1, 2. Ke’ng seo e lego sa moswananoši ka leeto leo Baranaba le Saulo ba bego ba tla tloga ba le tšea, le gona modiro wa bona o be o tla thuša bjang go phethagatša Ditiro 1:8?

 KE LETŠATŠI leo le kgahlišago bakeng sa phuthego ya Antiokia. Go baporofeta ka moka le barutiši bao ba lego mo, Baranaba le Saulo ba kgethilwe ke moya o mokgethwa gore ba iše ditaba tše dibotse dinageng tša kgole. a (Dit. 13:1, 2) Ke therešo gore pejana go kile gwa ba le banna bao ba swanelegago bao ba ilego ba rongwa. Lega go le bjalo, nakong e fetilego baromiwa ba be ba etela ditikologong tšeo go tšona Bokriste bo bego bo šetše bo tsemile medu. (Dit. 8:14; 11:22) Mo nakong ye, Baranaba le Saulo gotee le Johane Mareka yoo e tlago go ba modiredi, ba tla rongwa dinageng tšeo batho ba bantši ba sa kago ba kwa ditaba tše dibotse.

² Mo e ka bago mengwaga e 14 pejana, Jesu o be a ile a botša balatedi ba gagwe gore: “Le tla ba dihlatse tša ka Jerusalema, Judea ka moka le Samaria le go fihla karolong ya kgole ya lefase.” (Dit. 1:8) Go kgethwa ga Baranaba le Saulo gore e be baromiwa go tla thuša go phethagatša mantšu ao a Jesu a boporofeta! b

3. Ke’ng seo se bego se dira gore maeto a matelele a be thata lekgolong la pele la mengwaga?

³ Lehono ka baka la dikoloi le difofane, batho ba kgona go sepela maeto a matelele ka iri e tee feela goba tše pedi. Go be go se bjalo lekgolong la pele la mengwaga C.E. Ka nako yeo, mokgwa wo o bego o dirišwa go tšea maeto e be e le go sepela ka maoto, gantši seo se be se dirwa ditseleng tšeo di sa sepelegego. Leeto la letšatši, leo mohlomongwe e bego e le la dikhilomithara tše 30, le be le lapiša kudu! c Ka gona, le ge go se na pelaelo gore Baranaba le Saulo ba be ba fagahletše go thoma kabelo ya bona, ruri ba be ba lemoga gore go be go tla nyakega boiteko bjo bogolo le boikgafo.—Mat. 16:24.

4. (a) Ke’ng seo se ilego sa hlahla go kgethwa ga Baranaba le Saulo, le gona badumedigotee le bona ba ile ba arabela bjang go kgethweng ga bona? (b) Re ka thekga bjang bao ba hwetšago dikabelo ka phuthegong ya Bokriste?

 ⁴ Eupša ke ka baka la’ng moya o mokgethwa o ile wa laela ka go lebanya gore Baranaba le Saulo ba kgethwe bakeng sa “modiro”? (Dit. 13:2) Beibele ga e re botše. Re a tseba gore moya o mokgethwa o ile wa hlahla go kgethwa ga banna ba. Ga go na seo se bontšhago gore baporofeta le barutiši kua Antiokia ba ile ba se dumelelane le phetho yeo. Go e na le moo, ka botlalo ba ile ba thekga go kgethwa moo. Anke o nagane kamoo Baranaba le Saulo ba swanetšego go ba ba ile ba ikwa ka gona ge bana babo bona ba Bakriste ka go se ba hufegele, ba ile ba ikona dijo, ba rapela, “ba ba bea diatla gomme ba ba lesa ba sepela.” (Dit. 13:3) Le rena re swanetše go thekga bao ba hwetšago dikabelo ka phuthegong ya Bokriste, go akaretša banna bao ba kgethilwego gore e be balebeledi ka phuthegong. Go e na le go hufegela bao ba hwetšago ditokelo tše bjalo, re swanetše “go ba bontšha kgodišo e fetago e tlwaelegilego ka lerato ka baka la modiro wa bona.”—1 Bathes. 5:13.

5. Hlalosa gore ke eng seo se bego se akaretšwa go neeng bohlatse sehlakahlakeng sa Tsipero.

⁵ Ka morago ga go sepela ka maoto go fihla Seleukia, e lego boemakepe bjo bo lego kgauswi le Antiokia, Baranaba le Saulo ba ile ba sesela sehlakahlakeng sa Tsipero, e lego leeto la dikhilomithara tše e ka bago tše 200. d Ka ge Baranaba e be e le  modudi wa Tsipero, ga go na pelaelo gore o be a fagahletše go iša ditaba tše dibotse bathong ba gabo. Ge ba fihla Salami, e lego motse wo o lego lebopong la ka bohlabela la sehlakahlaka seo, banna ba ga se ba ka ba senya nako. Gateetee ba ile “ba gaša lentšu la Modimo disinagogeng tša Bajuda.” e (Dit. 13:5) Baranaba le Saulo ba ile ba sepela go tloga ka thoko e nngwe ya Tsipero go ya go e nngwe, mohlomongwe mo tseleng ba tšama ba nea bohlatse metseng ya bohlokwa. Go ithekgile ka tsela yeo ba ilego ba e diriša, go ka direga gore baromiwa ba ba sepetše dikhilomithara tše e ka bago tše 160!

6, 7. (a) Seregio Paulose e be e le mang, gona ke ka baka la’ng Bara-Jesu a ile a leka go mo thibela go kwa ditaba tše dibotse? (b) Saulo o ile a lwantšha bjang kganetšo e tšwago go Bara-Jesu?

⁶ Tsipero ya lekgolong la pele la mengwaga e be e tletše borapedi bja maaka. Se se ile sa bonagala ka mo go kgethegilego ge Baranaba le Saulo ba be ba fihla Phafo, ka lebopong la ka bodikela la sehlakahlaka seo. Moo ba ile ba gahlana le “monna yo mongwe wa Mojuda yo a bitšwago Bara-Jesu yoo e bego e le senoge e bile e le moporofeta wa maaka.” Le gona “o be a na le molaodi wa selete e lego Seregio Paulose, monna wa tlhaologanyo.” f Lekgolong la pele la mengwaga, Baroma ba bantši ba maemo a godimo—gaešita le “monna wa tlhaologanyo,” yo a swanago le Seregio Paulose—gantši ba be ba eya go senoge goba molepi wa dinaledi gore a ba thuše go dira diphetho tša bohlokwa. Lega go le bjalo, Seregio Paulose o ile a ba le kgahlego ka molaetša wa Mmušo gomme “a tsoma ka phišego go kwa lentšu la Modimo.” Se ga se sa ka sa kgahliša Bara-Jesu yoo le yena a bego a tsebja ka leina la mošomo wa gagwe e lego Elima, yeo e bolelago gore “Senoge.”—Dit. 13:6-8.

⁷ Bara-Jesu o be a ganetša molaetša wa Mmušo. Ruri tsela e nnoši yeo ka yona a bego a ka šireletša maemo a gagwe a godimo a go ba moeletši wa Seregio Paulose e be e le ka “go dira gore molaodi wa selete a furalele tumelo.” (Dit. 13:8) Eupša Saulo o be a ka se dumelele ramalea yoo wa ka mošate gore a aroše kgahlego ya Seregio Paulose. Ka gona, Saulo o ile a dira’ng? Pego e re: “Saulo yoo gape e lego Paulo, ge a tletše moya o mokgethwa a mo tsepelela [Bara-Jesu] gomme a re: ‘Wena monna yo  a tletšego mohuta o mongwe le o mongwe wa boradia le wa bonokwane, wena morwa wa Diabolo, wena lenaba la se sengwe le se sengwe sa go loka, na o ka se lese go šarakanya ditsela tše di lokilego tša Jehofa? Bjale tseba gore atla sa Jehofa se godimo ga gago, o tla foufala, wa se bone seetša sa letšatši ka lebakanyana.’ Gateetee kgodi e koto le leswiswi tša wela godimo ga gagwe gomme a sepela a tšama a nyaka batho gore ba mo hlahle ka seatla.” g Mafelelo a tiragalo ye ya mohlolo e bile afe? “Molaodi wa selete ge a bona seo se diregilego, a fetoga modumedi ka ge a be a tlabilwe ke thuto ya Jehofa.”—Dit. 13:9-12.

8. Lehono re ka ekiša bjang go ba le sebete ga Paulo?

⁸ Paulo o be a sa boife Bara-Jesu. Ka mo go swanago, le rena ga se ra swanela go boifa baganetši bao ba lekago go aroša tumelo ya bao ba bontšhago kgahlego molaetšeng wa Mmušo. Go ba gona, re swanetše go dira gore mantšu a rena “ka mehla e be a kgahlišago, a nokilwego ka letswai.” (Bakol. 4:6) Lega go le bjalo, re ka se nyake go bea kotsing boemo bja moya bja motho yo a thabelago feela e le gore re pheme dikgohlano. Le gona ga se ra swanela go dikadika go pepentšha bodumedi bja maaka bjoo bo tšwelago pele bo “šarakanya ditsela tše di lokilego tša Jehofa” go etša ge Bara-Jesu a dirile. (Dit. 13:10) Ka go swana le Paulo, anke re boleleng therešo ka sebete gomme re ipiletše go batho ba dipelo tše di botegago. Gaešita le ge thekgo ya Modimo e ka fo se be molaleng go rena go etša ge e bile molaleng go Paulo, re ka kgodišega gore Jehofa o tla diriša moya wa gagwe o mokgethwa go gogela bao ba swanelegago therešong.—Joh. 6:44.

9. Paulo le Baranaba ba beile mohlala o mobotse bjang bakeng sa bao ba etelelago pele ka phuthegong lehono?

⁹ Go bonagala go bile le phetogo ge banna bao ba be ba tloga Phafo gomme ba sesela Perega, yeo e lego lebopong la Asia Minor, e lego bokgole bja dikhilomithara tše  e ka bago tše 250 ge o sepela ka tsela ya ka lewatleng. Go Ditiro 13:13 go bolelwa gore sehlopha seo e be e le “banna bao gotee le Paulo.” Tsela yeo mantšu ao a beilwego ka yona e bontšha gore ga bjale Paulo o be a etelela pele medirong ya sehlopha seo. Lega go le bjalo, ga go na seo se bontšhago gore Baranaba o ile a hufegela Paulo. Ka mo go fapanego, banna ba ba babedi ba ile ba tšwela pele ba šoma gotee go phetha thato ya Modimo. Paulo le Baranaba ba beile mohlala o mobotse bakeng sa bao ba etelelago pele ka phuthegong lehono. Go e na le go lwela maemo a godimo, Bakriste ba gopola mantšu a Jesu ao a rego: ‘Ka moka le bana ba motho.’ O okeditše ka gore: “Mang le mang yo a ikgodišago o tla kokobetšwa gomme mang le mang yo a ikokobetšago o tla godišwa.”—Mat. 23:8, 12.

10. Hlalosa leeto la go tloga Perega go ya Antiokia ya Pisidia.

¹⁰ Ge ba fihla Perega, Johane Mareka o ile a tlogela Paulo le Baranaba ke moka a boela Jerusalema. Ga go hlaloswe lebaka leo a ilego a tloga kapejana. Paulo le Baranaba ba ile ba tšwela pele, ba sepela go tloga Perega go fihla Antiokia kua Pisidia, e lego motse wo o lego tikologong ya Galatia. Le e be e se leeto le bonolo ka ge Antiokia ya Pisidia e le bophagamo bja dimithara tše 1 100 ka godimo ga lewatle. Ditsela tše kotsi tša dithabeng le tšona di be di tsebja ka go hlaselwa gantši ke mahodu. Bjalo ka ge eka seo se be se sa lekana, mohlomongwe mo nakong ye Paulo o be a na le mathata a tša maphelo. h

11, 12. Paulo o ile a ipiletša bjang go batheetši ba gagwe ge a be a bolela sinagogeng kua Antiokia ya Pisidia?

¹¹ Kua Antiokia ya Pisidia, Paulo le Baranaba ba ile ba tsena sinagogeng ka Sabatha. Pego e re botša gore: “Ka morago ga go balwa phatlalatša ga Molao le Baporofeta, balaodi ba okamelago ba sinagoge ba romela lentšu go bona ba re: ‘Banna, bana bešo, ge e ba go na le lentšu le ge e le lefe la kgothatšo leo le nago le lona bakeng sa batho, le boleleng.’” (Dit. 13:15) Paulo o ile a emelela e le gore a bolele.

 ¹² Paulo o ile a thoma ka go bolela le batheetši ba gagwe ka gore: “Banna, Baisiraele le lena ba bangwe bao le boifago Modimo.” (Dit. 13:16) Batheetši ba Paulo e be e le Bajuda le batho bao ba bego ba sokologetše tumelong ya Sejuda. Paulo o ile a tsoša bjang kgahlego ya batheetši ba bao ba bego ba sa lemoge tema ya Jesu morerong wa Modimo? Sa mathomo, Paulo o ile a nea kakaretšo ya histori ya setšhaba sa Bajuda. O ile a hlalosa kamoo Jehofa a ilego “a ba godiša nakong ya bodiiledi bja bona nageng ya Egipita” le kamoo ka morago ga go lokollwa ga bona Modimo a ilego “a ba kgotlelela kua lešokeng” ka mengwaga e 40. Le gona Paulo o ile a anega kamoo Baisiraele ba ilego ba kgona go tšea Naga ya Kholofetšo ya ba ya bona le kamoo Jehofa a ilego “a aba naga ya bona ka matengwa.” (Dit. 13:17-19) Go šišinywa gore Paulo a ka ba a be a šupa morago ditemaneng tše itšego tša Mangwalo tšeo di ka bago di ile tša balelwa godimo nakwana pejana ga moo e le karolo ya go bina Sabatha. Ge e ba go le bjalo, wo ke mohlala o mongwe gape wo o bontšhago gore Paulo o be a tseba kamoo a ka bago “dilo tšohle go batho ba mehuta ka moka.”—1 Bakor. 9:22.

13. Re ka kgoma bjang dipelo tša batheetši ba rena?

¹³ Le rena re swanetše go katanela go dira gore molaetša wa rena o kgahliše batho bao re bolelago le bona. Ka mohlala, go tseba setlogo sa bodumedi sa motho go ka re thuša go kgetha ditaba tšeo di tlago go mo kgahliša. Le gona re ka tsopola dikarolo tša Beibele tšeo motho yoo a ka bago a di tseba. E ka ba mo go holago go dira gore motho yoo a bale ka koping ya gagwe ya Beibele. Tsoma ditsela tšeo ka tšona o ka kgomago dipelo tša batheetši ba gago.

14. (a) Paulo o ile a thoma bjang polelo ya gagwe ya go bolela ditaba tše dibotse ka Jesu, le gona o neile temošo efe? (b) Batho ba ile ba arabela bjang polelong ya Paulo?

¹⁴ Se se latelago Paulo o ile a ahlaahla kamoo lešika la dikgoši tša Baisiraele le lebišitšego go “mophološi, e lego Jesu,” yoo a bego a etilwe pele ke Johane Mokolobetši. Ke moka Paulo o ile a hlalosa kamoo Jesu a ilego a bolawa ka gona le go tsošwa bahung. (Dit. 13:20-37) Paulo o itše: “Ka gona . . . tsebang gore ka yena Yo go lebalelwa ga dibe go tsebatšwa go lena . . . Yo mongwe le yo mongwe yo a dumelago o bolelwa e le yo a se nago le molato ka yena Yo.” Ke moka moapostola yo o ile a nea batheetši ba gagwe temošo ye: “Hlokomelang gore seo se boletšwego Baporofeteng ga se le tlele: ‘Bonang se lena banyatši gomme le makale, le nyamelele gobane go na le modiro wo ke o phethago mehleng ya lena, e lego modiro woo le gatee le ka se o dumelego gaešita le ge motho le ge e le ofe a ka le laodišetša wona ka botlalo.’” Tsela yeo ka yona ba ilego ba arabela polelong ya Paulo e be e le e makatšago e le ruri. Beibele e bega gore: “Batho ba ba lopa gore ba ba botše ditaba tše ka sabatha e latelago.” Go oketša moo, ka morago ga ge kopano ya sinagoge e phatlaletše, “Bajuda ba bantši le batho bao ba bego ba sokologetše tumelong ya Sejuda bao ba bego ba rapela Modimo ba latela Paulo le Baranaba.”—Dit. 13:38-43.

15. Ke’ng seo se ilego sa direga ka Sabatha ka morago ga gore Paulo a nee polelo?

¹⁵ Ka Sabatha e latelago, “mo e nyakilego go ba motse ka moka” wa kgobokana go tlo theetša Paulo. Se ga se sa ka sa thabiša Bajuda ba bangwe bao ba ilego “ba  ganetša ka thogako dilo tšeo di bolelwago ke Paulo.” Yena le Baranaba ba ile ba bolela le bona ka sebete, ba re: “E be e le mo go swanetšego gore lentšu la Modimo le botšwe lena pele. Ka ge le le gana gomme le sa ikahlole le le bao ba swanelwago ke bophelo bjo bo sa felego, gona re retologela ditšhabeng. Gobane Jehofa o re neile taelo ka mantšu a: ‘Ke le beile gore le be seetša sa ditšhaba, gore le be phološo go iša pheletšong ya lefase.’”—Dit. 13:44-47; Jes. 49:6.

16. Bajuda ba ile ba arabela bjang mantšung a matla a baromiwa, le gona Paulo le Baranaba ba ile ba arabela bjang kganetšong?

¹⁶ Batheetši ba ba ditšhaba ba ile ba thaba ke moka “bohle bao ba nago le tshekamelo e swanetšego ka bophelo bjo bo sa felego ba fetoga badumedi.” (Dit. 13:48) Go se go ye kae lentšu la Jehofa le ile la phatlalala nageng ka moka. Bajuda ba ile ba arabela ka tsela e fapanego. Ge e le gabotse, baromiwa bao ba ile ba ba botša gore gaešita le ge lentšu la Modimo le boditšwe bona pele, ba kgethile go gana Mesia gomme ka baka leo ba be ba lebanwe ke kahlolo e tšwago go Modimo. Bajuda ba ile ba hlohleletša basadi bao ba bego ba na le botumo bjo bobotse le banna ba maemo ba motse, “gomme ba tsošetša Paulo le Baranaba tlaišo, ba ba rakela ka ntle ga mellwane ya bona.” Paulo le Baranaba ba ile ba arabela bjang? Ba ile “ba ba hlohlorela lerole la dinao tša bona gomme ba ya Ikonia.” Na seo e be e le go fela ga Bokriste kua Antiokia ya Pisidia? Aowa! Barutiwa bao ba bego ba šetše moo ba ile “ba tšwela pele ba tlala lethabo le moya o mokgethwa.”—Dit. 13:50-52.

17-19. Ke ka ditsela dife re ka ekišago mohlala o mobotse wo o beilwego ke Paulo le Baranaba, gomme go dira bjalo go tla tlaleletša bjang lethabong la rena?

¹⁷ Tsela yeo batho ba bao ba botegago ba ilego ba arabela ka yona kganetšong e re ruta thuto ya bohlokwa. Ga re kgaotše go bolela ditaba tše dibotse, gaešita le ge batho ba maemo ba lefase le ba leka go re thibela go bolela molaetša wa rena. Le gona ela hloko gore ge batho ba kua Antiokia ba be ba gana molaetša wa bona, Paulo le Baranaba ba ile “ba ba hlohlorela lerole la dinao tša bona,” leo e be e se leswao la gore ba befetšwe eupša e be e le la gore ba be ba ka se ikarabele ka seo se bego se tla diragalela batho bao. Baromiwa ba ba ile ba lemoga gore ba ka se laole tsela yeo ba bangwe ba tlago go arabela ka yona. Seo ba bego ba ka se laola e be e le ge e ba ba tla tšwela pele ka modiro wa boboledi. Ke sona seo ba ilego ba se dira ka ge ba ile ba ya Ikonia!

¹⁸ Go thwe’ng ka barutiwa bao ba bego ba šetše Antiokia? Ke therešo gore ba be ba le tšhemong ya batho bao ba sa arabelego. Eupša lethabo la bona le be le se la ithekga ka gore batho ba arabela gabotse. Jesu o itše: “Go thaba bao ba kwago lentšu la Modimo gomme ba le boloka!” (Luka 11:28) Seo ke sona seo barutiwa ba kua Antiokia ya Pisidia ba ilego ba ikemišetša go se dira.

¹⁹ Ka go swana le Paulo le Baranaba, anke ka mehla re gopole gore boikarabelo bja rena ke go bolela ditaba tše dibotse. Ke batheetši ba rena feela bao ba ka itirelago phetho ya go amogela molaetša wa rena goba go o gana. Ge e ba batho bao re bolelago le bona ba bonagala ba sa arabele, re ka ithuta go barutiwa ba lekgolong la pele la mengwaga. Ka go tšeela therešo godimo le ka go dumela gore re hlahlwe ke moya o mokgethwa, le rena re ka thaba gaešita le ge re lebeletšane le kganetšo.—Bagal. 5:18, 22.