KGAOLO 5
“Modimo ke Mmuši yo re Swanetšego go mo kwa”
Baapostola ba tšea boemo bjoo e bago mohlala wa Bakriste ka moka ba therešo
E theilwe go Ditiro 5:12–6:7
1-3. (a) Ke ka baka la’ng baapostola ba be ba tlišitšwe ka pele ga kgoro ya Sanhedrine, gona tabakgolo e be e le efe? (b Ke ka baka la’ng re kgahlegela kudu go tseba ka boemo bjoo baapostola ba ilego ba bo tšea?
BAAHLODI ba kgoro ya Sanhedrine ba galefa le go feta! Baapostola ba Jesu ba eme ka pele ga kgorokgolo ye gore ba sekišwe. Ba sekišetšwa eng? Josefa Kayafa, e lego moperisita yo a phagamego le moetapele wa kgoro ya Sanhedrine o bolela le bona ka go tia gore: “Re le laetše tsebe-go-kwa gore le se ke la tšwela pele le ruta ka leina le.” Moetapele yo yo a galefilego ga a nyake le go bolela leina la Jesu. Kayafa o tšwela pele ka gore: “Lega go le bjalo bonang kamoo le tladitšego Jerusalema ka thuto ya lena, e bile le ikemišeditše go tliša madi a motho yo godimo ga rena.” (Dit. 5:28) Molaetša o kwagala gabotse ke wo: Kgaotšang go bolela, go sego bjalo le tla otlwa!
2 Baapostola ba be ba tla arabela bjang? Taelo ya bona ya gore ba dire boboledi e be e etšwa go Jesu yoo a neilwego matla ke Modimo. (Mat. 28:18-20) Na baapostola ba be ba tla boifa batho gomme ba homola? Goba na ba be ba tla ba le sebete sa go ema ba tiile ke moka ba tšwela pele ba bolela? Ge e le gabotse, tabakgolo e be e le ye: Na ba tla kwa Modimo goba batho? Ka ntle le go dikadika, moapostola Petro o bolela legatong la baapostola ka moka. Mantšu a gagwe ke a lebanyago le ao a bontšhago sebete.
3 Ka ge re le Bakriste ba therešo, re kgahlegela kudu go tseba kamoo baapostola ba ilego ba arabela ka gona ditšhošetšong tša kgoro ya Sanhedrine. Le rena taelo ya gore re dire boboledi e a re kgoma. Ge re phetha taelo ye yeo re e neilwego ke Modimo, le rena re ka lebeletšana le kganetšo. (Mat. 10:22) Baganetši ba ka leka go šitiša goba go thibela modiro wa rena. Re tla dira’ng? Re ka holwa ke go ahlaahla boemo bjoo baapostola ba ilego ba bo tšea le maemo ao a ilego a dira gore ba feleletše ba sekišwa ke kgoro ya Sanhedrine. a
“Morongwa wa Jehofa a Bula Mejako” (Ditiro 5:12-21a)
4, 5. Ke ka baka la’ng Kayafa le Basadutsei ba ile ba “tlala lehufa”?
4 Gopola gore ge Petro le Johane ba be ba laelwa ka lekga la mathomo gore ba kgaotše go bolela ditaba tše dibotse, ba ile ba araba ka gore: “Re ka se ke ra tlogela go bolela ka dilo tše re di bonego le tše re di kwelego.” (Dit. 4:20) Ka morago ga go emišwa ka pele ga kgoro ya Sanhedrine, Petro le Johane gotee le baapostola ba bangwe ka moka, ba ile ba tšwela pele ba bolela tempeleng. Baapostola ba ile ba dira mehlolo e mentši e bjalo ka go fodiša balwetši le go leleka batemona. Ba ile ba dira seo “mathuding a dikokwane a Solomone,” e lego mathudi ao a ageleditšwego ao a bego a le ka bohlabela bja tempele, moo Bajuda ba bantši ba bego ba bokana gona. Se se makatšago ke gore go bonagala le moriti wa Petro o be o fodiša batho! Ba bantši bao ba ilego ba fodišwa mmeleng ba ile ba arabela lentšung la Modimo la therešo. Ka baka la seo, “bao ba dumelago go Morena ba ile ba tšwela pele ba oketšega, mašaba a banna gotee le a basadi.”—Dit. 5:12-15.
5 Kayafa le Basadutsei, e lego sehlotswana sa bokgelogi sa bodumedi seo a bego a le setho sa sona, ba ile ba “tlala lehufa” ke moka ba lahlela baapostola kgolegong. (Dit. 5:17, 18) Ke ka baka la’ng Basadutsei ba be ba galefile? Baapostola ba be ba ruta gore Jesu o tsošitšwe bahung, eupša Basadutsei bona ba be ba sa dumele gore go na le tsogo ya bahu. Baapostola ba be ba re motho a ka phološwa ge feela a ka bontšha tumelo go Jesu, eupša Basadutsei ba be ba boifa gore Baroma ba be ba tla ba otla ge e ba batho ba be ba ka lebelela Jesu e le Moetapele wa bona. (Joh. 11:48) Ga go makatše gore Basadutsei ba be ba ikemišeditše go tswalela baapostola melomo!
6. Ke bomang bao lehono e lego bahlohleletši ba bagolo ba go tlaišwa ga bahlanka ba Jehofa, gomme ke ka baka la’ng seo se sa swanela go re makatša?
6 Le lehono, bahlohleletši ba bagolo ba go tlaišwa ga bahlanka ba Jehofa ke baganetši bao e lego badumedi. Batho ba bjalo gantši ba leka go tutuetša balaodi ba mmušo le mekero ya ditaba go kgaotša modiro wa rena wa boboledi. Na seo se swanetše go re makatša? Aowa. Molaetša wa rena o pepentšha bodumedi bja maaka. Ge batho ba dipelo tše di botegago ba amogela ditherešo tša Beibele, ba lokollwa ditumelong le mekgweng yeo e sego ya mangwalo. (Joh. 8:32) Ka gona, na re swanetše go makala ge molaetša wa rena o dira gore baetapele ba bodumedi ba tlale lehufa la lehloyo?
7, 8. Taelo ya morongwa e ile ya kgoma baapostola bjang, gona re dira gabotse go ipotšiša potšišo efe?
7 Ge baapostola ba be ba le kgolegong ba letetše go sekišwa, go ka direga gore ba ile ba ipotšiša ge e ba e tla ba bahwelatumelo ka diatleng tša manaba a bona. (Mat. 24:9) Eupša bošego go ile gwa direga selo se sengwe seo se bego se tloga se sa letelwa—“morongwa wa Jehofa [o ile] a bula mejako ya kgolego.” b (Dit. 5:19) Ke moka morongwa yoo o ile a ba nea ditaelo tše di lebanyago, a re: Sepelang “le ye le eme tempeleng” gomme “le tšwele pele le botša batho.” (Dit. 5:20) Ga go pelaelo gore taelo yeo e ile ya kgonthišetša baapostola gore ba be ba dutše ba dira selo se se nepagetšego. Le gona mantšu a morongwa yoo a ka ba a ba matlafaleditše gore ba dule ba tiile go sa šetšwe seo se diregago. Ka sebete le tumelo e matla, baapostola ba ile “ba tsena tempeleng ka mahube gomme ba ruta.”—Dit. 5:21.
8 Yo mongwe le yo mongwe wa rena o dira gabotse go ipotšiša gore: ‘Na ke tla ba le tumelo le sebete se se nyakegago bakeng sa go tšwela pele ke dira boboledi ka tlase ga maemo a swanago?’ Re ka matlafatšwa ke go tseba gore modiro wa bohlokwa wa go “nea bohlatse bjo bo tletšego mabapi le mmušo wa Modimo” o thekgwa le go hlahlwa ke barongwa.—Dit. 28:23; Kut. 14:6, 7.
“Modimo ke Mmuši yo re Swanetšego go mo kwa go e na le go kwa Batho” (Ditiro 5:21b-33)
“Ka gona ba ba tliša ba ba emiša ka holong ya Sanhedrine.”—Ditiro 5:27
9-11. Baapostola ba ile ba arabela bjang ge kgoro ya Sanhedrine e be e ba laela gore ba kgaotše go dira boboledi, gona se se beetše Bakriste ba therešo mohlala ofe?
9 Ga bjale Kayafa le baahlodi ba bangwe ba kgoro ya Sanhedrine ba be ba itokišeditše gabotse go otla baapostola. Kgoro yeo e sa tsebe seo se diragetšego kua kgolegong, e ile ya roma bahlankedi gore ba tliše bagolegwa. Akanya kamoo bahlankedi bao ba ilego ba makala ka gona ge ba be ba hwetša gore bagolegwa ga ba gona, gaešita le ge ba hweditše kgolego e “notletšwe e bile e šireleditšwe, baleti ba eme mojako.” (Dit. 5:23) Go se go ye kae moetapele wa tempele o ile a kwa gore baapostola ba boetše tempeleng, ba nea bohlatse ka Jesu Kriste, e lego wona modiro woo ba bego ba golegilwe ka baka la ona! Moetapele yo le bahlankedi ba gagwe ba ile ba akgofela tempeleng gore ba yo swara bagolegwa gomme ba ba iše kgorong ya Sanhedrine.
10 Bjalo ka ge go hlalositšwe mathomong a kgaolo ye, baetapele ba bodumedi bao ba galefilego ba ile ba bontšha gabotse gore ba nyaka gore baapostola ba kgaotše go dira boboledi. Baapostola ba ile ba arabela bjang? A le bjalo ka mmoleledi wa baapostola, Petro o ile a araba ka sebete gore: “Modimo ke mmuši yo re swanetšego go mo kwa go e na le go kwa batho.” (Dit. 5:29) Ka go re’alo, baapostola ba beile mohlala woo Bakriste ba therešo ba swanetšego go o latela go theoša le ngwaga. Babuši bao e lego batho ba lahlegelwa ke tshwanelo yeo ba e neilwego ke Modimo ya gore re ba kwe ge ba thibela seo Modimo a se nyakago goba ge ba nyaka seo Modimo a se ganago. Ka gona, ge e ba mehleng ya rena “balaodi ba bagolo” ba thibela modiro wa rena wa go nea bohlatse, re ka se tlogele go phetha kabelo yeo Modimo a re neilego yona ya go bolela ditaba tše dibotse. (Baroma 13:1) Go e na le moo, re tla tsoma ditsela tše bohlale tša go tšwela pele re nea bohlatse bjo bo tletšego ka Mmušo wa Modimo.
11 Ga go makatše ge go arabela ga baapostola ka sebete go ile gwa dira gore baahlodi bao ba selekegilego ba galefe o šoro. Ba be ba ikemišeditše go “bolaya” baapostola. (Dit. 5:33) Ga bjale go hwela tumelo go ile gwa bonagala go kgonthišeditšwe bakeng sa dihlatse tšeo tše di nago le sebete le tše mafolofolo. Eupša baapostola bao ba be ba le kgauswi le go thušwa ka tsela e tlogago e sa tlwaelega!
“Le ka se Kgone go ba Phekgola” (Ditiro 5:34-42)
12, 13. (a) Gamaliele o ile a nea bašomigotee le yena keletšo efe, gomme ba ile ba dira’ng? (b) Jehofa a ka tsena bjang ditaba gare legatong la batho ba gagwe lehono, gona re ka kgodišega ka eng ge e ba re ka dumelelwa go “tlaišetšwa toko”?
12 Gamaliele, e lego “morutiši wa Molao yo a bego a tšeelwa godimo ke batho ka moka,” o ile a bolela. c Go bonagala ramolao yo a be a hlompšha kudu ke bašomigotee le yena, ka gobane o ile a laola ditaba a ba a “laela gore [baapostola] ba ntšhetšwe ka ntle ka lebakanyana.” (Dit. 5:34) Ka go bolela mehlala ya diphenkgišano tšeo di kilego tša fela kapejana ka morago ga gore baetapele ba tšona ba hwe, Gamaliele o ile a lopa kgoro yeo gore e se wele dilo godimo gomme e iše maswafo fase ge e ahlolela baapostola bao Moetapele wa bona Jesu a bego a sa tšwa go hwa. Tsela yeo Gamaliele a ilego a nea mabaka ka yona e be e le e matla, o itše: “Le se ke la tshwenyana le banna ba, ba tlogeleng; (gobane ge e ba leano le goba modiro wo o etšwa bathong, o tla phekgolwa; eupša ge e ba o etšwa go Modimo, le ka se kgone go ba phekgola;) go sego bjalo, mohlomongwe le ka hwetšwa ge e le gabotse le le balwa-le-Modimo.” (Dit. 5:38, 39) Baahlodi bao ba ile ba kwa keletšo ya gagwe. Lega go le bjalo, ba ile ba itia baapostola ke moka ba ba laela “gore ba kgaotše go bolela ka leina la Jesu.”—Dit. 5:40.
13 Le lehono Jehofa a ka dira gore banna bao ba hlomphegago bao ba swanago le Gamaliele ba tsene ditaba gare legatong la batho ba Gagwe. (Die. 21:1) Jehofa a ka diriša moya wa gagwe go tutuetša babuši ba matla, baahlodi goba bathei ba melao gore ba dire dilo ka go dumelelana le thato ya gagwe. (Neh. 2:4-8) Eupša ge e ba a ka dumelela gore re ‘tlaišetšwe toko,’ re ka kgodišega ka dilo tše pedi. (1 Pet. 3:14) Sa pele, Modimo a ka re nea matla a go kgotlelela. (1 Bakor. 10:13) Sa bobedi, baganetši ba “ka se kgone go phekgola” modiro wa Modimo.—Jes. 54:17.
14, 15. (a) Baapostola ba ile ba arabela bjang ge ba be ba itiwa, gomme ka baka la’ng? (b) Anega phihlelo yeo e bontšhago gore batho ba Jehofa ba kgotlelela ka lethabo.
14 Na go itiwa go ile gwa ngena baapostola moko goba gwa fokodiša maikemišetšo a bona? Le gatee! Ba ile ba “tloga pele ga Sanhedrine ba thabile.” (Dit. 5:41) Ke ka baka la’ng ba be ba “thabile”? Ke therešo gore ba be ba sa thabišwa ke bohloko bja ge ba ile ba itiwa. Ba be ba thabišitšwe ke go tseba gore ba be ba tlaišetšwa go dula ba botegela Jehofa le go latela dikgatong tša Mohlala wa bona Jesu.—Mat. 5:11, 12.
15 Go swana le bana babo rena ba lekgolong la pele la mengwaga, re kgotlelela ka lethabo ge re tlaišetšwa ditaba tše dibotse. (1 Pet. 4:12-14) Ga se gore re thabišwa ke go tšhošetšwa, go tlaišwa goba go golegwa. Eupša re kgotsofatšwa kudu ke go dula re botega. Ka mohlala, ela hloko Henryk Dornik yo a kgotleletšego mengwaga e mentši ya go swarwa gampe ka tlase ga mebušo ya bonkgwete. O gopola gore ka August 1944, balaodi ba ile ba phetha ka go romela yena le ngwanabo kampeng ya tshwenyo. Baganetši bao ba ile ba re: “Ga go kgonege go gapeletša batho ba go dira selo le ge e le sefe. Go hwela tumelo ya bona go a ba thabiša.” Ngwanabo rena Dornik o hlalosa ka gore: “Gaešita le ge ke be ke sa kganyoge go ba mohwelatumelo, go tlaišega ka sebete le ka seriti ge ke botegela Jehofa go ile gwa nthabiša.”—Jak. 1:2-4.
Go swana le baapostola, re bolela “ka ntlo le ntlo”
16. Baapostola ba ile ba bontšha bjang gore ba be ba ikemišeditše go nea bohlatse bjo bo tletšego, gomme rena re latela bjang mokgwa wa baapostola wa go dira boboledi?
16 Baapostola ga se ba ka ba senya nako ge ba be ba thomološa modiro wa bona wa boboledi. Ba sa boife, ba ile ba tšwetša pele modiro wa go ‘tsebatša ditaba tše dibotse ka Kriste, letšatši le lengwe le le lengwe ka tempeleng le ka ntlo le ntlo.’ d (Dit. 5:42) Baboledi ba ba mafolofolo ba be ba ikemišeditše go nea bohlatse bjo bo tletšego. Ela hloko gore ba ile ba iša melaetša ya bona dintlong tša batho, bjalo ka ge Jesu Kriste a ba laetše go dira bjalo. (Mat. 10:7, 11-14) Ka ntle le pelaelo, ye ke tsela yeo ba ilego ba kgona go tlatša Jerusalema ka thuto ya bona. Dihlatse tša Jehofa lehono di tsebja ka go latela mokgwa woo wa baapostola wa go dira boboledi. Ka go ya ntlong e nngwe le e nngwe tšhemong ya gabo rena, re bontšha gabotse gore le rena re nyaka go nea bohlatse bjo bo tletšego, re nea motho yo mongwe le yo mongwe sebaka sa go kwa ditaba tše dibotse. Na Jehofa o šegofaditše bodiredi bja rena bja go ya ka ntlo le ntlo? Ee, o bo šegofaditše! Batho ba dimilione ba arabetše molaetšeng wa Mmušo mehleng ye ya bofelo gomme ba bantši ba kwele ditaba tše dibotse ka lekga la mathomo ge Hlatse e be e kokota mojakong wa bona.
Banna ba Swanelegago go Okamela “Modiro wo o Nyakegago” (Ditiro 6:1-6)
17-19. Ke bothata bofe bjo bo bego bo baka dikarogano bjo bo ilego ba tšwelela, gona baapostola ba ile ba nea tlhahlo efe go bo rarolla?
17 Ga bjale ka phuthegong yeo e bego e sa tšwa go thewa go be go na le boemo bjo bo bego bo nyaka šedi e kgolo bjoo bo bego bo e bea kotsing. E be e le bofe? Bontši bja barutiwa bao ba bego ba kolobeditšwe ba be ba etetše Jerusalema gomme ba nyaka go ithuta ka mo go oketšegilego pele ba ka boela gae. Barutiwa bao ba dulago Jerusalema ba ile ba ntšha meneelo ka boithatelo bakeng sa go lefelela dijo le dilo tše dingwe. (Dit. 2:44-46; 4:34-37) Ka nako ye, boemo bjoo bo bego bo nyaka šedi e kgolo bo ile bja tšwelela. Bahlologadi bao ba bolelago Segerika “ba be ba tshedišwa mahlo kabong ya dijo ya letšatši le letšatši.” (Dit. 6:1) Lega go le bjalo, bahlologadi bao ba bolelago Seheberu bona ba be ba sa tshedišwe mahlo. Ka gona, go bonagala bothata e be e le kgethollo. Kgethollo e ka aroganya batho gabonolo go feta bothata le ge e le bofe.
18 Baapostola bao ba bego ba hlankela e le sehlopha se bušago sa phuthego yeo e golago, ba ile ba lemoga gore e be e ka se be gabohlale gore ba “tlogele lentšu la Modimo e le gore [ba] abe dijo.” (Dit. 6:2) E le gore ba rarolle bothata bjo, ba ile ba laela barutiwa gore ba nyake banna ba šupago “bao ba tletšego moya o mokgethwa le bohlale,” bao baapostola ba ka ba kgethago gore ba okamele “modiro wo wo o nyakegago.” (Dit. 6:3) Go be go nyakega banna bao ba swanelegago ka gobane go be go bonagala modiro wo o sa akaretše go aba dijo feela, eupša gape o be o akaretša go swara ditšhelete, go reka dilo le go boloka dipego tše di swanetšego. Banna ka moka bao ba ilego ba kgethwa ba be ba na le maina a Segerika, e lego seo mohlomongwe se ka bago se ile sa dira gore ba amogelwe kutšwanyana ke bahlologadi bao ba bego ba kgopišegile. Ka morago ga go rapela ka taba ya go bolelela banna bao, baapostola ba ile ba kgetha banna bao ba šupago gore ba hlokomele “modiro wo wo o nyakegago.” e
19 Na go okamela go abja ga dijo go be go e ra gore banna bao ba šupago bao ba bego ba kgethilwe ga bjale ba lokolotšwe boikarabelong bja go bolela ditaba tše dibotse? Ga go bjalo le gatee! Gare ga banna bao ba bego ba kgethilwe go be go na le Stefano, yoo a ilego a itlhatsela e le hlatse e sebete le e matla. (Dit. 6:8-10) Filipi le yena e be e le yo mongwe wa banna bao ba šupago, gomme o bitšwa “moebangedi.” (Dit. 21:8) Ka gona, go molaleng gore banna bao ba šupago ba ile ba tšwela pele e le baboledi ba mafolofolo ba Mmušo.
20. Batho ba Modimo lehono ba latela bjang mohlala wa baapostola?
20 Batho ba Jehofa lehono ba latela mohlala wa baapostola. Banna bao ba bolelelwago bakeng sa boikarabelo bja ka phuthegong ba swanetše go bontšha bohlale bjo bo tšwago go Modimo gomme ba nee bohlatse bja gore moya o mokgethwa o a šoma go bona. Ka tlase ga tlhahlo ya Sehlopha se Bušago, banna bao ba fihlelelago ditshwanelego tša Mangwalo ba kgethelwa go hlankela e le bagolo goba bahlanka ba bodiredi ka diphuthegong. f (1 Tim. 3:1-9, 12, 13) Bao ba fihlelelago ditshwanelego tšeo, go ka bolelwa ka bona gore ba kgethilwe ke moya o mokgethwa. Banna ba bao ba šomago ka thata, ba hlokomela “modiro wo wo o nyakegago” o mogolo. Ka mohlala, bagolo ba ka rulaganyetša gore batšofadi bao ba botegago bao ba tlogago ba nyaka thušo ba e newe. (Jak. 1:27) Bagolo ba bangwe ba tšea karolo medirong ya go aga Diholo tša Mmušo, go rulaganyeng dikopano goba go šoma le Komiti ya go Hloma Kwano le Dipetlele ya mafelong a gabo bona. Bahlanka ba bodiredi ba hlokomela mediro e mentši yeo e sa akaretšego ka go lebanya bodiši goba go ruta. Banna ba bjalo ka moka bao ba kgethilwego ba swanetše go lekalekanya maikarabelo a ka phuthegong le a go thuša ba bangwe gotee le boikarabelo bjo re bo neilwego ke Modimo bja go bolela ditaba tše dibotse tša Mmušo.—1 Bakor. 9:16.
“Lentšu la Modimo la Tšwela Pele le Gola” (Ditiro 6:7)
21, 22. Ke’ng seo se bontšhago gore Jehofa o ile a šegofatša phuthego yeo e bego e sa tšwa go thewa?
21 Ka thekgo ya Jehofa, phuthego yeo e bego e sa tšwa go thewa e ile ya phologa tlaišo yeo e bego e etšwa ka ntle ga phuthego le bothata bjo bo nyakilego bo baka karogano bjoo bo bego bo le ka gare ga yona. Jehofa o be a tloga a e šegofatša ka gobane re botšwa gore: “Lentšu la Modimo la tšwela pele le gola gomme palo ya barutiwa ya tšwela pele e ata kudu Jerusalema; lešaba le legolo la baperisita la ikokobeletša tumelo.” (Dit. 6:7) Ye e fo ba e le e nngwe ya dipego tše dintši tša kgolo tšeo di hwetšagalago ka pukung ya Ditiro. (Dit. 9:31; 12:24; 16:5; 19:20; 28:31) Na lehono ga re kgothatšege ge re ekwa ka dipego tša kgolo ya modiro wa go bolela ka Mmušo dikarolong tše dingwe tša lefase?
22 Morago kua lekgolong la pele la mengwaga C.E., baetapele ba bodumedi bao ba bego ba galefile ba be ba se ba ikemišetša go lahlela toulo. Tlaišo e kgolo e be e le kgauswi le go thoma. Go se go ye kae, Stefano o ile a ba mohlaselwa wa tlaišo e bjalo e šoro, go etša ge re tla bona kgaolong e latelago.
a Bona lepokisi leo le rego, “ Sanhedrine—Kgorokgolo ya Bajuda” go letlakala 39.
b Le ke lekga la mathomo go makga a ka bago a 20 ao go ona go bolelwago ka go lebanya ka barongwa ka pukung ya Ditiro. Pejana go Ditiro 1:10, go bolelwa ka barongwa ka go se lebanye e le ‘banna bao ba aperego diaparo tše tšhweu.’
c Bona lepokisi leo le rego, “ Gamaliele—Monna yo a Bego a Hlompšha Gare ga Borabi” go letlakala 41.
d Bona lepokisi leo le rego, “ Go Bolela ‘ka Ntlo le Ntlo’” go letlakala 42.
e Go ka direga gore banna ba ba be ba na le ditshwanelego tšeo di tsebjago tšeo di nyakegago go bagolo, ka gobane go okamela “modiro wo wo o nyakegago” e be e le boikarabelo bjo boima. Lega go le bjalo, Mangwalo ga a bontšhe ka go lebanya gore ke neng moo banna ba ilego ba thoma go kgethwa gore e be bagolo goba balebeledi ka phuthegong ya Bokriste.
f Lekgolong la pele la mengwaga, banna bao ba swanelegago ba be ba filwe boikarabelo bja gore ba kgethe bagolo. (Dit. 14:23; 1 Tim. 5:22; Tito 1:5) Lehono Sehlopha se Bušago se kgetha balebeledi ba tikologo ke moka balebeledi bao ba na le maikarabelo a go kgetha bagolo le bahlanka ba bodiredi.
