Na o be o Tseba?

Ke ka baka la’ng Pontio Pilato a ile a boifa ka morago ga go kwa tatofatšo ya gore Jesu “o itirile morwa wa Modimo”?​—Johane 19:7.

Lekgotla la Roma le be le beile Julius Caesar maemong a go ba modimo ka morago ga ge a hwile. Morwa wa gagwe yo a thwetšwego e bile e le mohlatlami wa gagwe e lego Octavian, o ile a tsebatšwa ka morago e le divi filius, ke gore “Morwa wa Modimo.” Sereto se sa Selatine se ile sa fetoga sereto se sekgethwa sa babuši. Se se hlatselwa ke mengwalo-kgwaro e mentši yeo e lego dialetareng tša Roma, ditempeleng, go dihlwa-di-eme le ditšheleteng tša tšhipi. Ge Bajuda ba be ba latofatša Jesu ka gore o itira “morwa wa Modimo,” ge e le gabotse ba be ba mo latofatša ka gore o ipha sereto sa semmušo, e lego tiro yeo e bego e swana le boradia.

Nakong ya ge Jesu a be a sekišwa, Tiberius o be a neilwe sereto sa divi filius. Mmušiši yo o be a e-na le botumo bjo bo boifišago bja go bolaya motho le ge e le ofe yo a bego a nagana gore ke lenaba la gagwe. Ka gona, ge Bajuda ba be ba bolela gore Pilato o tla ba a sa botegele Kesara ge e ba a sa ahlole Jesu, mmušiši yoo wa Roma o ile a “boifa kudu.” Mafelelong o ile a ineela kgateletšong ya bona gomme a laela gore Jesu a bolawe.—Johane 19:8, 12-16.

Ke ka baka la’ng Sakaria a ile a bolela e sa le pele ka phedišo ya Tiro nako e telele ka morago ga ge e šetše e fedišitšwe ke Bababilona?

Tiro ya bogologolo, yeo e lego Lebopong la Mediterranean, ge e le gabotse e be e arotšwe gabedi. Motse o mongwe o be o le nageng ka boyona gomme o mongwe o le sehlakahlakeng.

Ka nako e nngwe, baagi ba Tiro ba be ba phedišana gabotse le Baisiraele. Lega go le bjalo, ka morago Tiro e ile ya huma gomme ya thoma go rabela kgahlanong le Jehofa Modimo go fihla bokgoleng bja gore baagi ba yona ba utswe gauta le silifera tempeleng ya gagwe le go rekiša batho ba bangwe ba gagwe bokgobeng. (Joele 3:4-6) Se se ile sa tlišetša Tiro kahlolo e šoro e tšwago go Jehofa. A diriša baporofeta ba gagwe, Jehofa o ile a bolela e sa le pele gore Tiro e be e tla fedišwa ke Kgoši Nebukadinetsara wa Babilona yoo a ilego a romela madira a gagwe Tiro ka morago ga ge a fedišitše Jerusalema ka 607 B.C.E.—Jesaya 23:13, 14; Jeremia 27:2-7; Hesekiele 28:1-19.

Ka ge ba be ba lebeletšane le go fenywa, baagi ba Tiro ba ile ba tšhabela motseng o lego sehlakahlakeng ba rwele dithoto tša bona. Bababilona ba ile ba fediša motse o lego nageng gomme ba o tlogela e le marope. Mo e ka bago nywaga e 100 ka morago, Jehofa o ile a budulela moporofeta wa gagwe e lego Sakaria go bolela kahlolo ya Gagwe kgahlanong le Tiro ka gore: “Mong ’a rena šó, ó tlo xo thuba; mahumô a xôna ó tlo a lahlêla lewatleng, motse wa thšungwa ka mollô.”—Sakaria 9:3, 4.

Ka 332 B.C.E., motse o lego sehlakahlakeng o ile wa fedišwa ke Alexander yo Mogolo, ka go realo a phethagatša boporofeta bja Sakaria. E le gore a fihlelele seo, Alexander o ile a aga tsela e phagamego ya botelele bja dimithara tše 800 go tloga nageng go ya sehlakahlakeng, a diriša dikota le mafsika ao a tšwago maropeng a motse wa kgale wa Tiro. Se le sona se be se boletšwe e sa le pele ke Hesekiele.—Hesekiele 26:4, 12.

[Seswantšho go letlakala 27]

“Go rakelelwa ga tiro”

[Mothopo]

Drawing by Andre Castaigne (1898-1899)