Na o be o Tseba?

Ke ka baka la’ng Judase a ile a newa ditsekana tše 30 tša silifera bakeng sa go eka Jesu?

Ge Judase Isikariote a be a kopana le baperisita ba bagolo go bona gore ba be ba tla mo nea bokae gore a eke Jesu, ba ile ba mo holofetša “ditsekana tše masome-tharo tša silifera.” (Mateo 26:14, 15) Go bonala tšhelete ye e bontšha kamoo ba bego ba hloile Jesu le kamoo ba bego ba mo nyatša ka gona.

Ditšhelete tša tšhipi tšeo go bolelwago ka tšona e ka ba e be e le dišekele tša silifera, e lego tšhelete e tlwaelegilego ya Bajuda. Ke’ng seo motho a bego a ka se reka ka dišekele tše 30? Molao wa Moše o be o re ke theko ya lekgoba. Le gona, dišekele tše 30 di be di ka reka tšhemo.—Ekisodo 21:32; Mateo 27:6, 7.

Ge moporofeta Sakaria a be a botšiša Baisiraele ba sa botegego gore o be a tla lefša bokae bakeng sa mošomo wa gagwe bjalo ka modiši wa batho ba Modimo, ba ile ba mo lekanyetša moputso wa “disilifêra tše masome a mararo.” Ye e be e le pontšho ya ka boomo ya go nyatša moporofeta wa Modimo yeo e šišinyago gore ba be ba mo lebelela bjalo ka lekgoba. Ka gona, Jehofa o ile a laela Sakaria gore: “Di lahlêlwê polokelong ya matlôtlô; ké yôna thêkô ye ba rexo ke rêkwa ka yôna.” (Sakaria 11:12, 13) Kgato yeo Sakaria a e tšerego ka go dumelelana le taelo ye e re gopotša seo Judase a bego a tla se dira ka tšhelete yeo a e hweditšego ka go eka Yo Jehofa a mo kgethilego go ba modiši wa Isiraele.—Mateo 27:5.

“Lengwalô la tlhalo” leo go bolelwago ka lona ka Beibeleng e be e le eng?

Molao wa Moše o boletše gore: “Xe monna a tšere mosadi è le moxatš’axwe, ’me mosadi eo a sa mo kxahle, ka xe a hweditše sekxopi xo yêna, xôna monna a mo ngwalêlê lengwalô la thlalô, a mo neêle lôna, a mo lesê a tšwê lapeng la xaxwe.” (Doiteronomio 24:1) Morero wa lengwalo le e be e le ofe? Mangwalo ga a hlalose dikagare tša lengwalo leo, eupša ga go pelaelo gore le be le dirišetšwa go šireletša ditshwanelo tša mosadi yo a hladilwego le dilo tšeo a di nyakago.

Ka 1951-1952, go ile gwa hwetšwa dilo tše mmalwa tše tšwago magageng a lego ka leboa la Wadi Murabbaat, e lego moedi o lego leganateng la Judea. Gare ga mangwalo a mantši ao a hweditšwego go be go e na le lengwalo la tlhalo leo le ngwadilwego ka Searama leo le bego le e-na le letšatši-kgwedi la 71 goba 72 C.E. Le be le hlalosa seo se diregilego ka letšatši la pele kgweding ya Marheshvan, ngwageng wa botshela wa go rabela ga Bajuda kgahlanong le Baroma. Joseph e lego morwa wa Naqsa yo a dulago Masada, o ile a hlala Miriam morwedi wa Jonathan yo a tšwago Hanablata. Ka gona, Mariam o be a lokologile gore a ka nyalwa ke monna le ge e le ofe wa Mojuda yo a bego a mo rata. Joseph o ile bušetša magadi a Mariam gomme a lefelela ditshenyagalelo tša gagwe ka tšhelete yeo e ipoeleditšego ka makga a mane. Lengwalo leo ile la saenwa ke Joseph ka boyena le dihlatse tše tharo—Eliezer morwa wa Malka, Joseph morwa wa Malka le Eleazar morwa wa Hanana.

[Seswantšho go letlakala 25]

Magaga a Kua Wadi Murabbaat

[Seswantšho go letlakala 25]

Lengwalo la Tlhalo Leo le Nago le Letšatši-Kgwedi la 71/72 C.E.

[Methopo ya Diswantšho go letlakala 25]

Caves: Todd Bolen/Bible Places.com; certificate: Clara Amit, Courtesy of the Israel Antiquities Authority