KGAOLO 5
Kamoo re ka Dulago re Arogile Lefaseng
‘Ga le karolo ya lefase.’—JOHANE 15:19.
1. Jesu o ile a gatelela eng bošegong bja gagwe bja mafelelo mo lefaseng e le motho?
BOŠEGONG bja gagwe bja mafelelo mo lefaseng e le motho, Jesu o ile a bontšha kamoo a bego a tshwenyegile kudu ka bokamoso bja balatedi ba gagwe. O ile a ba a rapela ka taba yeo, a re go Tatagwe: “Ga ke go kgopele gore o ba tloše lefaseng, eupša gore o ba šireletše ka baka la yo kgopo. Bona ga se karolo ya lefase go etša ge nna ke se karolo ya lefase.” (Johane 17:15, 16) Ka kgopelo ye yeo e tšwago pelong, Jesu o ile a bontšha gore o rata balatedi ba gagwe ka pelo ka moka a ba a gatelela bohlokwa bja mantšu a gagwe ao a a boletšego pejana bošegong bjoo go ba bangwe ba bona ge a be a re: ‘Ga le karolo ya lefase.’ (Johane 15:19) Go molaleng gore e be e le selo se bohlokwa kudu go Jesu gore balatedi ba gagwe ba dule ba arogile lefaseng!
2. “Lefase” leo Jesu a bego a bolela ka lona ke lefe?
2 “Lefase” leo Jesu a boletšego ka lona le šupa go batho ka moka bao ba aroganego le Modimo, bao ba bušwago ke Sathane e bile e le makgoba a moya wa boithati le wa boikgantšho woo o tšwago go yena. (Johane 14:30; Baefeso 2:2; 1 Johane 5:19) Ruri “go gwerana le lefase [leo] ke bonaba go Modimo.” (Jakobo 4:4) Lega go le bjalo, go ka kgonega bjang gore bohle bao ba nyakago go dula ba le leratong la Modimo ba be mo lefaseng eupša ba aroge go lona? Re tla ahlaahla ditsela tše tše hlano tšeo ba ka dirago seo ka gona: Ka go dula ba botegela Mmušo wa Modimo ka tlase ga Kriste le go kgomarela boemagare dipolitiking tša lefase, ka go ganetša moya wa lefase, ka go ba dithakga moaparong le go itokišeng, ka go boloka leihlo la bona le lokile le ka go apara ditlhamo tša bona tše di feletšego tša moya.
GO DULA RE BOTEGA E BILE RE KGOMARETŠE BOEMAGARE
3. (a) Jesu o ile a lebelela bjang dipolitiki tša mehleng ya gagwe? (b) Ke ka baka la’ng go ka bolelwa gore balatedi ba Jesu ba tloditšwego ba hlankela e le batseta? (Akaretša le mongwalo wa ka tlase.)
3 Go e na le gore a tšee karolo dipolitiking tša mehleng ya gagwe, Jesu o ile a dula a bolela ka Mmušo wa Modimo, e lego mmušo wa legodimong wa nakong e tlago woo yena e bego e tla ba Kgoši ya wona. (Daniele 7:13, 14; Luka 4:43; 17:20, 21) Ke ka baka leo ge a be a le pele ga Mmušiši wa Moroma Pontio Pilato, Jesu a ilego a re: “Mmušo wa ka ga se karolo ya lefase le.” (Johane 18:36) Balatedi ba Kriste bao ba botegago ba ekiša mohlala wa gagwe ka gore ba mmotegele, ba botegele Mmušo wa gagwe ba be ba tsebatše Mmušo woo go lefase. (Mateo 24:14) Moapostola Paulo o ngwadile gore: “Ka gona, re batseta bao ba emetšego Kriste legato. Re le baemedi ba Kriste re a kgopela re re: ‘Boelanang le Modimo.’” *—2 Bakorinthe 5:20.
4. Bakriste bohle ba therešo ba bontšhitše bjang gore ba botegela Mmušo wa Modimo? (Bona “ Boemagare bja Mehleng ya Pele ya Bokriste.”)
4 Ka ge batseta ba emela mmušo wa bona ba le nageng e šele, ga ba tsenatsenane le ditaba tša dinaga tšeo ba hlankelago ba le go tšona; ba dula ba kgomaretše boemagare. Lega go le bjalo, ba tšwetša pele dikgahlego tša mmušo wa naga yeo ba e emetšego. Seo ke se se swanago le ka balatedi ba tloditšwego ba Kriste, bao e lego “baagi ba legodimong.” (Bafilipi 3:20) Ge e le gabotse, ka baka la go bolela ga bona ka phišego ka Mmušo, ba thušitše dimilione tša “dinku tše dingwe” tša Kriste gore ‘di boelane le Modimo.’ (Johane 10:16; Mateo 25:31-40) Ka tsela ya seswantšhetšo, sehlopha se sa bobedi se hlankela e le baromiwa bao ba thekgago bana babo Kriste bao ba tloditšwego. Ka ge dihlopha tše ka bobedi di bolelela Mmušo wa Mesia, di kgomarela boemagare ditabeng tša dipolitiki tša lefase.—Bala Jesaya 2:2-4.
5. Phuthego ya Bokriste e fapane bjang le Isiraele ya bogologolo, gomme Bakriste ba bonagatša bjang phapano yeo?
5 Go botegela Kriste ga se lona lebaka le nnoši leo le dirago gore Bakriste ba therešo ba kgomarele boemagare. Ka go fapana le Isiraele ya bogologolo yeo e bego e na le naga yeo e e filwego ke Modimo, rena re karolo ya mokgatlo wa borwarre wa ditšhabatšhaba. (Mateo 28:19; 1 Petro 2:9) Ka gona, ge e ba re tla thekga mekgatlo ya mafelong a gabo rena ya dipolitiki, gona re tla senya o šoro tokologo ya rena ya go bolela ka molaetša wa Mmušo gotee le botee bja rena bja Bokriste. (1 Bakorinthe 1:10) Go oketša moo, nakong ya ntwa re tla lwa le badumedigotee le rena, e lego bao re laetšwego gore re ba rate. (Johane 13:34, 35; 1 Johane 3:10-12) Ka gona, go a kwagala gore Jesu o boditše barutiwa ba gagwe gore ba bee marumo fase. Le gona o ba boditše gore ba rate manaba a bona.—Mateo 5:44; 26:52; bona lepokisi le rego: “ Na ke Dula ke Kgomaretše Boemagare?”.
6. Go ineela ga gago go Modimo go kgoma bjang tswalano ya gago le Kesara?
6 Ka ge re le Bakriste ba therešo, re neetše maphelo a rena go Modimo, e sego go motho le ge e le ofe, mokgatlo le ge e le ofe wa batho goba setšhaba. 1 Bakorinthe 6:19, 20 e re: “Ga le ba lena, gobane le rekilwe ka theko e kgolo.” Ka gona, le ge balatedi ba Jesu ba nea “Kesara” tšeo di mo swanetšego tše bjalo ka tlhompho, makgetho le go ikokobeletša yena go fihla moo Modimo a dumelago, ba nea ‘Modimo tše e lego tša Modimo.’ (Mareka 12:17; Baroma 13:1-7) Seo se akaretša borapedi bja bona, lerato la bona la moya ka moka le go kwa ga bona ka potego. Ba ikemišeditše go hwela Modimo ge e ba go nyakega.—Luka 4:8; 10:27; Bala Ditiro 5:29; Baroma 14:8.
GO GANETŠA “MOYA WA LEFASE”
7, 8. “Moya wa lefase” ke’ng, gomme moya woo o ‘šoma’ bjang mothong?
7 Tsela e nngwe yeo Bakriste ba arogago lefaseng ka yona ke 1 Bakorinthe 2:12) O boditše Baefeso gore: ‘Ka nako e nngwe le be le sepela go ya ka lefase le, go ya ka mmuši wa moya wo o laolago batho, moya woo bjale o šomago go bana ba go se kwe.’—Baefeso 2:2, 3.
ka go ganetša moya wa lona o mobe. Paulo o ngwadile gore: “Ga se ra amogela moya wa lefase, eupša re amogetše moya o tšwago go Modimo.” (8 “Moya” wa lefase ke woo o sa bonagalego, ke o matla gomme o tutueletša batho gore ba se kwe Modimo e bile o kgothaletša “kganyogo ya nama le kganyogo ya mahlo.” (1 Johane 2:16; 1 Timotheo 6:9, 10) Moya wa lefase o ‘laola’ ka go ipiletša go batho ba sebe, o diriša boradia, o sehlogo gomme go swana le moya wo re o hemago, o hwetšagala gohle. Godimo ga moo, o ‘šoma’ go motho ka go godiša ka go yena ganyenyane-ganyenyane mekgwa e sa ratwego ke Modimo, e bjalo ka boithati, boikgantšho, go phegelela dilo ka megabaru le moya wa boipušo le wa borabele. * Ge re bea taba ye gabonolo, moya wa lefase o dula o dira gore mekgwa ya Diabolo e gole ka pelong ya motho.—Johane 8:44; Ditiro 13:10; 1 Johane 3:8, 10.
9. Moya wa lefase o ka tsena ka ditsela dife ka menaganong ya rena le dipelong tša rena?
9 Na moya wa lefase o ka tsema medu ka monaganong wa gago le ka pelong ya gago? Ee, eupša ge feela o o dumelela gore o dire seo ka go se be šedi ga gago. (Bala Diema 4:23) Gantši tutuetšo ya wona e thoma e sa bonagale, mohlomongwe ka bagwera bao ba ka bonagalago ba lokile eupša ge e le gabotse ba sa rate Jehofa. (Diema 13:20; 1 Bakorinthe 15:33) Le gona o ka monya moya woo o mobe ka dipuku tše sa lokago, ka mekero ya Inthanete ya bahlanogi le ya diswantšho tše di kgothaletšago bootswa goba boithabišo bjo bo sa lokago le dipapadi tšeo di godišago phadišano—ge e le gabotse, ka motho le ge e le ofe goba selo le ge e le sefe seo se fetišetšago tsela ya Sathane ya go nagana goba ya tshepedišo ya gagwe go wena.
10. Re ka ganetša bjang moya wa lefase?
1 Johane 4:4) Ka gona, go tloga go le bohlokwa gore re dule re batametše Jehofa ka thapelo!
10 Re ka ganetša bjang moya wo o kotsi wa lefase gomme ra dula re le leratong la Modimo? Re ka kgona seo feela ka go diriša ka botlalo ditokišetšo tša Jehofa tša moya le ka go rapelela moya o mokgethwa ka mehla. Jehofa ke yo mogolo kudu go feta Diabolo goba lefase le kgopo leo le laolwago ke Sathane. (GO BONAGATŠA BOTHAKGA MOAPARONG LE GO ITOKIŠENG
11. Moya wa lefase o tutueditše bjang mekgwa ya go apara?
11 Pontšho ya ka ntle ya moya woo o tutuetšago motho e bonagala tseleng yeo a aperego ka yona, a itokišitšego ka yona le go itlhwekiša ka yona. Dinageng tše dintši, mekgwa ya go apara e phuhlame kudu moo mmegi yo mongwe wa ditaba thelebišeneng a ilego a bolela gore go se go ye kae bagweba-ka-mmele ba ka se sa ba le diaparo. Gaešita le basetsana bao ba sego ba tšwa ba tsena mahlalagading ba tutueditšwe ke mokgwa wo kuranta e nngwe e ilego ya bega ka wona gore ke wa “ntšhang dinama, le lebaleng ka bothakga.” Mokgwa o mongwe ke wa go apara ka tsela ya bošaedi yeo e bonagatšago moya wa borabele le go se hlomphe gotee le go se itlhomphe.
12, 13. Ke melao efe ya motheo yeo e swanetšego go laola tsela ya rena ya go apara le go itokiša?
12 Ka ge re le bahlanka ba Jehofa, re dira gabotse gore re bogege, e lego seo se bolelago gore re apare gabotse, diaparo e be tše di hlwekilego, tše di bogegago le tšeo di swanetšego boemo. Ponagalo ya rena e swanetše gore ka mehla e bonagatše “go se solege le . . . go hlaphogelwa ga monagano,” e lego tšeo ge di kopana le “mediro e mebotse” di swanetšego batho ka moka—banna goba basadi—“bao ba ipolelago gore ba ineetše go Modimo.” Go ba gona, selo se segolo seo re tshwenyegilego ka sona ga se go goga mahlo a batho, eupša ke gore re “duleng leratong la Modimo.” (1 Timotheo 2:9, 10; Juda 21) Ee, re nyaka gore seaparo sa rena se sebotsebotse e be sa “motho wa sephiring wa pelo . . . , wo e lego wa bohlokwa bjo bogolo mahlong a Modimo.”—1 Petro 3:3, 4.
13 Le gona gopolang gore mekgwa ya rena ya go apara le ya go itokiša e ka tutuetša tsela yeo ba bangwe ba lebelelago borapedi bja therešo ka yona. Polelwana ya Segerika yeo e fetoletšwego e le “go se solege,” ge e dirišwa ka kgopolo ya boitshwaro e bontšha kgopolo ya go tšeela godimo, go boifa le go hlompha maikwelo goba dipono tša ba bangwe. Ka gona, 1 Bakorinthe 4:9; 10:31; 2 Bakorinthe 6:3, 4; 7:1.
pakane ya rena e swanetše go ba go lebelela matswalo a ba bangwe e le a bohlokwa kudu go feta ditshwanelo le ge e le dife tšeo re naganago gore re na le tšona tseleng yeo re nyakago go apara ka yona. Godimo ga tšohle, re nyaka go godiša Jehofa le batho ba gagwe le go ipolelela re le badiredi ba Modimo, re dira “dilo tšohle gore [re] tagafatše Modimo.”—14. Tabeng ya ponagalo ya rena le bohlweki, ke dipotšišo dife tšeo re swanetšego go ipotšiša tšona?
14 Moaparo wa rena, go itokiša le bohlweki ke tša bohlokwa le go feta ge re le bodireding bja tšhemo goba ge re le dibokeng tša Bokriste. Ipotšiše: ‘Na ponagalo ya ka le bohlweki bja ka di gogela mahlo ka mo go sa nyakegego? Na di leša ba bangwe dihlong? Na ke lebelela ditshwanelo tša ka ditabeng tše e le tša bohlokwa kudu go feta go swanelegela ga ka ditokelo tša tirelo ka phuthegong?’—Psalme 68:6; Bafilipi 4:5; 1 Petro 5:6.
15. Ke ka baka la’ng Lentšu la Modimo le se na melao e mentši tabeng ya moaparo, go itokiša le bohlweki?
15 Beibele ga e beele Bakriste lelokelelo la melao ya kamoo ba swanetšego go apara, go itokiša le go hlweka ka gona. Jehofa ga a kganyoge go re tima tokologo ya rena ya boikgethelo goba go diriša matla a rena a go nagana. Go e na le moo, o nyaka gore re be batho ba godilego ka tsebo bao ba kgonago go bea mabaka ba diriša melao ya motheo ya Beibele le bao “ba tlwaeditšego matla a bona a go hlatha ka go a diriša, e le Baheberu 5:14) Ka godimo ga tšohle, o nyaka gore re laolwe ke lerato—lerato la go rata Modimo le moagišani. (Bala Mareka 12:30, 31) Ka gare ga tokologo yeo, go na le kgonagalo e kgolo ya gore re apare ka ditsela tše di sa swanego le go itokiša ka ditsela tše di sa swanego. Bohlatse bja seo bo ka bonwa meaparong e kgahlišago ya mašaba a thabilego a batho ba Jehofa go sa šetšwe gore ba bokane kae lefaseng.
gore ba kgethologanye se se nepagetšego le se se fošagetšego.” (GO BOLOKA LEIHLO LA RENA “LE LOKILE”
16. Moya wa lefase o ganetša bjang thuto ya Jesu, gomme ke dipotšišo dife tšeo re swanetšego go ipotšiša tšona?
16 Moya wa lefase o a radia gomme o tutueletša batho ba dimilione gore ba lebelele tšhelete le dilo tše di bonagalago e le tšeo di ba tlišetšago lethabo. Lega go le bjalo, Jesu o itše: “Gaešita le ge motho a atetšwe ke dilo, fela bophelo bja gagwe ga bo tlišwe ke dilo tše a nago le tšona.” (Luka 12:15) Le ge Jesu a be a sa kgothaletše gore batho ba itime dilo ka tsela e feteletšego, o ile a ruta gore bophelo le lethabo la kgonthe di thabelwa ke bao ba “lemogago gore ba nyaka dilo tša moya” le bao ba bolokago leihlo la bona “le lokile,” e lego leo le sekilego e bile le tšeelago godimo dilo tša moya. (Mateo 5:3; 6:22, 23) Ipotšiše: ‘Na ke tloga ke dumela seo Jesu a se rutilego tabeng ye, goba na ke tutuetšwa ke “tatago maaka”? (Johane 8:44) Mantšu a ka, dipakane tša ka, dilo tše di tlago pele bophelong bja ka le tsela ya ka ya bophelo di utolla’ng ka nna?’—Luka 6:45; 21:34-36; 2 Johane 6.
17. Bolela mehola yeo e thabelwago ke bao ba bolokago leihlo la bona le lokile.
17 Jesu o itše: “Bohlale bo hlatselwa ka mediro ya bjona gore bo lokile.” (Mateo 11:19) Ela hloko mehlala e sego kae ya mehola yeo e thabelwago ke bao ba bolokago leihlo la bona le lokile. Ba lapologa e le ka kgonthe tirelong ya Mmušo. (Mateo 11:29, 30) Ba phema go belaela go sa hlokagale, ka go re’alo ba phema bohloko bjo bogolo bja monagano le bja maikwelo. (Bala 1 Timotheo 6:9, 10) Ka ge ba kgotsofatšwa ke go ba le dilo tša motheo tša bophelo, ba ba le nako e ntši le malapa a bona le bagwera ba bona ba Bakriste. Ba ka ba ba thabela le boroko bjo bobose ka baka la seo. (Mmoledi 5:12) Ba ba le lethabo le legolo leo le tlišwago ke go nea, ba dira seo ka ditsela le ge e le dife tšeo ba ka di kgonago. (Ditiro 20:35) Le gona ba ‘atelwa ke kholofelo’ e bile ba na le khutšo ya ka gare le kgotsofalo. (Baroma 15:13; Mateo 6:31, 32) Ruri ditšhegofatšo tše e tloga e le tše bohlokwa!
GO TŠEA “DITLHAMO TŠE DI FELETŠEGO”
18. Beibele e hlalosa bjang lenaba la rena, mekgwa ya lona gotee le mohuta wa ntwa yeo re e lwago?
18 Bao ba dulago ba le leratong la Modimo ba šireletšwa gore ba se kgaotše go hlankela Modimo ka baka la mediro ya Sathane, e lego yoo a nyakago gore Bakriste ba se hlaelelwe ke lethabo feela, eupša ba hlaelelwe le ke bophelo bjo bo sa felego. (1 Petro 5:8) Paulo o itše: “Ga re lwe le madi le nama, eupša re lwa le mebušo le balaodi, le babuši ba lefase ba leswiswi le gotee le madira a kgopo a moya legodimong.” (Baefeso 6:12) Lentšu la Segerika leo le fetoletšwego e le ‘go lwa’ le bontšha gore ntwa yeo re e lwago ga re e lwe re le kgole le kgole—go etša ge motho a elwa le yo mongwe a khutile—eupša ke go lwa le swarane ka diatla. Go oketša moo, mantšu “mebušo,” “balaodi” le “babuši” a bontšha gore ditlhaselo tšeo di tšwago lefelong la moya ke tšeo di rulagantšwego gabotse e bile di dirwa ka morero.
19. Hlalosa ditlhamo tša moya tša Mokriste.
19 Lega go le bjalo, go sa šetšwe diphošo tša rena re le batho gotee le mafokodi a rena, re ka fenya. Bjang? Ka gore re tšee “ditlhamo tše di feletšego tše di tšwago go Modimo.” (Baefeso 6:13) Ge e hlalosa ditlhamo tšeo, Baefeso 6:14-18 e balega ka gore: “Ka baka leo, emang le tiile, matheka a lena a tlemilwe ka therešo go etša ka lepanta, le apere sephemelasefega sa toko, gomme dinao tša lena di hlamilwe ka go itokišetša go bolela ditaba tše dibotse tša khutšo. Maemong ka moka, tšeang kotse e kgolo ya tumelo, yeo ka yona le tla kgonago go tima mesebe ka moka e tukago ya yo kgopo. Gape amogelang kefa ya phološo le tšhoša ya moya, ke gore, lentšu la Modimo, mola ka mohuta o mongwe le o mongwe wa thapelo le topo le tšwela pele thapelong mabakeng ohle ka moya.”
20. Boemo bja rena bo fapane bjang le bja bahlabani ba kgonthe?
20 Ka ge ditlhamo tšeo tša moya e le tokišetšo ya Modimo, ga go pelaelo gore di tla re šireletša, ge feela re di rwala ka mehla. Go fapana le bahlabani ba kgonthe bao ba ka fetšago nako e telele ba sa ye ntweng, Bakriste ba ntweng yeo e sa kgaotšego ya lehu le bophelo yeo e ka se kego ya kgaotša go ba go fihlela ge Modimo a fedišitše lefase la Sathane gomme a lahletše meoya ka moka e kgopo ka sekoting. (Kutollo 12:17; 20:1-3) Ka gona o se ke wa nyama ge e ba o katana le go fenya mafokodi goba dikganyogo tše di fošagetšego, ka gobane ka moka ga rena re swanetše go ‘itula’ e le gore re dule re botegela Jehofa. (1 Bakorinthe 9:27) Ruri ke feela ge re sa lwe moo re swanetšego go tshwenyega!
21. Ke ka tsela efe feela re ka fenyago ntweng ya rena ya moya?
Filemone 2; Baheberu 10:24, 25) Bao ba botegago dibopegong tše ka moka ba ka se fenye feela eupša ba tla kgona go emela tumelo ya bona ka matla ge e lwantšhwa.
21 Go oketša moo, re ka se kgone go fenya ntwa ye ka matla a rena. Ka baka leo, Paulo o re gopotša ka go nyakega ga gore re rapele Jehofa “mabakeng ohle ka moya.” Ka nako e swanago, re swanetše go theetša Jehofa ka gore re ithute Lentšu la gagwe le go kopanela le “bahlabanigotee” le rena ka mehla ge go na le sebaka sa go dira bjalo, ka gobane ga re lwe re nnoši mo ntweng ye! (ITOKIŠETŠE GO EMELA TUMELO YA GAGO
22, 23. (a) Ke ka baka la’ng re swanetše go dula re itokišeditše ka mehla go emela tumelo ya rena, gomme ke dipotšišo dife tšeo re swanetšego go ipotšiša tšona? (b) Ke taba efe yeo e tlago go ahlaahlwa sehlogong se se latelago?
22 Jesu o itše: “Ka ge le se karolo ya lefase, lefase le le hloile.” (Johane 15:19) Ka gona Bakriste ka mehla ba swanetše go dula ba itokišeditše go emela tumelo ya bona, le gona ba dire seo ka tlhompho le ka boleta. (Bala 1 Petro 3:15) Ipotšiše: ‘Na ke kwešiša lebaka leo Dihlatse tša Jehofa ka dinako tše dingwe di dirago dilo ka tsela yeo batho ba bantši ba sa di dirego? Ge ke lebeletšane le tlhohlo ya go gata mogato o bjalo, na ke tloga ke kgodišegile gore seo Beibele le sehlopha sa mohlanka yo a botegago ba se bolelago ke sa therešo? (Mateo 24:45; Johane 17:17) Le gona ge go tliwa tabeng ya go dira se se nepagetšego mahlong a Jehofa, na ga se feela taba ya gore ke ikemišeditše go se swane le batho ba bangwe eupša ke bile ke ikgantšha ka go fapana le bona?’—Psalme 34:2; Mateo 10:32, 33.
23 Lega go le bjalo, kganyogo ya rena ya go nyaka go dula re arogile lefaseng e lekwa ka ditsela tše di utegilego kudu. Ka mohlala, go etša ge go boletšwe pejana, Diabolo o leka go tanya bahlanka ba Jehofa gomme a ba iše lefaseng a diriša boithabišo bja lefase. Re ka kgetha bjang boithabišo bjo bo lokilego bjoo bo tla dirago gore re lapologe gomme re be le matswalo a hlwekilego? Taba yeo e tla ahlaahlwa sehlogong se se latelago.
^ par. 3 Ga e sa le go tloga ka Pentekoste ya 33 C.E., Kriste o hlanketše e le Kgoši ya phuthego ya gagwe ya balatedi ba tloditšwego mo lefaseng. (Bakolose 1:13) Ka 1914, Kriste o neilwe matla a bogoši gore a buše “mmušo wa lefase.” Ka baka leo, ga bjale Bakriste ba tloditšwego le bona ba hlankela e le batseta ba Mmušo wa Mesia.—Kutollo 11:15.
^ par. 8 Bona Go Boledišana ka Mangwalo, matlakala 349-353, yeo e gatišitšwego ke Dihlatse tša Jehofa.