Ke be ke Boifa Lehu—Ga Bjale ke Letetše ‘Bophelo ka Boati’

Ka ge go anega Piero Gatti

LEŠATA le lenyenyane le le sa kgaotšego le ile la thoma go ya godimo kudu. Le ile la latelwa ke mogoo wa dihlabamokgoši tšeo di bego di lemoša batho gore ba ye moo ba ka šireletšegago. Ke moka go ile gwa latela methuthupo ya dipomo le tshenyo gotee le lešata leo le bego le thiba ditsebe la masetlapelo ao a bego a re wetše.

Seo se be se direga Milan, kua Italy, ka 1943/1944. Ka ge ke be ke le lešole le lenyenyane leo le bego le šoma moo, ke be ke laelwa gantši gore ke yo tšea ditopo tša batho tšeo di bego di khupeditšwe ke meago yeo e phuhlamišitšwego ke dipomo tšeo di lahletšwego ka difofane, ditopo tša bona di be di rathagane e bile di se na bobono. Le gona ga se gore ke bone feela ge batho ba bangwe ba hwela pele ga ka. Ka dinako tše dingwe le nna ke be ke phologa lehu ka lešobana la nalete. Ka dinako tšeo ke be ke rapela, ke holofetša Modimo gore ge e ba nka phologa dipolao tšeo tše sehlogo, ke tlo dira thato ya gagwe.

Go Kgaotša go Boifa ga ka Lehu

Ke goletše motsaneng woo o lego dikhilomithara tše ka bago tše lesome go tloga toropong ya Como, kua Italy, kgauswi le mollwane wa Switzerland. Ke ile ka lebeletšana thwii le manyami le go boifa lehu ke sa le yo monyenyane. Dikgaetšedi tša ka tše pedi di ile tša bolawa ke bolwetši bja Kwatama. Ke moka ka 1930, ge ke be ke na le nywaga e tshela, mma e lego Luigia, o ile a hwa. Ka ge ke gotše ke le Mokatholika, ke be ke latela melao ya bodumedi e bile ke e ba gona Mmiseng wa beke le beke. Eupša poifo ya ka e ile ya kgaotša nywaga e mentši ka morago, fela e sego ka kerekeng, go ena le moo e kgaoditše ke le lefelong la go kotela moriri.

Ka 1944, Ntwa ya Bobedi ya Lefase e be e fetša batho ka tsela e sehlogo. Ke be ke le yo mongwe wa mašole a Mataliana a diketekete ao a bego a tšhabetše mo go se nago ntwa kua Switzerland. Ge re fihla moo re ile ra tšewa le semeetseng gomme ra išwa dikampeng tše mmalwa tša bafaladi. Ke ile ka romelwa go e nngwe ya tšona kgauswi le Steinach, ka leboabohlabela bja naga yeo. Ge re le moo re ile ra newa tokologo ka tekanyo e itšego. Motho yo a bego a kota meriri kua Steinach o be a nyaka mothuši wa nakwana ka lebenkeleng la gagwe. Ke ile ka dula le yena ka ba ka šoma le yena kgwedi feela, eupša nako yeo e be e lekane gore ke dire segwera seo se bego se tla fetoša bophelo bja ka.

Yo mongwe wa batho bao ba bego ba etla gantši lefelong leo la go kotela moriri e be e le Adolfo Tellini, Motaliana yo a bego a dula Switzerland. E be e le yo mongwe wa Dihlatse tša Jehofa. Le ka mohla ke be ke se ka ka ka kwa ka sehlopha se, eupša seo se be se sa makatše ka ge ka nako yeo go be go na le Dihlatse tša ka tlase ga 150 nageng ya Italy ka moka. Adolfo o ile a mpotša ditherešo tše di kgahlišago tša Beibele, kholofetšo ya gore go tla ba le khutšo gotee le ya ‘bophelo ka boati.’ (Joh. 10:10; Kut. 21:3, 4) Ke ile ka kgahlišwa kudu ke molaetša woo o bolelago ka bokamoso bjo bo se nago ntwa le lehu. Ge ke boela morago kampeng ya bafaladi, ke ile ka botša lesogana le lengwe la Motaliana molaetša wo, e lego Giuseppe Tubini, gomme le yena o ile a o thabela. Adolfo le Dihlatse tše dingwe ba be ba re etela kgafetšakgafetša ge re be re le kampeng yeo.

 Adolfo o ile a nkiša Arbon, mo e ka bago dikhilomithara tše lesome go tloga Steinach, moo sehlopha se senyenyane sa Dihlatse se bego se swara diboka ka Setaliana. Ke ile ka fišegela kudu seo ke bego ke se kwele mo e lego gore bekeng e latelago ke ile ka ya moo ka maoto. Ka morago ke ile ka ya kopanong ya Dihlatse holong ya kopano kua Zurich. Ke ile ka kgongwa kudu ke pontšho ya di-slide moo ba bontšhitšego dikampa tšeo batho ba bego ba bolaelwa gona, go bontšhwa mekgobo ya ditopo. Ke ile ka ithuta gore Dihlatse tše dintši tša Majeremane di ile tša bolaelwa tumelo ya tšona. Ke ile ka kopana le Maria Pizzato kopanong yeo. Ka baka la dilo tšeo a bego a di dira ka ge e be e le Hlatse, o be a lahletšwe nywaga e 11 kgolegong ke balaodi ba Italy ba Mafasi.

Ka morago ga ge ntwa e fedile, ke ile ka boela Italy gomme ka kopanela le phuthego e nyenyane ya Como. Ke be ke se ka ka ka swarelwa thuto e rulagantšwego ya Beibele, eupša ke be ke tseba ditherešo tša motheo gabotse. Maria Pizzato le yena o be a le phuthegong yeo. O ile a mpotša ka bohlokwa bja kolobetšo ya Bokriste gomme a nkgopela gore ke etele Marcello Martinelli, yo a bego a dula Castione Andevenno, yeo e lego porofenseng ya Sondrio. Marcello e be e le ngwanabo rena yo a botegago wa motlotšwa yo a bego a ahloletšwe nywaga e 11 kgolegong ke pušanoši ya taolo e feletšego. Ke ile ka swanelwa ke go ragela paesekele dikhilomithara tše 80 gore ke mo etele.

Marcello o ile a diriša Beibele go hlalosa seo se bego se nyakega gore motho a kolobetšwe, gomme ka morago ga moo o ile a rapela ke moka ra leba nokeng ya Adda, e lego moo ke ilego ka kolobetšwa. E be e le ka September 1946. Leo e bile letšatši le le kgethegilego e le ruri! Ke be ke thabišitšwe kudu ke phetho ya ka ya go hlankela Jehofa le ya gore ga bjale ke na le kholofelo e tiilego ka bokamoso moo e lego gore ge leswiswana le swara, ke be ke se ka lemoga gore ke be ke ragetše paesekele dikhilomithara tše 160 letšatšing leo!

Ka May 1947, kopano ya pele ya ka morago ga ntwa Italy e ile ya swarelwa Milan. Go ile gwa ba le batho ba ka bago 700, go akaretša le ba bantši bao ba phetšego nakong ya tlaišo ya Mafasi. Go ile gwa direga selo se sengwe se se makatšago kopanong ye. Giuseppe Tubini, e lego yoo ke ilego ka mo nea bohlatse kampeng ya bafaladi, o ile a neela polelo ya kolobetšo—ka morago ga moo le yena o ile a kolobetšwa!

Kopanong yeo, ke ile ka ba le tokelo ya go kopana le Ngwanabo rena Nathan Knorr yo a bego a etšwa Bethele ya Brooklyn. O ile a kgothaletša nna le Giuseppe go diriša maphelo a rena go hlankela Modimo. Ke ile ka dira phetho ya gore ke tla thoma tirelo ya nako e tletšego pele kgwedi e fela. Ge ke fihla gae, ke ile ka botša ba lapa lešo seo ke phethilego gore ke tla se dira, gomme ka moka ga bona ba ile ba leka go nkgothaletša gore ke fetoše monagano. Eupša ke be ke phethile le pelo. Ka gona ka morago ga kgwedi, ke ile ka thoma tirelo ya ka Bethele kua Milan. Go be go na le baromiwa ba bane bao ba bego ba hlankela moo: Giuseppe (Joseph) Romano le mosadi wa gagwe Angelina; Carlo Benanti le mosadi wa gagwe Costanza. Setho sa bohlano sa lapa leo e be e le Giuseppe Tubini, e lego yoo a bego a sa tšwa go ba tlatša, gomme nna ke be ke le wa botshelela.

Ka morago ga gore ke be Bethele kgwedi e tee, ke ile ka kgethelwa go ba molebeledi wa tikologo—wa pele nageng yeo yo a bego a tswaletšwe Italy. Ngwanabo rena George Fredianelli, yo e lego moromiwa wa pele go tla Italy a etšwa United States ka 1946, o be a šetše a le modirong wa bosepedi. O ile a ntlwaetša ka dibeke tše sego kae, ke moka ke ile ka thoma leeto la ka le le tletšego dimakatšo. Ke sa dutše ke gopola gabotse phuthego ya pele yeo ke ilego ka e etela, e lego ya Faenza. E fo nagana! Go ba go fihla ka nako yeo ke be ke se ka ka ka nea polelo phuthegong! Lega go le bjalo, ke ile ka kgothaletša bao ba bego ba le gona, go akaretša le bafsa ba bantši, gore ba naganele go tsenela tirelo ya nako e tletšego. Ka morago, ba bangwe ba bafsa bao ba ile ba amogela dikabelo tšeo di akaretšago boikarabelo bjo bogolo tšhemong ya Setaliana.

Ke be ke thomile modiro o thabišago ke le molebeledi wa mosepedi. E be e le bophelo bja dimaka, bja go nyaka gore motho a fetoge le maemo, bja ditlhohlo le lethabo, le bjoo ke ilego ka ratwa kudu ke bana babo rena le dikgaetšedi ba rategago.

Boemo bja Bodumedi ka Morago ga Ntwa Kua Italy

E re ke go botše selo se sengwe ka boemo bja bodumedi Italy nakong yeo. Kereke ya Katholika e be e buša bjalo ka nkgwete. Gaešita le ge molaotheo o  mofsa o ile wa thoma go šoma ka 1948, ke feela ka 1956 moo melao ya Mafasi ya go thibela Dihlatse go bolela ditaba tše dibotse ka bolokologi e ilego ya fedišwa. Ka baka la kgatelelo ya baruti, gantši dikopano tša tikologo di be di šitišwa. Eupša ka dinako tše dingwe maiteko a baruti a be a palelwa gabohloko, go swana le seo se ilego sa direga ka 1948 kua Sulmona, toropong e nyenyane e lego bogareng bja Italy.

Kopano yeo e be e swaretšwe ka holong ya dipapadi tša sefaleng. Ka Sontaga mesong, ke be ke le modulasetulo gomme Giuseppe Romano o be a nea polelo ya phatlalatša. Batho e be e le ba bantši go ya ka tekanyetšo ya mehleng yeo. Ka nako yeo bagoeledi ba be ba sa fihle go 500 nageng ka moka, eupša batho ba 2 000 ba be ba tletše ka moo holong. Mafelelong a polelo, lesogana le lengwe leo le bego le romilwe ke baruti ba babedi bao ba bego ba le ka moo holong, le ile la namela sefaleng. Ka ge le be le rerile go baka kgakanego, le ile la thoma go goeletša. Ke ile ka le botša gateetee gore: “Ge e ba go na le seo o nyakago go se bolela, hira holo gomme o bolele se sengwe le se sengwe seo o ratago go se bolela.” Batheetši ba be ba sa thabela seo le se dirilego gomme ba le hlabela mašata a go bontšha gore ga ba kgahlwe ke seo le se dirilego. Ge lesogana leo le bona seo, le ile la fologa sefaleng ka lebelo gomme la tšhaba.

Mehleng yeo, go tšea leeto go be go akaretša dilo tše dintši. Ka dinako tše dingwe ke be ke sepela ka maoto go tloga phuthegong e nngwe go ya go e nngwe, ke ragela paesekele ya ka, ke sepela ka dipese tše di senyegilego le tše di tletšego kudu goba ke diriša setimela. Ka dinako tše dingwe ke be ke robala ditaleng tša dipere goba moo go bolokelwago ditlabakelo tša go lokiša. Ntwa e be e sa tšwa go fela, gomme Mataliana a mantši a be a diila. Go be go na le bana babo rena ba sego kae, le gona ba be ba itlhakela. Ge e le bophelo bja tirelong ya Jehofa bo be bo kgahliša kudu.

Tlwaetšo ya Kua Gilead

Ka 1950, nna le Giuseppe Tubini re ile ra laletšwa sehlopheng sa bo-16 sa sekolo sa baromiwa sa Gilead. Ke ile ka lemoga di sa tloga fase gore ke tlo thatafalelwa ke go ithuta Seisemane. Ke ile ka leka sohle seo nka se kgonago, eupša e be e tloga e le tlhohlo. Re be re swanetše go bala Beibele ka moka ka Seisemane. E le gore ke fihlelele se, ka dinako tše dingwe ke be ke sa ye dijong tša mosegare e le gore ke itlwaetše go balela godimo. Mafelelong, go ile gwa fihla sebaka sa ka sa gore ke nee polelo. Ke sa dutše ke gopola mantšu a mohlahli bjalo ka ge e ka ke maabane ge a be a re: “O dirile gabotse kudu tabeng ya boitšhišinyo bja mmele gotee le mafolofolo a gago, eupša Seisemane sa gago se be se sa kwešišege le ganyenyane!” Go sa šetšwe seo, ke ile ka kgona go fetša sekolo ka katlego. Ka morago ga moo, nna le Giuseppe re ile ra abelwa go boela Italy. Ka thušo ya tlwaetšo e oketšegilego, bobedi bja rena re ile ra hlamelwa gakaone go hlankela bana babo rena.

Ka 1955, ke ile ka nyala Lidia, e lego yoo ke neilego  polelo ya gagwe ya kolobetšo nywageng e šupago pejana. Tatagwe, e lego Domenico, e be e le ngwanabo rena yo a rategago yoo a kgonnego go thuša bana ba gagwe ka moka ba šupago gore ba amogele therešo, go sa šetšwe go tlaišwa ga gagwe ke mmušo wa Mafasi le go išwa bothopša ka nywaga e meraro. Lidia le yena o lwetše therešo ka potego. O ile a lebana le kgoro ya tsheko ka makga a mararo pele ga ge re ka fiwa tumelelo ya molao ya gore mafelelong re bolele ditaba tše dibotse ka ntlo le ntlo. Nywaga e tshela ka morago ga ge re nyalane, mošemanyana wa rena wa leitšibulo e lego Beniamino o ile a belegwa. Ka 1972 re ile ra ba le morwa yo mongwe gape e lego Marco. Ke thabišwa kudu ke gore bobedi bja bona gotee le malapa a bona ba hlankela Jehofa ka phišego.

Go Dula ke le Mafolofolo Tirelong ya Jehofa

Bophelong bja ka bjo bo thabišago kudu go hlankeleng ba bangwe, ke bile le diphihlelo tše dintši kudu tše di sa lebalegego. Ka mohlala, mathomong a nywaga ya bo-1980, ratswale wa ka o ile a ngwalela yo e bego e le mopresidente wa Italy ka nako yeo, e lego Sandro Pertini. Nakong ya pušo ya Bofasi, bobedi bja bona ba ile ba išwa bothopša sehlakahlakeng sa Ventotene, e lego moo go bego go golegwa bao go bego go naganwa gore ke manaba a mmušo. Ratswale wa ka o ile a dira kgopelo yeo ka morero wa gore a nee mopresidente bohlatse. Eitše ge a dumeletšwe go bonana le yena, ke ile ka ya le yena, gomme re ile ra amogelwa ka borutho, e lego selo seo re bego re sa tlwaelana le sona le gatee. Mopresidente o ile a dumediša ratswale wa ka ka borutho ka go mo gokarela. Ke moka re ile ra bolela ka tumelo ya rena gomme ra mo nea tše dingwe tša dipuku tša rena.

Ka 1991, ka morago ga ge ke feditše nywaga e 44 ke le molebeledi wa mosepedi, ke ile ka kgaotša modiro wa tikologo, ke šetše ke etetše diphuthego go dikologa Italy. Nywageng e mene e latetšego, ke ile ka hlankela ke le molebeledi wa Holo ya Kopano go fihlela ge ke gapeletšega go fokotša mediro ya ka ka baka la go babja kudu. Lega go le bjalo, ka baka la botho bjo bogolo bja Jehofa, ke sa dutše ke le tirelong ya nako e tletšego. Ke leka go dira sohle seo nka se kgonago go botša ba bangwe ditaba tše dibotse, e bile gona bjale go na le bao ke ba swarelago dithuto tša Beibele. Bana babo rena ba sa bolela gore ge ke nea dipolelo, ke sa dutše ke “fiša.” Ke leboga Jehofa gore ga se ka felelwa ke matla le ge ke gotše.

Ge ke be ke sa le mofsa, ke be ke tšhoga lehu ka mo go feletšego, eupša go ba ga ka le tsebo e nepagetšego ya Beibele go mphile kholofelo e kgonthišeditšwego ya bophelo bjo bo sa felego—e lego bjo Jesu a bo biditšego bophelo “ka boati.” (Joh. 10:10) Seo ke sona seo ga bjale ke lebeletšego pele go se hwetša—bophelo bjo bo tletšego khutšo, polokego le lethabo, gotee le ditšhegofatšo tše dintši kudu tše di tšwago go Jehofa. Anke tumišo ka moka e lebišwe go Mmopi wa rena yo lerato, yoo re nago le tokelo ya go bitšwa ka leina la gagwe.—Ps. 83:18.

[Mmapa go matlakala 22, 23]

(Bakeng sa mongwalo o beakantšwego ka mokgwa wa kgatišo, bona kgatišo ka boyona)

SWITZERLAND

BERN

Zurich

Arbon

Steinach

ITALY

ROMA

Como

Milan

Noka ya Adda

Castione Andevenno

Faenza

Sulmona

Ventotene

[Seswantšho go letlakala 22]

Nakong ya ge re be re lebile Gilead

[Seswantšho go letlakala 22]

Ke ena le Giuseppe kua Gilead

[Seswantšho go letlakala 23]

Letšatšing la rena la lenyalo

[Seswantšho go letlakala 23]

Mosadi wa ka yo a rategago o nthekgile ka nywaga ya ka godimo ga e 55