KGAOLO 17
“A ba fa Mabaka ka Mangwalo”
Motheo wa go ruta ka tsela e atlegago; mohlala o mobotse wa Baberea
E theilwe go Ditiro 17:1-15
1, 2. Ke bomang bao ba lego leetong la go tloga Filipi go ya Thesalonika, gomme ba ka ba ba naganne ka eng?
TSELA yeo e dirišwago gantši yeo e agilwego ke baentšeneare bao ba nago le bokgoni ba Roma, e putlaganya dithaba tšeo di sa sepelegego. Gantši moo tseleng yeo go kwagala medumo e hlakahlakanego—go lla ga ditonki, modumo wa maotwana a dikariki maswikeng ao a adilwego ka bokoto le lešata la basepedi ba fapafapanego, mohlomongwe go akaretša mašole, barekiši le bašomi ba mešomo ya diatla. Badirišani ba bararo, e lego Paulo, Silase le Timotheo, ba sepela leeto la dikhilomithara tše ka godimo ga tše 130 mo tseleng ye, go tloga Filipi go ya Thesalonika. Leeto leo le tloga le se bonolo, kudukudu go Paulo le Silase. Ba oka dintho tšeo ba di ntšhitšwego kua Filipi, moo ba ilego ba itiwa ka dikgati.—Dit. 16:22, 23.
2 Banna ba ba kgona bjang go kgotlelela leeto le le letelele leo ba sa dutšego ba tlo le sepela? Ga go na pelaelo gore go tšama ba boledišana go a ba thuša. Ba sa dutše ba gopola gabotse phihlelo e kgahlišago yeo ba bilego le yona ge mohlapetši yola wa kgolego wa kua Filipi le ba lapa la gagwe ba be ba fetoga badumedi. Phihlelo yeo e dirile gore basepedi ba ba ikemišetše le go feta go tšwela pele ba bolela lentšu la Modimo. Lega go le bjalo, ge ba batamela motse wo o lego lebopong wa Thesalonika, ba ka ba ba ipotšiša gore Bajuda ba motseng woo ba tla ba swara bjang. Na ba be ba tla hlaselwa gaešita le go itiwa, go etša ge ba ile ba dirwa seo kua Filipi?
3. Mohlala wa Paulo wa go rapa sebete sa go bolela ditaba tše dibotse o ka re hola bjang lehono?
3 Ka morago Paulo o ile a bolela maikwelo a gagwe lengwalong leo a ilego a le ngwalela Bakriste ba Thesalonika, o itše: “Eitše ge re tlaišegile gomme re tlontlolotšwe (ka ge le tseba) re le Filipi, re ile ra rapa sebete ka Modimo wa rena gore re le botše ditaba tše dibotse tša Modimo re lebeletšane le kganetšo e šoro.” (1 Bathes. 2:2) Ka gona go bonagala Paulo a šišinya gore o be a dikadika go tsena motseng wa Thesalonika, kudukudu ka morago ga seo se ilego sa direga kua Filipi. Na o kwešiša maikwelo a Paulo? Na ka dinako tše dingwe o hwetša go le thata go bolela ditaba tše dibotse? Paulo o be a ithekgile ka Jehofa gore a mo matlafatše, gore a mo thuše go rapa sebete seo se nyakegago. Go ithuta ka mohlala wa Paulo go ka go thuša gore o dire se se swanago.—1 Bakor. 4:16.
“A . . . fa Mabaka ka Mangwalo” (Ditiro 17:1-3)
4. Ke ka baka la’ng go ka direga gore Paulo o feditše lebaka la ka godimo ga dibeke tše tharo a le Thesalonika?
4 Pego e re botša gore ge Paulo a be a le Thesalonika, o ile a bolela sinagogeng ka Disabatha tše tharo. Na se se bolela gore o be a etetše motseng woo ka dibeke tše tharo feela? Ga go bjalo. Ga re tsebe gore Paulo o ile a kgona go ya neng sinagogeng ka morago ga ge a fihlile fao. Go oketša moo, mangwalo a Paulo a bolela gore ge a be a le Thesalonika, yena le badirišani ba gagwe ba ile ba šoma e le gore ba kgone go iphediša. (1 Bathes. 2:9; 2 Bathes. 3:7, 8) Le gona, ge a be a dula moo, ka makga a mabedi Paulo o ile a hwetša dinyakwa tša gagwe tšeo di tšwago go bana babo kua Filipi. (Bafil. 4:16) Ka gona go bonagala a dutše Thesalonika lebaka la ka godimo ga dibeke tše tharo.
5. Paulo o ile a tsoma go tanya kgahlego ya batho ka tsela efe?
5 Ka morago ga gore a rape sebete sa go dira boboledi, Paulo o ile a bolela le bao ba bego ba bokane ka sinagogeng. Go ya kamoo a bego a tlwaetše ka gona, o ile “a ba fa mabaka ka Mangwalo, a hlalosa le go hlatsela ka ditšhupetšo gore go be go swanetše gore Kriste a tlaišege le go tsoga bahung, a re: ‘Yo ke Kriste, yena Jesu yo ke mo tsebatšago go lena.’” (Dit. 17:2, 3) Ela hloko gore Paulo ga se a ka a nyaka go ferekanya maikwelo a batheetši ba gagwe; o ile a tanya kgahlego ya bona ka go ba beela mabaka. O be a tseba gore batho bao ba bego ba eya sinagogeng ba be ba tlwaelane le Mangwalo e bile ba a hlompha. Eupša ba be ba sa a kwešiše. Ka gona Paulo o ile a nea mabaka, a hlalosa gomme a hlatsela go tšwa ka Mangwalong gore Jesu wa Natsaretha e be e le Mesia yo a holofeditšwego, goba Kriste.
6. Jesu o ile a nea bjang mabaka go tšwa ka Mangwalong, gona ka mafelelo afe?
6 Paulo o ile a latela mokgwa wo o ilego wa thongwa ke Jesu yoo a ilego a diriša Mangwalo e le motheo wa thuto ya gagwe. Ka mohlala, nakong ya bodiredi bja gagwe bja phatlalatša, Jesu o ile a botša balatedi ba gagwe gore go ya ka Mangwalo, Morwa wa motho o swanetše go tlaišega, a hwe gomme a tsošwe bahung. (Mat. 16:21) Ka morago ga go tsošwa ga gagwe, Jesu o ile a iponagatša go barutiwa ba gagwe. Ruri seo se nnoši se be se tla bontšha gore o be a boletše therešo. Lega go le bjalo, Jesu o ile a ba botša le dilo tše dingwe. Mabapi le seo a ilego a se botša barutiwa ba itšego, re bala gore: “Ge a thoma ka Moshe le mangwalo a Baporofeta ka moka, a ba hlathollela dilo tše di lego mabapi le yena ka Mangwalong ka moka.” Ka mafelelo afe? Barutiwa ba ile ba re: “Na dipelo tša rena di be di sa fse ge a be a bolela le rena tseleng, ge a be a re bulela Mangwalo ka mo go feletšego?”—Luka 24:13, 27, 32.
7. Ke ka baka la’ng e le gabohlokwa go thea thuto ya rena Mangwalong?
7 Molaetša wa Lentšu la Modimo o na le matla. (Baheb. 4:12) Ka gona Bakriste lehono ba thea dithuto tša bona Lentšung leo, go etša ge go dirile Jesu, Paulo le baapostola ba bangwe. Le rena re nea batho mabaka, re ba hlalosetša seo se bolelwago ke Mangwalo gomme ra bontšha bohlatse bja seo re se rutago ka go bula Beibele ke moka ra bontšha beng ba dintlo seo e se bolelago. Go ba gona, molaetša wo re ba išetšago wona ga se wa rena. Ka go diriša Beibele gantši, re thuša batho go kwešiša gore ga re tsebatše dikgopolo tša rena eupša re ruta dithuto tša Modimo. Go oketša moo, re dira gabotse ge re dula re gopola gore molaetša woo re o bolelago o theilwe ka go tia Lentšung la Modimo. O ka botwa ka mo go feletšego. Na go tseba seo ga go go nee kgodišego ya go bolela molaetša wo ka sebete, go etša ge Paulo a dirile?
“Ba Bangwe . . . ba Fetoga Badumedi” (Ditiro 17:4-9)
8-10. (a) Batho ba Thesalonika ba ile ba arabela bjang ditabeng tše dibotse? (b) Ke ka baka la’ng ba bangwe ba Bajuda ba be ba hufegela Paulo? (c) Baganetši bao e bego e le Bajuda ba ile ba itshwara bjang?
8 Paulo o be a šetše a bone go rereša ga mantšu a Jesu ao a rego: “Mohlanka ga a fete mong wa gagwe. Ge e ba ba ntlhomere, le lena ba tla le hlomara; ge e ba ba bolokile lentšu la ka, le la lena ba tla le boloka.” (Joh. 15:20) Kua Thesalonika, Paulo o ile a gahlana le batho bao ba arabelago ka ditsela tše bjalo tše di fapafapanego—ba bangwe ba be ba fagahlela go boloka lentšu mola ba bangwe ba be ba le ganetša. Mabapi le bao ba ilego ba arabela ka tsela e nepagetšego, Luka o ngwala gore: “Ba bangwe ba bona [Bajuda] ba fetoga badumedi [Bakriste] gomme ba gwerana le Paulo le Silase; lešaba le legolo la Bagerika leo le bego le rapela Modimo gotee le basadi ba bantši ba maemo ba ile ba dira ka mokgwa woo.” (Dit. 17:4) Ruri batho ba bao e bego e sa tšwa go ba barutiwa ba ile ba thabela gore ba thušitšwe go kwešiša Mangwalo ka tsela e nepagetšego.
9 Gaešita le ge ba bangwe ba ile ba tšeela godimo mantšu a Paulo, ba bangwe ba ile ba mo tsikitlanyetša meno. Ba bangwe ba Bajuda kua Thesalonika ba be ba hufegela go atlega ga Paulo go thopeng “lešaba le legolo la Bagerika.” Bajuda ka maikemišetšo a go dira gore batho ba sokologele tumelong ya Sejuda, ba be ba rutile Bagerika bao ba ba ditšhaba dithuto tša ka Mangwalong a Seheberu gomme ba ba lebelela e le batho ba bona. Lega go le bjalo, gateetee go ile gwa bonagala Paulo a be a kgodiša Bagerika ba ka dithuto tša gagwe moo ba ilego ba se sa hlwa ba latela Bajuda bao, le gona o ile a dira seo ka sinagogeng! Bajuda bao ba be ba befetšwe.
“Ba nyaka gore ba tlišwe sehlopheng seo.”—Ditiro 17:5
10 Luka o re botša seo se ilego sa direga ka morago, o re: “Bajuda ba hufega, ba sepela le banna ba bangwe ba kgopo ba go ebela borekišetšong, ba hlama sehlopha sa bahlolampherefere gomme ba ferekanya motse. Ke moka ba hlasela ba ntlo ya Jasone gomme ba nyaka gore [Paulo le Silase] ba tlišwe sehlopheng seo. Eitše ge ba sa ba hwetše ba gogela Jasone le ba bangwe ba bana babo go babuši ba motse, ba goeletša ba re: ‘Batho ba bao ba ferekantšego lefase le mo ba gona, gomme Jasone o ba amogetše ka borutho. Le gona banna ba ka moka ba ganetšana le ditaelo tša Kesara, ba re go na le kgoši e nngwe e bitšwago Jesu.’” (Dit. 17:5-7) Tlhaselo ye ya sehlopha sa bahlolampherefere e be e tla kgoma bjang Paulo le badirišani ba gagwe?
11. Paulo le bao a bego a bolela ditaba tša Mmušo le bona ba ile ba latofatšwa ka eng, gomme ke taelo efe yeo go ka diregago gore balatofatši ba bona ba be ba naganne ka yona? (Bona mongwalo wa ka tlase.)
11 Sehlopha sa bahlolampherefere se kotsi. Se elela ka bogale bjalo ka noka yeo e tletšego kudu—ke se sešoro e bile ga se laolege. Se e be e le sebetša seo Bajuda ba ilego ba se diriša go leka go fediša Paulo le Silase. Ke moka ka morago ga ge Bajuda ba ‘ferekantše’ motse, ba ile ba leka go kgodiša babuši gore dilo tšeo ba bego ba ba latofatša ka tšona e be e le tše dikgolo. Tatofatšo ya mathomo e be e le ya gore Paulo le batho bao a bego a bolela ditaba tša Mmušo le bona ba be ba ‘ferekantše lefase,’ gaešita le ge Paulo le badirišanigotee le yena ba be ba se ba tsoša pherekano Thesalonika! Tatofatšo ya bobedi e be e le e kgolo kudu. Bajuda ba ile ba bolela gore baromiwa bao ba be ba bolela ka Kgoši e nngwe e lego Jesu, ka go re’alo ba be ba tshela ditaelo tša mmuši. a
12. Ke’ng seo se bontšhago gore ditatofatšo tšeo Bakriste ba Thesalonika ba bego ba latofatšwa ka tšona di ka ba di bile le mafelelo a kotsi?
12 Gopola gore baetapele ba bodumedi ba ile ba latofatša Jesu ka tsela e swanago. Ba ile ba botša Pilato ba re: “Motho yo re hweditše a aroša setšhaba sa rena, . . . e bile a re yena ka noši ke Kriste, kgoši.” (Luka 23:2) Mohlomongwe Pilato ka go boifa gore mmušiši a ka phetha ka gore o be a dumelela molato wa go menola mmušo, o ile a gafela Jesu gore A bolawe. Ka mo go swanago, ditatofatšo kgahlanong le Bakriste ba Thesalonika di ka ba di bile le mafelelo a šoro. Puku e nngwe ya ditšhupetšo e re: “Go thata go feteletša kotsi yeo ba bego ba ipea go yona, ka gobane ‘yona tšhišinyo ya gore ba na le molato wa go menola Babušiši gantši e be e ipontšha e le kotsi kudu go motho yo a latofatšwago.’” Na tlhaselo ye ya lehloyo e be e tla atlega?
13, 14. (a) Ke ka baka la’ng sehlopha sa bahlolampherefere se ile sa palelwa tlhaselong ya sona? (b) Paulo o ile a bontšha bjang go ba šedi mo go swanago le ga Kriste, le gona re ka ekiša bjang mohlala wa gagwe?
13 Sehlopha sa bahlolampherefere se ile sa palelwa ke go kgaotša modiro wa boboledi kua Thesalonika. Ka baka la’ng? Le lengwe la mabaka ke gore Paulo le Silase go be go se na moo ba bego ba ka hwetšwa gona. Go oketša moo, go be go bonagala babuši ba motseng woo ba sa kgodišege ka go ba ga kgonthe ga ditatofatšo tšeo. Ka morago ga go kgopela “peile e lekanego,” ba ile ba lokolla Jasone le bana babo rena ba bangwe bao ba bego ba tlišitšwe pele ga bona. (Dit. 17:8, 9) Ka go latela keletšo ya Jesu ya go ba “šedi bjalo ka dinoga, fela le le ba se nago molato bjalo ka maeba,” ka bohlale Paulo o ile a tloga moo go bego go na le kotsi e le gore a tšwele pele ka modiro wa boboledi lefelong le lengwe. (Mat. 10:16) Ka mo go kwagalago, go rapa ga Paulo sebete go be go sa bolele gore o be a se šedi. Bakriste lehono ba ka latela bjang mohlala wa gagwe?
14 Mehleng yeno, baruti ba Bojakane gantši ba ile ba hlohleletša dihlopha tša bahlolampherefere gore di tsogele Dihlatse tša Jehofa. Ka go bolela gore re lwa le mmušo goba gore re nyaka go o menola, ba ile ba hlohleletša babuši gore ba lwantšhane le Dihlatse. Ka go swana le batlaiši bao ba lekgolong la pele la mengwaga, baganetši ba mehleng yeno ba tutuetšwa ke lehufa. Go ba gona, Bakriste ba therešo ga ba ipee kotsing. Le ge e le neng ge go kgonega, re phema go lwa le batho ba bjalo bao ba befetšwego le bao ba se nago toka, go e na le moo re nyaka go tšwetša pele modiro wa rena ka khutšo, mohlomongwe re boele ka morago ge maemo a šetše a okobetše.
E be e le ba ba “Bulegilego Monaganong Kudu” (Ditiro 17:10-15)
15. Baberea ba ile ba arabela bjang ditabeng tše dibotse?
15 E le gore ba šireletšege, Paulo le Silase ba ile ba romelwa Berea yeo e lego bokgole bja dikhilomithara tše e ka bago tše 65. Ge ba fihla moo, Paulo o ile a ya sinagogeng gomme a bolela le bao ba bego ba bokane moo. E be e le mo go thabišago gakaakaang go hwetša batho bao ba theetšago! Luka o ngwadile gore Bajuda ba Berea e be e le “ba ba bulegilego monaganong kudu go feta Bathesalonika, gobane ba amogetše lentšu ka go le fišegela kudu monaganong, ba hlahloba Mangwalo ka kelohloko letšatši le letšatši go bona ge e ba dilo tše di be di le bjalo.” (Dit. 17:10, 11) Na mantšu ao a be a bolela gampe ka batho ba Thesalonika bao ba bego ba amogetše therešo? Le gatee. Ka morago Paulo o ile a ba ngwalela gore: “Le rena re [leboga] Modimo re sa kgaotše gobane eitše ge le amogela lentšu la Modimo leo le le kwelego go tšwa go rena, la le amogela, e sego e le lentšu la batho, eupša kamoo ruri le lego ka gona, e le lentšu la Modimo leo gape le šomago go lena badumedi.” (1 Bathes. 2:13) Lega go le bjalo, ke eng seo se ilego sa dira gore Bajuda bao ba Berea e be bao ba bulegilego monaganong?
16. Ke ka baka la’ng Baberea ba hlaloswa ka mo go swanetšego e le bao “ba bulegilego monaganong”?
16 Gaešita le ge Baberea ba be ba ekwa selo se itšego se sefsa, ba be ba se na dipelaelo goba go swaya diphošo ka tsela e šoro; le gona ga se gore ba be ba fo dumela gabonolo. Sa pele, ba ile ba theetša ka kelohloko seo Paulo a bego a se bolela. Ke moka ba kgonthišetša seo ba ithutilego sona ka go bula Mangwalo ao Paulo a bego a ba hlaloseditše ona gore ba a kwešiše. Go feta moo, ba ile ba ithuta Lentšu la Modimo ka phišego, e sego feela ka Sabatha, eupša letšatši le letšatši. Le gona ba ile ba dira bjalo ka go ‘fišega kudu monaganong,’ ba ineela gore ba hwetše seo Mangwalo a se utollotšego mabapi le thuto ye e mpsha. Ke moka ba ile ba ipontšha e le bao ba ikokobeditšego e le gore ba ka dira diphetogo, ka gobane “ba bantši ba bona [ba ile] ba fetoga badumedi.” (Dit. 17:12) Ka gona ga go makatše gore Luka o ba hlalosa e le bao “ba bulegilego monaganong”!
17. Ke ka baka la’ng mohlala wa Baberea e le o mobotse kudu, le gona ke bjang re ka tšwelago pele re o ekiša le ka morago ga nako e telele re bile badumedi?
17 Baberea bao ba be ba sa tsebe gore pego ya kamoo ba ilego ba arabela ka gona ditabeng tše dibotse e be e tla bolokwa ka Lentšung la Modimo gomme ya ba mohlala o mobotse go fihla mehleng yeno. Ba ile ba dira ka go lebanya seo Paulo a bego a holofetše gore ba tla se dira le seo Jehofa Modimo a bego a nyaka gore ba se dire. Ka mo go swanago, seo ke sona seo re kgothaletšago batho gore ba se dire—go hlahloba Beibele ka kelohloko e le gore tumelo ya bona e thewe ka go tia Lentšung la Modimo. Lega go le bjalo, ka morago ga gore re be badumedi, na ga go sa nyakega gore re be bao ba bulegilego monaganong? Ka mo go fapanego, e ba gabohlokwa le go feta gore re fagahlele go ithuta go tšwa go Jehofa gomme re diriše dithuto tša gagwe kapejana. Ka tsela yeo, re dumelela Jehofa gore a re bope le go re tlwaetša go ya ka thato ya gagwe. (Jes. 64:8) Ka go re’alo re dula re na le mohola e bile re thabiša Tatago rena wa legodimong ka mo go feletšego.
18, 19. (a) Ke ka baka la’ng Paulo a ile a tloga Berea, eupša o ile a bontšha bjang go phegelela moo re swanetšego go go ekiša? (b) Ka mo go latelago, Paulo o tlo bolela ditaba tše dibotse go bomang, le gona kae?
18 Paulo ga se a ka a dula Berea ka nako e telele. Re bala gore: “Ge Bajuda ba ba tšwago Thesalonika ba ekwa gore Paulo o be a tsebatša lentšu la Modimo kua Berea, ba tla moo go tla go ferehla le go ferekanya mašaba. Ke moka bana babo rena gateetee ba romela Paulo gore a theogele lewatleng; eupša Silase gotee le Timotheo ba šala moo. Lega go le bjalo, bao ba bego ba felegetša Paulo ba ile ba mo fihliša Athene, gomme eitše ge ba amogetše taelo ya gore Silase le Timotheo ba tle go yena ka go akgofa ka mo go kgonegago, ba tloga.” (Dit. 17:13-15) Manaba ao a ditaba tše dibotse e be e le ao a phegelelago gakaakaang! E be e se mo go lekanego go raka Paulo Thesalonika; manaba ao a ile a ya Berea gomme a leka go tsoša mmudubudu o swanago moo—eupša a ile a se atlege. Paulo o be a tseba gore tšhemo ya gagwe e be e le e kgolo; o ile a fo tloga a yo dira boboledi lefelong le lengwe. Anke le rena lehono re ipontšhe re ikemišeditše ka tsela e swanago go folodiša maiteko a bao ba nyakago go kgaotša modiro wa boboledi!
19 Ka ge a be a neile bohlatse bjo bo tletšego go Bajuda ba Thesalonika le ba Berea, ruri Paulo o be a ithutile mo gontši mabapi le bohlokwa bja go nea bohlatse ka sebete le go nea mabaka ka Mangwalo. Le rena re ithutile mo gontši. Lega go le bjalo, ga bjale Paulo o tlo lebeletšana le batheetši bao ba sa swanego le ba, o be a tlo bolela le ba ditšhaba ba kua Athene. Dilo di tlo mo sepela bjang motseng woo? Re tla bona seo kgaolong e latelago.
a Go ya ka seithuti se sengwe, ka nako yeo go be go na le taelo ya Kesara yeo e bego e thibela go bolela e sa le pele ka gore ke mang yo e tlago go ba “kgoši e latelago goba gore mmušo o latelago e tla ba ofe, kudukudu kgoši yeo go ka bolelwago gore e tlo tšeela legato yeo e bušago goba ya ahlola mmušiši yo a bušago ka nako yeo.” Go ka direga gore manaba a Paulo a ka ba a ile a kgopamiša molaetša wa moapostola yo e le go tshela taelo e bjalo. Bona lepokisi leo le rego, “ BoKesara le Puku ya Ditiro” go letlakala 137.
