Na go na le Taba Gore re Rapela Modimo Bjang?

“BATHO ba rata bodumedi ka tlhago.” Se ke seo se boletšwego ke Moprofesara Alister Hardy ka pukung ya gagwe e bitšwago The Spiritual Nature of Man. Go bonala dipoelo tša nyakišišo yeo e dirilwego morago bjale di thekga phetho ye. Nyakišišo yeo e hweditše gore mo e ka bago 86 lekgolong ya badudi ba lefase ba ipolela gore ba na le bodumedi bja bona.

Le gona, nyakišišo ye e hweditše gore badumedi ba ke ditho tša madumedi a 19 a magolo le gore bao ba ipolelago gore ke Bakriste ke ditho tša dikereke tše 37 000 tše di fapa-fapanego. Na se ga se dire gore o ipotšiše ge e ba Modimo a amogela mekgwa ye ka moka e fapa-fapanego ya borapedi? Ge e le gabotse, na go na le taba gore re mo rapela bjang?

Tabeng ye ya bohlokwa, go molaleng gore re ka se ithekge ka maikwelo goba pono ya motho ka noši. Ke ga tlhaologanyo gore re nyake go tseba pono ya Modimo ka taba ye. E le gore re dire bjalo, re swanetše go retologela Lentšung la Modimo, e lego Beibele. Ka baka la’ng? Ka gobane Jesu Kriste ka boyena o boletše mabapi le Modimo gore: “Lentšu la gago ke therešo.” (Johane 17:17) Le gona, moapostola yo a botegago e lego Paulo o hlatsetše seo ka gore: “Lengwalo ka moka le buduletšwe ke Modimo gomme le hola ka go ruta, go sola, go lokiša dilo, go laya ka toko.”—2 Timotheo 3:16.

Beibele e bontšha gore ga se borapedi ka moka bjo bo amogelegago go Modimo. Re na le mehlala ya bogologolo ya mehuta ya borapedi yeo e bego e amogelega go Modimo le yeo a bego a e gana. Ka go hlahloba mehlala e bjalo ka kelohloko, re ka ithuta seo re swanetšego go se dira le seo re sa swanelago go se dira e le gore borapedi bja rena e be bjo bo kgahlišago Modimo.

Mohlala wa Bogologolo

A diriša moporofeta Moše, Jehofa Modimo o ile a nea Baisiraele melao yeo e bego e ba ruta kamoo ba swanetšego go rapela Modimo ka tsela e amogelegago. Ge batho ba be ba dira seo melao ye yeo ka tlwaelo e bego e bitšwa Molao wa Moše, e bego e se nyaka, ba be ba amogelwa ke Modimo e le batho ba gagwe e bile o be a ba šegofatša. (Ekisodo 19:5, 6) Lega go le bjalo, go sa šetšwe ditšhegofatšo tše bjalo tše tšwago go Modimo, setšhaba sa Isiraele ga se sa ka sa kgomarela ka go tia mohuteng wa borapedi bjo bo bego bo amogelega go yena. Se ile sa kgaotša go rapela Jehofa leboelela gomme sa latela mekgwa ya bodumedi ya badudi ba naga ya kgaufsi le sona.

Mehleng ya moporofeta Hesekiele le moporofeta Jeremia lekgolong la bošupa la nywaga B.C.E., Baisiraele ba bantši ba ile ba hlokomologa Molao wa Modimo gomme ba gwerana le batho ba ditšhaba tše di ba dikologilego. Ka go latela metlwae ya ditšhaba tšeo le go tšea karolo meletlong ya tšona, Baisiraele ba be ba tswaka borapedi. Baisiraele ba bantši ba be ba re: “A re etšeng ditšhaba, re etšeng malapa a nageng ka go hlankela kota le mafsika.” (Hesekiele 20:32, NW; Jeremia 2:28) Ba be ba bolela gore ba rapela Jehofa Modimo, eupša ka nako e swanago ba be ba rapela “medimo” e bile ba e direla dihlabelo ka barwa ba bona.—Hesekiele 23:37-39; Jeremia 19:3-5.

Baepi ba marope ba bitša mokgwa wo wa borapedi gore ke motswako wa madumedi, go rapela medimo e fapa-fapanego ka nako e tee. Goba ba fo bolela ka bjona e le bodumedi bjo bo tlwaelegilego. Lehono, batho ba bantši ba nagana gore lekokong la rena leo le amogelago mehuta e fapa-fapanego ya bodumedi, re swanetše go amogela dilo ka moka, go akaretša le madumedi a sa swanego. Ka go realo, ba nagana gore ga go selo se se  fošagetšego ge batho ba rapela Modimo ka tsela le ge e le efe yeo ba e ratago. Na go bjalo e le ka kgonthe? Na ke feela taba ya go amogela dilo? Ela hloko dibopego tše dingwe tša borapedi bjoo Baisiraele bao ba bego ba sa botege ba bego ba bo rata gomme o bone seo borapedi bjoo bo ilego bja ba lebiša go sona.

Mohuta wa Borapedi bjo bo Tswakanego bja Baisiraele

Mafelo a borapedi bjo bo tswakanego bja Baisiraele e be e le “meboto,” goba mafelo a borapedi ao a bego a e-na le dialetare, dilo tša go thuntšhetša diorelo, dikokwane tše kgethwa tša mafsika le dikota tše kgethwa, mohlomongwe le diswantšho tše di dirilwego ka kota tša Ašera, e lego modimogadi wa pelego wa Bakanana. Go be go e-na le mafelo a bjalo a mantši kua Juda. Dikxoši tša bobedi 23:5, 8 e bolela ka ‘meboto metseng ya Juda le tikologong ya motse wa Jerusalema,  . . go tloga Geba [mollwaneng wa ka leboa] go ya Bereseba [mollwaneng wa ka borwa].’

Mebotong ye, Baisiraele ba be ba “thuntšhetša Baali diorelo le letšatši le kgwedi le dinaledi, le makoko ka moka a legodimo.” Ba be ba e-na le dintlo tša “bagweba-ka-mmele ba banna . . . ka ntlong ya Jehofa” e bile ba nea ‘Moloko bana ba bona ka go ba fiša mollong.’—2 Dikxoši 23:4-10, bapiša le NW.

Baepi ba marope ba hweditše diswantšho tše dinyenyane tše makgolo kua Jerusalema le Juda, kudu-kudu maropeng a dintlo. Bontši bja tšona e be e le diswantšho tša mosadi yo a hloboletšego yo a nago le matswele a magolo ka mo go feteletšego. Diithuti di tswalanya diswantšho tše tše dinyenyane le medimogadi ya pelego e lego Asiterothe le Ašere. Go dumelwa gore diswantšho tše tše dinyenyane e be e le “dipheko tšeo di bego di thuša basadi go ima le go belega.”

Baisiraele ba be ba lebelela mafelo a a borapedi bjo bo tswakanego bjang? Moprofesara Ephraim Stern wa Yunibesithi ya Seheberu o boletše gore mohlomongwe bontši bja mafelo a bo be bo “neetšwe Yahweh [Jehofa].” Go bonala mengwalo-kgwaro yeo e hweditšwego mafelong a boepi bja marope e thekga pono ye. Ka mohlala, mongwalo-kgwaro o mongwe o re, “Ke go šegofatša ka Yahweh wa Samaria le ka Ašera wa gagwe,” gomme o mongwe o re “Ke go šegofatša ka Yahweh wa Themane le ka Ašera wa gagwe!”

Mehlala ye e bontšha kamoo Baisiraele ba ilego ba kwanantšha ka gona ka go tswaka borapedi bjo bo hlwekilego bja Jehofa Modimo le mekgwa e hlabišago dihlong ya boheitene. Mafelelo e bile gore boitshwaro bja bona bo ile bja phuhlama gomme borapedi bja bona bja šilafatšwa. Modimo o ile a lebelela bjang mohuta wo wa borapedi bjo bo tswakanego?

Kamoo Modimo a Ilego a Arabela ka Gona Borapeding bjo bo Tswakanego

Modimo o ile a bonagatša kgalefo ya gagwe le go nyatša ga gagwe borapedi bjo bo gobogilego bja Baisiraele ka moporofeta wa gagwe Hesekiele ge a re: “Mo xohle mo Le axilexo, metse e tlo šwalalanywa, madulô a a phaxamilexo e tlo ba marope,  xore dialetare tša lena di tloxêlwê di phušotšwe, medimo ya lena e phšatlwê e fedišwê, dikôkwanê tša lena di ušwê, xo senyêxê tše Le di dirilexo.” (Hesekiele 6:6) Ga go pelaelo gore Jehofa o be a lebelela borapedi bjo bjalo e le bjo bo sa amogelegego ka mo go feletšego gomme o ile a bo gana.

Jehofa Modimo o ile a bolela e sa le pele kamoo phedišo e bego e tla direga ka gona. “Ke tliša le mohlanka wa-ka Nebukadinetsara kxoši ya Babele. Ke ba tliša fá naxeng yé, xore ba šwahlelê baaxi ba yôna le dithšaba ka moka tše di lexo tikoloxong; ke tlo ba lahla moka, . . . ’Me naxa yé e tlo ba lehanata le le šiišaxo.” (Jeremia 25:9-11) Bjalo ka ge go boletšwe e sa le pele, ka 607 B.C.E. Bababilona ba ile ba hlasela Jerusalema gomme ba fediša motse le tempele ya wona ka mo go feletšego.

Ge a bolela mabapi le phedišo ya Jerusalema, Moprofesara Stern yo a tsopotšwego ka mo godimo, o re mešaletša ya boepi bja marope “ke bohlatse bjo bobotse bja Beibele (2 Dikxoši 25:8; 2 Koronika 36:18, 19) bjo bo hlalosago phedišo, go tšhungwa le go phušolwa ga dintlo le marako. O oketša ka gore: “Bohlatse bja dilo tšeo di epollotšwego tše di bolelago ka karolo ye ya histori ya Jerusalema . . . bo ka balwa gare ga bjo bo kgahlišago kudu bjo bo kilego bja hwetšwa lefelong leo go bolelwago ka lona ka Beibeleng.”

Re Ithuta’ng go se?

Selo sa bohlokwa kudu seo re ithutago sona ke gore Modimo ga a amogele borapedi bjo bo lekago go tswaka dithuto tše di theilwego Beibeleng le dithuto, meetlo goba metlwae ya madumedi a mangwe. Ye ke thuto yeo moapostola Paulo a ilego a e amogela. O ile a godišwa e le Mojuda wa Mofarisei, yo a rutilwego le go tlwaetšwa ka molao wa sehlotswana sa bokgelogi. Ge mafelelong a ithuta le go amogela gore Jesu ke Mesia yo a holofeditšwego, o ile a dira’ng? O itše: “Dilo le ge e le dife tšeo e bego e le maruo go nna, tše ke di tšere e le go loba ka baka la Kriste.” O ile a lahla ditsela tša gagwe tša pele tša bophelo gomme a fetoga molatedi yo a ineetšego wa Kriste.—Bafilipi 3:5-7.

Bjalo ka moromiwa wa mosepedi, Paulo o be a tlwaelane gabotse le meetlo ya bodumedi le pono ya se se nepagetšego le se se fošagetšego ya batho ba ba fapa-fapanego. Ka gona, o ile a ngwalela Bakriste ba kua Korinthe gore: “Seetša se abelana eng le lefsifsi? Go feta moo, go na le kwano efe magareng ga Kriste le Beliale? Goba motho yo a botegago o abelana eng le yo a sa dumelego? Tempele ya Modimo e na le tumelelano efe le medimo ya diswantšho? . . . ‘Ka gona, tšwang gare ga bona, le itlhaole,’ go bolela Jehofa, ‘le lese go kgwatha selo se se sa hlwekago’; ‘gomme ke tla le amogela.’”—2 Bakorinthe 6:14-17.

Ka ge ga bjale re kwešiša gore Modimo o na le taba gore re mo rapela bjang, re ka ipotšiša gore: ‘Ke borapedi bja mohuta ofe bjoo Modimo a bo amogelago? Nka batamela kgaufsi le Modimo bjang? Le gona, ke swanetše go dira’ng e le gore ke rapele Modimo ka tsela e amogelegago?’

Dihlatse tša Jehofa di tla thabela go go thuša go hwetša dikarabo tša dipotšišo tše le tše dingwe tše di theilwego Beibeleng. Re go laletša gore o ikgokaganye le Dihlatse Holong ya Mmušo ya lefelong la geno goba o ngwalele bagatiši ba makasine wo bakeng sa go kgopela thuto e sa lefelelwego ya Beibele yeo o tlago go e swarelwa ka nako e go swanelago lefelong le go swanelago.

[Seswantšho go letlakala 10]

Lefelo la bogologolo la borapedi bja medimo ya diswantšho, Tel arad kua Isiraele

[Mothopo]

Garo Nalbandian

[Seswantšho go letlakala 10]

Diswantšho tše dinyenyane tša asiterothe tšeo di hweditšwego magaeng a bogologolo a Juda

[Credit Line]

Photograph © Israel Museum, Jerusalem; courtesy of Israel Antiquities Authority