1, 2. (a) Paulo le badirišani ba gagwe ba lebeletšana le kotsi efe Efeso? (b) Re tlo ahlaahla eng kgaolong ye?

 DITARATENG tša Efeso go kwagala medumo, megoo le lešata le legolo la batho ba bantši bao ba kitimago. Go hlamilwe sehlopha sa bahlolampherefere gomme go tsogile mpherefere motseng! Ba babedi ba basepedigotee le moapostola Paulo ba a swarwa le go gogwa. Setarata seo se bulegilego seo se nago le mabenkele ga se sa na batho ka go ponya ga leihlo, ge lešaba leo le golago la batho bao ba galefilego le kitimela lepatlelong le legolo la motse leo le ka lekanago batho ba 25 000. Batho ba bantši ga ba tsebe seo se tsošitšego mpherefere, eupša ba naganela gore tempele ya bona le modimogadi wa bona yo a rategago Aratemise di a hlaselwa. Ka go re’alo ba thoma go goeletša leboelela ka gore: “Aratemise wa Baefeso ke yo matla!”—Dit. 19:34.

² Le lebakeng le, re bona Sathane a leka go diriša sehlopha sa bahlolampherefere se sešoro go thibela go phatlalala ga ditaba tše dibotse tša Mmušo wa Modimo. Ke therešo gore tšhošetšo ya bošoro ga se lona leano le nnoši leo Sathane a le dirišago. Kgaolong ye, re tlo ahlaahla maano a mmalwa ao Sathane a a dirišitšego go thibela modiro wa boboledi le go senya botee bja Bakriste ba lekgolong la pele la mengwaga. Sa bohlokwa le go feta, re tlo bona gore maano a gagwe ka moka a ile a folotša, ka gobane “lentšu la Jehofa [le ile] la tšwela pele le gola ka tsela e matla e bile le fenya.” (Dit. 19:20) Ke ka baka la’ng Bakriste bao ba ile ba atlega kgahlanong le Sathane? Ke ka baka la mabaka ao a swanago le ao re atlegago ka ona lehono. Ke therešo gore phenyo ke ya Jehofa, ga se ya rena. Lega go le bjalo, go etša Bakriste ba lekgolong la pele la mengwaga, re swanetše go kgatha tema ya rena. Ka thušo ya moya wa Jehofa, re ka ba le dika tšeo di tlago go re thuša go phetha bodiredi bja rena. Anke sa pele re ahlaahleng mohlala wa Apollo.

3, 4. Akhwila le Perisila ba ile ba lemoga gore Apollo ga a tsebe eng, gona ba ile ba dira’ng ka seo?

³ Ge Paulo a be a eya Efeso nakong ya leeto la gagwe la boraro la boromiwa, Mojuda yo a bitšwago Apollo o ile a fihla motseng woo. O be a etšwa motseng wo o  tumilego wa Aleksandria kua Egipita. Apollo o be a na le dika tše di kgahlišago kudu. O be a na le bokgoni bja go bolela. Go oketša go go beng sethakga sa polelo, ‘o be a tseba Mangwalo gabotse.’ Go feta moo, o be a “fišega moyeng.” Ka baka la phišego ya gagwe, Apollo o ile a bolela ka sebete pele ga batheetši ba Bajuda ka sinagogeng.—Dit. 18:24, 25.

⁴ Akhwila le Perisila ba ile ba kwa Apollo a bolela. Ga go na pelaelo gore ba ile ba thaba kudu go mo kwa a ruta “ka mo go nepagetšego dilo tše di lego mabapi le Jesu.” Seo a bego a se ruta ka Jesu se be se nepagetše. Lega go le bjalo, go se go ye kae banyalani bao ba Bakriste ba ile ba lemoga gore Apollo o be a sa tsebe selo se itšego sa bohlokwa kudu. O be a “tlwaelane le kolobetšo ya Johane feela.” Banyalani ba bao ba ikokobeditšego, bao ba bego ba šoma go dira ditente, ga se ba ka ba tšhošwa ke bokgoni bja Apollo bja go bolela goba thuto ya gagwe. Go e na le moo, ba ile “ba sepela le yena ba mo hlalosetša tsela ya Modimo ka mo go nepagetšego kudu.” (Dit. 18:25, 26) Monna yo yo e lego sethakga sa polelo e bile e le serutegi o ile a arabela bjang? Go molaleng gore o ile a bontšha se sengwe sa dika tša bohlokwa kudu seo Mokriste a ka se hlagolelago—boikokobetšo.

5, 6. Ke’ng seo se thušitšego Apollo gore a dirišwe ka mo go feletšego ke Jehofa, gomme re ka ithuta’ng mohlaleng wa Apollo?

⁵ Ka ge Apollo a ile a amogela thušo ya Akhwila le Perisila, o ile a ba mohlanka yo a atlegago kudu wa Jehofa. O ile a ya Akaya, moo a ilego a ‘thuša badumedi kudu.’ Le gona o ile a nea bohlatse bjo bobotse go Bajuda ba seleteng seo bao ba bego ba phegeletše gore Jesu e be e se Mesia yo a holofeditšwego. Luka o bega gore: “Ka matla o ile a hlatsela phatlalatša ka botlalo gore Bajuda ba be ba fošitše, ge a dutše a bontšha ka Mangwalo gore Jesu e be e le yena Kriste.” (Dit. 18:27, 28) Apollo o ile a ba tšhegofatšo e kgolo gakaakaang! Ge e le gabotse, Apollo e be e le lebaka le lengwe leo ka lona “lentšu la Jehofa” le ilego la tšwela pele le fenya. Re ka ithuta’ng mohlaleng wa Apollo?

⁶ Boikokobetšo ke seka seo Bakriste ka moka ba swanetšego go se hlagolela. Ka moka ga rena re na le dimpho tše di fapafapanego—e ka ba e le bokgoni bja tlhago, phihlelo yeo re nago le yona goba tsebo yeo re e hweditšego. Lega go le bjalo, boikokobetšo bja rena bo swanetše go bonagala kudu go feta bokgoni bja rena. Ge e ba go se bjalo, bokgoni bja rena bo ka re bakela bothata. Dika tša rena tše dibotse di ka re dira gore re ikgogomoše. (1 Bakor. 4:7; Jak. 4:6) Ge e ba re ikokobeditše e le ka kgonthe, re tla leka go lebelela batho ba bangwe ba re feta ka bogolo. (Bafil. 2:3) Re ka se kgopišwe ke go phošollwa goba ra gana go rutwa ke ba bangwe. Ruri re ka se kgomarele dikgopolo tša rena ka boikgogomošo ge re lemoga gore ga di dumelelane le tlhahlo ya gona bjale ya moya o mokgethwa. Jehofa le Morwa wa gagwe ba ikemišeditše go re diriša ge feela re dula re ikokobeditše.—Luka 1:51, 52.

7. Ke bjang Paulo le Apollo ba ilego ba bea mohlala wa boikokobetšo?

⁷ Le gona, boikokobetšo bo thibela phadišano. Na o ka nagana kamoo Sathane a bego a fišegela go baka dikarogano gare ga Bakriste bao ba lekgolong la pele la mengwaga? Ruri o be a tla thaba kudu gakaakaang ge nkabe batho bao ba babedi bao ba nago le tutuetšo e lego Apollo le moapostola Paulo ba ile ba itumelela go phadišana, mohlomongwe yo mongwe a leka go ba le tutuetšo go feta yo mongwe ka diphuthegong! Nkabe go bile bonolo gore ba dire bjalo. Kua Korinthe, Bakriste  ba bangwe ba ile ba thoma go bolela gore, “Ke wa Paulo” mola ba bangwe ba be ba re, “Nna ke wa Apollo.” Na Paulo le Apollo ba ile ba kgothaletša dipolelo tša mohuta woo tšeo di bakago karogano? Aowa! Le gona, Paulo ka boikokobetšo o ile a leboga tema yeo Apollo a e kgathago modirong gomme a mo nea ditokelo tšeo di oketšegilego tša tirelo. Ge e le Apollo yena o ile a latela tlhahlo ya Paulo. (1 Bakor. 1:10-12; 3:6, 9; Tito 3:12, 13) A mohlala o mobotse gakaakaang bakeng sa rena lehono wa go dirišana ka boikokobetšo!

8. Paulo o ile a boela Efeso ka tsela efe, gona ka baka la’ng?

⁸ Paulo o be a holofeditše go boela Efeso gomme o ile a phethagatša kholofetšo ya gagwe. a (Dit. 18:20, 21) Lega go le bjalo, ela hloko gore o ile a boela bjang moo. La mafelelo ge re be re bolela ka yena o be a le Antiokia ya Siria. E le gore a fihle Efeso, a ka ba a ile a kgetha go tšea leeto le le kopana la go ya Seleukia, a namela sekepe ke moka a sesela ka go lebanya moo a bego a eya gona. Go e na le moo, o ile a sepela go “phatša ditikologong tša ka gare tša naga.” Go akanywa gore leeto la Paulo leo le hlalositšwego go Ditiro 18:23 le 19:1, le tšere dikhilomithara tše e ka bago tše 1 600! Ke ka baka la’ng Paulo a ile a kgetha tsela e thata le yeo e lapišago ka mokgwa wo? Ka gobane o be a ikemišeditše go “matlafatša barutiwa ka moka.” (Dit. 18:23) Go etša maeto a gagwe a mabedi ao a fetilego, leeto la gagwe la boraro la boromiwa le be le tlo nyaka mo gontši go yena, eupša ga se a ka a itshola ka seo ka moka. Balebeledi ba tikologo le basadi ba bona ba bontšha moya o swanago lehono. Na ga re leboge lerato la bona la boikgafo?

9. Ke ka baka la’ng go ile gwa nyakega gore sehlopha se itšego sa barutiwa se kolobetšwe gape, gomme re ka ithuta thuto efe go sona?

⁹ Ge a fihla Efeso, Paulo o ile a hwetša sehlopha sa barutiwa ba Johane Mokolobetši bao e ka bago ba lesomepedi. Ba be ba kolobeditšwe ka kolobetšo ya Johane yeo e bego e se sa hlwa e šoma. Go feta moo, ba be ba bonagala ba tseba mo gonyenyane feela goba ba sa tsebe selo ka moya o mokgethwa. Paulo o ile a ba hlalosetša bohlokwa bja go kolobetšwa leineng la Jesu gomme go etša Apollo, ba be ba ikokobeditše e bile ba fagahletše go ithuta. Ka morago ga go kolobetšwa leineng la Jesu, ba ile ba amogela moya o mokgethwa le dimpho tše dingwe tša mohlolo. Ka gona, go molaleng gore go latela tlhahlo ya mokgatlo wa Jehofa woo o tšwelago pele go tliša ditšhegofatšo.—Dit. 19:1-7.

10. Ke ka baka la’ng Paulo a ile a tloga sinagogeng gomme a ya holong ya sekolo, gona o re beetše mohlala ofe bodireding bja rena?

¹⁰ Go se go ye kae go ile gwa direga selo se sengwe gape seo se bego se bontšha gore go na le tšwelopele. Paulo o ile a bolela ka sebete ka sinagogeng ka dikgwedi tše tharo. Gaešita le ge a be a “diriša mabaka a kgodišago mabapi le mmušo wa Modimo,” ba bangwe ba ile ba ngangabala gomme ba fetoga baganetši ba kgonthe. Go e na le gore a senye nako le bao ba bego “ba bolela gampe ka Tsela,” Paulo o ile a dira dithulaganyo tša go bolela ka holong ya sekolo. (Dit. 19:8, 9) Bao ba bego ba nyaka go dira tšwelopele ya moya ba be ba swanetše go tloga sinagogeng  gomme ba ye holong ya sekolo. Go etša Paulo, le rena re ka kgaotša dipoledišano tše dingwe ge re lemoga gore mong wa ntlo ga se a ikemišetša go theetša goba gore o nyaka feela go ngangišana le rena. Go sa dutše go na le batho ba bantši bao ba swanago le dinku bao ba nyakago go kwa molaetša wa rena wo o kgothatšago!

11, 12. (a) Ke bjang Paulo a ilego a bea mohlala wa go šoma ka thata le go fetofetoga le maemo? (b) Dihlatse tša Jehofa di ile tša katanela bjang go šoma ka thata le go fetofetoga le maemo ge di le bodireding bja tšona bja phatlalatša?

¹¹ Go ka direga gore Paulo o ile a bolela ka holong yeo ya sekolo letšatši le letšatši go tloga mo e ka bago ka iri ya lesometee mesong go fihla mo e ka bago ka iri ya bone thapama. (Bona ntlha ya go ithuta ya Ditiro 19:9 nwtsty-E) Tšeo di be di bonagala e le diiri tše di homotšego eupša e le tšeo di fišago kudu mosegare ge batho ba bantši ba be ba emišitše ka mešomo ya bona e le gore ba ka ja le go khutša. Nagana feela, ge nkabe Paulo a ile a šoma ka thata ka tsela yeo ka mengwaga e mebedi, o be a tla be a dirišitše diiri tše ka godimo ga tše 3 000 a ruta. b Ka gona, le ke le lengwe la mabaka ao ka ona lentšu la Jehofa le ilego la tšwela pele le gola e bile le fenya. Paulo o be a šoma ka thata gomme a kgona go fetofetoga le maemo. O ile a beakanya maemo a gagwe e le gore bodiredi bja gagwe bo dumelelane le dinyakwa tša batho ba lefelong leo. Mafelelo e bile afe? “Bohle bao ba dulago seleteng sa Asia ba [ile] ba kwa lentšu la Morena, Bajuda gotee le Bagerika.” (Dit. 19:10) Ruri o neile bohlatse bjo bo tletšego!

¹² Dihlatse tša Jehofa tša mehleng yeno le tšona di itlhatsetše di šoma ka thata e bile di fetofetoga le maemo. Re katanela go fihlelela batho kae le kae le neng goba neng moo ba ka hwetšagalago gona. Re nea bohlatse ditarateng, marekišetšong le mafelong ao go emago dikoloi. Re ka boledišana le batho ka mogala goba ka go ba ngwalela mangwalo. Le gona ge re le modirong wa ntlo le ntlo, re dira maiteko a go fihlelela batho ka dinako tšeo gantši ba hwetšagalago ka tšona gae.

13, 14. (a) Jehofa o ile a thuša Paulo go dira’ng? (b) Barwa ba Sekefa ba ile ba dira phošo efe, gona ke bjang ditho tše dintši tša Bojakane lehono di dirago phošo e swanago?

¹³ Luka o re botša gore bodiredi bja Paulo bo bile le mafelelo a mabotse kudu, kudukudu ka ge Jehofa a ile a mo thuša go dira “mediro e kgethegilego e matla.” Gaešita le mašela le dithetho tšeo Paulo a bego a di apara di be di išwa go balwetši gomme ba fola. Meoya e kgopo le yona e be e lelekwa go dirišwa dilo tšeo. c (Dit. 19:11, 12) Diphenyo tše bjalo tše di kgahlišago kgahlanong le madira a Sathane di ile tša goga tlhokomelo ya batho ba bantši, gaešita le ge e be e se e batho bao ka moka bao ba bego ba thabišitšwe ke seo.

¹⁴ Ba bangwe ba “Bajuda bao ba ralalago ba leleka batemona” ba ile ba leka go ekiša mehlolo ya Paulo. Ba bangwe ba Bajuda bao ba ile ba leka go leleka batemona ba diriša leina la Jesu le la Paulo. Luka o nea mohlala wa barwa ba šupago ba Sekefa, e lego ditho tša lapa la boperisita, bao ba ilego ba leka go dira se. Motemona o ile a re go bona: “Ke tseba Jesu e bile ke tlwaelane le Paulo; eupša lena le bomang?” Monna yo a bego a na le motemona o ile a hlasela baikaketši bao, a tabogela go bona go etša sebata, gomme a dira gore ba tšhabe, ba gobetše e bile ba hlobotše. (Dit. 19:13-16) Ye e be e le phenyo e kgolo bakeng sa “lentšu la Jehofa,” ka ge phapano magareng ga matla ao a neilwego Paulo le go hloka matla ga ditho tšeo tša bodumedi bja maaka go be go le molaleng. Go na le batho ba dimilione lehono bao ka mo go fošagetšego ba naganago gore go fo bitša leina la Jesu goba go ipolela gore o Mokriste go lekane. Lega go le bjalo, go etša ge Jesu a bontšhitše, ge e le gabotse ke feela bao ba dirago thato ya Tatagwe bao ba nago le kholofelo ya kgonthe ya bokamoso.—Mat. 7:21-23.

15. Re ka latela mohlala wa Baefeso bjang tabeng ya go dirišana le meoya gotee le dilong tšeo di tswalanago le mekgwa ya go dirišana le meoya?

¹⁵ Go tlontlollwa ga barwa ba Sekefa go ile gwa dira gore go boifa Modimo go ate, e lego seo se tutueditšego ba bantši go fetoga badumedi le go tlogela go dirišana le meoya. Setšo sa Baefeso se be se tutuetšwa kudu ke maleatlana. Go foša batho ka meleko le go diriša dipheko go be go tlwaelegile, go etša ge go be go le bjalo le ka dipolelwana tša maleatlana tšeo gantši di bego di ngwalwa fase. Ga bjale Baefeso ba bantši ba ile ba tutueletšega go tliša dipuku tša bona tša maleatlana  gomme ba di fiša phatlalatša—gaešita le ge di be di bitša ditolara tše dikete tše masome ge di lekanywa ka tšhelete ya lehono. d Luka o bega gore: “Ka gona lentšu la Jehofa la tšwela pele le gola ka tsela e matla e bile le fenya.” (Dit. 19:17-20) A bohlatse bjo bo kgahlišago gakaakaang bja gore therešo e be e fenya maaka le botemona! Batho ba bao ba botegago ba re beetše mohlala o mobotse lehono. Le rena ka mo go swanago re phela lefaseng leo le tutuetšwago ke go dirišana le meoya. Ge e ba re lemoga gore re na le selo se itšego seo se sepedišanago le go dirišana le meoya, re swanetše go dira seo se dirilwego ke Baefeso—re lahle selo seo gateetee! Anke re se ke ra itswalanya le mekgwa e bjalo e šišimišago, go sa šetšwe seo se diregago.

16, 17. (a) Hlalosa kamoo Demetrio a ilego a tsoša mpherefere Efeso. (b) Baefeso ba ile ba bontšha bjang go fišegela ga bona bodumedi ka tsela e fošagetšego?

¹⁶ Ga bjale re tlo bona leano la Sathane leo le hlalositšwego ke Luka ge a be a ngwala gore, “gwa tsoga pherekano e kgolo mabapi le Tsela.” O be a sa feteletše dilo. e (Dit. 19:23) Morudi wa silifera yo a bitšwago Demetrio ke yena a thomilego mathata. O ile a bolela le borabokgabogotee le yena, sa pele a ba gopotša gore katlego ya bona e be e tlišwa ke go rekiša medingwana ya diswantšho. O ile a tšwela pele ka go šišinya gore molaetša wo Paulo a bego a o bolela o be o tla wiša kgwebo ya bona, ka ge Bakriste ba be ba sa rapele medingwana ya diswantšho. Ka gona, o ile a diriša boikgogomošo le moya wa botšhaba wo batheetši ba gagwe ba bego ba na le wona, a ba lemoša gore modimogadi wa bona e lego Aratemise gotee le tempele ya bona yeo e tumilego lefaseng ka bophara yeo ba bego ba e neetše go yena di be di le kotsing ya “go fetolwa lefeela.”—Dit. 19:24-27.

¹⁷ Polelo ya Demetrio e bile le mafelelo ao a bego a a nyaka. Barudi ba silifera ba ile ba thoma go goeletša ka gore, “Aratemise wa Baefeso ke yo matla!” Ka gona motse wa tlala kgakanego e lego seo se lebišitšego tiragalong yeo e hlalositšwego mathomong a kgaolo ye ya sehlopha seo se galefilego sa bahlolampherefere. f Ka ge Paulo e be e le motho yo a nago le boikgafo, o be a nyaka go tsena ka gare ga lepatlelo e le gore a bolele le lešaba leo, eupša barutiwa ba ile ba mo lopa gore a se ke a ipea kotsing. Monna yo mongwe yo a bitšwago Aleksandere o ile a ema pele ga lešaba gomme a leka go bolela le lona. Ka ge e be e le Mojuda, go ka direga gore o be a fagahletše go hlalosa phapano magareng ga Bajuda le Bakriste ba. Lešaba leo le be le ka se be le taba le ditlhaloso tše bjalo. Ge le lemogile gore ke Mojuda,  le ile la mo goeletša leboelela mo e ka bago ka diiri tše pedi, la re: “Aratemise wa Baefeso ke yo matla.” Go fišegela bodumedi ka tsela e fošagetšego ga se gwa ka gwa fetoga go tloga ka nako yeo. Go sa dutše go dira gore batho ba hloke tekatekano ka mo go feletšego.—Dit. 19:28-34.

18, 19. (a) Mohlankedi wa maemo a godimo motseng o ile a homotša sehlopha sa bahlolampherefere bjang Efeso? (b) Ka dinako tše dingwe batho ba Jehofa ba ile ba šireletšwa bjang ke bao ba lego maemong a bolaodi, gona re ka kgatha tema efe gore re hwetše tšhireletšo e bjalo?

¹⁸ Mafelelong, mohlankedi wa maemo a godimo motseng woo o ile a homotša lešaba leo. Mohlankedi yo yo a nago le tlhaologanyo o ile a kgonthišetša sehlopha seo sa bahlolampherefere gore tempele ya sona le modimogadi wa sona ga di kotsing ya go senywa ke Bakriste ba, le gore Paulo le badirišanigotee le yena ga se ba senyetša tempele ya Aratemise gotee le gore go be go na le tsela ya semolao ya go bolela ditaba tša mohuta woo. Mohlomongwe ntlha ya bohlokwa kudu e bile ge a be a gopotša sehlopha seo gore se be se le kotsing ya go latofatšwa ke molao wa Roma ka baka la seboka seo se sego molaong le sa go se laolege. Ka go re’alo, o ile a phatlalatša lešaba leo. Go etša ge kgalefo ya lona e ile ya tsoga kapejana, ga bjale e ile ya fela kapejana ka baka la mantšu ao a kwagalago le ao a nago le tlhaologanyo.—Dit. 19:35-41.

¹⁹ Le e be e se lekga la pele moo motho yo a nago le tlhaologanyo yo a lego maemong a bolaodi a ilego a tšea kgato ya go šireletša balatedi ba Jesu, le gona e be e ka se be la mafelelo. Ge e le gabotse, moapostola Johane o ile a bona e sa le pele ponong gore mehleng ye ya bofelo, dikarolo tšeo di tsepamego kudu tša moloko wa batho tšeo di swantšhetšwago ke lefase, di be di tla metša tlaišo e matla ya Sathane kgahlanong le balatedi ba Jesu. (Kut. 12:15, 16) Seo se itlhatsetše e le therešo. Mabakeng a mantši, baahlodi bao ba ahlolago ka toka ba ile ba tutueletšega go šireletša ditshwanelo tša Dihlatse tša Jehofa tša gore di kopane bakeng sa borapedi gotee le go botša ba bangwe ditaba tše dibotse. Ke therešo gore boitshwaro bja rena bo ka kgatha tema diphenyong tše bjalo. Go bonagala boitshwaro bja Paulo bo ile bja dira gore a hlompšhe ka tsela ya bogwera ke bahlankedi ba bangwe ba mmušo kua Efeso, ka gona ba be ba kganyoga go mmona a šireletšegile. (Dit. 19:31) Eka le rena re ka dira gore boitshwaro bja rena bjo bo hlomphegago le bja go ba bao ba botegago bo kgahliše bao re kopanago le bona. Ga re tsebe gore mafelelo e tla ba afe.

20. (a) O ikwa bjang ka tsela yeo lentšu la Jehofa le ilego la fenya ka yona lekgolong la pele la mengwaga e bile le tšwelago pele le fenya le lehono? (b) Boikemišetšo bja gago ke bofe mabapi le diphenyo tša Jehofa mehleng ya rena?

²⁰ Na ga se mo go kgahlišago go nagana kamoo ‘lentšu la Jehofa le ilego la tšwela pele le gola e bile le fenya’ lekgolong la pele la mengwaga? Ka tsela e swanago, ke mo go kgahlišago go bona kamoo Jehofa a ilego a dira dilo ka gona e le gore go be le diphenyo tše bjalo le mehleng ya rena. Na o ka rata go ba le tokelo ya go kgatha tema diphenyong tše bjalo go sa šetšwe gore e ka ba e le e nyenyane gakaakaang? Gona ithute mehlaleng yeo re sa tšwago go e ahlaahla. Dula o ikokobeditše, sepedišana le mokgatlo wo o tšwelago pele wa Jehofa, tšwela pele o šoma ka thata, gana go dirišana le meoya le gona o dire sohle seo o ka se kgonago go nea bohlatse ka boitshwaro bja gago bja go ba yo a botegago le bjo bo hlomphegago.