Tsheko e Sehlogo Kudu Yeo e Kilego ya ba Gona

GO NA le ditsheko tše sego kae ge e ba di le gona tša bogologolo tšeo di tsebegago kudu go swana le ye. Dipego tše nne tša Beibele, tšeo di bitšwago Diebangedi, di ala ka botlalo taba ya go swarwa, go sekišwa le go ahlolwa ga Jesu Kriste. Ke ka baka la’ng o swanetše go kgahlegela tsheko ye? Ke ka gobane Jesu o ile a botša balatedi ba gagwe gore ba gopole lehu la gagwe leo le dirago gore tsheko yeo e ilego ya lebiša go lona e be e bohlokwa; ka gobane re swanetše go tseba ge e ba ditatofatšo tšeo Jesu a ilego a latofatšwa ka tšona e be e le tša therešo; gape le ka gobane sehlabelo seo Jesu a se dirilego ka go gafa bophelo bja gagwe ka go rata e le se bohlokwa kudu go rena le bokamosong bja rena.—Luka 22:19; Johane 6:40.

Nakong ya ge Jesu a be a sekišwa, Palestina e be e bušwa ke Roma. Baroma ba be ba dumelela baetapele ba bodumedi ba Bajuda ba moo gore ba ahlole Bajuda go ya ka molao wa bona eupša go bonagala ba be ba se ba ba nea matla a molao a go ahlolela disenyi lehu. Ka gona Jesu o ile a swarwa ke manaba a Bajuda a bodumedi eupša a ahlolelwa lehu ke Baroma. Boboledi bja gagwe bo ile bja leša baetapele ba bodumedi ba mehleng ya gagwe dihlong moo e lego gore ba bangwe ba bona ba ile  ba phetha ka gore Jesu o swanetše go hwa. Lega go le bjalo, ba be ba nyaka gore kahlolo ya gagwe ya lehu e bonagale e le molaong. Go hlahlobja ga maiteko a bona a go dira gore go be bjalo go ile gwa hlohleletša moprofesara yo mongwe wa molao gore a bitše boiteko bjoo ka moka gore ke “bosenyi bjo bo feteletšego historing ya ditsheko ka moka tše di kilego tša ba gona.” *

Tsheko Yeo e Paletšwego ke go Latela Molao

Molao woo Moshe a bego a o file Baisiraele o be o bitšwa “tshepedišo ya molao yeo e kilego ya ba e kgolo kudu le yeo e nago le tshedimošo yeo e kilego ya phatlalatšwa.” Lega go le bjalo, mehleng ya Jesu borabi bao ba bego ba tshwenyegile ka go dira melao ba be ba okeditše tshepedišo yeo ka melao e mentši kudu yeo e sego ya ka Beibeleng, yeo e mentši ya yona ka morago e ilego ya ngwalwa ka go Talmud. (Bona lepokisi le le rego  “Melao ya Sejuda Nywagakgolong ya Pele,” go letlakala 20.) Tsheko ya Jesu e ile ya sepela bjang mabapi le melao ye ya ka Beibeleng le yeo e sego ya ka Beibeleng?

Na go swarwa ga Jesu go bile gona ka morago ga gore dihlatse tše pedi di nee bohlatse bjo bo dumelelanago pele ga kgoro mabapi le bosenyi bjo itšego? E le gore go swarwa ga motho e be ga molao, go swanetše go ba bjalo. Kua Palestina ya lekgolong la pele la nywaga, Mojuda yo a bego a dumela gore molao o robilwe o be a tliša tatofatšo ya gagwe dinakong tše tlwaelegilego tša ge kgoro e dutše. Dikgoro tša tsheko di be di ka se thome ditatofatšo eupša di be di swanetše go fo nyakišiša ditatofatšo tšeo di tlišitšwego go tšona. Batho feela bao e bego e le basekiši e be e le dihlatse tšeo di bonego seo go thwego ke bosenyi. Tsheko e be e thoma ge bonyenyane bohlatse bja dihlatse tše pedi bo dumelelana ka taba e swanago. Bohlatse bja bona e be e le tatofatšo yeo e bego e lebiša go swarweng. Go be go sa amogelwe bohlatse bja hlatse e tee feela. (Doiternomio 19:15) Lega go le bjalo, tabeng ya Jesu, baetapele ba Bajuda ba ile ba fo tsoma “tsela e atlegago” ya go mmolaya. O ile a išwa kgolegong ge go be go tšwelela “sebaka se sebotse”—e le bošego gomme “go se na lešaba le le ba dikologilego.”—Luka 22:2, 5, 6, 53.

Nakong ya ge Jesu a be a swarwa, o be a se a latofatšwa ka selo. Baperisita le ba lekgotla la Sanhedrine, e lego kgorokgolo ya tsheko ya Bajuda, ba ile ba thoma go tsoma dihlatse ka morago ga ge a šetše a le kgolegong. (Mateo 26:59) Ba be ba sa kgone go hwetša dihlatse tše pedi tšeo bohlatse bja tšona bo bego bo dumelelana. Lega go le bjalo, e be e se mošomo wa kgoro ya tsheko go tsomana le dihlatse. Ramolao yo gape e lego mongwadi A. Taylor Innes o bolela gore “go sekiša motho, kudukudu ka bophelo bja gagwe ka ntle le gore pele go šupše bosenyi bjoo a tlago go bo sekišetšwa, go tšewa e le go tshela molao.”

Sehlopha sa bahlolampherefere seo se ilego sa swara Jesu se ile sa mo iša ntlong ya yo e kilego ya ba Moperisita yo a Phagamego Anase, yoo a ilego a thoma go mo hlaba ka dipotšišo. (Luka 22:54; Johane 18:12, 13) Anase o ile a hlokomologa molao wa gore melato e megolo e be e sekwa mosegare, e sego bošego. Go oketša moo, nyakišišo le ge e le efe e be e swanetše go dirwa ka kgorong ya tsheko, e sego ka sephiring. Jesu ka ge a be a lemoga go se be molaong ga go mmotšološiša ga Anase, o ile a araba ka gore: “Ke ka baka la’ng o mpotšiša dipotšišo? Botšiša bao ba kwelego seo ke ba boditšego sona. Bona! Ba ke bona ba tsebago seo ke se boletšego.” (Johane 18:21) Anase o be a swanetše go ba a be a botšiša dihlatse, e sego molatofatšwa. Seo Jesu a se boletšego se be se swanetše go ba se ile sa tutueletša moahlodi yo a botegago gore a hlomphe thulaganyo e swanetšego, eupša Anase o be a se na taba le toka.

Karabelo ya Jesu e ile ya dira gore a phasolwe ke mohlankedi—gomme bjo ga se bošoro bo nnoši bjoo a ilego a bo kgotlelela bošegong bjoo. (Luka 22:63; Johane 18:22) Molao woo o ngwadilwego ka pukung ya Beibele ya Numeri kgaolo 35, mabapi le metse ya botšhabelo, o bolela gore balatofatšwa ba be ba swanetše go šireletšwa go swarweng gampe go fihlela ge molato o kgonthišeditšwe. Jesu le yena o be a swanetše go ba ile a šireletšwa ka tsela yeo.

Bjale bao ba swerego Jesu ba ile ba mo iša legaeng la Moperisita yo a Phagamego Kayafa, moo go ilego gwa tšwetšwa pele tsheko ya bošego yeo e sego molaong. (Luka 22:54; Johane 18:24) Gona moo, ge baperisita ba tshela melao ya motheo ka moka ya toka, ba ile ba “nyaka bohlatse bja maaka  bja go latofatša Jesu e le gore ba mmolaye,” eupša go be go se na bohlatse bja dihlatse tše pedi bjo bo dumelelanago mabapi le seo Jesu a bego a se boletše. (Mateo 26:59; Mareka 14:56-59) Ka gona moperisita yo a phagamego o ile a leka go dira gore Jesu a ipofe ka boyena. O ile a botšiša a re: “Na ga o fetole ka selo? Ke eng tše ba go latofatšago ka tšona?” (Mareka 14:60) Leano le le be le tloga le sa šome. Innes yo go boletšwego ka yena pejana o re: “Go botšiša molatofatšwa potšišo ke moka wa thea kahlolo ya gago karabong ya gagwe e be e le go tshela molao o beilwego wa toka.”

Mafelelong lekgotla leo le ile la itshwarelela ka seo Jesu a se boletšego. Ge a araba potšišo e rego: “Na ke wena Kriste Morwa wa Modimo yo Mokgethwa?” Jesu o ile a araba ka gore: “Ke nna yena, le tla bona Morwa wa motho a dutše ka letsogong la le letona la Ramatlaohle a etla ka maru a legodimo.” Baperisita ba ile ba tšea se e le thogako, gomme “ka moka ba mo ahlola ka la gore o lebanwe ke lehu.”—Mareka 14:61-64. *

Go ya ka Molao wa Moshe, ditsheko di be di swanetše go swarwa phatlalatša. (Doiteronomio 16:18; Ruthe 4:1) Ka lehlakoreng le lengwe, tsheko ye e be e le ya ka sephiring. Ga go na yo a ilego a leka goba yo a bego a dumeletšwe go emelela Jesu. Ga se gwa ka gwa hlahlobja go swanelega ga Jesu gore a bolele gore ke yena Mesia. Jesu ga se a ka a hwetša sebaka sa gore a bitše dihlatse tša go mmolelela. Ga se gwa ka gwa ba le dikgetho magareng ga baahlodi tša mabapi le ge e ba a le molato goba a se molato.

Pele ga Pilato

Ka ge go bonagala Bajuda ba be ba se na matla a go ka ahlolela Jesu lehu, ba ile ba mo iša go Pontio Pilato, mmuši wa Moroma. Potšišo ya Pilato ya pele e bile e rego: “Ke eng seo le latofatšago motho yo ka sona?” Ka ge ba be ba tseba gore tatofatšo ya bona ya maaka ya gore go bile le thogako e be e sa bolele selo go Pilato, Bajuda ba ile ba leka go mo dira gore a ahlole Jesu ntle le go dira nyakišišo. Ba ile ba re: “Ge nkabe motho yo e se modiri wa bobe, gona re ka be re se ra mo gafela go wena.” (Johane 18:29, 30) Pilato o ile a gana lebaka le, a gapeletša Bajuda gore ba dire tatofatšo e nngwe gomme ba re: “Motho yo re hweditše a aroša setšhaba sa rena, a iletša go ntšhetša Kesara makgetho e bile a re yena ka noši ke Kriste, kgoši.” (Luka 23:2) Ka gona molato wa thogako o ile wa šuthišetšwa ka boradia go wa go fetogela mmušo.

Tatofatšo ya go “iletša go ntšhetša Kesara makgetho” e be e le ya maaka gomme le balatofatši ba be ba tseba taba yeo. Jesu o ile a ruta se se tlogago se fapane le seo. (Mateo 22:15-22) Ge e le ka tatofatšo ya gore Jesu o be a itirile kgoši, Pilato o ile a akgofela go bona gore motho yo a bego a le pele ga gagwe o be a sa bee Roma kotsing. O ile a re: “Ga ke mmone molato.” (Johane 18:38) Pilato o ile a dula a kgodišegile ka seo tshekong ka moka.

Pilato o ile a thoma ka go leka go lokolla Jesu ka go mo dumelela gore a holege ka go lokollwa mo go tlwaelegilego ga mogolegwa ka Paseka. Lega go le bjalo, Pilato o ile a feleletša a lokolotše Baraba, yo a bego a na le molato wa go lwantšha mmušo le wa go bolaya.—Luka 23:18, 19; Johane 18:39, 40.

Mmuši wa Moroma o ile a leka gape go lokolla Jesu ka tsela ya go kwanantšha. O ile a laela gore Jesu a otlwe, a apešwe seaparo se se phepholo, a rwešwe mphapahlogo wa meetlwa, a bethwe le go  kwerwa. O ile a buša a bolela gore Jesu ga a na molato. Go bjalo ka ge eka Pilato o be a re: ‘Na ga se la kgotsofala baperisita ke lena?’ Mohlomongwe o be a holofetše gore go bona ga bona motho a kwešwa bohloko ke go otlwa ke Baroma go be go tla kgotsofatša kganyogo ya bona ya go itefeletša goba gwa dira gore ba mo kwele bohloko. (Luka 23:22) Lega go le bjalo, ga se ba ka ba kgotsofala.

“Pilato [o ile] a tšwela pele a nyaka kamoo a ka . . . lokollago [Jesu] ka gona. Eupša Bajuda ba goeletša ba re: ‘Ge e ba o ka lokolla motho yo, gona ga o mogwera wa Kesara. Motho yo mongwe le yo mongwe yo a itirago kgoši o ganetšana le Kesara.’” (Johane 19:12) Kesara wa mehleng yeo e be e le Tiberio, mmušiši yo a bego a tumile gampe ka go ahlolela lehu motho le ge e le ofe yo a bego a mo tšea a sa botege—gaešita le bahlankedi ba mmušo ba maemo a godimo. Pilato o be a šetše a tenne Bajuda, ka gona o be a ka se ipee kotsing ka go baka kgohlano e nngwe, re se sa bolela ka tatofatšo ya gore o be a sa botege. Mantšu a lešaba a be a kwala a ena le tšhošetšo e utegilego—go mo gapeletša go dira dilo ka tlase ga ditšhošetšo—gomme Pilato o be a tšhaba seo. O ile a ineela kgateletšong gomme a laela gore Jesu, monna yo a se nago molato, a kokotelwe koteng.—Johane 19:16.

Go Hlahlobja ga Bohlatse

Bahlalosi ba bantši ba molao ba ile ba lekodišiša dipego tša Diebangedi tša tsheko ya Jesu. Ba ile ba phetha ka gore e tloga e se ya phethwa ka toka. Ramolao yo mongwe o ngwala gore: “Taba ya gore tsheko e bjalo e ile ya thongwa ya ba ya fetšwa gomme kahlolo ya ntšhwa ka molao, magareng ga bošegogare le mesong, e bile go tshelwa ga dithulaganyo le ditekanyetšo tša molao wa Seheberu gotee le melao ya motheo ya toka.” Moprofesara wa molao o re: “Tiragalo yeo ka moka e ile ya swarwa ka tsela yeo e sego ya molao le e sa tlwaelegago moo e lego gore mafelelo a seo a ka tšewa e le polao yeo e dirilwego ke baahlodi.”

Jesu o be a se na molato. Lega go le bjalo, o be a tseba gore go be go nyakega gore a hwe bakeng sa go phološa batho ba kwago. (Mateo 20:28) O be a rata toka kudu mo e lego gore o ile a ineela go hlokeng toka mo go bonagalago kudu mo go kilego gwa dirwa. O dirile seo bakeng sa badiradibe ba swanago le rena. Ga se ra swanela go lebala se le ka mohla.

[Mengwalo ya tlase]

 [Box/​Picture on page 20]

 Melao ya Sejuda Nywagakgolong ya Pele

Metlwae ya Sejuda yeo e fetišwago ka molomo, yeo e ilego ya ngwalwa nywagakgolong ya pele C.E. eupša go dumelwago gore ke ya kgale kudu, e be e akaretša melao e latelago:

▪ Ditshekong tše dikgolo, go be go theetšwa pele melato ya bao ba bego ba nyaka go lokollwa

▪ Baahlodi ba be ba swanetše go dira boiteko bjohle gore ba phološe molatofatšwa

▪ Baahlodi ba be ba ka emelela molatofatšwa eupša e sego gore ba be kgahlanong le yena

▪ Dihlatse di be di lemošwa ka bohlokwa bja tema yeo di e kgathago

▪ Hlatse e nngwe le e nngwe e be e hlahlobja e nnoši, e sego pele ga hlatse e nngwe

▪ Bohlatse bo be bo swanetše go dumelelana dintlheng ka moka tše bohlokwa—letšatšikgwedi, lefelo, nako yeo tiragalo e diregilego ka yona le tše dingwe

▪ Melato e megolo e be e swanetše go sekwa mosegare e be e fele mosegare

▪ Melato e megolo e be e ka se sekwe letšatšing la pele ga Sabatha goba monyanya o itšego

▪ Melato e megolo e be e ka thoma ya ba ya fela letšatšing lona leo ge e ba molatofatšwa a be a sa bonwe molato; ge e ba a be a bonwa molato, molato o be o ka fela letšatšing le le latelago, ge go be go bolelwa kahlolo gomme kahlolo yeo e phethagatšwa

▪ Melato e megolo e be e ahlolwa ke bonyenyane baahlodi ba 23

▪ Baahlodi ba be ba šiedišana ge ba bouta tabeng ya go lokolla motho goba go mmona molato, ba thoma ka yo monyenyane go bona; bangwadi ba be ba ngwala mantšu a bao ba rego a lokollwe le a bao ba mmonago molato

▪ Motho o be a lokollwa ge bao ba rego a lokollwe e le ba bantši ka motho o tee, eupša o be a bonwa molato ge bao ba rego o bonwa molato e le ba bantši ka batho ba babedi; ge e ba bao ba boutetšego gore motho o bonwa molato e le ba bantši ka motho o tee, go be go oketšwa baahlodi ba babedi gantši ka mo go nyakegago go ba go fihlela go fihlelelwa phetho e swanetšego

▪ Kahlolo ya gore motho o bonwa molato go se na bonyenyane moahlodi o tee yo a lwelago molatofatšwa e be e tšewa e sa swanela; ge baahlodi ka moka ba ka dumelana ka gore motho o bonwa molato, seo se be se lebelelwa e le “pontšho ya maanomabe”

Go Tshela Molao mo go Dirilwego Tshekong ya Jesu

▪ Kgoro ga se ya ka ya kwa ditatofatšo goba dihlatse gore e lokolle Jesu

▪ Ga go moahlodi le o tee yo a ilego a nyaka go emelela Jesu; e be e le manaba a gagwe

▪ Baperisita ba ile ba tsoma dihlatse tša maaka gore ba ahlolele Jesu lehu

▪ Molato o ile wa sekwa bošego ka sephiring

▪ Kahlolo e ile ya thoma ya ba ya fela ka letšatši le tee, e lego letšatšing la pele ga monyanya

▪ Ga se gwa ka gwa ba le pego goba tatofatšo pele ga go swarwa ga Jesu

▪ Polelo ya Jesu ya go bolela gore ke yena Mesia, yeo go bego go thwe ke “thogako,” ga se ya ka ya hlahlobja

▪ Tatofatšo e ile ya fetošwa ge molato o be o išwa pele ga Pilato

▪ Ditatofatšo tša gona e be le tša maaka

▪ Pilato o ile a hwetša Jesu a se na molato eupša a mo ahlolela lehu go dutše go le bjalo

[Lepokisi go letlakala 22]

Dihlatse di Ikarabela Bakeng sa Molato wa Madi

Dikgoro tša tsheko tša Sejuda di be di nea temošo ye mabapi le bohlokwa bja bophelo go dihlatse tšeo di bego di nea bohlatse melatong e megolo pele ga ge di ka nea bohlatse:

“Mohlomongwe o ikemišeditše go nea bohlatse o theile taba ya gago go seo o se naganago, mabarebareng goba o e theile go seo hlatse e nngwe e se boditšego e nngwe; goba o ka ba o nagana gore: ‘Re kwele seo ka motho yo a botegago.’ Goba o ka ba o sa tsebe gore mafelelong re tlo go botšološiša ka diteko tše di swanetšego tša go botšološiša le tša go go hlahloba. O swanetše go tseba gore melao yeo e laolago ditsheko tša melato ya diphahlo ga e swane le melao yeo e laolago ditsheko tša melato e megolo. Tabeng ya tsheko ya melato ya diphahlo, motho o lefa tšhelete gomme a itirela poelano. Melatong e megolo madi [a molatofatšwa] le madi a bohle bao ba bego ba tla belegwa ke yena [yo a ahloletšwego lehu ka phošo] a nyakwa go yena [yo a neago bohlatse bja maaka] ka mo go sa felego.”—Talmud ya Babilona, Lekgotla la Sanhedrine, 37a.

Ge e ba molatofatšwa a be a ahlolelwa lehu, dihlatse di be di swanetše go phethagatša kahlolo yeo.—Lefitiko 24:14; Doiteronomio 17:6, 7.