Lentšu la Jehofa le a Phela

Dintlha tše Kgolo go tšwa Pukung ya Obadya, ya Jona le ya Mika

“PÔNÔ ya Obadya.” (Obadya 1) Mantšu a ke a mathomo ka pukung ya Beibele ya Obadya. Pukung yeo a e ngwadilego ka 607 B.C.E., moporofeta ga a utolle selo ka yena ge e se leina la gagwe. Ka pukung yeo e phethilwego nywaga-kgolong e fetago e mebedi pejana, moporofeta Jona ka potego o hlalosa seo se ilego sa mo diragalela kabelong ya gagwe ya boromiwa. Nywaga e 60 ya modiro wa boporofeta wa Mika e bile magareng ga ya Obadya le Jona, go tloga ka 777 B.C.E go fihla ka 717 B.C.E. Selo feela seo Mika a se bolelago mabapi le yena ke gore ke “wa [motse wa] Moresethe” le gore lentšu la Jehofa le ile la mo tlela “mehleng ya Jothama le Ahasi le Hiskia dikxoši tša Juda.” (Mika 1:1) Go tlwaelana ga moporofeta yo le bophelo bja magaeng go hlatselwa ke mehuta ya dipapišo tšeo a di dirago go gatelela dintlha tša molaetša wa gagwe.

EDOMO E TLA “FEDIŠWA-MOKA”

(Obadya 1-21)

Mabapi le Edomo, Obadya o re: “Molato ké sehloxo wa Xo se dira Jakobo ngwan’eno, xe byale O nyatšêxa, Ò le wa xo fedišwa-moka.” Moporofeta o sa gopola gabotse ditiro tša morago bjale tša Baedomo tša ge ba lwantšha barwa ba Jakobo—Baisiraele. Ka 607 B.C.E., ge Bababilona ba be ba senya Jerusalema, Baedomo ba be ba ‘eme ba lebeletše’ gomme ba ikgweranya le “ba-ntle” bao ba hlaselago.—Obadya 10, 11.

Go fapana le seo, ngwako wa Jakobo o tla tsošološwa. Boporofeta bja Obadya bo re: “Fêla, thabeng ya Tsione xo tlo ba bopholoxêlô, e tlo ba e kxêthwa.”—Obadya 17.

Dipotšišo tša Mangwalo di a Arabja:

5-8—Ke’ng seo se bontšhwago ke go bapetšwa ga tshenyo ya Edomo le go tla ga basenyi ba bošego gotee le go kgoboketšwa ga merara? Ge nkabe mahodu a be a ka tla Edomo, a be a tla tšea feela seo a se nyakago. Ge nkabe go be go tlile babuni go yona, ba be ba tla tlogela dibjalo tše mmalwa bakeng sa go budutša. Lega go le bjalo, ge Edomo e e-wa, mahumo a yona a tla tsongwa ka moka gomme e tla hulwa ka mo go feletšego ke ‘bao e bego e lakane nabo’—bao ba dirilego kgwerano le yona, e lego Bababilona.—Jeremia 49:9, 10.

10—Ke bjang Edomo e ilego ya “fedišwa-moka”? Ka ge go boletšwe e sa le pele, setšhaba sa Edomo seo se bego se e-na le pušo le batho bao ba dulago karolong e itšego ya lefase, se ile sa fedišwa. Kgoši ya Babilona e lego Nabonidus o ile a fenya Edomo mo e nyakilego go ba bogareng bja lekgolo la botshelela la nywaga B.C.E. Lekgolong la bone la nywaga B.C.E., naga ya Edomo e be e dulwa ke ba-Nabata gomme Baedomo ba ile ba swanelwa ke go dula ka karolong ya ka borwa ya Judea, lefelong la Negebe leo ka morago le ilego la tsebja e le Idumea. Ka morago ga ge Baroma ba sentše Jerusalema ka 70 C.E., setšhaba sa Edomo se ile sa hwelela.

 Seo re Ithutago Sona:

3, 4. Ka ge ba be ba dula nageng e phagamego ya dithaba le ya meedi yeo e bego e le mapheko a mabotse kudu go manaba, Baedomo ba ka ba ba ile ba iphora ka boikgogomošo, ba nagana gore ba šireletšegile. Eupša dikahlolo tša Jehofa ga di phemege.

8, 9, 15. Bohlale bja batho le matla ga di šireletše nakong ya “’tšatši la Morêna.”—Jeremia 49:7, 22.

12-14. Baedomo ke mohlala wa temošo go bao ba thabelago mathata ao a ka welago bahlanka ba Modimo. Jehofa ga a lebelele go swarwa gampe ga batho ba gagwe e le selo feela.

17-20. Boporofeta bjo bja tsošološo bja mabapi le barwa ba Jakobo bo thomile go phethagatšwa ge mašaledi a boela Jerusalema a e-tšwa Babilona ka 537 B.C.E. Lentšu la Jehofa ka mehla le a phethagala. Re ka bota dikholofetšo tša gagwe ka mo go feletšego.

“KÉ MO MOTSE WA NINIFE Ò TL’O XO RIBEXETŠWA”

(Jona 1:1–4:11)

Go e-na le go kwa taelo ya Modimo ya gore a ye ‘motseng o mogolo wa Ninife gomme a goelele’ molaetša wa kahlolo, Jona o tšhabela go šele. Ka go iša “phefô e kxolo lewatleng” le ka go diriša “hlapi e kxolo,” Jehofa o retollela Jona mo go swanetšego gomme o mo laela la bobedi gore a ye motseng-mošate wa Asiria.—Jona 1:2, 4, 17; 3:1, 2.

Jona o tsena Ninife gomme o thoma go tsebatša molaetša o lebanyago o rego: “Xo sa šetše matšatši a masome a manê; ké mo motse wa Ninife ò tl’o xo ribexetšwa!” (Jona 3:4) Mafelelo a mabotse ao a sa letelwago a modiro wa gagwe wa boboledi, a dira gore Jona a ‘kgarametšege.’ Jehofa o diriša “mokhurê” go ruta Jona thuto ya kgaugelo.—Jona 4:1, 6.

Dipotšišo tša Mangwalo di a Arabja:

3:3—Na ruri motse wa Ninife e be e le wa bogolo bjo bo ka “sepelwaxo ka matšatši a mararo”? Ee. Mehleng ya bogologolo, go bonagala Ninife e be e lebelelwa e le yeo e akaretšago metse ya monabo wa go tloga Khorsabad ka leboa go ya Nimrud ka borwa. Metse ka moka yeo e bego e le dikhutlong tše nne tša Ninife e be e dikologile Ninife ka dikhilomithara tše 100.

3:4—Na Jona o ile a swanelwa ke go ithuta se-Asiria e le gore a dire boboledi bathong ba Ninife? Jona a ka ba a be a šetše a tseba polelo ya Asiria, goba a ka ba a ile a kgona go e bolela ka mohlolo. Kgonagalo e nngwe ke gore a ka ba a ile a bolela molaetša wa gagwe o lebanyago ka Seheberu, a e-na le motho yo a bego a mo tolokela. Ge e ba go bile bjalo, mantšu a gagwe a ka ba a ile a dira gore batho ba bantši ba nyake go kwa.

Seo re Ithutago Sona:

1:1-3. Go rulaganya ka boomo mediro e mengwe e le gore re ka efoga go tšea karolo ka botlalo modirong wa go bolela ka Mmušo le wa go dira barutiwa, ke tsela ya go bontšha maikemišetšo a fošagetšego. Go ka thwe motho yo a dirago bjalo o tšhabela kabelo yeo a e neilwego ke Modimo.

1:1, 2; 3:10. Kgaugelo ya Jehofa ga e lebišwe feela go setšhaba se tee goba morafo goba go batho ba sehlopha se itšego. “Morêna ké mo-setša-bohle, kxauxêlô ya xaxwe e ukametše tšohle tše a di dirilexo.”—Psalme 145:9.

1:17; 2:10. Go fetša ga Jona matšatši a mararo le mašego a ona ka teng ga hlapi e kgolo, ka tsela ya boporofeta go swantšhetša lehu la Jesu le go tsošwa ga gagwe.—Mateo 12:39, 40; 16:21.

1:17; 2:10; 4:6. Jehofa o hlakodišitše Jona lewatleng le le befilego. Le gona Modimo o ile “a mediša mokhurê, wa okamêla Jona, ya ba moriti wa hlôxô ya xaxwe, wa xo okobatša dipefêlô tša xaxwe.” Barapedi ba Jehofa ba mehleng yeno ba ka bota Modimo wa bona le botho bja gagwe bjo lerato, gore o tla ba šireletša le go ba hlakodiša.—Psalme 13:5; 40:11.

2:1, 2, 9, 10. Jehofa o kwa dithapelo tša bahlanka ba gagwe gomme ge ba goeletša o ba ela hloko.—Psalme 120:1; 130:1, 2.

 3:8, 10. Modimo wa therešo “a thiša,” goba a fetoša mogopolo wa gagwe mabapi le kotsi yeo a bego a e boletše gomme “ya se kê ya dirêxa.” Ka baka la’ng? Ka gobane Baninife ba ile “ba lahla ditsela tše mpe tša bôná.” Ka mo go swanago lehono, kotlo e šiišago ya Modimo go ba babe e ka efogwa ge modiradibe a bontšha go itshola e le ka kgonthe.

4:1-4. Ga go na motho yo a ka dirago gore Modimo a lekanyetše kgaugelo ya Gagwe. Re swanetše go ba šedi gore re se belaele ditsela tša Jehofa tša go gaugela.

4:11. Jehofa ka go se fele pelo o dira gore molaetša wa Mmušo o tsebatšwe lefaseng ka bophara ka baka la gore—bjalo ka ge a dirile bathong ba 120 000 ba Ninife—o na le kwelobohloko go bao “ba sešoxo ba tseba xo hlaola letsôxô le letona le la ntsôxôšô.” Na ga se ra swanela go ba le kwelobohloko go batho bao ba lego tšhemong ya rena gomme re tšee karolo ka mafolofolo modirong wa go bolela ka Mmušo le wa go dira barutiwa?—2 Petro 3:9.

‘LEFATLA LA BONA LE SWANETŠE GO OKETŠEGA’

(Mika 1:1–7:20)

Mika o pepentšha dibe tša Isiraele le Juda, o bolela e sa le pele ka go senywa ga metse-mešate ya ditšhaba tše gomme o holofetša gore di tla tsošološwa. Samaria e tla fetoga “mokxobô wa mafsika mexoleng.” Ka baka la ditsela tša tšona tša go rapela medimo ya diswantšho, Isiraele le Juda di swanelwa ke “lefatla,” goba kgobošo. Ka go romelwa ga tšona bokgobeng, lefatla la tšona le be le tla oketšega le “etšê la lenong”—mohlomongwe e lego mohuta wa lenong leo le nago le meriri e mmalwa feela hlogong ya lona. Jehofa o holofetša gore: “Ke tlo Le kxobêla ruri, lena ba xa-Jakobo.” (Mika 1:6, 16; 2:12) Ka baka la baetapele ba gobogilego le baporofeta ba tšwafago, Jerusalema le yona e “tlo ba mokxobô wa mafsika.” Eupša Jehofa o tlo “phuta [batho ba gagwe] ka moka.” Gomme “Betlehêma Efurata” go tlo tšwa “e a tl’o xo ba Mmuši wa Isiraele.”—Mika 3:12; 4:12; 5:1.

Na Jehofa o swere Isiraele ka tsela e sego ya toka? Na dinyakwa tša gagwe di thata go ka fihlelelwa? Aowa. Seo Jehofa a se kgopelago go barapedi ba gagwe ke gore ba ‘dire toko, ba rate botho le go ipoetša’ ge ba sepela le Modimo wa bona. (Mika 6:8) Lega go le bjalo, batho ba mehleng ya Mika ba be ba fetogile ba kgopo moo “yo boló ba [bego ba] mo sema thsêhlô; moloki ba re: Ledixa la meetlwa le kaone,” e lego tšeo di hlabago goba go kweša yo a di batamelago bohloko. Eupša moporofeta o botšiša gore: “Ó kae Modimo a etšaxo [Jehofa]?” Modimo o tla bontšha batho ba gagwe kgaugelo gape gomme ‘dibe tša bona tšohle o tlo di lahlela bodibeng bja lewatle.’—Mika 7:4, 18, 19.

Dipotšišo tša Mangwalo di a Arabja:

2:12—Boporofeta bja go ‘phuthwa ga mašalela a Isiraele,’ bo phethagetše neng? Bo phethagetše la mathomo ka 537 B.C.E ge mašaledi a Bajuda a boela nageng ya bona a e-tšwa bothopša Babilona. Mehleng ya lehono, boporofeta bo phethagala go “Isiraele wa Modimo.” (Bagalata 6:16) Go tloga ka 1919, Bakriste ba tloditšwego ba be ba kgoboketšwa bjalo ka “dinku tša lešaka.” Ka ge ba tladitšwe ke “lešaba le legolo” la “dinku tše dingwe,” kudu-kudu ga e sa le go tloga ka 1935, ba fetogile “mabotho-botho a batho.” (Kutollo 7:9; Johane 10:16) Ba godiša borapedi bja therešo ka mafolofolo ba le gotee.

4:1-4—“Bofelong bya mabaka,” Jehofa o “buša dithšaba tše ntši, [le go] ahlolêla ba merafo-rafo e matla” bjang? Dipolelwana “ditšhaba tše ntši,” le “merafo-rafo e matla,” ga di šupe go merafo ya batho goba mekgatlo ya dipolitiki. Go e na le moo, dipolelwana tše di šupa go batho bao ba tšwago ditšhabeng ka moka, bao ba fetogilego  barapedi ba Jehofa. Jehofa o a di buša le go di ahlola ka tsela ya moya.

Seo re Ithutago Sona:

1:6, 9; 3:12; 5:1. Ka ge go boletšwe e sa le pele, Samaria e ile ya senywa ke Baasiria ka 740 B.C.E.—mehleng ya Mika. (2 Dikxoši 17:5, 6) Baasiria ba ile ba ba ba fihla le Jerusalema nakong ya ge e bušwa ke Hiskia. (2 Dikxoši 18:13) Jerusalema e ile ya senywa ke Bababilona ka 607 B.C.E. (2 Koronika 36:19) Ka ge go porofetilwe, Mesia o ile a belegelwa “Betlehêma Efurata.” (Mateo 2:3-6) Lentšu la Jehofa la boporofeta le phethagala ka mehla.

2:1, 2. Go ka ba kotsi kudu go rena go bolela gore re hlankela Modimo eupša ra tsoma mahumo pele go e-na le go tsoma “mmušo pele le toko ya gagwe.”—Mateo 6:33; 1 Timotheo 6:9, 10.

3:1-3, 5. Jehofa o lebeletše gore bao ba rwelego boikarabelo bathong ba gagwe ba dire dilo ka toka.

3:4. Ge e ba re nyaka gore Jehofa a arabe dithapelo tša rena, ga se ra swanela go dira dibe goba go phela maphelo a mabedi.

3:8. Kabelo ya rena ya go bolela ditaba tše dibotse, tšeo di akaretšago melaetša ya kahlolo, e ka phethagatšwa feela ge re matlafatšwa ke moya wa Jehofa.

5:4. Boporofeta bjo bja Mesia bo re kgonthišetša gore ge batho ba Modimo ba hlaselwa ke manaba a bona, “badiši ba ba šupaxo [palo yeo e emelago go phethega]” le “matona a seswai”—lešaba la banna bao ba swanelegago—ba a tsošwa gore ba etelele batho ba Jehofa pele.

5:6, 7. Go batho ba bantši, Bakriste ba lehono ba tloditšwego ba bjalo ka “phoka ye e tšwaxo xo Morêna”—tšhegofatšo e tšwago go Modimo. Go bjalo ka baka la gore o diriša batlotšwa go tsebatša molaetša wa Mmušo. “Dinku tše dingwe” di lapološa batho ba bangwe moyeng ka go thekga batlotšwa ka mafolofolo modirong wa boboledi. (Johane 10:16) Ruri ke tokelo e kgolo go tšea karolo modirong wo, woo o lapološago ba bangwe e le ka kgonthe!

6:3, 4. Re swanetše go ekiša Jehofa Modimo gomme re be ba botho le ba kwelago ba bangwe bohloko gaešita le bao go lego thata go phedišana le bona goba bao ba fokolago moyeng.

7:7. Ge re rarolla mathata bofelong bja tshepedišong ye e kgopo ya dilo, ga se ra swanela go nyama. Go e na le moo, go swana le Mika re swanetše go dula re “letetše Modimo [wa rena].”

7:18, 19. Ka ge Jehofa a ikemišeditše go re lebalela diphošo, re swanetše go ikemišetša go lebalela bao ba re direlago diphošo.

Tšwela Pele o ‘Sepela ka Leina la Jehofa’

Bao ba lwantšhanago le Modimo le batho ba gagwe ba swanetše “xo fedišwa-moka.” (Obadya 10) Lega go le bjalo, kgalefo ya Jehofa e ka gomišwa ke ge re ela hloko temošo ya Modimo gomme re “lahla ditsela tše mpe.” (Jona 3:10) “Bofelong bya mabaka,” ke gore “mehleng ya bofelo,” borapedi bja therešo bo phagamišetšwa godimo ga madumedi ka moka a maaka gomme batho ba kwago ba tšhologela go bjona. (Mika 4:1; 2 Timotheo 3:1) Ka gona eka re ka ikemišetša go sepela “ka tsela ya Morêna Modimo wa rena ka mehla le xo ya xo ile.”—Mika 4:5.

Ruri puku ya Obadya, ya Jona le ya Mika di re ruta dithuto tše bohlokwa! Gaešita le ge di ngwadilwe nywageng e 2 500 e fetilego, le lehono molaetša wa tšona o ‘a phela e bile ke o matla.’—Baheberu 4:12.

[Seswantšho go letlakala 13]

Obadya o ile a porofeta gore, ‘Edomo e swanetše go fedišwa-moka’

[Seswantšho go letlakala 15]

Mika ‘o ile a dula a letetše Jehofa,’ le wena o ka dira bjalo

[Seswantšho go letlakala 16]

Modiro wa boboledi ke tokelo yeo re swanetšego go e tšeela godimo