Kgaolo 6

Nka Phedišana Bjang le Bana Bešo?

Tekanyong ya 1 go ya go 5, moo 1 e emelago go ba “kgole” gomme 5 e emelago go ba “kgauswi,” o ka lekanya bjang tswalano ya gago le bana beno? ․․․․․

BANA ba motho ba bangwe ke monwana le lenala. Ka mohlala, Felicia wa nywaga e 19 o re: “Ngwanešo wa nywaga e 16 e lego Irena, ke yo mongwe wa bagwera ba ka ba paala.” Carly wa nywaga e 17 o bolela mabapi le kgaetšedi ya gagwe ya nywaga e 20 e lego Eric gore: “Re phedišana gabotse kudu. Ga re ke re elwa.”

Ka lehlakoreng le lengwe, ba bantši ba na le tswalano yeo e swanago le ya Lauren le Marla. Lauren o re: “Re lwa ka selo se sengwe le se sengwe, go sa šetšwe gore ke se senyenyane gakaakaang.”  Goba mohlomongwe o ka ikwa go swana le Alice wa nywaga e 12, yoo a bolelago ka mogolwagwe wa nywaga e 14 e lego Dennis gore: “O a ntena! O šwahlela ka phapošing ya ka gomme a ‘itšeela’ dilo ka ntle le go kgopela. Dennis e sa le ngwana o a tseba!”

Na o na le ngwaneno yoo a go tenago? Ke therešo gore batswadi ba gago ba na le boikarabelo bja go boloka kwano ka lapeng. Lega go le bjalo, go se go ye kae o tla swanelwa ke go ithuta kamoo o ka phedišanago ka gona le ba bangwe. O ka ithuta seo ge o sa dutše o le ka gae.

Nagana ka diphapano tšeo o kilego wa ba le tšona le ngwaneno goba kgaetšedi ya gago. Gantši le lwela eng? Lebelela lelokelelo leo le lego ka mo tlase gomme o tsenye leswao le ✔ kgauswi le tiragalo yeo e go tenago!

□ Dilo. Ngwanešo o “itšeela” dilo ka ntle le go kgopela.

□ Go se swane ga dimelo. Ngwanešo o dira dilo ka boithati goba ka go se nagane goba o leka go laola bophelo bja ka.

□ Nako ya go ba noši. Ngwanešo o tsena ka phapošing ya ka a se a kokota goba o bala di e-mail tša ka goba melaetša ya ka ya mogalathekeng ka ntle le go kgopela tumelelo.

□ E nngwe ․․․․․

 Ge e ba ngwaneno a go galefiša ka mehla—a go laola goba a sa go nee nako ya go ba noši—go ka ba thata gore o se galefe. Eupša seema sa Beibele se re: “Go pitla nko go ntšha mokola gomme go tšholla bogale go baka ntwa.” (Diema 30:33) Ge e ba o boloka sekgopi, seo se ka feleletša ka gore o phatloge ka bogale, go swana le ge go pitla nko go ka dira gore madi a tšwe. Ka gona, bothata bo tlo fo gakala. (Diema 26:21) O ka thibela bjang gore go tenega go se feleletše ka gore go be le ngangišano e bogale? Mogato wa pele ke go tseba seo e tlogago e le bothata.

Na ke Selo Seo se Diragetšego Goba ke Bothata?

Mathata a magareng ga bana ba motho a swana le dišo tša sefahlegong. Selo seo se ka go bontšhago gore o na le sešo ke go kwa bohloko mo go nyenyane, eupša sebaki sa sona ke bolwetši bjo bo tseneletšego. Ka mo go swanago, gantši go ngangišana o šoro ga bana ba motho e fo ba e le bohlatse bjo bo lego molaleng bja modu wa bothata.

O ka leka go alafa sešo ka go se phula. Lega go le bjalo, seo se tla fo alafa leswao la bolwetši gomme o ka tlogela lebadi goba wa gakatša bolwetši. Tsela e kaone ke go alafa bolwetši, ka go re’alo wa thibela gore dišo di se ke tša tšwa gape. Go bjalo le ge go tliwa mathateng ao a lego gona magareng ga bana ba motho. Ithute go tseba modu wa bothata, gomme o tla tlogela seo se diragetšego ke moka wa lokiša modu wa bothata. Le gona o tla kgona go diriša keletšo ya Kgoši Solomone yo bohlale, yoo a ngwadilego gore: “Temogo ya motho e fokotša bogale bja gagwe.”—Diema 19:11.

 Ka mohlala, Alice yo go boletšwego ka yena pejana, o boletše ka ngwanabo e lego Dennis gore: “O šwahlela ka phapošing ya ka gomme a ‘itšeela’ dilo ka ntle le go kgopela.” Seo e fo ba selo seo se diragetšego. Lega go le bjalo, o nagana gore modu wa bothata ke’ng? Go ka direga gore ke taba ya mabapi le tlhompho. Alice a ka rarolla bothata bjoo ka go botša Dennis gore a se sa hlwa a tsena ka phapošing ya gagwe goba go diriša dilo tša gagwe. Eupša tharollo yeo e alafa feela maswao a bothata gomme go molaleng gore seo se tla baka dintwa tše dingwe gape. Lega go le bjalo, ge e ba Alice a ka hlalosetša Dennis ka tsela e kwagalago gore a hlomphe nako ya gagwe ya go ba noši le gore a hlomphe dilo tša gagwe, ga go pelaelo gore tswalano ya bona e tla kaonefala.

Ithute go Rarolla Diphapano Goba go di Phema

Ke therešo gore go tseba modu wa mathata ao o nago le ona le ngwaneno e fo ba e le karolo ya tharollo. Ke’ng seo o ka se dirago e le gore o rarolle bothata le go phema go lwa gape? Leka go diriša megato ye e latelago e tshelelago.

1. Dumelelanang ka melao e itšego. Lebelela morago go seo o swailego gore se bakile phapano magareng ga gago le ngwaneno. Bonang ge e ba le ka kgona go dira melao e itšego yeo bobedi bja lena le dumelelanago ka yona le yeo e tlago go rarolla modu wa bothata. Ka mohlala, ge e ba le lwela dilo, Molao wa pele e ka ba gore: “Ka mehla kgopela pele o tšea selo sa motho yo mongwe.” Molao wa bobedi e ka ba gore: “Hlompha tshwanelo ya ngwaneno ya gore: ‘Aowa, o ka se diriše selo seo.’” Ge le dira melao ye, naganang ka taelo ya Jesu yeo e rego: “Ka baka leo, dilo tšohle tše le nyakago batho ba le dira  tšona, le lena le ba dire tšona.” (Mateo 7:12) Ka tsela yeo, le tla dira melao yeo wena le ngwaneno le tlago go kgona go e latela. Ke moka boledišanang le batswadi ba lena bakeng sa go kgonthišetša gore ba kwana le melao yeo le dumelelanego ka yona.—Baefeso 6:1.

2. Latela melao yeo. Moapostola Paulo o ngwadile gore: “Lega go le bjalo, na wena o rutago yo mongwe, ga o ithute? Wena yo a bolelago gore: ‘O se ke wa utswa,’ na o a utswa?” (Baroma 2:21) O ka diriša bjang molao wo wa motheo? Ka mohlala, ge e ba o nyaka gore ngwaneno a hlomphe nako ya gago ya go ba noši, gona le wena o swanetše go kokota pele o tsena ka phapošing ya gagwe goba o kgopele pele o bala di e-mail tša gagwe goba melaetša ya gagwe ya mogalathekeng.

3. O se ke wa kgopišega ka pela. Ke ka baka la’ng yeo e le keletšo e botse? Go etša ge seema sa Beibele se bolela, ke ka gobane “go kgopišega go agile sehubeng sa ditlaela.” (Mmoledi 7:9) Ge e ba o kgopišega gabonolo, bophelo bja gago bo ka se thabiše. Ee, bana beno ba tla dira goba ba bolela dilo tšeo di go galefišago. Eupša ipotšiše gore: ‘Na ke ile ka ba dira se se swanago nakong e fetilego?’ (Mateo 7:1-5) Jenny o re: “Ge ke be ke na le nywaga e 13, ke be ke nagana gore ke kaone go feta ba bangwe le gore kgopolo ya ka ke yona ya bohlokwahlokwa gomme e swanetše go kwewa. Ga bjale ngwanešo yo monyenyane o nagana ka tsela e swanago. Ka gona, ke leka gore ke se ke ka kgopišwa ke dilo tšeo a di bolelago.”

4. Lebalela gomme o lebale. Mathata a magolo a  swanelwa ke go ahlaahlwa le go rarollwa. Eupša na o swanetše go sekiša ngwaneno ka phošo e nngwe le e nngwe yeo a e dirago? Jehofa Modimo o thaba kudu ge o ikemišetša go se “latišiše molato.” (Diema 19:11) Alison wa nywaga e 19 o re: “Nna le ngwanešo e lego Rachel gantši re kgona go rarolla go se kwane ga rena. Re kgopelana tshwarelo ka pela gomme ra hlalosetšana seo re naganago gore se ka ba se bakile kgohlano. Ka dinako tše dingwe ke robala ka taba ke naganišiša ka yona pele ga ge nka tla ka tšweletša bothata. Gantši mesong e latelago go ba bonolo kudu go lebalela le go lebala seo, le gona ga go sa nyakega gore ke bolele ka seo gape.”

5. Akaretša batswadi ba gago gore e be baahlodi. Ge e ba wena le ngwaneno le sa kgone go rarolla bothata bjo bogolo, batswadi  ba lena ba ka le thuša gore le dire khutšo. (Baroma 14:19) Lega go le bjalo, gopola gore go kgona go rarolla diphapano ka ntle le go ya go batswadi ba gago ke leswao la gore o godile e le ka kgonthe.

6. Tšeela godimo dika tše dibotse tša bana beno. Ga go pelaelo gore bana beno ba na le dika tšeo o di ratago. Ngwala selo seo o se ratago ka yo mongwe le yo mongwe wa bona.

Leina Seo ke se ratago ka yena

․․․․․ ․․․․․

Go e na le go dula o nagana ka diphošo tša bana beno, ke ka baka la’ng o sa nyake sebaka sa go ba botša seo o se ratago ka bona?—Psalme 130:3; Diema 15:23.

Beibele e dumela gore ga se ka mehla moo ngwaneno goba kgaetšedi ya gago e ka bago mogwera wa gago wa kgauswiuswi. (Diema 18:24) Eupša o ka matlafatša segwera sa gago le bana beno ge e ba le ‘tšwela pele le kgotlelelana,’ gaešita le ge ba go nea ‘lebaka le le kwagalago la go ba le pelaelo.’ (Bakolose 3:13) Ge e ba o dira bjalo, ga go pelaelo gore bana beno ba ka se sa go tena kudu. Le gona le wena o ka ba tena ganyenyane!

KGAOLONG YA RENA YEO E LATELAGO

O tseba bjang gore ruri o loketše go tloga gae?

LENGWALO LA BOHLOKWA

“Anke go lekalekana ga lena go tsebje bathong bohle.”—Bafilipi 4:5.

KELETŠO

Ge e ba o na le ngwaneno goba kgaetšedi yoo go lego thata go phedišana le yena, eba le pono e nepagetšego ka seo. Ngwaneno yoo o go ruta dithuto tša bohlokwa tšeo o tlago go di diriša nakong e tlago bophelong.

NA O BE O TSEBA . . . ?

Ge o tloga ka gae, ka dinako tše dingwe o tlo dikologwa ke batho bao ba go galefišago, e lego bašomigotee le wena le batho ba bangwe bao ba se nago mekgwa, bao ba sego botho le bao ba nago le boithati. Ka gae ke lefelo leo o ka ithutago kamoo o ka lebeletšanago ka khutšo le ditlhohlo tše bjalo.

KGATO YEO KE TLAGO GO E TŠEA!

E mengwe ya melao yeo nna le ngwanešo goba bana bešo re ka dumelelanago ka yona ke ․․․․․

Nka tlogela go tena ngwanešo goba bana bešo ge e ba ke ․․․․․

Seo ke tlago go botšiša motswadi wa ka goba batswadi ba ka ka taba ye ke gore ․․․․․

O NAGANA ENG?

● Ke ka baka la’ng go le bohlokwa go bona phapano magareng ga selo seo se diragetšego le modu wa bothata?

● Ke mehola efe yeo o e bonago ka go ba le bana beno?

[Ntlhakgolo go letlakala 46]

“Ka ntle le bana bešo, dilo ka moka tše dibotse tšeo nkilego ka di dira di tla felela moyeng. Go bao ba nago le bana babo bona, ke tla re go bona: ‘Le se ke la ba tšeela fase!’”—Marilyn

 [Lepokisi go letlakala 42]

Letlakala la Dipotšišo

Tseba Modu wa Bothata

Na o nyaka go kaonefatša bokgoni bja gago bja go tseba seo e tlogago e le bothata magareng ga bana ba motho? Ge e ba go le bjalo, bala ka seswantšho sa Jesu sa mabapi le morwa yo a ilego a tloga gae gomme a gašanya lefa la gagwe. (Luka 15:11-32) Ge morwa yoo a be a boa gae, lebeledišiša kamoo mogolwagwe a ilego a arabela ka gona. Ke moka o arabe dipotšišo tše di latelago.

Ke tiragalo efe yeo e bakilego gore mogolwagwe a arabele ka tsela yeo a arabetšego ka yona? ․․․․․

O nagana gore modu wa bothata e be e le eng? ․․․․․

Tatago bona o ile a leka go rarolla bothata bjang? ․․․․․

Ke’ng seo mogolwagwe a bego a swanetše go se dira bakeng sa go rarolla bothata bjoo? ․․․․․

Bjale nagana ka ngangišano ya morago bjale yeo o bilego le yona le ngwaneno. Ke moka o ngwale dikarabo tša gago kgauswi le dipotšišo tše di lego ka mo tlase.

Ke tiragalo efe yeo e bakilego ngangišano yeo? ․․․․․

O nagana gore modu wa bothata e ka ba e le eng? ․․․․․

Le ka dumelelana ka melao efe yeo e tlago go rarolla bothata bja lena gomme ya thibela gore go se sa ba le dikgohlano tše dingwe? ․․․․․

[Seswantšho go letlakala 43]

Mathata magareng ga bana ba motho a swana le dišo tša sefahlegong—ge o nyaka go a rarolla o swanetše go alafa sebaki sa ona se segolo, e sego go hlasela maswao a ona