Go Dira Diphetogo e Bile mo go Putsago

Ka ge go anega James A. Thompson

Ge ke be ke belegwa ka 1928 ka borwa bja United States, kgethollo magareng ga ba bašweu le ba baso e be e le molaong. Go tshela molao woo go be go ka feleletša ka go golegwa goba lehu.

KA NAKO yeo dikarolong tše dingwe tša United States, Dihlatse tša Jehofa tša ba bašweu le ba baso di be di swanetše go ba le diphuthego tše di fapanego, ditikologo le dilete. Ka 1937 tate o ile a ba mohlanka wa khamphani (yo ga bjale a bitšwago molomaganyi wa sehlopha sa bagolo) phuthegong ya bathobaso kua Chattanooga, Tennessee. Henry Nichols e be e le mohlanka wa khamphani phuthegong ya ba bašweu.

Ke gopola dilo tše di kgahlišago tša ge ke be ke sa le yo monyenyane, ke dutše mathuding a ka morago bošego gomme ke theeditše poledišano ya tate le Ngwanabo rena Nichols. Le ge ke be ke sa kwešiše dilo ka moka tšeo ba bego ba di bolela, ke be ke thabela go ema kgauswi la tate ge bobedi bja bona bo be bo boledišana ka ditsela tše kaone tša go dira boboledi ka tlase ga maemo ao a bego a le gona.

Mathomong a 1930, lapa la gešo le ile la welwa ke masetlapelo. Mma, yo a bego a na le nywaga e 20 feela, o ile a hwa. Tate o ile a swanelwa ke go godiša kgaetšediaka ya nywaga e mene e lego Doris, gotee le nna, ke na le nywaga e mebedi feela. Gaešita le ge tate a be a sa tšwa go kolobetšwa, o ile a tšwela pele gabotse moyeng.

Mehlala Yeo e Fetotšego Bophelo bja ka

Ka 1933, tate o ile a kopana le kgaetšedi yo a kgahlišago wa Mokriste yo a bego a bitšwa Lillie Mae Gwendolyn Thomas, gomme go se go ye kae ba ile ba nyalana. Tate le Mma ba beetše nna le Doris mehlala e mebotse ya go hlankela Jehofa ka potego.

Ka 1938, diphuthego tša Dihlatse tša Jehofa di ile tša kgopelwa go thekga setlamo sa gore bagolo ka diphuthegong ba kgethwe go tšwa ntlongkgolo ya rena kua Brooklyn, New York, go e na  le gore ba kgethwe ka go boutelwa ke diphuthego. Ge ba bangwe kua Chattanooga ba be ba dikadika go amogela phetogo yeo, tate o ile a bolela gore o thekga phetogo yeo ya mokgatlo ka pelo ka moka. Mohlala wa gagwe wa potego—gotee le tirišano ya pelo ka moka ya mma—di nthušitše go ba go fihla le lehono.

Kolobetšo le Bodiredi bja Nako e Tletšego

Ka 1940 batho ba mmalwa ba phuthegong ya rena ba ile ba hira pese go ya kopanong yeo e bego e swaretšwe kua Detroit, Michigan. Ba sego kae ka peseng ya rena ba ile ba kolobetšwa moo. Ba bangwe ba ile ba ipotšiša lebaka leo ke sa kago ka kolobetšwa, ka ge ke thomile go dira boboledi ke na le nywaga e mehlano gomme ke le mafolofolo bodireding.

Ge ba mpotšiša ke ile ka araba ka gore: “Ga ke kwešiše gabotse seo se akaretšwago ke kolobetšo.” Tate o ile a nkwa gomme a makala. Go tloga ka nako yeo go ya pele, o ile a dira maiteko a oketšegilego go nthuša go kwešiša seo kolobetšo e se bolelago le bohlokwa bja yona. Dikgwedi tše nne ka morago ka October 1, 1940, ke ile ka kolobetšwa ka letamong leo le bego le le ka ntle ga Chattanooga letšatšing leo go bego go tonya kudu.

Ge ke be ke na le nywaga e 14 ke ile ka thoma go bula madibogo nakong ya maikhutšo a sekolo a selemo. Ke be ke dira boboledi ditoropong tše dinyenyane kua Tennessee le porofenseng ya kgauswi le tšona ya Georgia. Ke be ke tsoga e sa le ka pela, ke itirele mphago wa matena gomme ke namele setimela goba pese ya iri ya botshelela mesong go ya bodireding. Ke be ke boa mo e ka bago ka iri ya botshelela mantšiboa. Gantši dijo tšeo ke bego ke di rwala di be di fela ka pela kudu pele ga nako ya matena. Le ge ke be ke swere tšhelete, ke be nka se kgone go tsena lebenkeleng la kgauswi gore ke reke dijo tše di oketšegilego ka gobane ke le mothomoso. Ka nako e nngwe, ke ile ka tsena lebenkeleng gore ke ithekele ice-cream eupša ka laelwa gore ke tšwe ka moo lebenkeleng. Ka botho mosadi yo mongwe yo mošweu o ile a nthekela yona.

Ge ke be ke fihla sekolong se se phagamego, lesolo la go lwela ditshwanelo tša batho le be le matlafala kudu ka Borwa bja naga. Mekgatlo e swanago le NAACP (National Association for the Advancement of Colored People) e ile ya kgothaletša barutwana go tšea karolo go lweleng ditshwanelo tša bona. Re ile ra kgothaletšwa go ba ditho tša wona. Dikolo tše mmalwa tša bathobaso, go akaretša le seo ke bego ke tsena go sona, di ile tša ipeela pakane ya gore barutwana ka moka ba be ditho tša mokgatlo wo. Ke ile ka gatelelwa gore ke thekge seo se bego se bitšwa morafo wa rena. Eupša ke ile ka gana, ka ba hlalosetša gore Modimo ga a bebe sefahlego le gona ga a rate morafo o mongwe go feta o mongwe. Ka gona ke be ke letetše gore Modimo a rarolle ditiro tšeo tša go hloka toka.—Joh. 17:14; Dit. 10:34, 35.

Nakwana ka morago ga go fetša sekolong se se phagamego, ke ile ka phetha ka go hudugela New York City. Lega go le bjalo, leetong leo ke ile ka ema go se nene Philadelphia, Pennsylvania gomme ka etela bagwera bao ke bego ke kopane le bona pejana kopanong. Phuthego yeo e bile ya mathomo ya merafo e tswakanego yeo ke ilego ka ba go yona. Nakong ya ge molebeledi wa mosepedi a etetše phuthego, o ile a nkgogela ka thokwana gomme a mpotša gore ke abetšwe karolo sebokeng se se latelago. Seo se ile sa nnolofaletša gore ke phethe ka go dula moo.

Gare ga bagwera bao ke bego ke na le bona Philadelphia go be go na le kgaetšedi yo monyenyane yo a bitšwago Geraldine White—yo ka morago ke ilego ka mmitša Gerri. O be a tseba Beibele gabotse gomme o be a na le bokgoni bja go boledišana le beng ba dintlo bodireding bja ntlo  le ntlo. Seo se bego se le bohlokwa ka mo go kgethegilego go nna e be e le gore o be a na le pakane ya go swana le ya ka ya go ba mmulamadibogo. Re ile ra nyalana ka April 23, 1949.

Go Laleletšwa Gilead

Pakane ya rena go tloga mathomong e be e le go ya Sekolong sa Gilead ke moka re hlankele re le baromiwa nageng e šele. Re be re ikemišeditše go beakanya maemo a rena gore re swanelegele go ya Gilead. Nakwana ka morago re ile ra kgopelwa go hudugela Lawnside, New Jersey; ke moka ka morago ra ya Chester, Pennsylvania; gomme mafelelong ra ya Atlantic City, New Jersey. Ge re be re sa le Atlantic City, re ile ra swanelega go ka dira kgopelo ya go ya Gilead, ka ge re be re na le nywaga e mebedi re nyalane. Eupša taletšo ya rena e ile ya tšwa e emišitšwe. Ka baka la’ng?

Nywageng ya mathomo ya bo-1950, masogana a be a ngwadišetšwa go hlankela sešoleng le go lwa ntweng yeo e bego e le gona kua Korea. Lekgotla la go ngwadišetša tirelo ya bohlabani kua Philadelphia le be le sa rate Dihlatse tša Jehofa ka baka la boemagare bja tšona. Mafelelong, moahlodi o ile a ntsebiša gore nyakišišo yeo e dirilwego ka setlogo sa ka ke lefapha le lengwe la maphodisa, goba FBI, e be e hlatsela boemagare bja ka. Ka gona ka January 11, 1952, Lekgotla la Boipiletšo la Mopresidente le ile la dumelelana le kgopelo ya ka ya gore ke lebelelwe ke le modiredi.

Ka August ya ngwaga woo, nna le Gerri re ile ra amogela taletšo ya go ba gona klaseng ya bo-20 ya Gilead, yeo e ilego ya thoma ka September. Nakong ya klase ya rena, re be re fagahletše go amogela kabelo ya go hlankela nageng e šele. Kgaetšediaka Doris o be a alogile klaseng ya bo-13 ya Gilead gomme o be a hlankela Brazil. Nna le Gerri re ile ra makatšwa ke ge re amogela kabelo ya modiro wa tikologo—ya go etela diphuthego tša bana babo rena ba baso ka borwa bja porofense ya Alabama! Seo se ile sa re nyamiša go se nene, ka gobane dipelo tša rena di be di phethile ka gore re yo hlankela nageng e šele.

Phuthego ya pele yeo re e etetšego e be e le kua Huntsville. Ge re goroga, re ile ra ya lapeng la kgaetšedi wa Mokriste yoo re bego re tla dula le yena. Ge re be re fološa merwalo ya rena, re ile ra mo kwa a bolela a le mogaleng gore :“Bana ba fihlile.” Re be re na le nywaga e 24 feela e bile re nyatšega. Leina leo la dikwero la “Bana” le ile la re kgomarela ge re dutše re hlankela tikologo yeo.

Gantši karolo ya ka Borwa ya naga e be e bitšwa Lefelo la Beibele ka gobane batho ba bantši ba moo ba be ba tšeela Beibele godimo kudu. Ka gona ka mehla re be re thoma dipoledišano ka thero ye yeo e nago le dintlha tše tharo:

(1) Tlhaloso e kopana ka maemo a lefase.

(2) Pheko yeo e newago ke Beibele.

(3) Seo Beibele e rego re swanetše go se dira.

Ke moka re be re sepediša kgatišo e swanetšego ya go ithuta Beibele. Ka baka la go atlega ga matseno a, ke ile ka abelwa polelo kopanong ya 1953 ya Mokgatlo wa Lefase le lefsa yeo e bego e swaretšwe New York. Moo ke ile ka bontšha kamoo thero ye ya dintlha tše tharo e šomago ka gona.

Go se go ye kae, selemong sa 1953, ke ile ka abelwa go hlankela ke le molebeledi wa selete ka  Borwa ditikologong tša bathobaso. Tšhemo ya rena e be e akaretša naga ka moka go tloga Virginia go fihla Florida le bokgole bja go fihla thokong tša bodikela kua Alabama le Tennessee. Ee, balebeledi ba basepedi ba be ba swanetše go fetofetoga le maemo. Ka mohlala, gantši re be re dula magaeng ao a bego a hloka meetse ka ntlong gomme re hlapela ka gare ga sekotlelo sa tšhipi ka morago ga setofo sa ka moraleng. Se se kgahlišago ke gore yeo e be e le karolo e ruthetšego ka ntlong!

Tlhohlo Yeo e Tlišitšwego ke Kgethollo

Go hlankela ka Borwa go be go nyaka gore motho a naganele pele le go ba bohlale e le gore go phethwe dilo tše itšego. Bathobaso ba be ba sa dumelelwa go diriša mafelo ao batho ba itlhatswetšago diaparo go ona. Ka gona Gerri o be a eya moo gomme a fo ba botša gore diaparo tšeo e be e le tša Mohumagadi Thompson. Go bonala batho ba bantši ba be ba nagana gore Gerri e be e le mošomedi le gore Mohumagadi Thompson e be e le mong wa ntlo. Ge balebeledi ba basepedi ba be ba bontšha batho filimi ya The New World Society in Action, ke be ke leletša ralebenkele gomme ke fo mmotša gore ke hirela Morena Thompson sekirini se segolo. Ka morago ke be ke se lata lebenkeleng. Ka mehla re be re le botho gomme ka kakaretšo re be re phetha bodiredi bja rena ka ntle le bothata.

Go be go na le sebopego se sengwe sa kgethollo, e lego go kgethollwa ga batho bao ba bego ba etšwa tikologong ya ka Leboa. Kuranta ya mo motseng e ile ya bega gore James A. Thompson yo monyenyane wa Watchtower Bible and Tract Society of New York o tla be a nea polelo kopanong. Ba bangwe ba ile ba nagana gore ke be ke etšwa New York, ka gona konteraka ya rena ya go šomiša holo ya sekolo e ile ya fedišwa. Ka gona, ke ile ka ya go lekgotla la taolo ya sekolo gomme ka le hlalosetša gore ke tsene sekolo kua Chattanooga. Ka morago ga moo re ile ra dumelelwa go swarela kopano ya rena ya tikologo moo.

Kgethollo ya semorafo e ile ya golela pele nywageng ya magareng ga bo-1950 gomme ka dinako tše dingwe go be go na le bošoro. Dikopanong tše mmalwa tša selete ka 1954, Dihlatse tše dingwe di ile tša kgopišwa ke ge diboledi tša bathobaso di be di se gona lenaneong. Re ile ra kgothaletša bana babo rena ba baso gore ba se fele pelo. Selemong sa go latela, ke ile ka abelwa polelo. Ka morago ga moo, bana babo rena ba bantši ba baso ba ka Borwa ba ile ba abelwa dipolelo.

Ge nako e dutše e feta, bošoro bja semorafo ka Borwa bo ile bja fokotšega, gomme ganyenyane-ganyenyane diphuthego tša thoma go ba le merafo e fapafapanego. Se se ile sa nyaka gore bagoeledi ba abelwe diphuthegong tše di fapafapanego gaešita le go beakanya ditšhemo tša diphuthego le maikarabelo a bana babo rena bao e lego balebeledi. Ba bangwe ba bathobaso gotee le ba bašweu ga se ba ka ba rata tokišetšo yeo. Lega go le bjalo, bontši bja bona bo be bo sa bebe sefahlego go swana le ge Tatago rena wa legodimong a sa bebe sefahlego. Ge e le gabotse, ba bantši e be e le bagwera ba kgauswi go sa šetšwe mmala wa bona. Lapa la gešo le ile la bona seo ka bo-1930 le bo-1940 ge ke sa gola.

Kabelo e Mpsha

Ka January 1969, nna le Gerri re ile ra amogela taletšo e mpsha ya go ya Guyana, Amerika Borwa, gomme re ile ra e amogela ka lethabo. Sa pele re ile ra ya Brooklyn, New York, moo ke ilego ka tlwaeletšwa go okamela modiro wa boboledi kua Guyana. Re ile ra goroga moo ka July 1969. Ka morago ga nywaga e 16 ya modiro wa bosepedi, e be e le phetogo e kgolo go dula lefelong le  tee. Gerri o be a fetša bontši bja matšatši a gagwe bodireding bja tšhemo e le moromiwa gomme nna ke šoma ofising ya lekala.

Mošomo wa ka o be o akaretša se sengwe le se sengwe go tloga go go sega bjang le go hlokomela dinyakwa tša dipuku tša diphuthego tše 28 go ya go go boledišana le ntlokgolo kua Brooklyn. Ke be ke šoma diiri tše 14 go ya go tše 15 letšatši le lengwe le le lengwe. Go be go nyakega gore re šome ka thata, eupša re be re thabela kabelo ya rena. Ge re be re goroga Guyana go be go na le bagoeledi ba 950; lehono go na le ba fetago 2 500.

Le ge re be re thabela maemo a kgahlišago a leratadima le dienywa tše dibose le tšeo di sa tlwaelegago gotee le merogo, seo se bego se tloga se re thabiša e le ka kgonthe e be e le batho bao ba ikokobeditšego bao ba bego ba hlologetše Mmušo wa Modimo. Gantši Gerri o be a swara dithuto tša magae tša Beibele tše 20 beke e nngwe le e nngwe, gomme bontši bja bao re bego re ithuta le bona ba ile ba tšwela pela go fihlela ba kolobetšwa. Ge nako e dutše e feta, ba bangwe ba ile ba ba babulamadibogo, bagolo ba diphuthego gomme ba bangwe ba ile ba ya Gilead gore e be baromiwa ka bobona.

Ditlhohlo, Kudukudu tša Boemo bja Maphelo

Ka 1983 batswadi ba ka kua United States ba ile ba nyaka thušo. Nna, Gerri le Doris re ile ra swara seboka sa lapa. Doris, yo a bego a hlanketše e le moromiwa kua Brazil ka nywaga e 35, o ile a kgetha go goma gomme a ye go ba hlokomela. O ile a re ke ka baka la’ng baromiwa ba babedi ba ka tlogela tšhemo mola moromiwa o tee a be a ka ba hlokomela? Ga e sa le go tloga lehung la batswadi ba rena, Doris o ile a dula Chattanooga gomme o hlankela e le mmulamadibogo yo a kgethegilego.

Ka 1995 go ile gwa hwetšwa gore ke na le kankere thakeng ya ka tlase ga se budula gomme ke ile ka swanelwa ke go boela United States. Re ile ra dula Goldsboro, ka Leboa la Carolina, ka gobane e be e le magareng ga gagešo kua Tennessee le gabo Gerri kua Pennsylvania. Kankere ya ka ga bjale e okobetše gomme re hlankela phuthegong ya Goldsboro re le babulamadibogo ba kgethegilego bao ba babjago.

Ge ke lebelela morago nywageng e fetago e 65 e fetilego ke le tirelong ya nako e tletšego, ke leboga gore Jehofa o šegofaditše nna le Gerri ge re be re dutše re dira diphetogo tša go mo hlankela. Ruri mantšu a Dafida ke a therešo ge a re: “Yo a botegago [Jehofa] o tla dirišana le yena ka potego”!—2 Sam. 22:26.

[Diswantšho go letlakala 3]

Tate le Ngwanabo rena Nichols ba mpeetše mohlala o mobotse

[Diswantšho go letlakala 4]

Ke na le Gerri, re itokišeleditše go ya Gilead, 1952

[Diswantšho go letlakala 5]

Ka morago ga go ba Gilead, re ile ra abelwa modiro wa bosepedi ka Borwa

[Seswantšho go letlakala 6]

Balebeledi ba basepedi le basadi ba bona ba itokišeletša kopano ya selete ya merafo e fapafapanego, 1966

[Seswantšho go letlakala 7]

Tirelo ya boromiwa kua Guyana e be e thabiša