Kgaolo 2

Ke ka Baka La’ng re Dula re Ngangišana?

Tiragalong yeo e lego mathomong a kgaolo ye, Rachel o tsoša ngangišano ka ditsela tše tharo. Na o ka kgona go di hlaola? Ngwala dikarabo tša gago ka mo tlase, ke moka o di bapiše le tšeo di lego lepokising le le rego,  “Dikarabo” go letlakala 20.

․․․․․

 Ke bošego bja Laboraro. Rachel wa nywaga e 17 o feditše mediro ya gagwe ya ka gae, gomme mafelelong o itokišeditše go khutša! O bulela TV ke moka a itahlela setulong sa gagwe sa mmamoratwa.

Ka yona nako yeo, mmagwe o tsena ka mojako gomme ga a bonagale a thabile. O re: “Rachel! Go re’ng o senya nako ya gago o lebeletše TV mola o swanetše go ba o thuša moratho wa gago ka mošomo wa gagwe wa sekolo wa gae? Ga o ke o dira seo o botšwago gore o se dire!”

Rachel o ngongorega ka lentšu le le kwagalago o re: “Le a thoma bjale.”

Mmagwe o a ukamela, ke moka o re: “Ngwanenyana, o re’ng?”

Rachel o bolela ka go fegelwa e bile a dikološa mahlo a gagwe, o re: “Ga ke re selo, mma.”

Bjale mmagwe o tloga a befetšwe. O re: “O se ke wa bolela le nna ka mokgwa woo?”

Rachel o iphemela ka gore: “Lena le bolela le nna bjang?”

Nako ya go khutša e fedile . . . go tsogile ngangišano e nngwe.

NA O tlwaelane le boemo bjo bja ka mo godimo? Na wena le batswadi ba gago le dula le ngangišana? Ge e ba go le bjalo, tšea nakwana o sekaseka boemo. Ke ditaba dife tšeo gantši di bakago diphapano? Tsenya leswao le ✔ mapokisaneng ao o a kgethago—goba o ngwale taba yeo le ngangišanago ka yona kgauswi le lepokisana leo le rego, “E nngwe.”

□ Mekgwa ya gago

□ Mešomo ya ka gae

□ Moaparo

□ Nako ya go boa gae

□ Boithabišo

□ Bagwera

□ Batho ba bong bjo bo fapanego

□ E nngwe ․․․․․

Go sa šetšwe gore taba ke efe, go ngangišana go tlogela wena le batswadi ba gago le ferekane. Ke therešo gore o ka fo ikhomolela gomme wa itira eka o dumelelana le sohle seo batswadi ba gago ba se bolelago. Eupša na Modimo o nyaka gore o dire bjalo? Aowa. Ke therešo gore Beibele e go botša gore o  “[godiše] tatago le mmago.” (Baefeso 6:2, 3) Eupša gape e go kgothaletša gore o be le “tlhaologanyo” le gore o diriše “matla a [gago] a tlhaologanyo.” (Diema 1:1-4; Baroma 12:1) Ge o dira bjalo, ga go pelaelo gore o tla ba le dikgopolo tšeo o kgodišegilego ka tšona, tšeo tše dingwe tša tšona di ka fapanago le tša batswadi ba gago. Lega go le bjalo, ka malapeng ao a dirišago melao ya motheo ya Beibele, batswadi le bafsa ba ka boledišana ka khutšo—gaešita le ge ba sa bone dilo ka leihlo letee.—Bakolose 3:13.

O ka ntšha bjang sa mafahleng ntle le go dira gore poledišano feela e fetoge ngangišano e kgolo? Go bonolo go bolela gore: “Bjoo ke bothata bja batswadi ba ka. Go ba gona, ke bona ba dulago ba ntšhetše morago!” Eupša nagana ka potšišo ye: Na o ka fetoša batho ba bangwe, go akaretša le batswadi ba gago? Ge e le gabotse, motho a nnoši yoo o ka mo fetošago ke wena. Le gona ditaba tše dibotse ke gore, ge e ba o kgatha tema ya gago go fokotša ngangišano, batswadi ba gago ba ka dula ba išitše maswafo fase le go go kwa ge o bolela.

Ka gona, a re boneng seo o ka se dirago go kgaotša mokgwa wo wa go ngangišana. Diriša ditšhišinyo tše di latelago, gomme o ka makatša batswadi ba gago—wa ba wa imakatša—ka bokgoni bja gago bjo bofsa bja go boledišana.

● Nagana pele o araba. O se ke wa fo bolela selo se sengwe le se sengwe seo se tlago kgopolong ya gago ge o ikwa eka o a hlaselwa. Ka mohlala, a re re mmago o re: “O re’ng o se wa hlatswa dibjana? Ga o ke o dira seo ke rego o se dire!” Karabo ya go tšeega maikwelong e ka ba e rego: “O thomile bjale!” Eupša diriša tlhaologanyo ya gago. Leka go lemoga maikwelo ao a lego mantšung a mmago. Gantši, mantšu ao a nago le polelwana “ka mehla” gotee le “le ka  mohla” ga se a swanelwa go tšewa ka mokgwa wo a lego ka wona. Lega go le bjalo, a bontšha maikwelo ao a akaretšwago. E ka ba e le afe?

Mohlomongwe mmago o hlakahlakane, o bona eka o imetšwa ka mošomo o fetago woo a swanetšego go o dira ka gae. E ka ba gore o fo ba a tsoma go kgonthišetšwa gore o a mo thekga. Ge e ba go le bjalo, go bolela gore “O thomile bjale!” go ka se go hole ka selo—go ka fo mpefatša boemo! Ka gona go e na le go bolela bjalo, o re’ng o sa dire gore mmago a iše maswafo fase? Ka mohlala, o ka re: “Mma, ke a bona gore ga se wa thaba. Ke tla hlatswa dibjana tšeo gona bjalebjale.” Temošo: O se ke wa bolela ka go kodutla. Araba ka kwelobohloko ka go re’alo mmago o tla iša maswafo fase gomme a go botša seo e tlogago e le bothata. *

Ka mo tlase, ngwala mantšu ao tatago goba mmago a ka a bolelago ao a ka go ferekanyago, ge o ka a dumelela.

․․․․․

Bjale nagana ka karabo e bontšhago kwelobohloko yeo o ka e dirišago yeo e ka kaonefatšago maikwelo a gagwe.

․․․․․

● Bolela ka tlhompho. Michelle o ithutile go tšwa phihlelong bohlokwa bja kamoo a bolelago le mmagwe. O re: “Go sa šetšwe gore bothata ke eng, mma o dula a sa rate segalo sa lentšu la ka.” Ge e le gore se gantši se a go  diragalela, ithute go bolelela fase le gona ka go nanya, gomme o pheme go dikološa mahlo a gago goba go dira dilo tše dingwe tšeo di ka bontšhago gore o tenegile. (Diema 30:17) Ge e ba o ikwa gore o kgauswi le go palelwa ke go itshwara, rapela thapelo e kopana ka setu. (Nehemia 2:4) Ke therešo gore morero wa gago ga se gore Modimo a go thuše gore ‘motswadi wa gago a go tlogele’ eupša ke gore o dule o itshwere e le gore o se ke wa mpefatša boemo le go feta.—Jakobo 1:26.

Sekgobeng se se lego ka mo tlase, ngwala mantšu a itšego ao o tlwaetšego go a bolela le ditiro tšeo o tlwaetšego go di dira tšeo o swanetšego go di phema.

Mantšu (seo o se bolelago):

․․․․․

Ditiro (go bolela ka sefahlego le ka mmele):

․․․․․

● Theetša. Beibele e re: “O tla bolela selo se se fošagetšego ge e ba o bolela kudu.” (Diema 10:19, Contemporary English Version) Ka gona, kgonthišetša gore o fa tatago le mmago sebaka sa go bolela e bile o ba theetše ka mo go feletšego. O se ke wa ba tsena ganong e le ge o nyaka go lokafatša ditiro tša gago. E fo theetša. Ka morago ge ba feditše go bolela, o tla ba le nako e ntši ya go botšiša dipotšišo goba go hlalosa pono ya gago. Ka lehlakoreng le lengwe, ge e ba o na le mereba gomme o gapeletša go bolela pono ya gago ka yona nako yeo, o ka fo mpefatša dilo. Gaešita  le ge o ka ba o na le dilo tše dintši tšeo o nyakago go di bolela, ge e le gabotse gona bjale ke “nako ya go homola.”—Mmoledi 3:7.

● Ikemišetše go kgopela tshwarelo. Ka mehla ke mo go swanetšego go bolela gore, “ke kgopela tshwarelo” ka selo le ge e le sefe seo o se dirilego seo se kgathilego tema e itšego go direng gore le fapane. (Baroma 14:19) O ka ba wa kgopela tshwarelo gore go na le phapano le ge e le efe. Ge e ba o thatafalelwa ke go dira se le lebantše difahlego, leka go bolela maikwelo a gago ka go  a ngwala fase. Ke moka, ‘eya khilomithara e nngwe’ ka go fetoša mokgwa le ge e le ofe woo o ka bego o tsentše letsogo phapanong. (Mateo 5:41) Ka mohlala, ge e ba go hlokomologa mošomo o itšego wa ka gae go tsošitše ngangišano, o re’ng o sa makatše batswadi ba gago ka go phetha mošomo woo? Gaešita le ge o sa rate mošomo woo, na go o phetha ga go kaone go phala go lebeletšana le ditlamorago tšeo di ka tlišwago ke ge batswadi ba gago ba bona gore ga se wa dirwa? (Mateo 21:28-31) Nagana ka mehola yeo o tlago go e hwetša ka go dira karolo ya gago go fokotša dingangišano magareng ga gago le batswadi ba gago.

Malapa ao a atlegilego a na le diphapano, eupša a tseba kamoo a ka di rarollago ka gona ka khutšo. Diriša ditšhišinyo tšeo di lokeleditšwego sehlogong se gomme o tla lemoga gore o ka kgona go ahlaahla gaešita le dilo tše dikgolo le batswadi ba gago—ntle le go ngangišana!

KGAOLONG YA RENA YEO E LATELAGO

Na o nagana gore batswadi ba gago ba swanetše go go nea tokologo e oketšegilego? Ge e ba go le bjalo, o ka dira’ng?

[Mongwalo wa tlase]

LENGWALO LA BOHLOKWA

“Baloki ba a nagana pele ba ka araba.”—Diema 15:28, Today’s English Version.

KELETŠO

Ge batswadi ba gago ba bolela le wena, tima mmino wa gago, beela ka thoko puku goba makasine wa gago gomme o ba lebelele ka mahlong ge ba bolela le wena.

NA O BE O TSEBA . . . ?

Go katanela go rarolla diphapano goba go di thibela go tla nolofatša bophelo bja gago. Ge e le gabotse, Beibele e re motho “yo botho o šetša moya wa gagwe.”—Diema 11:17.

KGATO YEO KE TLAGO GO E TŠEA!

Tšhišinyo yeo e lego kgaolong ye yeo ke nyakago go šomela go yona kudu ke ․․․․․

Ke ikemišeditše go thoma go diriša tšhišinyo ye go tloga ka (ngwala letšatšikgwedi) ․․․․․

Seo ke tlago go botšiša motswadi wa ka goba batswadi ba ka ka taba ye ke gore ․․․․․

O NAGANA ENG?

● Ke ka baka la’ng tše dingwe tša dithaka tša gago di nagana gore go fenya ngangišano ke maemo?

● Ke ka baka la’ng Jehofa Modimo a lebelela motho yo a ratago go ngangišana e le lešilo?—Diema 20:3.

● O tla holega bjang ge e ba o fokotša go se kwane magareng ga gago le batswadi ba gago?

[Ntlhakgolo go letlakala 18]

Ka dinako tše dingwe mma o a nkgokarela ke moka a re ‘ntshwarele,’ gomme seo se a thabiša. Ka morago ga moo ra lebala seo se diragetšego. Le nna ke leka go dira seo. Go se ikgantšhe le go bolela ka go tšwa pelong gore ‘ntshwarele’ go a hola, gaešita le ge ke dumela gore ga go bonolo.”—Lauren

 [Lepokisi go letlakala 20]

Dikarabo

1. Go bolela ka go kodutla (“O thomile bjale”) go ferekantše mmagwe le go feta.

2. Ka go bolela ka sefahlego (a dikološa mahlo a gagwe), Rachel o be a fo ipakela mathata.

3. Mo e nyakilego go ba ka mehla, gantši go ikemela (“Lena le bolela le nna bjang?”) go gakatša dilo.

[Seswantšho go letlakala 19]

Go ngangišana le motswadi go swana le go kitima felo gotee—o tla fetša matla a gago, eupša o ka se fihle felo