Kamoo Dikopano tše Tharo di Tutueditšego Bophelo Bja-ka

Ka ge go anega George Warienchuck

NA O kile wa kgongwa ke selo se itšego seo o se kwelego go engwe ya dikopano tša rena moo o ilego wa tutueletšega go dira diphetogo tše dikgolo bophelong bja gago? Seo se ile sa ntiragalela. Ge ke lebelela morago, ke lemoga gore dikopano tše tharo di ile tša tutuetša bophelo bja-ka ka mo go kgethegilego. Ya pele e ile ya nthuša gore ke se sa ba le poifo kudu; ya bobedi ya nthuša go ba le kgotsofalo; ya boraro ya nthuša go ba le seatla se se bulegilego kudu. Lega go le bjalo, pele ke le botša ka diphetogo tšeo, e re ke le hlalosetše tše dingwe tša ditiragalo tšeo di ilego tša direga nywaga e mentši pele dikopano tšeo di swarwa—ditiragalo tša bjaneng bja-ka.

Ke belegwe ka 1928, ke le phejane baneng ba bararo. Nna le dikgaetšedi tša-ka e lego Margie le Olga re goletše South Bound Brook, kua New Jersey, U.S.A., yeo ka nako yeo e bego e le toropo e nago le badudi ba 2 000. Le ge re be re diila, Mma o be a e-na le seatla se se bulegilego. Nako le nako ge a be a hwetša tšhelete e le gore a kgone go apea dijo tše bose, o be a abela baagišani dijo tšeo. Ge ke be ke e-na le nywaga e senyane, Mma o ile a etelwa ke Hlatse e bolelago se-Hungary, leleme la mma la setlogo, e lego seo se ilego sa mo tutueletša go theetša molaetša wa Beibele. Ka morago, kgaetšedi Bertha yo a lego mathomong a nywaga ya bo-20, o ile a tšwetša pele thuto yeo ya Beibele gomme a thuša Mma go ba mohlanka wa Jehofa.

Go fapana le Mma, ka tlhago ke be ke e-na le poifo gomme ke se na boikholofelo. Go dira gore boemo bo gakale, Mma o be a nnyenyefatša. Ge ke be ke mmotšiša ke lla gore, “Ke ka baka la’ng o dula o ntshwaya diphošo?” o be a mpotša gore o a nthata eupša o be a sa nyake go ntshenya. Mma o be a e-na le maikemišetšo a mabotse, eupša ka ge a be a sa nthete, seo se ile sa dira gore ke ikwe ke nyatšega.

Ka letšatši le lengwe, moagišane yoo ka dinako tše dintši a bego a bolela le nna ka botho o ile a nkgopela gore ke felegetše morwa wa gagwe sekolong sa Sontaga sa kereke ya bona. Ke be ke tseba gore nka se thabiše Jehofa ge nka ya, eupša ke be ke boifa go nyamiša moagišane yoo yo botho. Ka gona, ka dikgwedi tše mmalwa ke be ke e-ya kerekeng le ge go dira bjalo go be go ntshwabiša. Ka mo go swanago, ge ke be ke le sekolong go boifa batho go be go dira gore ke dire dilo tšeo di bego di lwantšhana le letswalo la-ka. Hlogo ya sekolo e lego monna yo a tletšego kgatelelo, o ile a kgonthišetša gore barutiši ba dira gore bana ba sekolo ka moka ba dumediša folaga. Le nna ke ile ka e dumediša. Se se ile sa tšwela pele se direga mo e ka bago ka ngwaga, gomme ka morago go ile gwa ba le phetogo.

Go Ithuta go ba le Sebete

Ka 1939, sehlopha sa thuto ya puku se ile sa thoma go kopanela ka lapeng lešo. Ngwanabo rena yo monyenyane wa mmulamadibogo, e lego Ben Mieszkalski, o be a swara seboka seo. Ka mabaka a kwagalago, re be re mmitša Ben yo Mogolo. Go nna o be a bonala e le yo motelele le yo mogolo go lekana le bophara bja lebati la ka pele la ntlo ya gešo. Lega go le bjalo, gaešita le ge bogolo bja gagwe bo be bo dira gore a boifiše, o be a le botho gomme go myemyela ga gagwe ka tsela e borutho go be go dira gore ke ikwe ke lokologile. Ka gona, ge Ben a nkgopela  gore ke sepele le yena go ya tirelong ya tšhemo, ke ile ka dumela ka lethabo. Re ile ra fetoga bagwera. Ge ke be ke nyamile, o be a bolela le nna ka tsela yeo motho yo a nago le lerato a bolelago ka yona le moratho wa gagwe. Seo se be se tloga se nkgothatša gomme ke ile ka mo rata kudu.

Ka 1941, Ben o ile a kgopela lapa lešo go sepela le yena ka koloi ya gagwe go ya kopanong kua St. Louis, Missouri. Ke be ke thabile kudu! Ke be ke se ka ka ka tšea leeto la go feta dikhilomithara tše 80 go tloga gae, eupša ga bjale ke be ke e-ya lefelong leo le lego bokgole bja dikhilomithara tše 1 500! Lega go le bjalo, go be go e na le mathata kua St. Louis. Baruti ba be ba laetše ditho tša dikereke tša bona gore di se sa hlwa di amogela Dihlatse malapeng a tšona go etša ge di be di rulagantše. Ditho tše dintši di ile tša dira bjalo. Lapa leo re bego re abetšwe go dula le lona le ile la tšhošetšwa. Lega go le bjalo, le ile la re amogela. Lapa leo le ile la bolela gore le ka se fetoše kholofetšo yeo le bego le e dirile ya go re fa madulo. Sebete sa lona se ile sa nkgahla.

Dikgaetšedi tša-ka di ile tša kolobetšwa kopanong yeo. Lona letšatšing leo, Ngwanabo rena Rutherford, yo a bego a e-tšwa legaeng la Bethele la Brooklyn, o ile a nea polelo e tutuetšago yeo go yona a ilego a kgopela bana ka moka bao ba nyakago go dira thato ya Modimo gore ba emelele. Bana ba e ka bago ba 15 000 ba ile ba emelela. Le nna ke ile ka emelela. Ke moka o ile a kgopela bao re nyakago go dira sohle seo re ka se kgonago modirong wa boboledi gore re re: “Ee.” Ke ile ka goeletša gotee le bana ba bangwe ka re: “Ee!” Legoa la magoswi le ile la latela. Ke be ke tletše mafolofolo.

Ka morago ga kopano, re ile ra etela Ngwanabo Rena yo mongwe kua West Virginia. O ile a re anegela gore ka letšatši le lengwe ge a be a le modirong wa boboledi, lešaba le le galefilego le ile la mmetha gomme la mo tlotša ka sekontiri le go mo tšhela ka mafofa. Ke be ke mo theeditše ka kelohloko. Ngwanabo rena yoo o ile a re: “Eupša ke tla tšwela pele ke dira boboledi.” Ge re kgaogana le ngwanabo rena yoo, ke ile ka ikwa bjalo ka Dafida. Ke be ke ikemišeditše go lebeletšana le Goliata—hlogo ya sekolo sa rena.

Ge ke boela sekolong, ke ile ka ya go hlogo ya sekolo. O ile a ntebelela a galefile. Ke ile ka rapela ka setu go Jehofa gore a nthuše. Ke moka ke ile ka re go yena: “Ke be ke ile kopanong ya Dihlatse tša Jehofa. Nka se sa dumediša folaga!” Go ile gwa ba le setu ka nako e telele. Hlogo ya sekolo e ile ya emelela setulong sa yona ka go nanya gomme ya tla go nna. Sefahlego sa yona se be se bontšha gore e tuka bogale. E ile ya goeletša ka gore: “O dumediša folaga goba o rakwa sekolong!” Mo nakong ye ga se ka ka ka kwanantšha, gomme ke ile ka ikwa ke thabile kudu go feta le ge e le neng pele.

Ke ile ka ikwa ke thabile kudu gomme ke nyaka go botša Ben seo se diregilego. Ge ke mmona Holong ya Mmušo, ke ile ka goeletša ka gore: “Ke rakilwe sekolong! Ga se ka dumediša folaga!” Ben o ile a nkgokara, a myemyela gomme a re: “Ka kgonthe, Jehofa o a go rata.” (Doite. 31:6) Mantšu a a ile a nkgothatša gakaakang! Ka June 15, 1942, ke ile ka kolobetšwa.

Go Ithuta Sephiri sa go Kgotsofala

Ka morago ga Ntwa ya II ya Lefase, boemo bja naga bja tša ditšhelete bo ile bja kaonefala gomme go ralala le naga batho ba ile ba thoma go rata dilo tše di bonagalago. Ke be ke e-na le mošomo o lefago gabotse gomme ke kgona go reka dilo tšeo pele ke bego ke sa nagane gore nka kgona go di reka. Ba bangwe ba bagwera ba-ka ba ile ba reka dithuthuthu gomme ba bangwe ba mpshafatša dintlo tša bona. Ke ile ka reka koloi e mpsha-mpsha. Go se go ye kae, kganyogo ya-ka ya go ba le matsaka a dilo tše di bonagalago e ile ya dira gore ke se sa šetša kudu dikgahlego tša Mmušo. Ke be ke tseba gore ke tšea kgato e fošagetšego. Ka mo go thabišago, kopano yeo e ilego ya swarelwa New York City ka 1950 e ile ya nthuša go fetoša tsela ya-ka ya bophelo.

Kopanong yeo, seboledi se sengwe le se sengwe se ile sa kgothaletša batheetši go tšwela pele ka modiro wa boboledi. Seboledi  se sengwe se ile sa re kgothatša ka gore: “Apolang dilo ka moka tšeo di le imelago gomme le kitime lebelo.” Go be go bonala eka se bolela le nna. Ke ile ka ba ka bona dialoga tša sekolo Gilead, e lego seo se ilego sa dira gore ke nagane gore, ‘Ge e ba Dihlatse tše tšeo di lekanago le nna di kgona go gafa dilo tše di bonagalago e le gore di hlankele dinageng dišele, le nna ke swanetše go ikemišetša go dira bjalo mo nageng ya gešo.’ Ge kopano e fela, ke be ke dirile phetho ya go ba mmulamadibogo.

Ka nako e swanago, ke be ke šetše ke ratana le Evelyn Mondak, e lego kgaetšedi yo a fišegago phuthegong yeo ke bego ke kopanela le yona. Mmago Evelyn yo a godišitšego bana ba selelago, e be e le mosadi yo a se nago poifo. O be a rata go dira modiro wa seterateng a eme pele ga Kereke e kgolo ya Roma Khatolika. Go sa šetšwe makga a matši ao ka ona moruti yo a bego a galefile a ilego a mo raka ka ona, ga se a ka a tloga. Go swana le mmagwe, Evelyn o be a sa boife batho.—Die. 29:25.

Ka 1951, nna le Evelyn re ile ra nyalana, ra tlogela mešomo ya rena gomme ra thoma go bula madibogo. Molebeledi yo mongwe wa tikologo o ile a re kgothaletša go hudugela Amagansett, e lego motse o lego lebopong la Atlantic leo le lego bokgole bja dikhilomithara tše ka bago 160 go tloga New York City. Ge phuthego ya moo e re botša gore e ka se kgone go re nea madulo, re ile ra tsoma kharabane eupša ra palelwa ke go hwetša yeo re bego re ka kgona go e lefelela. Ke moka, re ile ra hwetša kharabane e hlagetšego. Mong wa yona o ile a re botša gore a ka re nea yona ka ditolara tše 900—e lego yona tšhelete yeo re bego re e hweditše e le mpho ya lenyalo. Re ile ra e reka, ra e lokiša gomme ra e iša tšhemong ya rena e mpsha. Lega go le bjalo, re ile ra fihla moo re se na tšhelete gomme re ipotšiša gore re tla iphediša bjang bjalo ka babulamadibogo.

Evelyn o ile a šoma go hlwekiša dintlo, gomme nna ke ile ka hwetša mošomo wa go hlwekiša bošego lebenkeleng la go jela la Mataliana. Mong wa lebenkele leo o ile a re: “Dijo tše di šetšego o di tšee gomme o di nee mosadi wa gago.” Ka gona ge be ke fihla gae ka iri ya bobedi ka masa, kharabane ya rena e be e tlala ka monkgo o mobose wa pizza le pasta. Dijo tše tšeo re bego re di ruthetša gape e be e le matsaka, kudu-kudu marega ge re be re le ka gare ga kharabane e tonyago re thothomela. Go oketša moo, ka dinako tše dingwe bana babo rena ka phuthegong ba be ba re tlogelela hlapi e kgolo manamelong a kharabane. Nywageng yeo re e feditšego re hlankela le bana babo rena ba kua Amagansett, re ithutile gore go kgotsofalela dilo tša motheo go tliša bophelo bjo bo kgotsofatšago. Yeo e be e le nywaga ya lethabo.

Go Kgothaletšwa go Ikgafa ka mo go Oketšegilego

Ka July 1953, re ile ra kopana le baromiwa ba makgolo bao ba tšwago dikabelong tša bona dinageng dišele bao ba bego ba tlile kopanong ya ditšhaba-tšhaba kua New York City. Ba ile ba re anegela diphihlelo tše di kgahlišago. Lethabo la bona le ile la re thabiša. Go feta moo, ge seboledi sa kopano se be se re dinaga tše dingwe ga se tša hlwa di fihlelelwa ka molaetša wa Mmušo, re ile ra tseba seo re swanetšego go se dira—go ikgafa ka mo go oketšegilego ka go katološa bodiredi bja rena. Kopanong yona yeo, re ile ra tlatša kgopelo ya tlwaetšo ya boromiwa. Ngwageng wona woo, re ile ra laletšwa go ba karolo ya sehlopha sa bo-23 seo se ilego sa thoma ka February 1954, sa Sekolo sa Gilead. Ruri yeo e be e le tokelo e kgolo!

Re ile ra thaba kudu ge re be re e-kwa gore re abetšwe go yo hlankela Brazil. Pele re tšea leeto la rena la matšatši a 14 ka sekepe seo se sepelago ka muši-meetse, ngwanabo rena yo a nago le boikarabelo kua Bethele o ile a mpotša gore: “Dikgaetšedi tše senyane tša baromiwa tšeo di sego lenyalong di tla sepela le wena le mosadi wa gago go ya Brazil. O di hlokomele!” Na o ka akanya kamoo basesiši ba sekepe  ba ilego ba myemyela ka gona ge ba be ba mpona ke e-tla sekepeng ke šetšwe morago ke dikgarebe tše lesome? Lega go le bjalo, dikgaetšedi tše ga se tša ka tša thatafalelwa ke go lebeletšana le boemo bjoo. Go sa dutše go le bjalo, ke ile ka ikwa ke imologile ge re be re fihla Brazil re šireletšegile.

Ka morago ga go ithuta Sepotokisi, ke ile ka abelwa modiro wa tikologo kua Rio Grande do Sul, e lego selete seo se lego ka borwa bja Brazil. Molebeledi wa tikologo yoo ke bego ke tla šoma legatong la gagwe, e lego ngwanabo rena yo a sego lenyalong, o ile a re botša gore: “Ke makatšwa ke gore ba rometše banyalani mo. Lefelo le le tletše meboto.” Diphuthego di be di gašane metseng e mogolo ya magaeng gomme tše dingwe di be di ka fihlelelwa feela ka lori. Ge o be o ka rekela mootledi wa lori dijo, o be a go dumelela go namela lori ya gagwe. Re be re dula godimo ga merwalo yeo e lego ka loring bjalo ka ge eka re nametše dipere, re swara dithapo tšeo di bego di tlemile merwalo ka matsogo a mabedi. Nako le nako ge lori e thinya, re be re itshwareletša e le gore re se ke ra wa ka ge merwalo e megolo e be e sekama gomme re kgona go bona meedi e megolo e išago. Lega ge bjalo, go bona difahlego tše thabilego tša bana babo rena bao ba bego ba re letetše ka phišego go be go dira gore leeto leo la letšatši ka moka le swanelwe ke maiteko ka moka.

Re be re dula malapeng a bana babo rena. Ba be ba diila kudu, eupša seo se be se sa ba thibele go nea. Lefelong le lengwe leo le lego lekatana, bana babo rena ka moka ba be ba šoma lefelong la go phuthela nama. Ka baka la moputso wa bona o monyenyane, ba be ba e-ja gatee feela ka letšatši. Ge go be go feta letšatši ba sa šome, ba be ba sa lefše moputso wa letšatši leo. Lega go le bjalo, nakong ya diketelo tša rena, ba be ba sa ye mošomong ka matšatši a mabedi e le gore ba thekge mediro ya phuthego. Ba be ba bota Jehofa. Bana bao babo rena ba ikokobeditšego ba re rutile thuto yeo re ka se kego ra e lebala mabapi le go ikgafela Mmušo wa Modimo. Nakong ya ge re be re dula le bona, re ithutile thuto yeo go sego sekolo seo se ka re rutago yona. Ge ke gopola bana bao babo rena, mahlo a-ka a rothiša megokgo ya lethabo.

Ka1976, re ile ra boela morago United States go yo hlokomela mma yo a bego a babja. Go be go le bohloko go tloga Brazil, eupša re ile ra thabišwa ke go bona koketšego e kgahlišago nageng yeo. Nako le nako ge re be re amogela mangwalo a tšwago Brazil, re be re gopola dinako tše di thabišago tšeo re bilego le tšona.

Go Boelana le Bagwera Bao re ba Ratago

Ge re dutše re hlokometše Mma, re ile ra bula madibogo gomme ra hwetša mešomo ya go hlwekiša. Ka 1980, Mma o ile a hwa a botegela Jehofa. Ka morago ga moo, ke ile ka laletšwa go yo hlankela modirong wa tikologo kua United States. Ka 1990, nna le mosadi wa-ka re ile ra etela phuthego e nngwe kua Connecticut, gomme ge re le moo re ile ra kopana le motho yo mongwe yo bohlokwa kudu e lego Ben, yoo e bego e le yo mongwe wa bagolo ba phuthego yeo. Yo ke yena Ben yola a ilego a nthuša nywageng e 50 e fetilego gore ke emele Jehofa. Na o ka akanya kamoo re bego re thabile ka gona ge re be re gokarelana?

Go tloga ka 1996, nna le Evelyn re ile ra hlankela re le babulamadibogo ba kgethegilego bao ba fokolago phuthegong ya leleme la Sepotokisi kua Elizabeth, New Jersey. Ke na le mathata a tša maphelo, eupša ka thušo ya mosadi wa-ka yo a rategago, ke tšea karolo bodireding ka moo nka kgonago ka gona. Evelyn gape o thuša moagišani yo a tšofetšego le yo a fokolago. Moagišani yoo ke mang? Ke Bertha—ee, Bertha yena yola a thušitšego mma go ba mohlanka wa Jehofa nywageng e 70 e fetilego! Re thabela go ba le sebaka sa go mmontšha tebogo ya rena bakeng sa sohle seo a se dirilego go thuša lapa lešo go ithuta therešo.

Ke leboga kamoo dikopano tšeo tše tharo di ntutueditšego ka gona go emela borapedi bja therešo, go nolofatša bophelo bja-ka le go katološa bodiredi bja-ka. Ee, dikopano tšeo di tutueditše bophelo bja-ka.

[Seswantšho go letlakala 23]

Mmago Evelyn (ka go le letshadi) le mma

[TPicture on page 23]

Mogwera wa-ka, Ben

[Seswantšho go letlakala 24]

Re le Brazil

[Seswantšho go letlakala 25]

Ke e-na le Evelyn lehono