Go Rea Dihlapi Lewatleng la Galilea

BOPHELO bja motho yoo a bego a rea dihlapi Lewatleng la Galilea bo be bo le bjang morago kua lekgolong la pele la nywaga? Karabo e hlabiša seetša dipegong tše dintši tša Diebangedi, tše bjalo ka tšeo di ahla-ahlwago sehlogong se se fetilego.

Lewatle leo ge e le gabotse ke letsha la meetse a se nago letswai la botelele bja dikhilomithara tše 21 le bophara bja dikhilomithara tše 12. Ke kgale barei ba dihlapi ba rea dihlapi tša lona tše dintši. Kgoro ya Dihlapi ya Jerusalema ka ntle le pelaelo e be e le lefelo la mebaraka ya dihlapi. (Nehemia 3:3) Lewatle la Galilea e be e le mothopo o mongwe wa dihlapi tšeo di bego di rekišwa fao.

 Moapostola Petro o be a e-tšwa motseng wa Lewatleng la Galilea woo o bego o bitšwa Betsaida, yeo e ka bolelago “Ngwako wa Barei ba Dihlapi.” Motse o mongwe woo o bego le moo lewatleng o be o bitšwa Magadana, goba Magdala, woo Jesu a ilego go wona a e-na le barutiwa ba gagwe ka morago ga go sepela godimo ga meetse. (Mateo 15:39) Go ya ka mongwadi yo mongwe, leina la Segerika la motse woo le ka fetolelwa e le “Motse wa go Lokišetša Dihlapi.” O be o tsebalega ka baka la difeketori tša wona tše dintši tša dihlapi, moo go bego go bekwa dihlapi tšeo di tantšwego moo gotee le go di noka ka letswai—goba go di ina bakeng sa go tšweletša moro woo o bego o bolokwa ka gare ga merufsi ya letsopa yeo e bitšwago di-amphora. Ditšweletšwa tše di be di phuthelwa gomme di sepedišwa ka sekepe, mohlomongwe go ya dikarolong ka moka tša Isiraele gaešita le dikarolong tše dingwe.

Ka go rialo, go tanya dihlapi, go di lokiša le go di rekiša e be e le kgwebo e kgolo kua Galilea mehleng ya Jesu. Go bonolo go nagana gore se se be se hola batho ba bantši ba lefelong leo ditabeng tša tša boiphedišo. Lega go le bjalo, ga se gore go be go le bjalo. Seithuti se sengwe se re, go rea dihlapi “e be e se ‘kgwebo e dirwago ntle le tefo’ yeo babadi ba mehleng yeno ba Testamente e Mpsha ba ka e naganago.” E be e le karolo ya “kgwebo e laolwago ke mmušo, yeo e holago sehlopha se itšego sa balaodi.”

Heroda Antipase o be a buša Galilea bjalo ka mmuši wa selete, goba mokgoma wa motse, yoo a bego a filwe matla ke Roma. Ka go rialo o be a laola ditsela tša motseng wa gagwe, maema-kepe gotee le dilo tša tlhago, tše bjalo ka meepo, dithokgwa, temo gotee le mafelo a go reela dihlapi. Dilo tšeo e be e le mothopo o mogolo wa lekgetho bakeng sa Heroda. Ga re na dintlha ka botlalo tša melao ya mabapi le lekgetho ya Galilea ya lekgolong la pele la nywaga. Lega go le bjalo, go bonagala tsela ya Heroda ya go dira dilo e be e sa fapane gakaalo le ya babuši ba Bagerika goba yeo e bego e dirišwa ke Baroma diprofenseng tše dingwe tša bona tša ka bohlabela. Bontši bja lešokotšo leo le bego le hwetšwa medirong ya tša boiphedišo ya lefelong leo le go dirišweng ga dilo tša gona tša tlhago le ka ba le be le e-ya go balaodi go e na le go ya go batho ka kakaretšo, bao ba bego ba dira bogolo bja modiro.

Boima bja Makgetho

Mehleng ya Jesu, mafelo a kaone-kaone kua Galilea e be e le a ka bogošing gomme a arotšwe go ya ka dikgoro tše dikgolo, tšeo Heroda Antipase a di arotšego e le dimpho go bakgomana ba gagwe le ba bangwe ba holwago ke tšona. Balata ba Heroda be ba swanelwa ke go lefelela ditshenyagalelo tša bophelo bja manobonobo bjoo a bego a bo phela, mediro ya gagwe e megolo ya go aga, bolaodi bja gagwe bjo bogolo le dimpho tšeo a di fago bagwera le metse. Makgetho, metšhelo le ditirelo tšeo di lefelelwago ke batho ba tlwaelegilego go thwe e be e le tše gatelelago ka mo go feteletšego.

Heroda gape o be a laola kgwebo ka moka ya tirišo ya meetse a nageng. Ka go rialo go rea dihlapi go be go tla laolwa e le kgwebo e kgolo kudu ya ka bogošing goba ya laolwa ke balaodi ba dikgoro tšeo e lego dimpho. Bakeng sa mafelo ao a laolwago thwii ke bolaodi bja ka mošate, baananyi ba lekgetho goba balekgetho ba bagolo—e lego bahumi  bao ba bego ba reka tshwanelo ya go kgoboketša makgetho fantising—ba be ba tla ba le matla a taolo a go gwebišana le barei ba dihlapi bakeng sa konteraka ya ditshwanelo tša go rea dihlapi. Bahlalosi ba bangwe ba šišintše gore ka ge ofisi ya Mateo ya lekgetho e be e le Kaperenaume—lefelo le bohlokwa la go reela dihlapi la Lewatleng la Galilea—a ka ba a be a šomela bakgoboketši ba ba bagolo ba lekgetho e le “radikonteraka wa ditshwanelo tša ka mošate tša go rea dihlapi” wa lefelong leo. *

Bohlatse bo bontšha gore lekgolong la pele le la bobedi la nywaga B.C.E. makgetho kua Palestina a be a lefelelwa ka “mohuta” wa seo se rekišwago, go e na le go lefelelwa ka tšhelete. Barei ba bangwe ba tsebegago ba dihlapi ka go rialo ba be ba lefelela 25 go ya go 40 lekgolong ya seo ba se tantšego bakeng sa ditshwanelo tša go rea dihlapi. Dingwalwa tša bogologolo di bontšha gore bonyenyane mafelong a mangwe ao a lego ka tlase ga taolo ya Roma, go rea dihlapi go ile gwa dula e le kgwebo e kgolo ya Mmušo yeo e okametšwego ke balekodi. Kua Pisidia, seo go ka thwego ke lephodisa la barei ba dihlapi le be le kgonthišetša gore ga go na motho yoo a reago dihlapi ntle le tumelelo le gore barei ba dihlapi ba rekišetša dihlapi tša bona feela bareki bao ba filwego tumelelo ya go reka bao modiro wa bona le wona o bego o lekolwa ke Mmušo e bile o lefelelwa lekgetho.

Mosekaseki yo mongwe o re, seo mafelelong se bolelwago ke taolo ye ka moka le makgetho a, ke gore “kgoši goba mong wa kgoro o be a hwetša lešokotšo le legolo, mola barei ba dihlapi ba be ba hwetša le lenyenyane kudu.” Lešokotšo leo le bego le hwetšwa ke bao ba bego ba šoma medirong e mengwe ya boiphedišo le lona e be e se le lekaalo ka baka la lekgetho le legolo. Lekgetho le be le sa ratwe ke bao ba bego ba swanetše go le lefelela. Ka gona, go hloiwa ga balekgetho mo go tlwaelegilego moo go bonagalago dipegong tša Ebangedi ga go pelaelo gore go be go bakwa ke go se botege le megabaru ya banna bao ba ilego ba huma ka baka la go gapeletša batho ba tlwaelegilego go lefelela makgetho a bitšago kudu.—Luka 3:13; 19:2, 8.

Barei ba Dihlapi ba ka Diebangeding

Diebangedi di utolla gore Simone Petro o be a e-na le badirišani kgwebong ya gagwe ya go rea dihlapi. Bao ba ilego ba tla go thuša Petro go goga dihlapi tšeo a bego a di swere ka mohlolo e be e le “basepedišani ba [gagwe] lesela-watleng le lengwe.” (Luka 5:3-7) Diithuti di hlalosa gore “barei ba dihlapi ba be ba ka dira ‘ditlamo’ . . . e le gore ba ka hlakanela dikonteraka tša go rea dihlapi.” Ye e ka ba e be e le tsela yeo barwa ba Tsebedeo, Petro, Andrea le badirišani ba bona ba ilego ba hwetša tumelelo ya go gweba ka go rea dihlapi.

Taba ya ge e ba dikepe le ditlabakelo tšeo barei ba ba dihlapi ba Galilea ba bego ba di diriša e be e le tša bona ga e bolelwe ka go lebanya ka Mangwalong. Ba bangwe ba dumela gore e be e le tša bona. Ge e le gabotse, go bolelwa ka Jesu gore o be a nametše lesela-watle “leo e bego e le la Simone.” (Luka 5:3) Sehlogo seo se bolelago thwii ka taba ye se re, lega go le bjalo, “go na le kgonagalo e nyenyane ya gore beng ba dikepe tšeo e be e le babapatši gomme di dirišwa ke ditlamo.” Go sa šetšwe gore se e be e le therešo goba e se yona, Mangwalo a bolela ka Jakobo le Johane ba lokiša malokwa a bona. Barei ba dihlapi mohlomongwe ba be ba swanetše go rekiša dihlapi tšeo ba di swerego ka theko ya fase gomme, ge go nyakega, ba thwale bašomi ba mosegare.

Ka gona, go na le mo gontši moo go akaretšwago modirong wa barei ba dihlapi ba Galilea ya lekgolong la pele la nywaga go feta kamoo o ka naganago ka gona. Kgwebo ya bona e be e le karolo ya tshepedišo e raraganego ya tsela ya tša boiphedišo. Go gopola se go dira gore seo se bolelwago ke Diebangedi le mantšu a Jesu a mabapi le go rea dihlapi le barei ba dihlapi a kwagale ka mo go tseneletšego. Go feta moo, tsebišo ye gape e re thuša go kwešiša tumelo ya Petro, Andrea, Jakobo gotee le Johane. Ba be ba iphediša ka go rea dihlapi. Go sa šetšwe gore boemo bja bona bja tša boiphedišo e be e le bofe ge Jesu a be a ba bitša, gatee-tee ba ile ba tlogela kgwebo yeo ba bego ba e tlwaetše—le yeo e bego e le mothopo o ka botwago wa go hwetša sa go ja—e le gore ba be “barei ba batho.”—Mateo 4:19.

[Mongwalo wa tlase]

[Mmapa go letlakala 25]

(Bakeng sa mongwalo o beakantšwego ka mokgwa wa kgatišo, bona kgatišo ka boyona)

Letsha la Hula

Betsaida

Kaperenaume

Magadana

Lewatle la Galilea

Jerusalema

Lewatle le le Hwilego

[Mothopo]

Todd Bolen/Bible Places.com

[Mothopo wa Seswantšho go letlakala 26]

Todd Bolen/Bible Places.com