Kgaolo 30

Na ke Swanetše go Bapala Dipapadi tša Elektroniki?

 MOŠEMANE yo a bitšwago Brian o re: “Dipapadi tša khomphutha di a kgahliša e bile di monate. Ge o di bapala, o ka kgona go dira dilo tšeo le ka mohla o ka se di dirego bophelong—tšeo o ka tsenago mathateng a magolo ge o ka di dira.” Deborah o re le yena o thabela go bapala dipapadi tša khomphutha. Lega go le bjalo, o lemoša ka gore: “Di ka go jela nako, e bile o ka ba wa di lemalela.”

Ka ntle le pelaelo, dipapadi tša elektroniki ga e fo ba boithabišo bja thekinolotši ya maemo a godimo. Ke therešo gore di leka bokgoni bja gago e bile di go thuša gore o se ke wa napa o lewa ke bodutu. Eupša di dira se se fetago seo. Dipapadi tša elektroniki di ka loutša bokgoni bja gago bja go arabela kapejana ge selo se itšego se direga. Tše dingwe tša tšona di ka ba tša kaonefatša tsebo ya gago ka dipalo le bokgoni bja go bala. Go oketša moo, go ka direga gore papadi ya moragorago ya elektroniki e be taba yeo go bolelwago kudu ka yona sekolong. Ge e ba o bapetše papadi yeo, gona o na le selo se itšego seo o ka se bolelago le dithaka tša gago.

Ga go na pelaelo gore ge e ba o kgetha dipapadi tša elektroniki ka šedi, o tla hwetša yeo e kgahlišago le yeo e amogelegago go Bakriste. Lega go le bjalo, ke ka baka la’ng o swanetše go ntšha mahlo dinameng?

Dikotsi tša Tšona

Ka maswabi, ga se dipapadi ka moka tša elektroniki tšeo e fo go ba boithabišo bjo bo sego kotsi. Lehono dipapadi tše dintši tša dikhomphutha di kgothaletša kudu seo Beibele e se bitšago “mediro ya nama,” e lego boitshwaro bjo bo sa hlwekago bjoo Modimo a bo hlaswago.—Bagalatia 5:19-21.

Adrian wa nywaga e 18 o hlalosa gore e nngwe ya dipapadi tše di rekwago kudu e na le “dintwa tša dihlopha tša disenyi, batho bao ba dirišago dihlaretagi, diswantšho tše di gobogilego, maroga, bošoro bjo bo šiišago, tšhollo ya madi le go bolawa ga batho ka sehlogo.” Dipapadi tše dingwe di godiša go dirišana le meoya. E bile go  bonagala papadi e nngwe le e nngwe ya moragorago e dira gore tša nakong e fetilego di bonagale di tšwafiša. Bontši bja dipapadi tše tša bošoro di ka bapalwa le batho ba bangwe go dirišwa Inthanete. Mokgwa wo o dira gore di nape di kgahliše le go feta. James wa nywaga e 19 o re: “O le khomphutheng ya gago, o ka phadišana le batho bao ba dulago dinageng tše dingwe.”

Dipapadi tša khomphutha tšeo go tšona babapadi ba bapalago karolo ya motho yo a itšego goba selo se itšego di tumile kudu. Dipapading tše, batšeakarolo ba ikgethela babapadi Inthaneteng—e ka ba batho, diphoofolo goba batho bao e ka rego ke diphoofolo—bao ka moka ba phelago lefaseng la Inthaneteng leo go lona go nago le babapadi ba bangwe ba dikete. Lefase le la Inthaneteng le na le mabenkele, dikoloi, magae, mafelo a go tantsha, mafelo a bagweba-ka-mmele—ke lefase leo le swanago le lefase la kgonthe ka ditsela tše dintši. Babapadi ba dipapadi tše ba kgona go ngwalelana melaetša le semeetseng ka Inthanete ge batšeakarolo ba bona ba ka khomphutheng ba boledišana.

Dihlopha tša disenyi tša Mamafia, bahiri ba bagweba-ka-mmele, bagweba-ka-mmele, batho bao ba amogago ba bangwe dilo ka šiši, baradia le batho bao ba bolayago ba bangwe ka go ba khukhunetša, ba e fo ba e le ba sego kae ba batšeakarolo ba šišimišago bao ba hwetšagalago dipapading tše tša khomphutha. Babapadi ba tšona ba ka kgona go dira dilo tšeo le ka mohla ba bego ba ka se di dire bophelong. Ka go fo kgotla dikonotswana tše sego kae, babapadi ba ka dira gore batšeakarolo ba bona ba be le thobalano mola bona ba boledišana ka thobalano ka go ngwalelana melaetša ya semeetseng ka Inthanete. Dipapadi tše dingwe di kgontšha babapadi gore ba dire gore batšeakarolo ba bona ba be le thobalano le batšeakarolo ba bana. Baswayadiphošo ba tširošwa ke gore batho ba tšea taba ya go gobošwa ga bana gabohwefo moo ba bilego ba e tsenya dipapading tša elektroniki.

 Lebaka Leo Kgetho ya Gago e Lego Bohlokwa

Batho bao ba bapalago dipapadi tše tša bošoro goba tšeo di bontšhago thobalano ba ka re: “Ga go gobale motho. Ga se selo sa kgonthe. E fo ba e le papadi.” Eupša o se ke wa forwa ke dikgopolo tše bjalo tša maaka!

Beibele e re: “Mošemane o ipontšha ka ditiro tša gagwe ge e ba modiro wa gagwe o sekile e bile o lokile.” (Diema 20:11) Ge e ba o bapala dipapadi tša bošoro le tše di gobogilego, na o ka hlaloswa o le yo a sekilego le yo a lokilego? Dinyakišišo di bontšha leboelela gore go bogela boithabišo bjo bo bontšhago bošoro go dira gore bao ba bo bogelago ba be bogale kudu. Ge e le gabotse, ditsebi tše dingwe di re ka baka la ge batho ba dirišana le khomphutha ge ba bapala dipapadi tša elektroniki, dipapadi tšeo di ka ba tutuetša kudu go feta thelebišene.

Go kgetha go bapala dipapadi tša elektroniki tša bošoro goba tše di gobogilego go swana le go kgetha go bapala ka ditšhitswana tšeo di ntšhago dikhemikhale tša mpholo—ditlamorago tša tšona tše di gobatšago di ka fo se bonagale di sa tloga fase, eupša tšona di tla ba gona. Bjang? Ge motho a ka hema mpholo o montši wa dikhemikhale, seo se ka gobatša bokagare bja mpa ya gagwe gomme sa dira gore dipaketheria tšeo di tšwago ka maleng di  hlasele madi a gagwe ke moka a feleletše ka go babja. Ka mo go swanago, go bapala dipapadi tše di bontšhago thobalano le bošoro bjo bo šiišago go ka gobatša ‘maikwelo a gago a boitshwaro’ gomme gwa dumelela dikganyogo tša nama gore di go hlasele le go laola monagano le ditiro tša gago.—Baefeso 4:19; Bagalatia 6:7, 8.

Ke Swanetše go Kgetha Papadi ya Mohuta Mang?

Ge e ba batswadi ba gago ba go dumelela go bapala dipapadi tša elektroniki, o ka tseba bjang tšeo o swanetšego go di bapala le nako yeo o swanetšego go e fetša o di bapala? Ipotšiše dipotšišo tše di latelago:

Papadi yeo ke e kgethago e tla kgoma bjang tsela yeo Jehofa a ikwago ka yona ka nna? Psalme 11:5 e re: “Jehofa yena o hlahloba moloki gotee le yo kgopo, moya wa Gagwe o hloile le ge e le mang yo a ratago bošoro.” Ge Lentšu la Modimo le bolela ka bao ba tšeago karolo mekgweng ya go dirišana le meoya le re: “Motho yo  mongwe le yo mongwe yo a dirago dilo tše ke selo se se šišimišago go Jehofa.” (Doiteronomio 18:10-12) Ge e ba o nyaka go ba mogwera wa Modimo, o swanetše go latela keletšo e begilwego go Psalme 97:10 yeo e rego: “Hloyang se sebe.”

Papadi yeo e tla kgoma bjang tsela yeo ke naganago ka yona? Ipotšiše gore: ‘Na go bapala papadi ye go tla nnolofaletša goba gwa nthatafaletša go ‘tšhaba bootswa’?’ (1 Bakorinthe 6:18) Dipapadi tše di nago le diswantšho goba dipoledišano tšeo di tsošago kganyogo ya thobalano di ka se go thuše gore o dule o nagana ka dilo tše di lokilego, tše di sekilego le tša bokwala.—Bafilipi 4:8.

Ke tlo fetša nako e kaaka’ng ke bapala papadi yeo? Gaešita le dipapadi tšeo di sego kotsi di ka go jela nako e ntši. Ka gona, ngwala nako yeo o e fetšago o di bapala. Na di ja nako yeo nkabego o e fetša o dira dilo tša bohlokwa kutšwanyana? Go tseba moo nako ya gago e felelago gona go tla go thuša gore o thome ka go dira dilo tšeo di tlago pele bophelong.—Baefeso 5:16.

Ke therešo gore Beibele ga e nyake gore o fetše bophelo bja gago ka moka o ithuta goba o dira mediro ya ka gae. Go e na le  moo, e re gopotša ka moka ga rena gore go na le “nako ya go sega . . . le nako ya go bina.” (Mmoledi 3:4) Lega go le bjalo, ke gabohlokwa go lemoga gore polelwana “go bina” ga e bolele feela go bapala eupša gape e bolela go dira dilo tšeo di nyakago matla a rena. Ka gona, ke ka baka la’ng o sa diriše e nngwe ya nako ya gago ya go itapološa go bapala dipapadi tšeo di nyakago matla go e na le gore o fo dula ka pele ga sekirini sa khomphutha goba sa thelebišene?

Kgetha Dipapadi ka Bohlale

Ka ntle le pelaelo, go bapala dipapadi tša elektroniki go monate, kudukudu ge e ba o di kgona. Le ke lona lebaka leo o swanetšego gore o kgethe dipapadi ka bohlale. Ipotšiše gore: ‘Ke dithuto dife tša sekolo tšeo ke di kgonago kudu?’ Na gantši ga se tšeo o di ratago? Ge e le gabotse, gantši go ye go direge gore ge o rata thuto e itšego ya sekolo, e be moo e go kgomago le go feta. Bjale ipotšiše gore: ‘Ke papadi efe yeo ke e ratago kudu? Ke dithuto dife tša boitshwaro tšeo e nthutago tšona?’

Go e na le gore o bapale papadi e itšego feela ka gobane dithaka tša gago di e rata, eba le sebete sa go itirela kgetho yeo e theilwego tsebong. Sa bohlokwa le go feta, diriša keletšo ya Beibele yeo e rego: “Tšwelang pele le kgonthišetša se se amogelegago go Morena.”—Baefeso 5:10.

KGAOLONG YA RENA YEO E LATELAGO

O rata mmino, e bile seo se tlwaelegile. Eupša na o lekgoba la wona?

KEY SCRIPTURE

“Lena bao ba ratago Jehofa, hloyang se sebe.”—Psalme 97:10.

KELETŠO

Ngwala kakaretšo e kopana ka papadi e nngwe le e nngwe yeo o nyakago go e bapala gomme o hlalose morero wa yona le mekgwa yeo e dirišwago go o fihlelela. Bapetša seo o se ngwadi-lego le melao ya motheo ya Beibele yeo go bole-tšwego ka yona kgaolong ye, ke moka o bone ge e ba papadi yeo e lokile.

NA O BE O TSEBA . . . ?

Kliniki ya mathomo mo lefaseng yeo e thušago feela balemaledi ba dipapadi tša Inthaneteng e ile ya bulwa kua Amsterdam, Netherlands, ka 2006.

KGATO YEO KE TLAGO GO E TŠEA!

Ge e ba mogwera wa ka a nkgopela gore ke bapale le yena papadi ya elektroniki ya bošoro le yeo e gobogilego, ke tla re ․․․․․

Nako yeo ke tlago go e fetša ke bapala dipapadi tša elektroniki ka beke e tla ba ․․․․․ gomme nka kgomarela nako ye ge e ba ke ․․․․․

Seo ke tlago go botšiša motswadi wa ka goba batswadi ba ka ka taba ye ke gore ․․․․․

O NAGANA ENG?

● Dipapadi tša elektroniki di ka kgoma bjang maikwelo a motho le tsela yeo a naganago ka yona?

● Ke ka baka la’ng e le gabohlokwa gore o ele hloko ditekanyetšo tša Jehofa tša boitshwaro ge o kgetha papadi ya elektroniki?

● O ka thuša bjang moratho wa gago yo a lemaletšego papadi yeo o tsebago gore e kotsi?

[Ntlhakgolo go letlakala 249]

“Dipapadi tše dintši tša elektroniki di dira gore o se sa hlwa o makalela dilo tša go swana le bošoro, maroga le boitshwaro bjo bo gobogilego e bile di ka dira gore o ineele gabonolo ditekong tše dingwe mo bophelong. O swanetše go ba šedi kudu ka dipapadi tšeo o kgethago go di bapala.”—Amy

[Seswantšho go letlakala 250]

Go bapala dipapadi tša bošoro goba tše di gobogilego go swana le go bapala ka ditšhitswana tšeo di ntšhago dikhemikhale tša mpholo—ditlamorago di ka fo se bonagale ka pela, eupša tšona di tla ba gona