Go Godiša Bana Lefaseng Leo le Dumelelago Dilo

NA O kile wa bona ngwana a llela sebapadišwa se itšego seo motswadi wa gagwe a sa nyakego go se reka? Goba na o kile wa bona ngwana yoo a nyakago go kitima-kitima le go bapala mola motswadi a mmoditše gore: “Dudišega”? O ka kgona go bona gore mabakeng a swanago le a, motswadi o nyaka go dira dilo tšeo di tlago go hola ngwana. Lega go le bjalo, gantši motswadi o ineela dikganyogong tša ngwana. Ka baka la go phegelela ga ngwana, motswadi o feleletša a dumelelana le yena.

Go bonala batswadi ba bantši ba dumela gore go ba motswadi yo botse go bolela go nea ngwana selo se sengwe le se sengwe seo a se nyakago. Ka mohlala, kua United States go ile gwa dirwa nyakišišo baneng ba 750 ba nywaga e 12 go ya go e 17. Ge ba be ba botšišwa gore ba arabela bjang ge batswadi ba bona ba ba botša gore ba ka se hwetše dilo tšeo ba di nyakago, mo e ka bago 60 lekgolong ya bona ba boletše gore ba fo tšwela pele ka go kgopela. Ba ka bago 55 lekgolong ba hweditše gore gantši leano le le a šoma. Batswadi ba bona ba ka nagana gore go dumelela dilo mo go bjalo ke go bontšha lerato, eupša na go tloga go le bjalo?

Ela hloko seema se se bohlale sa mehleng ya bogologolo seo se rego: “Ge e ba motho a lema mohlanka wa gagwe go tloga bofseng, ge a gola e tla ba yo a sa lebogego.” (Diema 29:21, NW) Ke therešo gore ngwana ga se mohlanka. Lega go le bjalo, na ga o dumele gore molao wo wa motheo o šoma le tabeng ya go godiša bana? Go lema bana, go ba nea dilo ka moka tše ba di nyakago, go ka dira gore e be batho ba bagolo bao ba sa “lebogego,” bao ba nago le matepe le bao ba gapeletšago gore dilo di dirwe ka tsela ya bona.

Ka mo go fapanego, Beibele e eletša batswadi ka gore: “Ruta mošimanyana tsela e a swanetšego go sepela ka yona.” (Diema 22:6, PK) Batswadi ba bohlale ba latela tlhahlo ye, ba bea melao e kwagalago, e tsepamego le e leka-lekanego gomme ba e diriša. Ba a kwešiša gore go dumelela dilo ga se lerato; le gona ga ba nee bana ba bona dilo ka gobane ba lla, ba phegelela goba ba galefa. Go e na le moo, ba dumelelana le mantšu a bohlale a Jesu a rego: “Fela anke Ee ya lena e be Ee, Aowa ya lena, e be Aowa.” (Mateo 5:37) Lega go le bjalo, go tlwaetša bana go akaretša’ng? Ela hloko papišo ye e matla.

“Ba Bjalo ka Mesebe Seatleng”

Beibele e hlalosa tswalano ya motswadi le ngwana ka tsela yeo e gatelelago go nyaka ga  ngwana tlhahlo ya batswadi. Psalme 127:4, 5 (PK) e re: “Barwa ba bofsa bja monna ba bjalo ka mesebe seatleng sa mogale. Go šego monna eo kgotlopeng ya gagwe go tletšego bona.” Ka gona bana ba swantšhwa le mesebe gomme motswadi o swantšhwa le mogale yo matla. Go etša ge mogale a tseba gore go ka se itiragalele gore mesebe ya gagwe e fihle moo a e lebišitšego gona, batswadi ba lerato le bona ba a lemoga gore go godiša bana go nyaka gore ba rulaganye dilo e sa le pele le go dira boiteko. Ba nyaka gore bana ba bona ba fihlelele “pakane”—bophelo bjo bo kgotsofatšago e le batho ba bagolo bao ba thabilego le ba nago le boikarabelo. Ba nyaka gore bana ba bona ba dire dikgetho tše dibotse, ba hlalefe, ba pheme mathata a sa nyakegego gomme ba fihlelele dipakane tše di nago le mohola. Eupša go nyaka dilo tše bjalo ga se gwa lekana.

Ke’ng seo se nyakegago e le gore mosebe o fihle moo mmetši a korotšego? O swanetše go lokišetšwa gabotse, o šireletšwe, o korole gomme o betšwe ka matla. Ka mo go swanago, bana ba swanetše go lokišetšwa, ba šireletšwe gomme ba hlahlwe e le gore leeto la bona la go tsena bogolong e be leo le atlegilego. Anke re ahla-ahleng ka go latelana dibopego tše tše tharo tša go godiša bana.

Go Lokišetša Mosebe ka mo go Feletšego

Mesebe yeo e bego e dirišwa ke babetši ba mesebe ba mehleng ya Beibele e be e dirwa ka kelohloko. Mohlomongwe mosebe, woo o bego o betlwa ka kota e sesane, o be o betlwa ka seatla gomme o otlollwa ka gohle ka mo go ka kgonegago. Ntlha ya wona e be e swanetše go ba bogale. O be o kgomaretšwa mafofa ka mafelelong e le gore a dire gore o tsepame ge o šetše o beditšwe gomme o se aroge tseleng.

Batswadi ba nyaka gore bana ba bona ba swane le mesebe yeo e otlologilego—e be ba lokilego gomme ba se ke ba aroga. Ka gona ge e ba ba le bohlale, ga ba hlokomologe mafokodi a bana ba bona, eupša ba ba thuša go a kaonefatša le go a fenya. Ba tla ba le mo gontši mo ba ka go dirago go thuša ngwana le ge e le ofe wa bona ka gobane ‘bošilo bo gwerana le pelo ya mošemane.’ (Diema 22:15) Ka gona, Beibele e kgothaletša batswadi gore ba laye bana ba bona. (Baefeso 6:4) Ka kgonthe, tayo e bapala karolo ya bohlokwa go bopeng le go otlolleng monagano wa ngwana le semelo sa gagwe.

Ka gona, ga go makatše ge Diema 13:24 e re: “Mo-hlokiša-ngwana-kxati ó mo hloile; e a mo rataxo ó tsoxêla xo mo laya.” Tabeng ye, kgati e emela tsela ya go phošolla, go sa šetšwe gore e ka ba efe. Ge a laya bana ka lerato, motswadi o tsoma go phošolla mafokodi ao ge e ba a ka tsema medu, a ka amogago ngwana lethabo ge e šetše e le motho yo mogolo. Ka kgonthe, go se nee ngwana tayo e bjalo ke lehloyo; go mo nea yona ke pontšho ya lerato.

Le gona, motswadi yo a nago le lerato o thuša ngwana go kwešiša mabaka ao a dirago gore go be le melao. Ka gona, tayo ga e akaretše go nea melao le kotlo feela, eupša sa bohlokwa le go feta, e akaretša go thuša ngwana go kwešiša melao yeo. Beibele e re: “Ngwana wa thlaloxanyô ó lôta molaô.”—Diema 28:7.

Mafofa ao mmetši wa mosebe a a kgomaretšago mesebeng a e thuša gore e se ke ya aroga ka morago ga ge a e lokollotše. Ka mo go swanago, dithuto tša Beibele tšeo di tšwago go Mothomi wa thulaganyo ya lapa di ka kgomarela bana gaešita le ka morago ga ge ba tlogile gae, tša ba hola bophelo bja bona ka moka. (Baefeso 3:14, 15) Lega go le bjalo, batswadi ba ka kgonthišetša bjang gore dithuto tšeo di tloga di “kgomarela” bana ba bona?

Ela hloko keletšo yeo Modimo a ilego a e nea batswadi ba Baisiraele mehleng ya Moše: “Mantšu a ke Xo laetšaxo lehono a a dulê a le pelong ya xaxo. O a tiišetšê bana ba xaxo; O bolêlê ôna Ò dutše ngwakong wa xaxo, le xe O le tseleng xe O y’o rôbala le xe Ò tsoxa.” (Doiteronomio 6:6, 7) Ka gona batswadi ba swanetše go dira dilo tše pedi. Sa pele, ba swanetše go ithuta le go diriša Lentšu la Modimo ka bobona, ge e le gabotse, ba rate melao ya Modimo. (Psalme 119:97) Ke moka ba tla kgona go diriša karolo ya bobedi ya lengwalo le—go ‘tiišetša’ melao ya Modimo baneng ba bona. Seo se bolela go gatelela bohlokwa bja melao e bjalo dipelong tša bana ba bona ba diriša mekgwa e atlegago ya go ruta gomme ba boeletša thuto yeo ka mehla.

Go molaleng gore go ruta bana melao ya motheo ya Beibele goba go diriša tayo e lerato go phošolla mafokodi a magolo ga se selo seo se šiilwego  ke nako. Tše ke ditsela tša bohlokwa tša go lokišeletša “mesebe” yeo ya bohlokwa gore e sepele ka go otlologa gomme e se ke ya šitišwa ke selo ge e le leetong la yona la go tsena bogolong.

Go Šireletša Mosebe

Anke re boele papišong ya rena yeo e ngwadilwego go Psalme 127:4, 5. Gopola gore mmetši wa mosebe o ‘tladitše kgotlopo ya gagwe’ ka mesebe. Mesebe e be e swanetše go šireletšwa ge e šetše e betlilwe. Ka gona, mmetši wa mesebe o be a e rwala ka kgotlopong, moo e bego e ka se senyege goba ya robega gabonolo. Ka mo go kgahlišago, Beibele e bolela ka tsela ya boporofeta ka Mesia e le mosebe o betlilwego gabotse woo Tatagwe ‘a o beilego ka kgotlopong ya gagwe.’ (Jesaya 49:2) Jehofa Modimo, Tate yo lerato kudu yo a lego gona, o ile a šireletša e le ka kgonthe Morwa wa gagwe yo a rategago, Jesu, mehuteng ka moka ya dikotsi go fihlela go fihla nako e beilwego ya gore Mesia a bolawe go etša ge go boletšwe e sa le pele. Gaešita le ka yona nako yeo, Modimo o ile a šireletša Morwa wa gagwe gore a se ke a hwela sa ruri, a mmušetša legodimong a šireletšegile gore a phele ka mo go sa felego.

Ka mo go swanago, batswadi ba lokilego ba tshwenyegile ka go šireletša bana ba bona dikotsing tša lefase le leo le gobogilego. Mohlomongwe batswadi ba thibela bana go dira mediro e itšego yeo e bego e ka dira gore ba tutuetšwe ke batho ba kotsi go sa nyakege. Ka mohlala, batswadi ba bohlale ba tšeela godimo molao wo wa motheo: “Ditlwaelano tše mpe di senya mekgwa e holago.” (1 Bakorinthe 15:33) Go šireletša bana gore ba se ke ba gwerana le bao ba sa hlomphego ditekanyetšo tša boitshwaro tša Beibele go ka thuša bana gore ba se ke ba dira diphošo tšeo di ka kgomago maphelo a bona goba tša ba bolaya.

Ga se ka mehla bana ba tlago go leboga tšhireletšo ya batswadi. Ge e le gabotse, ka dinako tše dingwe ba ka e hloya—ka gobane gantši go šireletša bana ba gago go tla bolela gore o se ke wa ba nea dilo tšeo ba di nyakago. Mongwadi yo a hlomphegago wa dipuku tša mabapi le go godiša bana o re: “Bana ba tloga ba nyaka gore batswadi ba ba nee tlhahlo e šireletšegilego le yeo ba kgonago go e kwešiša bophelong bja bona gaešita le ge e se ka mehla ba bontšhago seo e bile go ka diregago gore ba se ke ba le leboga ka yona nako yeo. Re ka dira bjalo ka go diriša matla a rena a taolo le ka go beela bana ba rena mellwane ya boitshwaro.”

Ee, go šireletša bana ba gago selong le ge e le  sefe seo se ka ba amogago khutšo, go hloka molato goba boemo bja bona bjo bo hlwekilego pele ga Modimo ke tsela ya bohlokwa ya go ba bontšha gore o a ba rata. Ge nako e dutše e e-ya, mohlomongwe ba tla kwešiša mabaka a gore o ba beele melao yeo gomme ba tla leboga tšhireletšo ya gago e lerato.

Go Hlahla Mosebe

Ela hloko gore Psalme 127:4, 5 e swantšha motswadi le “mogale.” Na se se bolela gore ke tate feela yo a ka phethago karolo ya botswadi ga kaone? Le gatee. Ge e le gabotse, molao wa motheo wa papišo ye o šoma go bo-tate le go bo-mma—gaešita le go batswadi ba se nago balekane. (Diema 1:8) Lentšu “mogale” le šišinya gore go be go nyakega tekanyo e kgolo ya matla e le gore motho a kgone go betša mosebe ka bora. Mehleng ya Beibele, ka dinako tše dingwe bora bo be bo manegwa ka koporo gomme ledira le be le swanetše go “nganga-borá,” mohlomongwe le o gata ka leoto le tee e le gore le o ngange. (Jeremia 50:14, 29) Go molaleng gore go be go nyakega matla le boiteko bjo bogolo e le gore motho a ngange bora gomme a betše mesebe yeo gore e lebe moo a korotšego gona.

Ka mo go swanago, go godiša bana go nyaka maiteko a magolo. Ga ba fo ikgolela, go fo swana le ge mosebe o ka se itokolle boreng e le gore o fihle moo o korotšego gona. Ka manyami, go bonala batswadi ba bantši lehono ba sa ikemišetša go dira boiteko bjo bo nyakegago e le gore ba godiše bana. Ba kgetha tsela e bonolo. Ba dumelela thelebišene, sekolo le dithaka di ruta bana ba bona mabapi le se se nepagetšego le se se fošagetšego, ditekanyetšo tša boitshwaro le ditaba tša mabapi le thobalano. Ba dumelela bana ba bona gore ba dire selo le ge e le sefe seo ba se nyakago. Le gona, ge go bonagala go le thata go gana go nea bana ba bona dilo tše itšego, ba fo ba nea—gantši ba lokafatša phetho ya bona ka go bolela gore ga ba nyake go kweša bana ba bona bohloko. Therešo ke gore go dumelela ga bona dilo ke gona go tlago go senyetša bana ba bona ruri.

Go godiša bana ke modiro o thata. Go dira modiro woo ka pelo ka moka ka tlhahlo ya Lentšu la Modimo go nyaka boiteko e le ka kgonthe, eupša go tliša meputso e megolo. Makasine wa Parents o re: “Dinyakišišo . . . di utollotše gore bana bao ba godišwago ke batswadi ba lerato eupša e le bao ba dirišago matla a bona a taolo—bao ba thekgago bana ba bona eupša ba beile dithibelo tše tiilego—ba a atlega sekolong, ba kgona go dirišana gabotse le batho ba bangwe, ba a ikholofela gomme ke bana ba ba thabilego go feta bana ba bangwe bao batswadi ba bona ba dumelelago dilo kudu goba ba lego bogale kudu.”

Go na le moputso o mongwe o kaone le go feta. Pejana re ahla-ahlile karolo ya mathomo ya Diema 22:6 (PK) e rego: “Ruta mošimanyana tsela e a swanetšego go sepela ka yona.” Temana yeo e tšwela pele ka mantšu a a ruthetšago pelo: “Gomme le ga a šetše a tšofetše, a ka se ke a e tlogela.” Na seema se seo se buduletšwego se nea kgonthišetšo ya gore batswadi ba tla atlega? Ga go bjalo. Ngwana wa gago o na le tokologo ya boikgethelo gomme ge a gola o tla e diriša. Eupša temana ye e nea batswadi kgonthišetšo e lerato. Ke efe?

Ge e ba o tlwaetša bana ba gago go ya ka keletšo ya Beibele, o dira gore go be le boemo bjo bobotse bjo bo tlago go dira gore go be le mafelelo a kgahlišago—go bona bana ba gago ba gola e e-ba batho ba bagolo bao ba thabilego, bao ba atlegilego le ba nago le boikarabelo. (Diema 23:24) Ka gona, leka ka mešego-fela go lokišeletša “mesebe” yeo e bohlokwa, e šireletše gomme o ineele go e hlahleng. O ka se itshole le ka mohla.

[Tlhaloso ya seswantšho go letlakala 13]

Na batswadi ba bontšha bana ba bona lerato ge ba ba nea selo se sengwe le se sengwe seo ba se nyakago?

[Seswantšho go letlakala 15]

Motswadi yo lerato o hlalosa mabaka ao a dirago gore go be le melao ka gae

[Seswantšho go letlakala 15]

Batswadi ba lokilego ba šireletša bana ba bona dikotsing tša lefase le leo le gobogilego

[Seswantšho go letlakala 16]

Go godiša bana ke modiro o thata, eupša go tliša meputso e megolo