Go ka direga gore o tseba motho yo a itšego goba mohlomongwe batho ba mmalwa bao ba hladilwego. Se ke ka gobane tlhalo e atile kudu. Ka mohlala, nyakišišo ya kua Poland e utolotše gore batho ba nywaga e 30 bao ba nago le nywaga ya go tloga go e meraro go ya go e tshelelago ba nyalane, go na le kgonagalo e kgolo ya gore ba hlalane; le gona ga se batho ba nywaga yeo feela bao ba hlalanago.

Ge e le gabotse, pego e tšwago go Institute for Family Policy kua Sepania e re: “Dipalopalo di bontšha gore [kua Yuropa] seripagare sa batho bao ba nyalanago ba tlo hlalana.” Boemo ke bjo bo swanago le dinageng tše dingwe tšeo di hlabologilego.

Ditlamorago tša tlhalo di akaretša’ng? Moeletši yo mongwe wa manyalo yo a nago le phihlelo wa kua Bohlabela bja Yuropa o itše: “Tlhalo e bea pepeneneng selo seo se bego se šetše se diragetše—e lego tswalano e senyegilego yeo e latelwago ke karogano e kwešago bohloko kudu maikwelong.” O okeditše ka gore: “[Gantši go latela] maikwelo a matla ao a sa laolegego—a bjalo ka pefelo, go itshola, go nyama, go nolega moko le go lewa ke dihlong.” Ka dinako tše dingwe se se dira gore motho a nagane go ipolaya. “Ge tlhalo e šetše e phethilwe kgorong ya tsheko, go thoma mogato o mongwe. Ka ge motho yo a hladilwego a tla be a nolegile moko e bile a ikwa a tlogetšwe a le noši, a ka ipotšiša gore: ‘Ka ge bjale ke hladilwe, ke sa le eng? Ke sa phelela’ng?’”

Ge Ewa a gopola kamoo a ilego a ikwa ka gona nywageng e mmalwa e fetilego, o re: “Ke ile ka ikwa ke lewa ke dihlong kudu ge ka morago ga tlhalo baagišani ba ka le bao ke šomago le bona ba be ba mpitša mohlalwa. Ke be ke befetšwe kudu. Ka ge monna wa ka a be a ntlogetše le bana ba babedi ba banyenyane, ke ile ka swanelwa ke go ba mmago bona le tatago bona.” * Adam, yo a hlanketšego e le mogolo yo a hlomphegago ka nywaga e 12 o re: “Ke lahlegetšwe ke seriti kudu moo ka dinako tše dingwe ke befelwago e bile ke naganago le go ipea lekatana.”

Ka ge batho bao ba hladilwego ba tshwenyega ka bokamoso, ba bangwe ba hwetša go le thata go boela sekeng—gaešita le ka morago ga nywaga e mentši ba hladilwe. Ba ka phetha ka gore batho ba bangwe ga ba na taba le bona. Go oketša moo, mongwadi yo mongwe wa ditaba tša manyalo o re: “[Ga bjale ba swanelwa ke go] fetoša mekgwa ya bona gomme ba ithute go lebeletšana ka katlego le mathata ba nnoši.”

Stanisław o gopola ka gore: “Ka morago ga gore re hlalane, yo e bego e le mosadi wa ka o ile a gana ke bona banenyana ba ka ba babedi. Seo se ile sa dira gore ke nagane gore ga go sa na motho yo a nago le taba le nna le gore Jehofa o swanetše go ba a ntahlile.  Ke be ke se sa nyaka go phela. Ge nako e dutše e eya, ke ile ka lemoga gore ke be ke fošitše.” Wanda, yo le yena a hladilwego, o ile a tshwenywa ke go se tsebe seo se tlago go direga ka bokamoso bja gagwe. O itše: “Ke be ke kgodišegile gore ka moragonyana, batho—go akaretša le badumedigotee—ba be ba ka se sa ba le taba le nna le bana ba ka. Lega go le bjalo, ga bjale ke kgona go bona kamoo bana babo rena ba ilego ba re thekga ka gona le go nthuša ge ke dutše ke katanela go godiša bana ba ka gore e be barapedi ba Jehofa.”

O ka lemoga go tšwa go seo se boletšwego ka mo godimo gore ba bangwe ba ba le maikwelo a fošagetšego ka morago ga tlhalo. Ba ka thoma go inyatša, ba nagana gore ga se selo e bile ga ba na mohola. Go oketša moo, ba ka ba le pono e fošagetšego ka batho bao ba phelago le bona. Ka baka leo, ba ka thoma go nagana gore ditho tša phuthego ga di na bogwera le kwelobohloko. Lega go le bjalo, phihlelo e swanago le ya Stanisław le ya Wanda di bontšha gore mafelelong batho bao ba hladilwego ba ka lemoga gore bana babo bona le dikgaetšedi ba tloga ba na le taba le bona. Ge e le gabotse, Bakristegotee ba ile ba nea thušo e kgolo kudu, gaešita le ge mathomong bao ba thušwago ba be ba sa lemoge seo.

Gopola gore go sa šetšwe maiteko a rena a magolo, ka dinako tše dingwe badumedigotee le rena bao ba hladilwego ba ka ikwa ba lewa ke bodutu. Dikgaetšedi tše di hladilwego di ka nagana gore ke batho ba sego kae feela bao ba nago le taba le tšona. Alicja o dumela ka gore: “Go šetše go fetile nywaga e seswai ke hladilwe. Eupša ka dinako tše dingwe ke sa ikwa ke inyatša. Dinakong tše bjalo, ke na le go ikarola bathong gomme ke lle e le ka baka la go nyama.”

Gaešita le ge maikwelo ao a hlaloswago mo a tlwaelegile bathong bao ba hladilwego, Beibele e eletša gore motho a se ke a ipea lekatana. Go se latele keletšo ye go ka dira gore motho a gane “bohlale ka moka.” (Die. 18:1) Lega go le bjalo, motho yo a lewago ke bodutu o swanetše go kwešiša gore ke gabohlale go phema go dula a nyaka keletšo goba go homotšwa ke motho wa bong bjo bo fapanego le bja gagwe. Ka go re’alo, a ka se ikwe a lekega go ratana le motho yoo.

Badumedigotee le rena bao ba hladilwego ba ka tshwenywa ke maikwelo a hlakahlakanego, go akaretša go tshwenyega ka bokamoso, go lewa ke bodutu goba gaešita le go ikwa ba sa ratwe. Ka go lemoga gore maikwelo a bjalo a atile le gore go thata go a fenya, re swanetše go ekiša Jehofa ka go thekga bana babo rena ba bjalo le dikgaetšedi. (Ps. 55:22; 1 Pet. 5:6, 7) Re ka kgodišega gore ba tla leboga kudu thušo le ge e le efe yeo re ba neago yona. Re kgodišegile gore ba tla hwetša thušo go bagwera ba kgonthe ka phuthegong!—Die. 17:17; 18:24.