwa ke go se thibela, ka gona, mogolo wa maphodisa o ile a re kgothaletša gore re tloge gomme ka pela a re felegetša koloing ya rena.

Sehlopha seo se ile sa re kgobokanela, se rogana, se e-tshwa mare, se phagamiša matswele, mola moruti a be a phuthile matsogo a myemyela. Ka morago ga ge re phonyokgile, molaodi wa maphodisa o ile bolela gore boemo bjoo e be e le bjo bo šiišago kudu bjo a sa kago a bo bona. Le ge e le gore badudi ba bantši ba Vunabal ba be ba tšhaba bahlola-mpherefere, morutwana yo mongwe o ile a emela therešo ya Mmušo ka go tia. Go tloga ka nako yeo, ba bangwe ba makgolo go dikologa New Britain ba ile a emela therešo.

New Guinea e a re Amogela

Ka November 1960, re ile ra abelwa go ya Madang, toropo e kgolo ka lebopong la ka borwa la New Guinea, sehlakahlakeng se segolo. Ge re le mo, nna le John re be re fiwa dibaka tše dintši tša go hwetša mošomo wa ka mehla wa boiphedišo. Khamphani e nngwe e ile ya nkgopela gore ke tle ke be molaodi wa kgwebo ya yona ya diaparo. E nngwe e ile ya nkgopela gore ke e rokele diaparo tšeo di gagogilego. Basadi bao ba tšwago dinageng tše dingwe ba be ba bile ba ikemišeditše go nnea tšhelete ya gore ke ithomele kgwebo ya-ka ya go roka diaparo. Ka ge re be re dula re nagana ka dipakane tša rena, re be re di gana ka botho.—2 Timotheo 2:4.

Tšhemo ya Madang e be e atlega, gomme ka bjako go ile gwa thongwa phuthego yeo e bego e dira tšwelopele. Re ile ra sepela ka maoto le ka dithuthuthu go ya metseng yeo e lego lekatana bakeng sa go yo dira boboledi bjo bo tšerego matšatši a mmalwa moo. Re be re robala ka nywakong yeo go sa dulego motho yeo e lego tseleng godimo ga bjang bjo bo segilwego sethokgweng. Dijo tša ka tshitswaneng, dipisikiti le lešela la go thibela  menang e be le dilo tše bonolo tšeo re bego re e-na le tšona.

Leetong le lengwe, re ile ra etela sehlopha seo se bego se bontšha kgahlego sa kua Talidig, motse o lego dikhilomithara tše 50 ka leboa la Madang. Ge sehlopha seo se be se dira tšwelopele ya moya, hlogo ya sekolo sa moo e ile ya se thibela go ithuta Beibele meagong ya setšhaba. Ka morago, e ile ya tutueletša maphodisa gore a senye dintlo tša sona le go se rakela sekgweng. Lega go le bjalo, kgoši ya motse wa kgaufsi e ile ya se dumelela go dula nageng ya yona. Ge nako e dutše e e-ya, kgoši ye e botho e ile ya amogela therešo ya Beibele, gomme Holo ya Mmušo e ile ya agwa moo.

Bofetoledi le Modiro wa Bosepedi

Ka morago ga nywaga e mebedi feela re fihlile New Britain ka 1956, nna le John re ile ra laletšwa gore re fetolele dikgatišo tše fapa-fapanego ka Sepidgin sa Mamelanesia. Modiro wo o ile wa tšwela pele ka nywaga e mentši. Ke moka, ka 1970 re ile ra biletšwa ofising ya lekala ya Port Moresby, motse-mošate wa Papua New Guinea, go hlankela re le bafetoledi ba nako e tletšego. Le gona re ile ra ruta diklaseng tša leleme gona moo.

Ka 1975 re ile ra boela New Britain go hlankela bodireding bja bosepedi. Nywaga e 13 yeo e ilego ya latela, re be re sepela ka difofane, ka dipere, ka dikoloi le ka maoto go ya mo e ka bago karolong e nngwe le e nngwe ya naga. Re ile ra ba ka gare ga maemo a tšhošago ge re be re dutše re sepela, go akaretša le tiragalo yeo e begilwego mathomong a sehlogo se. Ka nako yeo, mootledi wa sefofane sa rena o ile a idibala ka baka la gastritis e šoro (go fiša o šoro ga mogodu), ge re be re batamela lebaleng la difofane la Kandrian, New Britain. Ge sefofane se be se le boemong bja go itaola re ile ra fo dikologa ka godimo ga lešoka ge John a be a leka go tsoša mootledi yoo a bego a idibetše. Mafelelong, o ile a phafoga gomme o be a sa kgone go bona gabotse moo a ilego a palelwa ke go se kotamiša gabotse. Ke moka o ile a idibala gape.

Mojako o Mongwe o Lebišago Bodireding o a Bulega

Ka 1988 re ile ra abelwa go ya Port Moresby gape go yo hlokomela dinyakwa tša bofetoledi lekaleng. Re le batho ba ka bago ba 50 re be re dula le go šoma lekaleng re le lapa, moo gape re bego re tlwaetša bafetoledi ba bafsa. Ka moka ga rena re be re dula ka diphapošing tše dinyenyane. Nna le John re ile ra dira phetho ya gore re tlogele mojako wa phapoši ya rena o bulegile ganyenyane e le go kgothaletša ditho tša lapa la Bethele le baeng go tsena, gore re kgone go tlwaelana. Ka gona re ile ra tlwaelana kudu le lapa la rena gomme re ile ra kgona go bontšhana lerato le go thekgana.

Ka morago, ka 1993, John o ile a bolawa ke bolwetši bja pelo. Ke ile ka kwa e-ka karolo e nngwe ya-ka le yona e be e hwile. Re be re nyalane ka nywaga e 38 gomme re be re feditše nako yeo ka moka re le bodireding bja nako e tletšego. Lega go le bjalo, ka thušo ya Jehofa ke be ke ikemišeditše go tšwela pele. (2 Bakorinthe 4:7) Mojako wa phapoši ya-ka o ile wa dula o bulegile, gomme bafsa ba be ba tšwela pele ba nketela. Segwera se se bjalo se se agago se nthušitše go dula ke e-na le pono e nepagetšego.

Ka 2003 go fokola ga-ka go ile gwa dira gore ke abelwe go hlankela ofising ya lekala yeo e lego mo Sydney, Australia. Lehono, ke e-na le nywaga e 77, ke sa hlankela ka nako e tletšego Lefapheng la Bofetoledi, le gona ke sa swaregile ka modiro wa boboledi. Bagwera ba-ka le bana ba-ka gotee le ditlogolo tša-ka tša moya ba dira gore ke dule ke thabile.

Mojako wa phapoši ya-ka ya Bethele o sa dutše o bulegile, gomme ka matšatši a mantši ke ba le baeng. Ge e le gabotse ge mojako wa-ka o tswaletšwe, batho ba a kokota go bona gore bothata ke eng. Ge ke sa dutše ke phela, ke tla dula ke ikemišeditše go phetha bodiredi bja-ka le go hlankela Modimo wa-ka, Jehofa.—2 Timotheo 4:5.

[Mengwalo ya ka tlase]

[Seswantšho go letlakala 17]

Ke e-na le John kopanong kua Lae, New Guinea ka 1973

[Mmapa go letlakala 18]

(Bakeng sa mongwalo o beakantšwego ka mokgwa wa kgatišo, bona kgatišo ka boyona)

PAPUA NEW GUINEA

NEW GUINEA

AUSTRALIA

Sydney

INDONESIA

Talidig

Madang

PORT MORESBY

NEW BRITAIN

Rabaul

Vunabal

Wide Bay

Waterfall Bay

[Mothopo wa Seswantšho go letlakala 18]

Map and globe: Based on NASA/Visible Earth imagery

[Seswantšho go letlakala 20]

Ke le lekaleng kua Papua New Guinea, ka 2002