Rata Tlholo o ithute ka Mmopi

MOHLOMONGWE o ile wa kwa ka ga mmetli le mothadi wa diswantšho wa Motaliana yo a bitšwago Michelangelo. Le ge o sa ka wa bona tše dingwe tša dilo tše dibotse tšeo a di dirilego ka diatla tša gagwe, mohlomongwe o dumelelana le radihistori wa bokgabo yo a ilego a bitša sekgwari se sa Motaliana gore ke “rabokgabo yo a kgahlišago le yoo a sa bapišwego.” Ga go na yo a ka ganago gore Michelangelo ke sekgwari. Ke mang yo a ka kgahlwago ke modiro wa Michelangelo gomme a gana go dumela gore ke rabokgabo yo a nago le bokgoni?

Ga bjale nagana ka go raragana mo go makatšago le go fapa-fapana ga diphedi tšeo di re dikologilego mo lefaseng. Ka mo go swanetšego, The New York Times e ile ya tsopola moprofesara wa dithutamahlale tša thutaphedi yo a ilego a bolela gore: “Dikarolo tša thutaphedi di nea bohlatse bja gore dilo di bopilwe.” O ile a oketša ka gore: “Bophelo bo dira gore re bone go ba gona ga mmopi.” Na ruri go a kwagala go kgahlwa ke tlholo eupša ra se dumele gore mmopi wa yona o gona?

Moapostola Paulo yo a bego a šetša dilo tšeo di bego di mo dikologile, o ile a bolela ka bao ba bego ba “rapetše, gomme ba diretše dibopša e sego Mmopi.” (Baroma 1:25, PK) Ka ge ba bangwe ba tutueditšwe ke dikgopolo tše di phatlaletšego tša tlhagelelo, ba gana goba ba palelwa ke go lemoga gore tlholo e bontšha gore go na le mmopi. Eupša na thuto ya tlhagelelo e tšweletša bohlale bjo bo feletšego bja thutamahlale? Ela hloko phetho ya Christoph Schönborn, mopišopo-mogolo wa kereke ya Katholika ya Vienna, yeo e begilwego ka go The New York Times e rego: “Kgopolo-kakanywa le ge e le efe yeo e ganago goba e tsomago go hlokomologa bohlatse bja gore dilo tše di phelago di bopilwe, ke yeo e se nago motheo e bile ga se thutamahlale.”

Na ke go Fela ga Thutamahlale?

Lega go le bjalo, go na le bao ba naganago gore go amogela bohlatse bja go ba gona ga Mmopi go tla “senya modiro wa go nyakišiša.” Sehlogo seo se ilego sa tšwelela ka makasineng wa New Scientist se bontšhitše letšhogo leo, se hlalosa gore “ka ge thutamahlale e le mokero wo o sa felego wa go dira nyakišišo le go ithuta, e tla fedišwa ke lepheko leo le ka se kego la tshelwa la go nea mabaka ka gore selo ‘se dirilwe ke mmopi.’” Na letšhogo leo ke le swanetšego? Aowa. Ge e le gabotse, se se fapanego ke therešo. Ka baka la’ng?

Go dumela gore legohle le bophelo mo lefaseng di tšweletše ka kotsi le ka tlhagelelo ge e le gabotse e tla ba go gana maiteko a mangwe le a mangwe a go nea tlhaloso e kwagalago. Ka lehlakoreng le lengwe, go dumela gore Mmopi yo bohlale ke yena a bopilego dilo tšeo re bonago di re dikologile go ka dira gore re nyakišiše tlhago le go šoma ga bohlale bja gagwe bjo bo bonwago legohleng leo le bonagalago. Ela hloko se: Go  tseba gore Leonardo da Vinci o thadile seswantšho sa “Mona Lisa” ga se gwa ka gwa thibela bo-radihistori ba bokgabo go nyakišiša mokgwa wo a o dirišitšego go thala gotee le dilo tšeo a bego a di diriša. Ka mo go swanago, go dumela gore go na le Mmopi ga se gwa swanela go re nyemiša moko ge re nyakišiša dilo tšeo a di bopilego, kamoo a di dirilego ka gona gotee le go raragana ga tšona.

Go e-na le go thibela nyakišišo e oketšegilego, Beibele e kgothaletša go dira nyakišišo gore go hwetšwe dikarabo tša dipotšišo tša mabapi le thutamahlale gotee le tša dilo tša moya. Kgoši Dafida wa bogologolo o ile a naganišiša ka popego ya mmele wa gagwe wo o bopilwego ka bokgoni. Ka baka leo, o ile a re: “Medirô y’axo ké mehlôlô; le môya wa-ka o hlatha tše kxolo.” (Psalme 139:14) Ge e le gabotse, Beibele e tšweletša Mmopi a botšiša mopatriareka Jobo gore: “Bophara bya lefase a O bo lemoxile?” (Jobo 38:18) Potšišo ye ruri ga e kwagale e šišinya gore go se sa hlwa go botšišwa dipotšišo le go nyakišiša. Ka mo go fapanego, Mmopi yo Mogolo mo o kgothaletša gore go ithutwe ka mediro ya gagwe. Le gona ela hloko taletšo yeo e ngwadilwego ke moporofeta Jesaya yeo e re laelago gore re oketše kwešišo ya rena ka Yoo a ikarabelago ka tlholo yeo e re dikologilego: “Llalang Le bônê tša kwa xodimo; ké mang e a di hlodilexo?” Ka kgonthe Jesaya 40:26 ka morago e tšweletša ntlha ya gore legohle le tšweleditšwe ke mothopo wa matla a magolo le bohlale. Ntlha yeo e dumelelana le dinyakišišo tša thutamahlale (tša mabapi le matla le dilo).

Ke therešo gore ga se ka mehla go dulago go e-na le dikarabo tša dipotšišo tšeo di lego mabapi le tlholo. Ka boripana, se se bakwa ke gore matla a rena a go kwešiša a lekanyeditšwe le gore kwešišo ya rena ka lefase leo re phelago go lona ga se ya felela. Jobo o be a kwešiša se. O ile a reta Mmopi, yo a ilego a dira gore go kgonege gore lefase la rena le dule le se na dithekgo legohleng le gore maru a nago le meetse a lekelele godimo ga lefase. (Jobo 26:7-9) Lega go le bjalo, Jobo o ile a lemoga gore mehlolo e bjalo ke ‘merumo ya ditsela tša Mmopi.’ (Jobo 26:14) Jobo ka ntle le pelaelo o be a nyaka go ithuta go gontši ka lefase leo le bego le mo dikologile. Dafida le yena o ile a amogela mafokodi a gagwe, a ngwala gore: “Tsebo yeo ke matete a mpalelago, ke e mphetago, ga ke e kgone.”—Psalme 139:6, PK.

Go amogela gore Mmopi o gona ga go šitiše tšwelopele ya thutamahlale. Go tsoma tsebo e oketšegilego dilong tše di bonagalago le ka dilo tša moya e tloga e le mokero o dulago o bulegile le wa ka mo go sa felego. Kgoši ya bogologolo yeo e tsebegago ka go ba le tsebo e ntši, e ile ya ngwala e ikokobeditše gore: “Le tša neng le neng ó di beile dipelong tša bôná. Fêla, tirô ye Yêna Modimo a e  diraxo, mathômô le mafêlô a yôna, motho xa a e lemoxe.”—Mmoledi 3:11.

Na ke “Modimo wa go Tswalela Dikgoba”?

Ba bangwe ba bolela gore Modimo o fo tsenywa e le “tharollo ya bothata” kae le kae moo thutamahlale e palelwago ke go nea tlhaloso. Ka mantšu a mangwe, ba bolela gore Modimo yoo e lego Mmopi e ba “Modimo wa go tswalela dikgoba,” moo e lego gore ba fo re dilo di dirilwe ke “Modimo” nako le nako ge ba palelwa ke go hwetša dikarabo. Eupša ke dikgoba dife tšeo go bolelwago ka tšona mo? Na e fo ba feela tše nyenyane le tšeo di se nago mohola tsebong ya rena? Aowa, ge e le gabotse ke dikgoba tše dikgolo le tše bohlokwa tšeo di tšwelelago thutong ya Darwin ya tlhagelelo. Ke dikgoba tša motheo tšeo di tšwelelago dikarolong tša thutaphedi tšeo thuto ya tlhagelelo e paletšwego ke go di tswalela. Therešo ke gore bo-rathutatlhagelelo bao ba ithekgilego ka dipolelo tšeo di se nago motheo ba dirile thuto ya Darwin ‘Modimo wa bona wa go tswalela dikgoba.’

Mmopi yoo Beibele e bolelago ka yena ga se “Modimo wa go tswalela dikgoba.” Go e na le moo, modiro wa gagwe o akaretša dilo tšohle, mahlakore ohle, le ditaba ka moka tša tlholo. Mopsalme o gateletše modiro wa Jehofa wa go bopa dilo ka moka, ge a re: “Xo Wene xo mothôpô wa bophelô [ka moka, Today’s English Version]; seetša re se bôna ré le seetšeng sa xaxo.” (Psalme 36:9) O hlaloswa e le Yo “a dirilego legodimo le lefase le lewatle le dilo ka moka tšeo di lego go tšona.” (Ditiro 4:24; 14:15; 17:24) Ke ka lebaka le le kwagalago ge morutiši wa lekgolong la pele la nywaga a ile a ngwala gore Modimo o ‘bopile dilo tšohle.’—Baefeso 3:9.

Go tlaleletša go seo, Modimo o beetše ‘magodimo melao,’ melao ya tlhago yeo e laolago dilo le matla e lego melao yeo bo-rathutamahlale ba sa ithutago yona. (Jobo 38:33) Tlholo ya gagwe ga e hlaele e bile e na le morero, e phetha morero wa gagwe wa go bopa lefase leo le swanetšego go dulwa ke diphedi tše dintši tše di fapa-fapanego.

Tlholo le Bohlale bja Tlhago

Mafelelong, re swanetše go ela hloko taba ya bohlale bja tlhago. Ka kakaretšo ge a bolela ka go kwagala ga dithuto tše sa swanego tša thutamahlale, mongwadi wa thutamahlale o ile a bolela gore: “Ge re se na kgonthe ya bohlatse, ga se ra swanela go lešwa dihlong ke go diriša bohlale bja tlhago gore bo re hlahle.”

Na go tloga go kwagala go bolela gore bophelo bo tšweletše ka kotsi goba ka matla a sa bonagalego? Go sa šetšwe go tuma le go phatlalala ga thuto ya tlhagelelo, batho ba bantši ba bohlale, go akaretša le borathutamahlale, ba kgodišegile gore go na le Mmopi yo bohlale. Moprofesara wa thutamahlale o bolela gore batho ka kakaretšo “ka bontši, le ka mo go kwagalago, ba dumela gore bophelo bo hlamilwe.” Ke ka baka la’ng ba dumela bjalo? Batho ba bantši ba ka dumelelana ka ntle le go dika-dika le polelo ya moapostola Paulo e rego: “Ntlo e nngwe le e nngwe e agwa ke motho.” (Baheberu 3:4) Ke moka moapostola Paulo o ile a tšwela pele ka go dira phetho e nago le tlhaologanyo e rego: “Yo a agilego dilo ka moka ke Modimo.” Go ya ka Beibele, go tloga go sa kwagale go dumela gore ntlo e nyaka mohlami le moagi eupša ka nako e swanago ra dumela gore sele e raraganego e tšweletše ka kotsi.

Beibele e bolela mabapi le bao ba ganago gore  go na le Mohlami le Mmopi, ge e re: “Setlaêla pelong ya sôna se re: Xa xo Modimo!” (Psalme 14:1) Mo, mopsalme o kgalema bao ba sa kgolwego. Motho a ka hlahlwa ke dikgopolo tša gagwe go e na le go hlahlwa ke dikgopolo tša ba bangwe. Ka lehlakoreng le lengwe, motho yo bohlale le yo a nago le temogo ka boikokobetšo o dumela gore Mmopi o gona.—Jesaya 45:18.

Go batho ba bantši bao ba naganago, bohlatse bjo bo thekgago go ba gona ga Mmopi yo a Phagamego ga se bja fošagala.

O ka Tseba Mmopi

Ge e ba re nagana gore re bopilwe, re bopetšwe’ng? Morero wa bophelo bja rena ke ofe? Thutamahlale ka boyona ga e kgone go nea dikarabo tše kgotsofatšago tša dipotšišo tše bjalo. Lega go le bjalo, ditaba tše tša motheo di nyaka dikarabo tše di kgodišago le tše di kgotsofatšago. Beibele e ka thuša kudu mabapi le se. E hlaola Jehofa e se feela Mmopi eupša gape e le Mothomi wa Merero, yo a dirago selo ka mabaka a kwagalago. Mangwalo a re utollela morero wa Modimo ka batho, gomme a re nea bokamoso le kholofelo.

Lega go le bjalo, Jehofa ke mang? Ke Modimo wa mohuta mang? Dihlatse tša Jehofa di go laletša gore o tsebe Mmopi yo Mogolo e le motho wa kgonthe. O ka ithuta ka leina la gagwe le ka dika tša gagwe le kamoo a dirišanago ka gona le batho. Ka Lentšung la gagwe, Beibele, o tla bona gore ke ka baka la’ng re sa swanela go kgahlwa feela ke mediro ya gagwe yeo a e bopilego ka bokgwari eupša gore re swanetše go mo nea letago ka ge e le Mmopi.—Psalme 86:12; Kutollo 4:11.

[Seswantšho go letlakala 4, 5]

Michelangelo

[Seswantšho go letlakala 5]

Go dumela gore Mmopi o gona go dumelelana le thutamahlale ya kgonthe

[Seswantšho go letlakala 6]

Go fapa-fapana le go itlwaetša maemo ke bohlatse bja go se swane gare ga dilo tše di bopilwego ka bohlale

[Seswantšho go letlakala 7]

Tlholo e swanetše go ba le mmopi