1-3. Ke mabaka afe a mangwe ao a dirilego gore lehu la Jesu e be leo le sa swanego le ge e le lefe le lengwe historing?

LETŠATŠING la seruthwane mo e nyakilego go ba nywaga e 2 000 e fetilego, monna yo a se nago molato o ile a sekišwa, a ahlolelwa melato ya bosenyi yeo a sego a e dira ke moka a tlaišwa go fihlela a e-hwa. E be e se kahlolo ya pele e sehlogo le yeo e sa lokago historing; e bile ka manyami, e be e se ya mafelelo. Lega go le bjalo, lehu leo le be le sa swane le ge e le lefe le lengwe.

² Ge monna yoo a dutše a tlaišega diiring tša gagwe tša mafelelo tše bohloko, legodimo ka bolona le ile la swaya bohlokwa bja tiragalo yeo. Le ge e be e le mosegare wa sekgalela, lefsifsi le ile la aparela naga gatee-tee. Bjalo ka ge radihistori yo mongwe a bea taba, ‘letšatši le ile la fifala.’ (Luka 23:44, 45) Ke moka, pejana ga ge monna yoo a ka hema la mafelelo, o ile a bolela mantšu a ao a sa lebalegego: “Xo phethexile!” Ka kgonthe, ka go gafa bophelo bja gagwe, o ile a phetha selo se sengwe se sebotse. Sehlabelo sa gagwe e be e le tiro e kgolo kudu ya lerato yeo go sego motho le ge e le ofe yo a kilego a e dira.—Johane 15:13; 19:30.

³ Go ba gona, monna yoo e be e le Jesu Kriste. Go tlaišega ga gagwe le go hwa ga gagwe letšatšing leo la lefsifsi, ka Nisani 14, 33 C.E., go tsebja kudu. Lega go le bjalo, ke gantši ntlha ya bohlokwa e ilego ya hlokomologwa. Le ge Jesu a tlaišegile ka mo go tseneletšego, motho yo mongwe o ile a tlaišega le go feta. Ge e le gabotse, motho yo mongwe o ile a dira sehlabelo se segolo letšatšing leo—tiro e kgolo kudu ya lerato yeo go sego motho le ge e le ofe yo a kilego a e dira legohleng. Ke tiro efe yeo? Karabo e nea matseno a swanetšego tabeng ya bohlokwa go di feta tšohle: lerato la Jehofa.

4. Mohlabani wa Roma o ile a thoma go lemoga bjang gore Jesu e be e se motho feela, gomme mohlabani yoo o ile a phetha ka go re’ng?

⁴ Molaodi wa madira a Roma yo a bego a hlapeditše go bolawa  ga Jesu o ile a makatšwa ke lefsifsi leo le bilego gona pele ga lehu la Jesu gotee le ke tšhišinyego e šoro ya lefase yeo e ilego ya latela ka morago ga lona. O itše: “Ka kxonthe, Yêna-yó e be e le Morwa wa Modimo.” (Mateo 27:54) Go molaleng gore Jesu e be e se motho feela. Mohlabani yoo o be a thušitše ka go bolawa ga Morwa yo a tswetšwego a nnoši wa Modimo yo Godimo-dimo! Gabotse-botse Morwa yo o be a ratwa gakaaka’ng ke Tatagwe?

5. Tekanyo e kgolo ya nako yeo Jehofa le Morwa wa gagwe ba e feditšego ba le gotee legodimong e ka swantšhwa bjang?

⁵ Beibele e bitša Jesu “tháka-letswálô yá dibopya tšohle.” (Ba-Kolose 1:15) Nagana feela—Morwa wa Jehofa o bile gona pele legohle la kgonthe le e-ba gona. Ka gona, Tate le Morwa ba bile gona gotee ka lebaka le lekaaka’ng? Bo-rathutamahlale ba bangwe ba akanyetša gore legohle le na le nywaga e dimilione tše dikete tše 13. Na o ka kgona go akanya nako yeo? Bakeng sa go thuša batho go kwešiša tekanyo ya nywaga ya legohle go etša ge bo-rathutamahlale ba akanyeditše, lefelo le lengwe leo go lona go bontšhwago mosepelo wa dinaledi, le bontšha tšhate ya dinako ya botelele bja dimithara tše 110. Ge baeng ba sepela go bapa le tšhate yeo, kgato e nngwe le e nngwe yeo ba e gatago e emela nywaga e ka bago dimilione tše 75 bophelong bja legohle. Bofelong bja tšhate ya dinako, histori ka moka ya batho e bontšhwa ka leswao letee le lenyenyane la bosesane bja moriri wa motho! Lega go le bjalo, gaešita le ge kakanyetšo ye e nepagetše, tšhate yeo ka moka ya dinako e be e ka se be e telele ka mo go lekanego go ka emela tekanyo ya bophelo bja Morwa wa Jehofa! O be a swaregile ka go dira’ng nywageng yeo ka moka?

6. (a) Morwa wa Jehofa o be a swaregile ka eng nakong ya go ba gona ga gagwe pele e e-ba motho? (b) Ke tlemo ya mohuta mang yeo e lego gona magareng ga Jehofa le Morwa wa gagwe?

⁶ Morwa o ile a hlankela ka lethabo e le “mošomedi yo a nago le bokgoni” wa Tatagwe. (Diema 8:30, NW) Beibele e re: “’Me xo tše di dirilwexo xa xo se se sa kaxo sa dirwa ke [Morwa].” (Johane 1:3) Ka gona Jehofa le Morwa wa gagwe ba ile ba thušana bakeng sa go hlola dilo tše dingwe ka moka. Ba bile le dinako tše di thabišago gakaakang! Go ba gona, ba bantši ba tla dumela gore lerato leo le lego gona magareng ga motswadi le ngwana ke le matla ka mo go makatšago. Le gona “[lerato ke] tlêmô ya botlalô.” (Ba-Kolose 3:14)  Ka gona, ke mang go rena yo a ka thomago go kwešiša matla a tlemo yeo e bego e le gona tekanyong yeo e kgolo kudu ya dinako? Go molaleng gore Jehofa Modimo le Morwa wa gagwe ba kopantšwe ke tlemo e matla kudu ya lerato yeo e kilego ya dirwa.

7. Ge Jesu a kolobetšwa, Jehofa o ile a hlalosa bjang maikwelo a gagwe ka Morwa wa gagwe?

⁷ Lega go le bjalo, Tate o ile a roma Morwa wa gagwe lefaseng gore a belegwe e le ngwana yo e lego motho. Go dira bjalo go be go bolela gore Jehofa o be a swanelwa ke go gafa tswalano e tseneletšego le Morwa wa gagwe yo a ratwago legodimong lebaka la nywaga-some. Ka kgahlego e tseneletšego, O ile a bogela a le legodimong ge Jesu a le gare a gola gore e be monna yo a phethagetšego. Ge a e-na le nywaga e ka bago e 30, Jesu o ile a kolobetšwa. Ga go nyakege gore re inaganele feela kamoo Jehofa a ilego a ikwa ka gona ka yena. Tate o ile a bolela ka boyena a le legodimong a re: “Yêna-yó ké Yêna Morwa-moratwa wa-ka, yo ke kxahlwaxo ke Yêna.” (Mateo 3:17) Ka go bona gore Jesu o be a dirile ka potego tšohle tšeo di bego di porofetilwe, tšohle tšeo a bego a kgopetšwe gore a di dire, Tatagwe o swanetše go ba a ile a thaba ka kudu!—Johane 5:36; 17:4.

8, 9. (a) Jesu o ile a lebeletšana le eng ka Nisani 14, 33 C.E., gomme Tatagwe wa legodimong o ile a kgomega bjang? (b) Ke ka baka la’ng Jehofa a ile a dumelela Morwa wa gagwe go tlaišega le go hwa?

⁸ Lega go le bjalo, Jehofa o ile a ikwa bjang ka Nisani 14, 33 C.E.? O ile a ikwa bjang ge Jesu a be a ekwa gomme ka morago a swarwa ke lešaba bošego? Ge Jesu a be a lahlwa ke bagwera ba gagwe gomme a sekišwa ka tsela yeo e sego ya molao? Ge a rogakwa, a tshwelwa ka mare gomme a otlwa ka matswele? Ge a be a bethwa, mokokotlo wa gagwe o gagoga dinama? Ge a be a kokotelwa diatla le maoto koteng le go tlogelwa gore a lekelele moo mola batho ba le gare ba mo rogaka? Tate o ile a kwa bjang ge Morwa wa gagwe yo a ratwago a be a mo goelela a le bohlokong? Jehofa o ile a ikwa bjang ge Jesu a hema la mafelelo, gomme e le ka lekga la mathomo ga e sa le tlholo ka moka e e-ba gona, Morwa wa Gagwe yo a ratwago a se sa le gona?—Mateo 26:14-16, 46, 47, 56, 59, 67; 27:38-44, 46; Johane 19:1.

⁹ Ruri ga re na mantšu. Ka ge Jehofa a e-na le maikwelo, bohloko bjoo a ilego a bo kwa ka lehu la Morwa wa gagwe ga re kgone  go bo hlalosa. Seo se ka hlaloswago ke maikemišetšo ao ka ona Jehofa a ilego a dumelela se gore se direge. Ke ka baka la’ng Tate a ile a itumelela go ba le maikwelo a bjalo? Jehofa o re utollela selo se sengwe seo se kgahlišago kudu go Johane 3:16—e lego temana ya Beibele e bohlokwa kudu moo e lego gore e ile ya bitšwa Ebangedi e nyenyane. E re: “Xobane Modimo ó ratile lefase xakaakaa, a bá a le nea Morwa wa xaxwe e a tswetšwexo à nnoši, xore mang le mang e a mo dumetšexo a se kê a lahlêxa, a bê le bophelô byo bo sa felexo.” Ka gona maikemišetšo a Jehofa e be e le a: lerato. Mpho ya Jehofa—e lego go romela ga gagwe Morwa wa gagwe gore a tlaišege le go re hwela—e be e le tiro e kgolo kudu ya lerato.

10. Batho ba na le senyakwa sefe, gomme go diregile’ng ka tlhaloso ya lentšu “lerato”?

¹⁰ Lentšu le “lerato” le bolela’ng? Lerato le hlalositšwe e le selo se segolo kudu seo batho ba se nyakago. Go tloga go belegweng go iša lehung, batho ba phegelela lerato, ba thabišwa ke borutho bja lona gaešita le go hlonamišwa goba go hwa ka baka la go le hloka. Lega go le bjalo, go thata ka mo go makatšago go le hlalosa. Ee, batho ba bolela kudu ka lerato. Go na le moela o sa kgaotšego wa dipuku, dikoša le direto tšeo di bolelago ka lona. Ga se ka mehla mafelelo a hlalosago seo se bolelwago ke lerato. Ge e le gabotse, lentšu le le dirišwa ka mo go feteletšego moo e lego gore tlhaloso ya lona ya kgonthe go bonagala e le yeo e gakantšhago le go feta.

11, 12. (a) Ke kae moo re ka ithutago mo gontši ka lerato, gomme ke ka baka la’ng re ithuta moo? (b) Ke mehuta efe ya lerato yeo e ilego ya hlaloswa lelemeng la bogologolo la Segerika, gomme ke lentšu lefe bakeng sa “lerato” leo le dirišwago kudu ka Mangwalong a Bakriste a Segerika? (Bona gape le mongwalo wa ka tlase.) (c) A·gaʹpe ke’ng?

¹¹ Lega go le bjalo, Beibele e ruta ka lerato ka mo go kwagalago. Expository Dictionary of New Testament Words ya Vine e hlalosa gore: “Lerato le ka tsebja feela ka ditiro tšeo le di hlohleletšago.” Pego ya Beibele ya ditiro tša Jehofa e re ruta kudu ka lerato la gagwe—maikwelo a borutho ao a nago le wona ka dibopiwa tša gagwe. Ka mohlala, ke’ng seo se ka utollago mo gontši ka seka seo go phala tiro e phagamego ya Jehofa ka noši ya lerato yeo e hlalositšwego pejana? Dikgaolong tše di latelago, re tla bona mehlala  e mengwe e mentši ya lerato la Jehofa leo le šomago. Go oketša moo, re ka hwetša temogo go tšwa mantšung a mathomong bakeng sa “lerato” ao a dirišitšwego ka Beibeleng. Lelemeng la bogologolo la Segerika, go be go e-na le mantšu a mane bakeng sa “lerato.” * Mantšung a, leo le dirišwago kudu ka Mangwalong a Bakriste a Segerika ke a·gaʹpe. Pukuntšu e nngwe ya Beibele e le bitša “lentšu le matla kudu leo le ka naganwago bakeng sa lerato.” Ka baka la’ng?

¹² A·gaʹpe e šupa lerato leo le hlahlwago ke molao wa motheo. Ka gona ke selo se se fetago go arabela ka maikwelo go motho yo mongwe. Ke leo le nabilego, leo le naganelago kudu le leo le nago le boikemišetšo motheong wa lona. Ka godimo ga tšohle, a·gaʹpe ga e na boithati ka mo go feletšego. Ka mohlala, lebelela gape Johane 3:16. “Lefase” leo Modimo a le ratilego gakaakaa leo a le neilego Morwa wa gagwe yo a tswetšwego a nnoši ke lefe? Ke lefase la batho bao ba ka phološwago. Lefase leo le akaretša batho ba bantši bao ba phegelelago tsela ya sebe bophelong. Na Jehofa o rata yo mongwe le yo mongwe wa bona e le mogwera wa gagwe, go swana le kamoo a bego a rata Aborahama yo a botegago? (Jakobo 2:23) Aowa, eupša Jehofa ka lerato o fetišetša botho go bohle, gaešita le ge a lahlegelwa kudu. O nyaka gore bohle ba sokologe gomme ba fetoše ditsela tša bona. (2 Petro 3:9) Ba bantši ba dira bjalo. O amogela ba ka lethabo e le bagwera ba gagwe.

13, 14. Ke’ng seo se bontšhago gore a·gaʹpe gantši e akaretša maikwelo a borutho?

¹³ Lega go le bjalo, ba bangwe ba na le kgopolo e fošagetšego ka a·gaʹpe. Ba nagana gore e bolela mohuta wa lerato o se nago borutho le wa bohlale. Therešo ke gore a·gaʹpe gantši e akaretša maikwelo a borutho a motho. Ka mohlala, ge Johane a be a ngwala  gore, “Tata-xo-Morwa ó rata Morwa wa xaxwe,” o ile a diriša sebopego sa lentšu a·gaʹpe. Na lerato leo ga le na maikwelo a borutho? Hlokomela gore Jesu o itše, “Tate ó rata Morwa,” a diriša sebopego sa lentšu phi·leʹo. (Johane 3:35; 5:20) Lerato la Jehofa gantši le akaretša maikwelo a borutho. Lega go le bjalo, lerato la gagwe ga le gapše ke maikwelo le ka mohla. Ka mehla le hlahlwa ke melao ya gagwe ya motheo e bohlale le ya go loka.

¹⁴ Bjalo ka ge re bone, dika tša Jehofa ka moka di phagame, di phethagetše gomme di a ipiletša. Eupša lerato ke leo le ipiletšago kudu go tšona ka moka. Ga go na seo se re gogelago ka matla go Jehofa go swana le lona. Ka mo go thabišago, lerato gape ke seka sa gagwe se segolo. Re tseba bjang seo?

15. Ke polelo efe yeo Beibele e e bolelago ka seka sa Jehofa sa lerato, gomme ke ka tsela efe polelo yeo e lego e kgethegilego? (Bona gape le mongwalo wa ka tlase.)

¹⁵ Beibele e bolela selo se sengwe ka lerato seo e sa se bolelego ka dika tše dingwe tša Jehofa tše dikgolo. Mangwalo ga a bolele gore Modimo ke matla goba gore Modimo ke toka goba gona gore Modimo ke bohlale. O na le dika tšeo, ke yena mothopo o mogolo wa tšona, gomme ga a bapišwe mabapi le dika tšeo tše tharo. Lega go le bjalo, mabapi le seka sa bone, go boletšwe selo se sengwe se tseneletšego: “Modimo ké Yêna leratô.” * (1 Johane 4:8) Seo se bolela’ng?

16-18. (a) Ke ka baka la’ng Beibele e re “Modimo ké Yêna leratô”? (b) Go dibopiwa ka moka tšeo di lego gona lefaseng, ke ka baka la’ng motho e le seswantšho se se swanelago sa seka sa Jehofa sa lerato?

¹⁶ “Modimo ké Yêna leratô,” ga se selo feela seo se ka lekanywago le se sengwe bjalo ka ge eka go thwe, “Modimo o lekana le lerato.” E ka se be mo go swanetšego gore re fetoše polelo yeo gomme re re, “lerato ke Modimo.” Jehofa ga e fo ba seka sa boikgopolelo.  Ke motho yo a nago le maikwelo a mehuta-huta le dika tšeo di tlaleletšago leratong. Lega go le bjalo, lerato ke leo le tseneletšego go Jehofa. Ka gona puku e nngwe ya ditšhupetšo e bolela ka temana ye gore: “Tlhago ya Modimo ke lerato.” Ge e le gabotse, re ka nagana ka yona ka tsela ye: Matla a Jehofa a mo kgoniša go dira dilo. Toka ya gagwe le bohlale di hlahla tsela yeo a dirago dilo ka yona. Eupša lerato la Jehofa le mo tutueletša go dira dilo. Lerato la gagwe le dula le le gona ka mehla tseleng yeo a dirišago dika tše dingwe tša gagwe ka gona.

¹⁷ Gantši go bolelwa gore Jehofa ke mothofatšo wa lerato. Ka gona, ge e ba re nyaka go ithuta ka lerato leo le laolwago ke melao ya motheo, re swanetše go ithuta ka Jehofa. Ee, re ka bona seka se se sebotse le bathong. Eupša ke ka baka la’ng ba e-na le sona? Nakong ya tlholo, go bonagala Jehofa a ile a botša Morwa wa gagwe mantšu a: “A re direng motho ka xo swanthša ka rena, a swanê le rena.” (Genesi 1:26) Go dibopiwa ka moka tše di lego gona lefaseng, ke banna le basadi feela bao ba ka kgethago go bontšha lerato gomme ka go rialo ba ekiše Tatago bona wa legodimong. Gopola gore Jehofa o dirišitše dibopiwa tše di fapa-fapanego go swantšhetša dika tša gagwe tše dikgolo. Lega go le bjalo, Jehofa o ile a kgetha sebopiwa sa gagwe se se di phagametšego tšohle e lego motho, go swantšhetša seka sa Gagwe se segolo, lerato.—Hesekiele 1:10.

¹⁸ Ge re bontšha lerato ka tsela yeo e sego ya boithati le yeo e laolwago ke melao ya motheo, re bonagatša seka sa Jehofa se segolo. Go bjalo ka ge moapostola Johane a ngwadile gore: “Rena a re Mo rateng, xobane ó re ratile pele.” (1 Johane 4:19) Eupša ke ka ditsela dife Jehofa a re ratilego pele?

19. Ke ka baka la’ng go ka thwe lerato le kgathile tema e kgolo modirong wa Jehofa wa go hlola?

¹⁹ Lerato ga se selo se sefsa. Ge e le gabotse, ke’ng seo se tutueleditšego Jehofa gore a thome go bopa dilo? Ga se ka baka la gore o be a lewa ke bodutu gomme a nyaka bao a ka phelago le bona. Jehofa ke yo a feletšego le yo a kgotsofetšego, ga a hloke selo le ge e le sefe seo motho yo mongwe a ka se neago. Eupša lerato la gagwe e lego seka se se šomago, ka tlhago le ile la mo tutueletša  gore a nyake go abelana lethabo la bophelo le dibopiwa tša gagwe tše di hlalefilego tšeo di bego di tla leboga mpho e bjalo. “Mo-thôma-hlôlô-ya-Modimo” e bile Morwa wa gagwe yo a tswetšwego a nnoši. (Kutollo 3:14) Ka morago Jehofa o ile a diriša Mošomi yo yo a Nago le Bokgoni go dira gore dilo tše dingwe ka moka di be gona, a thoma ka barongwa. (Jobo 38:4, 7; Ba-Kolose 1:16) E šegofaditšwe ka tokologo, bohlale le maikwelo, meoya ye e matla e ile ya ba le sebaka sa go aga ditswalano tša yona ka noši—seng sa yona gomme ka godimo ga tšohle, le Jehofa Modimo. (2 Ba-Korinthe 3:17) Ka gona, e ile ya bontšha lerato ka gobane e ratilwe pele.

20, 21. Adama le Efa ba be ba e-na le bohlatse bofe bja gore Jehofa o be a ba rata, lega go le bjalo ba ile ba arabela bjang?

²⁰ Go bile bjalo le ka batho. Go tloga mathomong, go bonagala Adama le Efa ba be ba apešitšwe ke lerato. Gohle moo ba bego ba gaša mahlo gona legaeng la bona la Paradeise kua Edene, ba be ba kgona go bona bohlatse bja lerato la Tatago bona bakeng sa bona. Ela hloko seo se bolelwago ke Beibele: “Byale Morêna Modimo a dira thšemo ya Edene thokô ya Bohlabêla, ’me motho yo a mmopilexo a mmea xôna-moo.” (Genesi 2:8) Na o kile wa ba serapeng se sebotse e le ka kgonthe goba phaka? Ke’ng seo se ilego sa go kgahla kudu? Na ke seetša seo se phadimago matlakaleng a dihlare lefelong leo le lego moriting? Na ke mebala e mebotse ya mehuta-huta serapeng sa matšoba? Na ke molotšana wa tlasana wa molatswana o elelelago, dinonyana tšeo di opelago le dikhunkhwane tšeo di bobolago? Go thwe’ng ka menkgo ya dihlare, dienywa le matšoba? Lega go le bjalo, lehono ga go na phaka yeo e ka swanago le yeo e bego e le Edene. Ka baka la’ng?

²¹ Serapa seo se be se lemilwe ke Jehofa ka boyena! Se swanetše go ba se be se kgahliša ka mo go sa hlalosegego. Go be go na le sehlare se sengwe le se sengwe seo se bego se kgahliša ka botse goba bakeng sa dienywa tše bose. Serapa se be se nošetšwa gabotse, se nabile gomme se nyeuma ka mehuta-huta e kgahlišago ya diphoofolo. Adama le Efa ba be ba e-na le dilo tšohle bakeng sa go dira gore maphelo a bona e be a thabilego le a kgotsofalo, go akaretša le modiro o kgotsofatšago le bogwera bjo bo phethagetšego. Jehofa o ba ratile pele, gomme ba be ba e-na le mabaka ka moka a go arabela ka tsela e swanago. Lega go le bjalo, ba ile ba palelwa ke go dira bjalo. Go e na le go kwa Tatago bona wa legodimong ka  go tutuetšwa ke lerato, ba ile ba rabela ka boithati malebana le yena.—Genesi, kgaolo 2.

22. Karabelo ya Jehofa borabeleng bja kua Edene e bontšhitše bjang gore lerato la gagwe ke leo le botegago?

²² Seo se swanetše go ba se ile sa kweša Jehofa bohloko gakaakang! Eupša na borabele bjo bo ile bja šulafatša pelo ya gagwe e lerato? Aowa! “Botho bja xaxwe [goba, lerato le botegago ka go se kwanantšhe,” mongwalo wa ka tlase wa NW] ké bya neng le neng.” (Psalme 136:1) Ka go rialo, o ile a rera kapejana go dira ditokišetšo tše lerato tša go lopolla setlogolo le ge e le sefe sa Adama le Efa se se sekametšego go lokeng. Bjalo ka ge re bone, ditokišetšo tšeo di be di akaretša sehlabelo sa topollo sa Morwa wa gagwe yo a ratwago, e lego seo se ilego sa nyaka Tatagwe mo gogolo.—1 Johane 4:10.

23. Le lengwe la mabaka ao ka ona Jehofa e lego “Modimo yo a thabilego” ke lefe, gomme ke potšišo efe ya bohlokwa yeo e tlago go ahla-ahlwa kgaolong e latelago?

²³ Ee, go tloga mathomong Jehofa o ile a gata mogato wa pele tabeng ya go bontšha lerato bathong. Ka ditsela tšeo di sa balegego, “ó re ratile pele.” Lerato le kgothaletša kwano le lethabo, ka gona ga go makatše gore Jehofa o hlaloswa e le “Modimo yo a thabilego.” (1 Timotheo 1:11, NW) Lega go le bjalo, go rotoga potšišo ya bohlokwa. Na ruri Jehofa o a re rata re le motho ka o tee ka o tee? Kgaolo e latelago e tla ahla-ahla taba yeo.