“Mpho e Kgolo” go Poland

KA July 6, 1525, Mokgomana Albrecht wa Hohenzollern o tsebaditše gore bodumedi bja Lutere ke bodumedi bja Naga. Ka baka leo, Pušo ya Prussia, yeo ka nako yeo e bego e laola mmušo wa Poland, e bile mmušo wa pele kua Yuropa wo o ilego wa amogela dithuto tša Martin Luther semmušo.

Albrecht o be a nyaka go dira Königsberg—motse-mošate wa Prussia Bohlabela—lefelo la bodumedi bja Protestanta. O ile a hloma yunibesithi motseng gomme a thekga go gatišwa ga mangwalo a Lutere ka maleme a mmalwa. Ka 1544 mokgomana yoo o ile a bolela gore Mapoliši a lego dinageng tša gagwe a swanetše go kwa ge a balelwa dikarolo tša Mangwalo a Makgethwa ka leleme la gabo ona. Lega go le bjalo, go be go se na Beibele yeo e bego e šetše e fetoletšwe ka Sepoliši ka nako yeo.

Phetolelo ka “Leleme le le Tlwaelegilego”

Bakeng sa go lokiša boemo, Albrecht o ile a thoma go tsoma motho yo a ka kgonago go tšweletša phetolelo ya Sepoliši ya Mangwalo a Bakriste a Segerika. Mo e ka bago ka ngwaga wa 1550, o ile a thwala motho yo a bego a tla šoma e le mongwadi, morekiši wa dipuku le mogatiši, yo a bitšwago Jan Seklucjan. Seklucjan e be e le sealoga sa Yunibesithi ya Leipzig gomme o be a tsebja e le yo a hlakahlakanyago Kereke ya Katholika ka go phatlalatša dithuto tša Protestanta. Ge e le gabotse, o be a ile a ya Königsberg ka ge a be a tšhaba go sekišwa ka baka la go phatlalatša ditumelo tša gagwe tša bodumedi.

Jan Seklucjan o be a ikemišeditše go tšweletša phetolelo ya Mangwalo a Sepoliši. Ngwaga o tee feela ka morago ga ge Seklucjan a laetšwe go dira bjalo, dikopi tša mathomo tša Ebangedi ya Mateo di ile tša gatišwa. Kgatišo ye e be e akaretša tlhaloso e nago le ditaba ka botlalo le mantšu ao a ngwadilwego ka thoko ao a dirilego gore go bea mantšu ka tsela e nngwe dikarolong tše dingwe go kgonege. Nakwana ka morago ga moo, Seklucjan o ile a etelela pele go gatišwa ga kgatišo yeo e nago le Diebangedi tše nne ka moka. Ka nywaga e meraro feela, o be a šetše a gatišitše Mangwalo ka moka a Bakriste a Segerika.

Mofetoledi o ile a diriša mangwalo a Segerika gore a fetolele ka tsela e nepagetšego. Go oketša moo, ketapele ya kgatišo ya 1551 e be e bolela gore diphetolelo tša Selatine le “diphetolelo tša maleme a mangwe di ile tša dirišwa.” Stanisław Rospond, e lego mongwadi wa Studies on the Polish Language of the 16th Century, o hlalosa  phetolelo ye e le yeo e fetoletšwego ka “tsela e botse le e kwagalago.” Rospond o re mofetoledi o be a sa gakantšhwe ke “leleme la dirutegi.” Go e na le moo, o be a katanela go diriša mantšu a Sepoliši ao a bego a “tswalana kudu le polelo ya letšatši le letšatši.”

Gaešita le ge Seklucjan e be e le yena yo a bego a etelela modiro wo pele, bohlatse bo bontšha gore e be e se yena mofetoledi. Ka gona, ke mang yo e bego e le mofetoledi wa seithuti? Stanisław Murzynowski, e be e le lesogana le le lego nywageng ya mathomong ya bo-20 ge Seklucjan a be a mo tsenya modirong wo o thata.

Murzynowski o belegetšwe magaeng, eupša ge a be a gotše ka mo go lekanego, tatagwe o ile a mo romela Königsberg gore a yo thoma go ithuta Segerika le Seheberu. Ka morago ga moo, Murzynowski o ile a ingwadiša Yunibesithing ya Wittenberg, Jeremane, moo mohlomongwe a ilego a kopana le Martin Luther. Morutwana yo yo monyenyane o ile a theetša dithuto tša Philipp Mocanchthon, yoo ka ntle le pelaelo a ilego a mo thuša go tseba Segerika le Seheberu gabotse. Ka morago ga go tšwetša pele dithuto tša gagwe kua Italy, Murzynowski o ile a boela Königsberg gomme a ikemišetša go hlankela Mokgomana Albrecht.

Ka pukung ya gagwe ya The Bible in the Polish Language, Maria Kossowska o ngwala gore: “Murzynowski o be a šoma ka mafolofolo le ka tsela e nago le bokgoni, eupša ga se a inyakela botumo, maemo goba go kgopela gore leina la gagwe le ngwalwe letlakaleng la mathomo la phetolelo ye.” Ee, lesogana le le ngwala mabapi le bokgoni bja lona gore: “Ga ke tsebe ge e ba ke kgona go ngwala Selatine goba Sepoliši gabotse.” Go sa šetšwe dipelaelo tša gagwe, Murzynowski o ile a tšea karolo go direng gore Mapoliši a hwetše Lentšu la Modimo. Mogwera wa gagwe e lego Seklucjan o hlalositše phetolelo yeo ba e tšweleditšego e le “mpho e kgolo” go Poland.

E Nngwe ya Dimpho tše Dikgolo Kudu

Ga e sa le go tloga nakong ya phetolelo yeo ya pele ya Beibele ya Sepoliši, go ile gwa latela tše dingwe tše dintši. Ka 1995 go ile gwa lokollwa Phetolelo ya Lefase le Lefsa ya Mangwalo a Bakriste a Segerika, gomme ka 1998, New World Translation of the Holy Scriptures e feletšego e ile ya lokollwa ka Sepoliši. Bafetoledi, bao ba sa inyakelego botumo, ba ile ba katanela go fetišetša Lentšu la Modimo e sego ka tsela e nepagetšego feela eupša gape le ka tsela e tswalanago kudu le leleme la mehleng yeno, e sego la lekgolong la bo-16 la nywaga.

Beibele lehono e hwetšagala e feletše goba ka karolo ya yona ka maleme a ka bago a 2 400. Ge e ba o kgona go hwetša phetolelo e nepagetšego ya Lentšu la Modimo ka leleme la geno, ke e nngwe ya dimpho tše dikgolo tšeo o ka di hwetšago, mpho e tšwago go Jehofa Modimo bakeng sa go go hlahla.—2 Timotheo 3:15-17.

[Seswantšho go letlakala 20]

Lefsika la segopotšo la Stanisław Murzynowski, yoo a fetoletšego “Testamente e Mpsha” ka Sepoliši

[Seswantšho go letlakala 21]

Kgaolo 3 ya puku ya Mateo yeo e fetoletšwego ke Stanisław Murzynowski

[Mothopo]

Dzięki uprzejmości Towarzystwa Naukowego Plockiego