Na o be o Tseba?

Banna ba Bohlale bao ba bego ba tlile go bona lesea Jesu e be e le bomang?

▪ Go ya ka pego ya matswalo a Jesu Ebangeding ya Mateo, baeng bao ba bego ba etšwa “dikarolong tša bohlabela” bao ba bonego naledi ya kgoši e mpsha ba ile ba tlišetša Jesu yo monyenyane dimpho. Temana ya Ebangedi ya Segerika e bitša baeng ba gore ke maʹgoi, ke gore banna ba bohlale. (Mateo 2:1) Ke’ng seo re se tsebago ka bona?

Mothopo o bohlokwa le wa kgale kudu wa tsebišo mabapi le Banna ba Bohlale o tšwa go Radihistori wa Mogerika e lego Herodotus. Herodotus yo a phetšego lekgolong la bohlano la nywaga B.C.E., o begile gore Banna ba Bohlale e be e le ba sehlopha sa baperisita ba Baperesia bao ba bego ba e-na le bokgoni bja bolepi bja dinaledi, bja go hlalosa ditoro le bja go foša ka meleko. Mehleng ya Herodotus, bodumedi bja Peresia e be e le bja Bozoroaster. Ka baka leo, go ka direga gore Banna ba Bohlale bao a boletšego ka bona e be e le baperisita ba Bozoroaster. The International Standard Bible Encyclopedia e re: “Ka kwešišo e tlwaelegilego, mágos wa lefaseng la Bagerika o be a e-na le tsebo e phagametšego ya tlhago le bokgoni gomme ka dinako tše dingwe a šomiša maleatlana.”

Palo ya bahlalosi bao go thwego ke ba Bokriste, ba bjalo ka Justin Martyr, Origen, le Tertullian, ba hlalositše gore Banna ba Bohlale bao ba etetšego Jesu e be e le balepi ba dinaledi. Ka mohlala, Tertullian o ngwadile ka pukung ya gagwe ya On Idolatry gore: “Re a tseba gore go na le tswalano magareng ga maleatlana le bolepi bja dinaledi. Ka gona, Bahlatholodi ba dinaledi e be e le ba pele . . . ba go Mo [Jesu] tlišetša ‘dimpho.’” Ka go dumelelana le kwešišo ye, bafetoledi ba bantši ba Beibele ba fetolela maʹgoi e le “balepi ba dinaledi.”

Ke ka baka la’ng Mateo a ile a re mantšu a tšwago pukung ya Sakaria a boletšwe ke moporofeta Jeremia?

▪ Temana yeo go botšišwago ka yona e hwetšwa go Mateo 27:9, 10, moo mongwadi wa Ebangedi a boletšego ka tšhelete yeo e neilwego Judase Isikariote bakeng sa go eka Jesu. Ditemana di balega ka gore: “Ke moka gwa phethagala seo se ilego sa bolelwa ka moporofeta Jeremia, ge a be a re: ‘Ba tšea ditsekana tše masome-tharo tša silifera, theko ya yoo go bego go beilwe theko ya gagwe, . . . gomme ba di ntšhetša tšhemo ya mmopi yo a bopago ka letsopa.’” Mothopo wa boporofeta bjo bo lego mabapi le ditsekana tše 30 tša silifera ke Sakaria, e sego Jeremia.—Sakaria 11:12, 13.

Go bonagala puku ya Jeremia, e sego ya Jesaya, e be e le ka mathomong a dipuku tša “Baporofeta.” (Mateo 22:40) Ka gona, ge Mateo mo a be a bolela ka “Jeremia,” o be šupa go karolo ka moka ya Mangwalo yeo e bitšwago ka leina la puku ya yona ya mathomo. Karolo ya Mangwalo e be e akaretša puku ya Sakaria.

Ka tsela e swanago, Jesu o ile a bitša dipuku tše dingwe tše mmalwa tša Beibele tšeo di bego di tsebja e le Dingwalwa a re ke “Dipsalme.” Ka gona, ge a be a re dilo ka moka tšeo di ngwadilwego mabapi le yena “molaong wa Moše le Baporofeteng le Dipsalmeng” gore di swanetše go phethega, o be a šupa diporofetong ka moka tšeo di lego ka Mangwalong ka moka a Seheberu.—Luka 24:44.