1-3. (a) Salomo o ile a bonagatša bjang bohlale bjo bo sa tlwaelegago ka tsela yeo a ilego a rarolla ngangišano ya mabapi le yoo e bego e le mmago ngwana? (b) Ke eng seo Jehofa a holofetšago go re nea sona, gomme ke dipotšišo dife tšeo di rotogago?

E BE e le taba e thata—basadi ba babedi ba be ba bakišana ngwana. Basadi ba be ba dula legaeng letee, gomme bobedi bja bona ba be ba belege barwa bao ba bego ba fetana ka matšatši feela. Yo mongwe wa bana o ile a hwa, gomme yo mongwe le yo mongwe wa basadi bao o be a bolela gore ke yena mmago ngwana yo a phelago. * Go be go se na dihlatse tše dingwe tšeo di bonego seo se diregilego. Go be go bonagala taba e be e sekilwe kgorong ya tlasana eupša e se ya rarollwa. Mafelelong, ngangišano e ile ya išwa go Salomo, kgoši ya Isiraele. Na o be a tla kgona go utolla therešo?

² Ka morago ga go tšea lebakanyana a theeditše ge basadi ba dutše ba ngangišana, Salomo o ile a kgopela gore go tlišwe tšhoša. Ka morago, a bonagala a kgodišegile, o ile a laela gore ngwana a aroganywe ka bogare gomme mosadi yo mongwe le yo mongwe a fiwe seripa. Gatee-tee, yoo e lego mmago ngwana o ile a lopa kgoši gore e nee ngwana—ngwana wa gagwe wa mmamoratwa—mosadi yo mongwe. Eupša mosadi yo mongwe o ile a tšwela pele a phegeletše gore ngwana a aroganywe ka bogare. Bjale Salomo o be a tseba seo e lego therešo. O be a tseba kwelobohloko e lerato ya motswadi bakeng sa ngwana yo a tšwilego popelong ya gagwe, gomme o ile a diriša tsebo yeo go rarolla  ngangišano ye. Nagana kamoo mma a ilego a ikwa a imologile ka gona ge Salomo a mo nea ngwana gomme a re: “Ké yêna mm’axwe.”—1 Dikxoši 3:16-27.

³ Bjoo e be e le bohlale bjo bo sa tlwaelegago, na ga go bjalo? Ge batho ba e-kwa kamoo Salomo a rarolotšego taba ka gona, ba ile ba tšhoga ‘ka gobane ba ile ba bona bohlale bja Modimo go yena.’ Ee, bohlale bja Salomo e be e le mpho e tšwago go Modimo. Jehofa o be a mo neile “pelo e bohlale ya temoxô.” (1 Dikxoši 3:12, 28) Eupša go thwe’ng ka rena? Na le rena re ka amogela bohlale bja Modimo? Ee, ka gobane Salomo o ile a ngwala a le ka tlase ga pudulelo gore: “Bohlale motho ó bo newa ke Modimo.” (Diema 2:6) Jehofa o holofetša go nea bohlale—e lego bokgoni bja go diriša tsebo, kwešišo le temogo gabotse—go bao ba bo nyakago e le ka kgonthe. Re ka hwetša bjang bohlale bjo bo tšwago godimo? Le gona re ka bo diriša bjang bophelong bja rena?

4-7. Ke dinyakwa dife tše nne tšeo di nyakegago bakeng sa go hwetša bohlale?

⁴ Na re swanetše go ba re e-na le bohlale bjo bogolo goba re rutegile kudu gore re kgone go hwetša bohlale bja Modimo? Aowa. Jehofa o ikemišeditše go abelana bohlale bja gagwe le rena go sa šetšwe setlogo sa rena le thuto yeo re nago le yona. (1 Ba-Korinthe 1:26-29) Eupša re swanetše go gata mogato wa pele, ka gobane Beibele e re kgothaletša go “rua bohlale.” (Diema 4:7) Re ka dira bjalo bjang?

⁵ Sa pele, re swanetše go boifa Modimo. Diema 9:10 e re: “Mathômô a bohlale [“mogato wa pele wa go hwetša bohlale,” The New English Bible] ké xo boifa Morêna.” Go boifa Modimo ke motheo wa bohlale bja kgonthe. Ka baka la’ng? Gopola gore bohlale bo akaretša bokgoni bja go diriša tsebo ka katlego. Go boifa Modimo ga se go thothomela pele ga gagwe ka letšhogo, eupša ke go inama pele ga gagwe ka poifo ya borapedi, tlhompho le go mmota. Poifo e bjalo ke e agago le yeo e tutuetšago ka matla. E re tutueletša go dumelelanya bophelo bja rena le tsebo ya go tseba thato ya Modimo le ditsela tša gagwe. Ga go  na tsela e nngwe e bohlale yeo re ka e tšeago ka gobane ditekanyetšo tša Jehofa ka mehla di tšweletša mehola e megolo bakeng sa bao ba di latelago.

⁶ Sa bobedi, re swanetše go ba ba ikokobeditšego le ba ipoeditšego. Bohlale bja Modimo ga bo kgone go ba gona ka ntle le boikokobetšo le boipoetšo. (Diema 11:2) Ke ka baka la’ng go le bjalo? Ge e ba re ikokobeditše e bile re ipoetša, re ikemišeditše go amogela gore ga re tsebe dikarabo ka moka, gore dikgopolo tša rena ga se ka mehla e lego tšeo di nepagetšego le gore re swanetše go tseba pono ya Jehofa ka ditaba. Jehofa “ó lwa le baikxodiši,” eupša o thabela go nea bohlale go bao ba ikokobeditšego pelong.—Jakobo 4:6.

⁷ Senyakwa sa boraro ke go ithuta Lentšu la Modimo le le ngwadilwego. Bohlale bja Jehofa bo utollwa ka Lentšung la gagwe. Bakeng sa go hwetša bohlale bjoo, re swanetše go dira boiteko bja go bo epa. (Diema 2:1-5) Senyakwa sa bone ke thapelo. Ge e ba re kgopela Modimo bohlale ka potego, o tla re nea bjona ka seatla se se bulegilego. (Jakobo 1:5) Dithapelo tša rena tša go kgopela thušo ya moya wa gagwe di tla arabja. Le gona moya wa gagwe o ka re thuša go hwetša mahumo Lentšung la gagwe ao a ka re thušago go rarolla mathata, go efoga kotsi le go dira diphetho tše bohlale.—Luka 11:13.

8. Ge e ba re hweditše bohlale bja Modimo e le ka kgonthe, bo tla bonagala bjang?

⁸ Bjalo ka ge re hlokometše go Kgaolo 17, bohlale bja Jehofa bo a šoma. Ka gona, ge e ba re hweditše bohlale bja Modimo e le ka kgonthe, bo tla bonagala ka tsela yeo re itshwarago ka yona. Morutiwa Jakobo o hlalositše dienywa tša bohlale bja Modimo ge a be a ngwala gore: “Xe e le bohlale byo bo tšwaxo xodimo, sa pele mo xo byôna ké xo ila thšila, sa bobedi ké kaxišô le bonôlô [“teka-tekano,” NW]; bo na le xo kwa, bo humile kxauxêlô le dikenyô tše botse; xa bo bebe motho, xa bo na bomenetša [“boikaketši”].” (Jakobo 3:17) Ge re dutše re ahla-ahla e nngwe le e nngwe ya dikarolo tše tša bohlale bja Modimo, mo gongwe re ka ipotšiša gore, ‘Na bohlale bjo bo tšwago godimo bo a šoma bophelong bja-ka?’

9. Go ila tšhila go bolela’ng, gomme ke ka baka la’ng e le mo go swanetšego gore go ila tšhila ke seka sa pele sa bohlale seo se lokeleditšwego?

⁹ “Sa pele . . . ké xo ila thšila.” Go ila tšhila go bolela go ba yo a sekilego le yo a sa šilafalago e sego ka ntle feela eupša le ka gare. Beibele e tswalanya bohlale le pelo, eupša bohlale bjo bo tšwago legodimong bo ka se ke bja tsena pelong yeo e šilafaditšwego ke dikgopolo tše kgopo, dikganyogo le merero. (Diema 2:10; Mateo 15:19, 20) Lega go le bjalo, ge e ba pelo ya rena e ila tšhila—ke gore, go fihla bokgoleng bjoo batho ba sa phethagalago ba ka kgonago—re tla ‘ila bobe gomme ra dira botse.’ (Psalme 37:27; Diema 3:7) Na ga se mo go swanetšego gore go ila tšhila ke seka sa pele sa bohlale seo se lokeleditšwego? Go ba gona, ge e ba re sa hlweka boitshwarong le moyeng, re ka bonagatša bjang gabotse dika tše dingwe tša bohlale bjo bo tšwago godimo?

10, 11. (a) Ke ka baka la’ng e le gabohlokwa gore re be bao ba nago le khutšo? (b) Ge e ba o ikwa gore o kgopišitše morapedi-gotee le wena, o ka ipontšha bjang o le modira-khutšo? (Bona gape mongwalo wa ka tlase.)

¹⁰ “Sa bobedi ké kaxišô [“go ba le khutšo,” NW].” Bohlale bjo bo tšwago legodimong bo re tutueletša go phegelela khutšo, yeo e lego seenywa sa moya wa Modimo. (Ba-Galatia 5:22) Re phema go senya ‘tlemo ya kagišo’ yeo e tlemaganyago batho ba Jehofa. (Ba-Efeso 4:3) Gape re dira kamoo re ka kgonago ka gona go tsošološa khutšo ge e senyegile. Ke ka baka la’ng se e le sa bohlokwa? Beibele e re: “Le bê ba leaxô; ’me Modimo wa leratô le moláô o tlo ba le lena.” (2 Ba-Korinthe 13:11) Ka gona ge feela re tšwela pele go phela ka khutšo, Modimo wa khutšo o tla ba le rena. Tsela yeo ka yona re swarago barapedi-gotee le rena e kgoma tswalano ya rena le Jehofa ka go lebanya. Re ka ipontšha bjang re le badira-khutšo? Ela hloko mohlala wo.

¹¹ O swanetše go dira’ng ge e ba o ikwa gore o kgopišitše morapedi-gotee le wena? Jesu o itše: “Ké xôna, xe O tliša neô ya xaxo aletareng, ’me Ò le xôna-fao wa êlêlwa xore ngwan’eno ó na le taba le wêna, xôna tloxêla neô ya xaxo moo aletareng, O thômê xo y’o boêlana [“go dira khutšo,” NW] le ngwan’eno, O tseb’o tliša neô ya xaxo.” (Mateo 5:23, 24) O ka diriša keletšo  yeo ka go gata mogato wa pele ka go ya go ngwaneno. Ka maikemišetšo afe? Go “dira khutšo” le yena. * Bakeng sa go fihlelela seo, o tla swanelwa ke go dumela, e sego go ganetša, maikwelo a gagwe ao a kwešitšwego bohloko. Ge e ba o mmatamela ka morero wa go tsošološa khutšo le go kgomarela boemo bjoo bja kgopolo, mohlomongwe go ka lokišwa go se kwešišane le ge e le gofe, gwa kgopelanwa tshwarelo gabotse gomme gwa lebalelanwa. Ge o gata mogato wa pele bakeng sa go dira khutšo, o bontšha gore o hlahlwa ke bohlale bja Modimo.

12, 13. (a) Tlhaloso ya lentšu leo le fetoletšwego e le “teka-tekano” go Jakobo 3:17 ke efe? (b) Re ka bontšha bjang gore re na le teka-tekano?

¹² ‘Bo na le teka-tekano.’ Go ba yo a nago le teka-tekano go  bolela’ng? Go ya ka diithuti, lentšu la mathomo la Segerika leo le fetoletšwego e le “teka-tekano” go Jakobo 3:17, (NW) go thata go le fetolela. Bafetoledi ba dirišitše mantšu a bjalo ka “bonolo” “go kgotlelela” le “go naganela.” Mongwalo wa ka tlase ka go New World Translation o bontšha gore tlhaloso e lebanyago ke “go feto-fetoga le maemo.” Re ka bontšha bjang gore sebopego se sa bohlale bjo bo tšwago godimo se a šoma go rena?

¹³ Ba-Filipi 4:5, (NW) e re: “Teka-tekano ya lena a e tsebje ke bohle.” Phetolelo e nngwe e balega ka gore: “E-bang le botumo bja go ba bao ba nago le teka-tekano.” (The New Testament in Modern English, ka J. B. Phillips) Hlokomela gore taba-kgolo ga se kamoo re itebelelago ka gona; eupša ke taba ya kamoo ba bangwe ba re lebelelago ka gona e lego ya kamoo re tumilego ka gona. Motho yo a nago le teka-tekano ga se ka mehla a kgomarelago molaong ka go se fetoge goba go phegelela gore dilo di dirwe ka tsela ya gagwe. Go e na le moo, o ikemišetša go theetša ba bangwe gomme ge e ba go swanela, o feto-fetoga go ya ka dikganyogo tša bona. Gape ke yo bonolo, e sego yo thata goba wa makgwakgwa ditirišanong tša gagwe le ba bangwe. Le ge se e le seo se nyakegago bakeng sa Bakriste ka moka, e tloga e le gabohlokwa bakeng sa bao ba hlankelago e le bagolo. Bonolo bo a gogela gomme bo dira gore bagolo e be bao ba batamelegago. (1 Ba-Thesalonika 2:7, 8) Ka moka ga rena re dira gabotse go ipotšiša gore, ‘Na ke na le botumo bja go ba yo a naganelago, yo a feto-fetogago le maemo le yo bonolo?’

14. Re ka bontšha bjang gore ‘re a kwa’?

¹⁴ “Bo na le xo kwa.” Lentšu la Segerika leo le fetoletšwego e le “xo kwa” ga go na mo gongwe moo le hwetšwago gona ka Mangwalong a Bakriste a Segerika. Go ya ka seithuti se sengwe, polelwana ye “gantši e dirišwa thutong ya tša bohlabani.” E fetišetša kgopolo ya “go ba yo a kgodišwago gabonolo” le “yo a ikokobeditšego.” Motho yo a bušwago ke bohlale bjo bo tšwago godimo o ikokobeletša gabonolo seo se bolelwago ke Mangwalo. Ga a tsebje e le yo a dirago diphetho gomme a gana go tutuetšwa ke ditherešo le ge e le dife tšeo di ganetšanago le yena. Go e na le moo, o fetoga kapejana ge a newa bohlatse bjo bo  kwagalago bja Mangwalo bja gore o tšere boemo bjo bo fošagetšego goba gore o dirile diphetho tše di fošagetšego. Na ke ka tsela yeo ba bangwe ba go tsebago ka gona?

15. Kgaugelo ke’ng, gomme ke ka baka la’ng e le mo go swanetšego gore “kxauxêlô” le “dikenyô tše botse” di bolelwa gotee go Jakobo 3:17?

¹⁵ “Bo humile kxauxêlô le dikenyô tše botse.” * Kgaugelo ke karolo ya bohlokwa ya bohlale bjo bo tšwago godimo, ka gobane go thwe bohlale bjo bo bjalo bo “humile kxauxêlô.” Hlokomela gore “kxauxêlô” le “dikenyô tše botse” di bolelwa gotee. Se ke se se swanetšego ka gobane ka Beibeleng, kgaugelo gantši e šupa go kgomega e le ka kgonthe ka ba bangwe, kwelobohloko yeo e tšweletšago lehumo la ditiro tša botho. Puku e nngwe ya ditšhupetšo e hlalosa kgaugelo e le “maikwelo a go nyamišwa ke boemo bjo bo sa kgahlišego bja motho yo mongwe le go leka go dira se sengwe ka bjona.” Ka gona, bohlale bja Modimo ga se bohlale feela bjo bo se nago borutho le bjo bo se nago maikwelo. Go e na le moo, ke bjo borutho, bjo bo tšwago pelong le bjo bo kgomegago. Re ka bontšha bjang gore re humile kgaugelo?

16, 17. (a) Go okeletša leratong la go rata Modimo, ke’ng seo se re tutueletšago go tšea karolo modirong wa boboledi, gomme ka baka la’ng? (b) Ke ka ditsela dife re ka bontšhago gore re humile ka kgaugelo?

¹⁶ Ka kgonthe tsela ya bohlokwa ke ka go abelana le ba bangwe ditaba tše dibotse tša Mmušo wa Modimo. Ke’ng seo se re tutueletšago go dira modiro wo? Re tutuetšwa kudu ke lerato la go rata Modimo. Eupša gape re tutuetšwa ke go ba le kgaugelo goba kwelobohloko bakeng sa ba bangwe. (Mateo 22:37-39) Ba bantši lehono “ba lapile, bà lahlexile wa dinku tše di se naxo modiši.” (Mateo 9:36) Ba hlokomologilwe e bile ba foufaditšwe moyeng ke badiši ba bodumedi bja maaka. Ka baka leo, ga ba tsebe ka tlhahlo e bohlale yeo e hwetšwago ka Lentšung la Modimo goba ka ditšhegofatšo tšeo Mmušo o tla tlogago o di tliša lefaseng le. Ka gona ge re naganišiša ka dinyakwa tša moya tša bao ba re dikologilego, kwelobohloko ya rena e tšwago pelong e re tutueletša  go dira sohle seo re ka se kgonago go ba botša ka morero wa lerato wa Jehofa.

¹⁷ Re ka bontšha ka ditsela dife tše dingwe gore re humile kgaugelo? Gopola seswantšho sa Jesu sa mo-Samaria yo a ilego a hwetša mosepedi a rapaletše ka thoko ga tsela, a hlakotšwe e bile a bethilwe. A tutueditšwe ke kwelobohloko, mo-Samaria o ile “a mo xauxêla,” a bofa dintho tša mohlaselwa gomme a mo hlokomela. (Luka 10:29-37) Na se ga se bontšhe gore kgaugelo e akaretša go nea thušo ya kgonthe go bao ba e nyakago? Beibele e re botša gore “re direng botse; re bo direlê batho bohle, xa-xolo re bo dirêlê batho ba-bô-rena ba tumêlô.” (Ba-Galatia 6:10) Ela hloko dikgonagalo tše dingwe. Modumedi-gotee le rena yo a godilego a ka ba a nyaka senamelwa sa go mo iša le go mmuša dibokeng tša Bokriste. Mohlologadi ka phuthegong a ka nyaka go thušwa ka go lokiša legae la gagwe. (Jakobo 1:27) Motho yo a nyamišitšwego a ka nyaka “lentšu la botho” bakeng sa go mo tsošološa. (Diema 12:25) Ge re bontšha kgaugelo ka ditsela tše bjalo, re nea bohlatse bja gore bohlale bjo bo tšwago godimo bo a šoma go rena.

18. Ge e ba re hlahlwa ke bohlale bjo bo tšwago godimo, ke’ng seo re swanetšego go katanela go se fediša dipelong tša rena, gomme ka baka la’ng?

¹⁸ “Xa bo bebe motho.” Bohlale bjo bo tšwago go Modimo bo phagametše kgethollo ya morafo le boikgogomošo bja botšhaba. Ge e ba re hlahlwa ke bohlale bjo bo bjalo, re katanela go fediša tshekamelo le ge e le efe ya go bontšha go hlaola dipelong tša rena. (Jakobo 2:9) Ga re sa swara ba bangwe ka go ba hlaola motheong wa maemo a bona a tša thuto, boemo bja tša ditšhelete goba boikarabelo bja phuthego; e bile ga re nyatše le ge e le mang wa barapedi-gotee le rena, go sa šetšwe gore ba ka bonagala ba le boemong bja tlase gakaakang. Ge e ba Jehofa a dirile batho ba bjalo gore e be baamogedi ba lerato la gagwe, ruri re swanetše go ba lebelela e le bao ba swanelwago ke lerato la rena.

19, 20. (a) Setlogo sa lentšu la Segerika bakeng sa “moikaketši” ke sefe? (b) Re bontšha bjang ‘lerato le le se nago boikaketši,’ gomme ke ka baka la’ng se e le sa bohlokwa?

¹⁹ ‘Ga bo na Boikaketši.’ Lentšu la Segerika bakeng sa “moikaketši” le ka šupa go “sebapadi seo se kgathilego tema.” Mehleng ya  bogologolo, dibapadi tša ba-Gerika le tša ba-Roma di be di apara dišira-difahlego tše dikgolo ge di be di bapala. Ka gona, lentšu la Segerika bakeng sa “moikaketši” le ile la thoma go šoma bakeng sa motho yo a ikgakanyago goba yo a itirago yo e sego yena. Sebopego se sa bohlale bja Modimo se swanetše go tutuetša e sego feela tsela yeo re swarago barapedi-gotee le rena ka gona, eupša gape le tsela yeo re ikwago ka gona ka bona.

²⁰ Moapostola Petro o boletše gore “xo kwa therešô” ga rena go swanetše go feleletša ka ‘lerato le le se nago boikaketši.’ (1 Petro 1:22, bapiša le PK.) Ee, lerato la rena bakeng sa bana babo rena ga se la swanela go ba la bomponeng. Ga re apare dišira-difahlego goba go ikgakanya bakeng sa go fora ba bangwe. Lerato la rena e swanetše go ba la kgonthe le leo le tšwago pelong. Ge e ba le le bjalo, re tla rua go botwa ke badumedi-gotee le rena, ka gobane ba tla tseba gore re seo re bonagalago re le sona. Go botega mo go bjalo go kgora tsela bakeng sa ditswalano tša bolokologi le tša kgonthe magareng ga Bakriste gomme go thuša go hlola moya wa go botana ka phuthegong.

21, 22. (a) Salomo o ile a palelwa bjang ke go lotola bohlale? (b) Re ka lotola bjang bohlale, gomme re tla holwa bjang ke go dira bjalo?

²¹ Bohlale bjo bo tšwago go Modimo ke mpho e tšwago go Jehofa, yeo re swanetšego go e lotola. Salomo o itše: “Ngwana’ka, . . . o lotole bohlale bjo bo šomago le bokgoni bja go nagana.” (Diema 3:21, NW) Ka manyami, Salomo ka boyena o ile a palelwa ke go dira seo. O ile a dula e le yo bohlale ge feela a be a e-na le pelo e kwago. Eupša mafelelong, basadi ba gagwe ba bantši ba bašele ba ile ba dira gore pelo ya gagwe e furalele borapedi bjo bo sekilego bja Jehofa. (1 Dikxoši 11:1-8) Mafelelo a Salomo a bontšha gore tsebo ga e na mohola ge e ba re sa e diriše gabotse.

²² Re ka lotola bjang bohlale bjo bo šomago? Ga se feela gore re swanetše go bala ka mehla Beibele le dikgatišo tše di theilwego Beibeleng tšeo di newago ke “molaki e a bôtêxaxo yo bohlale,” eupša gape re swanetše go katanela go diriša seo re ithutago sona. (Mateo 24:45) Re na le mabaka ohle a go diriša bohlale bjo bo tšwago go Modimo. Bo bolela tsela e kaone ya go phela gona bjale. Bo dira gore re kgone go ‘fihlelela bjo e lego bophelo bja ruri’—bophelo lefaseng le lefsa la Modimo. (1 Timotheo 6:19) Gomme sa bohlokwa kudu, go hlagolela bohlale bjo bo tšwago godimo go re batametša kgaufsi le mothopo wa bohlale bjohle, Jehofa Modimo.