“Sepela o yo Hlapa Bodibeng bja Siloama”

KA MORAGO ga go alafa monna wa sefofu ka letsopa le boleta, Jesu o mmoditše gore: “Sepela o yo hlapa bodibeng bja Siloama.” Monna yoo o ile a dira bjalo gomme “a boa a bona.” (Johane 9:6, 7) Bodiba bja Siloama bo be bo le kae? Boepi bja marope bja morago bjale bo tšweletša tsebišo e mpsha mabapi le moo bo bego bo le gona.

Baboga-naga ba bantši ba ile ba etela lefelo la kua Jerusalema leo le tsebjago e le Bodiba bja Siloama, ba dumela gore ke bodiba bja kgonthe bjo go bolelwago ka bjona go Johane 9:7. Lefelo le le ka mafelelong a thanele ya Hiskia—thanele ya meetse ya botelele bja dimithara tše 530 yeo e agilwego lekgolong la seswai la nywaga B.C.E. Ge e le gabotse, bodiba bjo ke bja lekgolong la bone la nywaga C.E. Bo dirilwe ke bao go thwego ke Bakriste ba ma-Byzantium bao ka phošo ba ilego ba nagana gore bodiba bjoo go bolelwago ka bjona Ebangeding ya Johane bo ka ba bo be bo le moo thanele ye e felelago gona.

Lega go le bjalo, ka 2004, baepi ba marope ba hweditše seo ba ilego ba phetha ka gore ke Bodiba bja Siloama bjoo bo bego bo le gona ge Jesu a be a le mo lefaseng. Bo bokgoleng bja mo e ka bago dimithara tše 100 ka borwa-bohlabela bja karolo yeo ka phošo go bego go naganwa gore ke Bodiba bja Siloama. Ba bo lemogile bjang? Bao ba lego matleng a taolo nageng ye ba be ba nyaka go lokiša phaephe ya kelela-tšhila tikologong yeo, ka gona ba ile ba romela bašomi bao ba bego ba swere ditlabakelo tše dikgolo tša go šoma. Moepi wa marope yo a bego a šoma kgaufsi le moo o ile a lebelela ge go be go dutše go epša gomme a bona go tšwelela manamelo a mabedi. Modiro o ile wa emišwa, gomme Israeli Antiquities Authority e ile ya dumelela gore lefelo le le epše. Lehlakore le lengwe la bodiba,  la botelele bja dimithara tše ka bago tše 70, gotee le dikhutlo tše pedi di be di šetše di epolotšwe.

Ditšhelete tše dingwe tša tšhipi tšeo di hweditšwego nakong ya ge go be go epollwa di be di dirišwa ngwageng wa bobedi, wa boraro le wa bone wa borabele bja Bajuda kgahlanong le Roma. Borabele bjoo bo diregile magareng ga 66 le 70 C.E. Ditšhelete tše tša tšhipi di nea bohlatse bja gore bodiba bjo bo be bo dirišwa go ba go fihla ka 70 C.E. ge Jerusalema e be e senywa ke Baroma. Puku ya Biblical Archaeology Review e phetha ka gore: “Ka baka leo, bodiba bjo bo ile bja dirišwa go fihla mafelelong a borabele, gomme ka morago ga moo bja tlogelwa. Tikologo ye, yeo e lego tlase-tlase ga Jerusalema ka moka, e ile ya se sa hlwa e dulwa ke motho go ba go fihla mehleng ya ma-Byzantium. Ngwaga le ngwaga ge dipula tša marega di e-na di be di edišetša leraga ka bodibeng bjo. Le gona ka morago ga go senywa ga motse wa Roma, bodiba bjo bo ile bja se sa hlwa bo hlwekišwa. Go theoša le nywaga-kgolo, leraga le lekoto le ile la kgobelana gomme ganyenyane-ganyenyane bodiba bo ile bja nyamalala. Baepi ba marope ba bo hweditše mo e ka bago dimithara tše tharo ka tlase ga dikarolo tše dingwe tšeo di tletšego leraga.”

Ke ka baka la’ng barutwana bao ba botegago ba Beibele ba thabela go tseba moo Bodiba bja Siloama bo bego bo le gona? Ka gobane se se ba thuša go kwešiša gakaone thuta-fase ya Jerusalema ya lekgolong la pele la nywaga, yeo gantši go bolelwago ka yona dipegong tša Ebangedi tša bophelo bja Jesu le bodiredi bja gagwe.

[Seswantšho go letlakala 7]

Bodiba bjo bo sa tšwago go hwetšwa bja Siloama

[Mothopo]

© 2003 BiblePlaces.com