Na o Swanetše go Ithuta Seheberu le Segerika?

KAROLO e kgolo ya Beibele mathomong e be e ngwadilwe ka maleme a mabedi feela, e lego Seheberu le Segerika. * Bangwadi bao ba bego ba diriša maleme ao ba a dirišitše ka tlhahlo ya moya o mokgethwa wa Modimo. (2 Samuele 23:2) Ka baka leo, molaetša woo ba o ngwadilego o ka hlaloswa e le o ‘buduletšwego ke Modimo.’—2 Timotheo 3:16, 17.

Lega go le bjalo, batho ba bantši bao ba balago Beibele lehono ga ba kwešiše Seheberu goba Segerika. Go e na le moo, ba swanetše go diriša phetolelo ya Beibele ya leleme la bona. Le wena o ka ba o swanetše go dira bjalo. Ka ge diphetolelo tše di sa ipolele gore di buduletšwe, o ka ba o ile wa ipotšiša gore, ‘Na nka kwešiša molaetša wa Beibele ka mo go feletšego ge ke diriša phetolelo ya yona goba na ke swanetše go leka go ithuta Seheberu le Segerika?’

Dintlha Tšeo o Swanetšego go di Gopola

Pele o araba potšišo yeo, go nyakega gore o gopole dintlha tše mmalwa. Ya pele, go fo ba le tsebo ya Seheberu le Segerika sa bogologolo ga go dire gore ka mohlolo motho a sekamele kudu go kwešišeng molaetša wa Beibele. Ge Jesu a be a bolela le Bajuda ba mehleng ya gagwe o ile a re: “Le nyakišiša Mangwalo gobane le nagana gore ka ona le tla ba le bophelo bjo bo sa felego; gomme ke ona ao a ntlhatselago. Lega go le bjalo, ga le rate go tla go nna gore le be le bophelo.” (Johane 5:39, 40) Bothata bja bona e be e le eng? Na e be e le go se kwešiše Seheberu? Aowa, ba be ba tseba leleme leo gabotse. Lega go le bjalo, Jesu o tšwetše pele ka gore: “Ke tseba gabotse gore ga le na lerato la Modimo go lena.”—Johane 5:42.

Ka mo go swanago, Moapostola Paulo o boditše Bakriste bao ba bolelago Segerika ba motseng wa Korinthe ya bogologolo gore: “Bajuda ba nyaka dipontšho gomme Bagerika ba nyaka bohlale; eupša re bolela Kriste yo a kokotetšwego koteng, seo go Bajuda ke kgopišo eupša go ditšhaba ke bošilo.” (1 Bakorinthe 1:22, 23) Ka gona, go molaleng gore go fo bolela Seheberu goba Segerika e be e se senotlelo sa go amogela molaetša wo o hwetšwago ka Lentšung la Modimo.

Ntlha ya bobedi ke gore gaešita le ge batho ba bangwe ba bolela  Seheberu le Segerika tša mehleng yeno, maleme a a fapane kudu le Seheberu le Segerika tšeo di dirišitšwego ge go be go ngwalwa Beibele. Batho ba bantši bao ba bolelago Segerika lehono ba thatafalelwa ke go kwešiša Segerika sa ka Beibeleng gabotse. Go bjalo ka gobane go ile gwa oketšwa mantšu a mafsa lelemeng leo, mantšu a mafsa a ile a tšeela a kgale legato gomme mantšu a mantši ao a sa dutšego a le gona a na le ditlhaloso tše di fapanego. Ka mohlala, lentšu leo le fetoletšwego e le “botse” go Ditiro 7:20 le Baheberu 11:23 le bolela “segiša” ka Segerika sa mehleng yeno. Go oketša moo, go bile le diphetogo tše dikgolo kudu popopolelong le sebopegong sa mafoko lelemeng leo.

Gaešita le ge o be o ka ithuta Seheberu le Segerika sa lehono, seo ga se bolele gore o be o tla kwešiša Beibele ka mo go nepagetšego ka maleme a yona a mathomo. O be o tla diriša dipukuntšu gotee le dipuku tša popopolelo go go bontšha kamoo maleme a a bego a dirišwa ka gona mathomong ge dipuku tša Beibele di be di ngwalwa.

Ntlha ya boraro ke gore go ithuta leleme le lefsa e ka ba modiro o thata kudu. Gaešita le ge mathomong go ka bonagala go le bonolo go ithuta mantšu a sego kae a leleme le lengwe, go ka nyaka maiteko a sa kgaotšego ka nywaga e mentši pele o ka kgona go kwešiša diphapano tše di fihlegilego tša mmiletšo wa mantšu le mongwalelo. Ka nako e swanago, polelwana ya kgale yeo e rego, Tsebo e nyenyane ke selo se kotsi, e ka itlhatsela e le therešo. Bjang?

Ke’ng Seo se Bolelwago ke Lentšu?

Na o kile wa botšišwa ke motho yo a ithutago leleme la geno gore lentšu le itšego le bolela eng? Ge e ba go le bjalo, o a tseba gore ga se ka mehla go lego bonolo go nea karabo. Ka baka la’ng? Ka gobane lentšu le tee le ka ba le ditlhaloso tše mmalwa. O ka ba o ile wa ipona o kgopela motho yoo gore a diriše lentšu leo lefokong. Ka ntle le taba yeo e dikologilego, go ka ba thata go tseba gore ke tlhaloso efe ya lentšu leo yeo e ka dirišwago. Ka mohlala, o ka botšišwa tlhaloso ya lentšu la Sepedi la “noka.” Lentšu le le nnoši le ka ba le ditlhaloso tše sa swanego mafokong a sa swanego. Le ka bolela noka yeo e elago goba go noka dijo ka letswai. Ka dinako tše dingwe, le ka bolela noka ya motho. Ke tlhaloso efe yeo e nepagetšego?

Pukuntšu e ka go nea ditlhaloso ka moka tša lentšu. Dipukuntšu tše dingwe di bile di lokeletša ditlhaloso tše ka tsela yeo gantši di dirišwago ka yona. Eupša ke lefoko leo lentšu le dirišitšwego go lona leo le tlago go go thuša go hlatha tlhaloso e itšego. Ka mohlala: Mohlomongwe o na le tsebo e nyenyane mabapi le tša kalafo gomme o nyaka go hwetša sebaki sa maswao a bolwetši ao o bego o e-na le ona. O ka lebelela pukuntšu ya tša kalafo. E ka go botša gore mabakeng a 90 lekgolong maswao a gago a bolwetši a ka bolela se sengwe, mola mabakeng a 10 lekgolong a ka šupa selo se sengwe se fapanego. O ka nyaka tsebo e oketšegilego kudu pele o fihlelela phetho e nepagetšego ya gore o swerwe ke eng. Ka tsela e swanago, taba ya gore lentšu le na le tlhaloso e itšego mabakeng a 90 lekgolong ga e thuše ge e ba o bala taba e bohlokwa yeo go yona go dirišitšwego tlhaloso e fapanego ya lentšu leo. Go nyakega gore o tsebe mo go oketšegilego ka taba yeo e dikologilego pele o ka kwešiša lentšu.

Ge go tliwa tabeng ya go ithuta mantšu ao a hwetšwago ka Beibeleng, go nyakega gore o tsebe taba yeo lentšu leo le tšwelelago go yona. Ka mohlala, mantšu a mathomo ao ka tlwaelo a fetolelwago e le “moya” a ka ba le ditlhaloso tše sa swanego, go ithekgile ka taba yeo mantšu ao a dirišitšwego go yona. Ka dinako tše dingwe a ka fetolelwa ka mo go nepagetšego e le “phefo.” (Ekisodo 10:13; Johane 3:8) Mafokong a mangwe a ka bolela matla a bophelo ao a hwetšwago go diphedi ka moka, bobedi batho le diphoofolo. (Genesi 7:22; Psalme 104:29; Jakobo 2:26) Diphedi tše sa bonagalego tša legodimong le tšona di hlaloswa e le meoya.  (1 Dikxoši 22:21, 22; Mateo 8:16) Matla a šomago a Modimo a bitšwa moya wa gagwe o mokgethwa. (Genesi 1:2; Mateo 12:28) Lentšu le swanago le dirišetšwa go hlalosa matla ao a dirago gore motho a bontšhe boemo bjo itšego bja kgopolo, tshekamelo goba maikwelo gotee le tshekamelo ya monagano yeo e bonagatšwago ke sehlopha sa batho.—Jošua 2:11; Bagalatia 6:18.

Gaešita le ge dipukuntšu tša Seheberu le Segerika di ka lokeletša ditlhaloso tše fapa-fapanego, ke taba e dikologilego yeo e tlago go go thuša go hlatha gore ke tlhaloso efe e loketšego. * Se ke therešo go sa šetšwe gore o bala Beibele ka maleme a yona a mathomo goba o diriša phetolelo ya leleme la geno.

Na go Diriša Phetolelo go Fošagetše?

Ba bangwe ba dirile maiteko a magolo a go ithuta Seheberu le Segerika tšeo di dirišitšwego ka Beibeleng goba bobedi bja tšona. Gaešita le ge ba ela hloko moo kwešišo ya bona e felelago gona, ba thabela go kgona go bala Beibele ka maleme a yona a mathomo gomme ba bona maiteko a bona e se a lefeela. Lega go le bjalo, ge e ba o sa kgone go dira bjalo, na o swanetše go ikwa o nolegile mooko gomme wa lesa lesolo la gago la go nyaka ditherešo tša Beibele? Le gatee! Go na le mabaka a mmalwa ao a dirago gore re fihlelele phetho ye.

La pele, go diriša phetolelo ya Beibele ke mo go swanetšego. Ge e le gabotse, bangwadi ba Mangwalo a Bakriste a Segerika goba ao a bitšwago Testamente e Mpsha, gantši ba be ba diriša phetolelo ya Segerika ge ba tsopola go tšwa Mangwalong a Seheberu. * (Psalme 40:6; Baheberu 10:5, 6) Gaešita le ge ba be ba bolela Seheberu gomme ba be ba ka tsopola go tšwa Mangwalong a mathomo a Seheberu, go molaleng  gore ba be ba kgotsofalela go diriša phetolelo ya ditemana tšeo yeo e bego e hwetšagala ka mo go nabilego go batho bao ba bego ba ba ngwalela.—Genesi 12:3; Bagalatia 3:8.

La bobedi, gaešita le ge motho a ka ba a kwešiša maleme a Beibele, a ka kgona go bala mantšu a Jesu ao a fetoletšwego feela. Go bjalo ka gobane bangwadi ba Diebangedi ba ngwadile ka Segerika ditaba tšeo Jesu a bego a di bolela ka Seheberu. * Motho le ge e le ofe yo a naganago gore bokgoni bja go bala mantšu a bahlanka ba Jehofa ba botegago ba bogologolo ka maleme a bona a mathomo bo nea bohlale bjo kgethegilego ka tsela e itšego o swanetše go ela hloko gore seo se bolela eng. Taba ya gore Jehofa o ile a budulela gore mantšu a Mohlanka wa gagwe yo mogolo a bolokwe ka phetolelo feela—ka leleme leo le bego le kwešišwa kudu ka nako yeo—e bontšha gore leleme leo re balago Beibele ka lona ga le bohlokwa. Se bohlokwa ke gore re bala molaetša wa yona o buduletšwego ka tsela yeo re tlago go o kwešiša le go arabela go ona.

La boraro, “ditaba tše dibotse” tšeo di lego ka Beibeleng di be di swanetše go fetišetšwa go batho ba ikokobeditšego ba “ditšhaba tšohle le meloko yohle le maleme ohle le batho bohle.” (Kutollo 14:6; Luka 10:21; 1 Bakorinthe 1:27-29) Ka go dumelelana le se, bontši bja batho lehono bo ka ithuta morero wa Modimo go tšwa dikoping tša bona tša Beibele ka maleme a bona go sa nyakege gore ba ithute leleme le lengwe. Malemeng a mantši go na le diphetolelo tše mmalwa tše sa swanego tšeo di neago mmadi kgetho. *

Ka gona, o ka kgonthišetša bjang gore o kwešiša therešo yeo e lego ka Beibeleng? Dihlatse tša Jehofa di hweditše gore thuto ya Beibele, e lego go ela hloko taba e dikologilego, ke tsela e šomago ya go kwešiša molaetša o tšwago ka Lentšung la Modimo. Ka mohlala, di tšea taba e itšego e bjalo ka ya “Lenyalo” gomme tša lebelela ditemana tšeo di bolelago ka taba yeo. Ka tsela yeo, di dumelela karolo e nngwe ya Beibele go hlalosa seo karolo e nngwe e se bolelago. Ke ka baka la’ng o sa diriše sebaka se bakeng sa thuto e sa lefelelwego ya Beibele yeo Dihlatse tša Jehofa di e neago batho ka moka? Go sa šetšwe gore o bolela leleme lefe, Modimo o nyaka gore “mehuta yohle ya batho e phološwe gomme e fihle tsebong e nepagetšego ya therešo.”—1 Timotheo 2:4; Kutollo 7:9.

[Mengwalo ya tlase]

[Box/​Picture on page 22]

Septuagint

Bajuda ba bolelago Segerika ba mehleng ya Jesu le baapostola ba gagwe ba be ba diriša kudu Septuagint ya Segerika. Ye ke phetolelo ya Segerika ya Mangwalo a Seheberu. Septuagint e be e sa tsebalege feela ka gobane e le phetolelo ya mathomo ya Mangwalo a Makgethwa lelemeng le lengwe eupša gape e kgahliša ka baka la bogolo bja modiro wa bofetoledi. Sehlopha sa bafetoledi se ile sa thoma go fetolela Septuagint lekgolong la boraro la nywaga B.C.E. gomme modiro wo o ile wa phethwa ke ba bangwe nywaga ya ka godimo ga e lekgolo ka morago.

Bakriste ba lekgolong la pele la nywaga ba be ba akgofela go diriša Septuagint ka tsela e atlegago go hlatsela gore Jesu e be e le Kriste, Mesia yo a holofeditšwego. Ba be ba atlega kudu moo ba bangwe ba ilego ba thoma go lebelela Septuagint e le feela phetolelo ya bao go thwego ke Bakriste. Se se ile sa dira gore e lahlegelwe ke botumo bja yona go Bajuda gomme sa feleletša ka gore go tšweletšwe diphetolelo tše difsa tše mmalwa tša Segerika. E nngwe ya diphetolelo tšeo e tšweleditšwe ke Mojuda wa mosokologi yo a bitšwago Aquila lekgolong la bobedi la nywaga C.E. Ge seithuti se sengwe sa Beibele se hlalosa phetolelo ye se re ke “selo seo se bego se sa letelwa.” Leina la Modimo, Jehofa, le tšwelela phetolelong ka moka ya Aquila ya Segerika le emelwa ke ditlhaka tša Seheberu sa bogologolo.

[Mothopo]

Israel Antiquities Authority

[Diswantšho go letlakala 23]

Ke gabohlokwa gore re bale molaetša o buduletšwego wa Beibele ka tsela yeo re tlago go o kwešiša le go arabela go wona