1, 2. (a) Ke ka baka la’ng o hloka tlhahlo ge o le lefelong leo o sa le tsebego? (b) Jehofa o re file tlhahlo efe?

NAGANA o sepela leganateng le legolo. Leratadima le thoma go fetoga ge diphefo tše dikgolo di dutše di tšutla gomme marole a tletše gohle. Go ka ba bonolo gore o lahlege. O tlo tseba bjang moo o swanetšego go ya gona? O tlo hloka motho yo a ka go hlahlago goba selo seo se ka go hlahlago. Mohlomongwe selo seo e ka ba khamphase, letšatši, dinaledi, mmepe, GPS [Global Positioning System], goba motho yo a tsebago leganata leo  gabotse. Go ba le selo seo se go hlahlago go bohlokwa ka gobane go tseba moo o yago gona go ka phološa bophelo bja gago.

² Ka moka ga rena re welwa ke mathata bophelong, e bile ka dinako tše dingwe, re ka ikwa re lahlegile. Eupša Jehofa o re neile letswalo gore le re hlahle. (Jakobo 1:17) Anke re ithuteng gore letswalo ke eng le gore le šoma bjang. Ka morago re tla ithuta kamoo re ka tlwaetšago matswalo a rena, lebaka leo re swanetšego go naganela matswalo a batho ba bangwe le kamoo letswalo le le hlwekilego le ka dirago gore bophelo bja rena e be bjo bo thabišago.

3. Letswalo ke’ng?

³ Letswalo ke mpho e botse yeo re e filwego ke Jehofa, ke maikwelo ao a re thušago go tseba seo se nepagetšego le seo se fošagetšego. Lentšu la Segerika leo le dirišitšwego ka Beibeleng bakeng sa “letswalo” le bolela “tsebo yeo motho a nago le yona.” Ge letswalo la rena le šoma gabotse, le re thuša go itlhahloba go bona gore ge e le gabotse re batho ba mohuta mang. Le ka re thuša gore re se ke ra iphora ka seo re se naganago le ka tsela yeo re ikwago ka yona. Le ka re thuša go dira se sebotse le go phema se sebe. Le gona letswalo le ka re dira gore re thabe ge re dirile phetho e botse goba le ka re dira gore re ikwe re le molato ge re dirile phetho e mpe.—Bala Tlhaloso 5.

4, 5. (a) Go ile gwa direga’ng ka Adama le Efa ge ba be ba sa theetše matswalo a bona? (b) Beibele e re botša ka mehlala efe ya kamoo batho ba ilego ba diriša matswalo a bona?

⁴ Yo mongwe le yo mongwe wa rena a ka kgetha ge e ba a nyaka go theetša letswalo la gagwe goba go se le theetše. Adama le Efa ba ile ba kgetha go se theetše matswalo  a bona, gomme mafelelong ba dira sebe. Ka morago ga moo, ba ile ba ikwa ba le molato, eupša go be go se sa thuša selo ka gobane ba be ba šetše ba tshetše molao wa Modimo. (Genesi 3:7, 8) Le ge ka moka ga bona ba be ba na le matswalo ao a bego a se na sebe, e bile ba tseba gore go se kwe Modimo ke phošo, ba ile ba kgetha go se theetše matswalo a bona ka boomo.

⁵ Ka lehlakoreng le lengwe, batho ba bantši bao ba belegwego ba na le sebe ba ile ba theetša matswalo a bona. Jobo ke yo mongwe wa bona. Ka ge a ile a dira diphetho tše dibotse, o itše: “Pelo ya ka e ka se nkgoboše mehleng ya ge ke sa phela.” (Jobo 27:6) Ge Jobo a be a bolela ka “pelo” ya gagwe, o be a bolela ka letswalo la gagwe, e lego maikwelo a gagwe ao a mo thušitšego go tseba seo se nepagetšego le seo se fošagetšego. Eupša ka dinako tše dingwe Dafida o be a sa theetše letswalo la gagwe gomme a sa kwe Jehofa. Ka morago ga moo o ile a ikwa a le molato moo e lego gore pelo ya gagwe e be e “mo hlokiša boroko.” (1 Samuele 24:5) Pelo yeo e be e le letswalo la gagwe, leo le bego le mmotša gore seo a se dirilego se be se fošagetše. Ge nkabe a ile a theetša letswalo la gagwe, nkabe a ile a kgona go phema go dira phošo yeo gape.

6. Ke ka baka la’ng re ka re letswalo la rena ke mpho e tšwago go Modimo?

⁶ Gaešita le batho bao ba sa rapelego Jehofa, gantši ba a lemoga gore mo bophelong go na le selo se se nepagetšego le se se fošagetšego. Beibele e re: “Menagano ya bona e [a] ba latofatša goba gaešita le go ba lokafatša.” (Baroma 2:14, 15) Ka mohlala, batho ba bantši ba a tseba gore go bolaya goba go utswa ke phošo. Le ge ba ka ba ba sa lemoge, ge e le gabotse ba theetša matswalo a bona ao Jehofa a ba filego ona, e lego maikwelo ao a ba thušago  go tseba seo se nepagetšego le seo se fošagetšego. Le gona ba latela melao ya motheo ya Modimo, goba ditherešo tše bohlokwa tšeo Jehofa a re filego tšona bakeng sa go re thuša gore re dire diphetho tše dibotse bophelong.

7. Ke ka baka la’ng ka dinako tše dingwe matswalo a rena a ka re fora?

⁷ Eupša ka dinako tše dingwe matswalo a rena a ka re fora. Ka mohlala, ka ge re le batho ba sebe, re ka a senya e bile matswalo a rena a ka re diriša diphošo. Motho ga a no ba le letswalo le lebotse ka mohlolo. (Genesi 39:1, 2, 7-12) O swanetše go le tlwaetša. Jehofa o re thuša go le tlwaetša ka go re nea moya o mokgethwa le melao ya motheo ya Beibele. (Baroma 9:1) Anke re ithuteng kamoo re ka tlwaetšago matswalo a rena.

8. (a) Maikwelo a rena a ka ama bjang matswalo a rena? (b) Re swanetše go ipotšiša’ng pele re dira phetho?

⁸ Batho ba bangwe ba nagana gore go theetša matswalo a bona go no bolela gore ba dire seo ba se nyakago. Ba nagana gore ba ka no dira selo le ge e le sefe seo ba se ratago. Eupša ka ge re na le sebe, maikwelo a rena a ka re lahletša. Maikwelo a rena a ka ba matla go feta matswalo a rena. Beibele e re: “Pelo e boradia kudu go feta selo le ge e le sefe e bile ke e kgopo. Ke mang yo a ka e tsebago?” (Jeremia 17:9) Ka gona re ka thoma go nagana gore selo se itšego se nepagetše le ge se fošagetše. Ka mohlala, pele Paulo a ka ba Mokriste, o be a tlaiša bahlanka ba Modimo gasehlogo gomme a nagana gore seo a bego a se dira se be se nepagetše. O be a nagana gore o na le letswalo le lebotse. Eupša ka morago o ile a re: “Yo a ntlhahlobago ke Jehofa.” (1 Bakorinthe 4:4; Ditiro 23:1; 2 Timotheo 1:3) Ka morago ga gore Paulo a ithute kamoo Jehofa a bego a  ikwa ka gona ka seo a bego a se dira o ile a lemoga gore o swanetše go fetoga. Go molaleng gore pele re dira selo se itšego, re swanetše go ipotšiša gore: ‘Jehofa o nyaka ke dira’ng tabeng ye?’

9. Go boifa Modimo go bolela’ng?

⁹ Ge o rata motho yo mongwe, ga o nyake go mo nyamiša. Ka ge re rata Jehofa ga re nyake go dira selo le ge e le sefe seo se ka mo nyamišago. Re swanetše go leka ka matla gore re se ke ra mo nyamiša. Nehemia o re beetše mohlala o mobotse tabeng ye. Ga se a ka a nyaka go ikhumiša ka maemo a gagwe a go ba mmuši. Ka baka la’ng? Ka gobane ‘o be a boifa Modimo.’ (Nehemia 5:15) Nehemia o be a sa nyake go dira selo le ge e le sefe seo se bego se tla nyamiša Jehofa. Go swana le Nehemia, le rena re tšhaba go dira selo seo se ka nyamišago Jehofa. Re ka ithuta seo se kgahlago Jehofa ka go bala Beibele.—Bala Tlhaloso 6.

10, 11. Ke melao efe ya motheo yeo e ka re thušago go dira diphetho tše dibotse mabapi le bjala?

¹⁰ Ka mohlala, Mokriste a ka swanelwa ke go dira phetho ya go nwa bjala goba go se bo nwe. Ke melao efe ya motheo yeo e tlago go mo thuša gore a dire phetho e botse? E mengwe ya yona še: Beibele ga e re batho ba se nwe bjala. Ge e le gabotse, e re botša gore beine ke mpho e tšwago go Modimo. (Psalme 104:14, 15) Lega go le bjalo, Jesu o ile a botša balatedi ba gagwe gore ba se “[nwe] kudu.” (Luka 21:34) Le gona Paulo o ile a botša Bakriste gore ba pheme “menyanya ya mašata le botagwa.” (Baroma 13:13) O ile a re matagwa a “ka se je bohwa bja mmušo wa Modimo.”—1 Bakorinthe 6:9, 10.

¹¹ Mokriste a ka ipotšiša gore: ‘Na bjala bo bohlokwa kudu go nna? Na ke a bo hloka e le gore ke kgone go ithabiša?  Na ke nwa bjala e le gore ke kgone go tloša dihlong? Na nka kgona go lekanetša bjala bjo ke bo nwago le nako yeo ke e fetšago ke bo nwa? * Na nka kgona go ipshina le bagwera gaešita le ge go se na bjala?’ Re swanetše go kgopela Jehofa gore a re thuše go dira diphetho tše dibotse. (Bala Psalme 139:23, 24.) Ge re dira bjalo, re tlwaetša matswalo a rena gore a re thuše go kwa melao ya motheo ya Beibele. Eupša go na le dilo tše dingwe tšeo re swanetšego go di dira, bjalo ka ge re tla bona.

12, 13. (a) Ke ka baka la’ng ka dinako tše dingwe matswalo a rena a sa swane? (b) Re ka dira’ng ge e ba re na le dipono tše di fapanego selong se itšego?

¹² Matswalo a rena ga a swane. Letswalo la gago le ka go dumelela go dira selo seo letswalo la yo mongwe le ka mo ganetšago go se dira. Ka mohlala, o ka kgetha go nwa bjala, mola motho yo mongwe a ka kgetha go se bo nwe. Ke ka baka la’ng batho ba babedi ba ka nagana ka tsela e sa swanego tabeng ye?

¹³ Tsela yeo motho a ikwago ka yona ka selo se itšego gantši e ka ba e bakwa ke moo a goletšego gona, kamoo lapa la gabo le ikwago ka gona ka selo seo, dilo tšeo di ilego tša mo diragalela bophelong le mabaka a mangwe. Ge go tliwa tabeng ya bjala, mohlomongwe motho yo a kilego a palelwa ke go bo nwa ka go lekanyetša a ka kgetha go se bo nwe ka mo go feletšego. (1 Dikgoši 8:38, 39) Ka gona ge o ka nea motho bjala gomme a bo gana, o swanetše go dira’ng? Na o tla kgopišega? Na o tla mo gapeletša  gore a bo nwe? Na o tla mo gapeletša gore a go botše gore ke ka baka la’ng a bo gana? Aowa ga se wa swanela go dira bjalo, ka gobane ge o ka dira bjalo, o tla be o bontšha gore ga o hlomphe letswalo la motho yoo.

14, 15. (a) Go ile gwa ba le boemo bofe mehleng ya Paulo? (b) Paulo o ile a nea keletšo efe e botse?

¹⁴ Mehleng ya moapostola Paulo, go ile gwa ba le boemo bjo bo ilego bja bontšha kamoo matswalo a batho a ka fapanago ka gona. Mebaraka e mengwe e be e rekiša dinama tšeo di bego di hlabetšwe medingwana. (1 Bakorinthe 10:25) Paulo o be a sa bone e le phošo go reka nama ye le go eja. O be a bona dijo ka moka di etšwa go Jehofa. Eupša bana babo rena ba bangwe bao ba kilego ba rapela medingwana ba be ba ikwa ka tsela e fapanego. Ba be ba bona e le phošo go ja nama yeo. Na Paulo o ile a nagana gore: ‘Ka ge letswalo la ka le sa nkganetše, gona ke na le tokelo ya go eja’?

¹⁵ Paulo ga se a ka a nagana ka tsela yeo. O be a hlompha maikwelo a bana babo kudu moo a ilego a ikemišetša go se dire selo le ge e le sefe seo se bego se ka ba kgopiša, gaešita le ge a be a na le tshwanelo ya go dira selo seo. Paulo o ile a re “re se ke ra ikgahliša ka noši.” O ile a oketša ka gore: “Gobane gaešita le Kriste ga se a ka a ikgahliša.” (Baroma 15:1, 3) Go swana le Jesu, Paulo o be a bona maikwelo a batho ba bangwe a le bohlokwa go feta a gagwe.—Bala 1 Bakorinthe 8:13; 10:23, 24, 31-33.

16. Ke ka baka la’ng re sa swanela go ahlola ngwanabo rena ka baka la selo seo letswalo la gagwe le mo dumelelago go se dira?

¹⁶ Go thwe’ng ge e ba letswalo la motho yo mongwe le mo dumelela go dira selo seo go bonagalago eka ke phošo go rena? Re swanetše go ba šedi kudu gore re se ke ra swaya motho yoo phošo gomme ra dira eka rena re nepile mola yena a fošitše. (Bala Baroma 14:10.) Jehofa o re  file letswalo gore re ikahlole, e sego go ahlola batho ba bangwe. (Mateo 7:1) Ga re nyake gore dilo tšeo re kgethago go di dira di bake dikarogano ka phuthegong. Go e na le moo, re nyaka ditsela tšeo re ka dirago gore ka phuthegong go be le lerato le botee.—Baroma 14:19.

17. Go diregile’ng ka matswalo a batho bao ba sa theetšego melao ya Modimo?

¹⁷ Moapostola Petro o ngwadile gore: “Ebang le letswalo le lebotse.” (1 Petro 3:16) Ka manyami, ge batho ba sa nyake go phela ka melao ya motheo ya Modimo, matswalo  a bona a feleletša a se sa ba lemoša. Paulo o itše matswalo a bjalo a “[retetše] mo e kego ke letlalo leo le fišitšwego ka tšhipi ya go fišeletša.” (1 Timotheo 4:2) Na o kile wa swa gabohloko? Ge motho a swele, letlalo la gagwe le gobala kudu moo e lego gore ga le sa kwa selo. Ge e ba motho a tšwela pele a dira dilo tše mpe, letswalo la gagwe le ka “retela” gomme ge nako e dutše e eya, la se sa šoma.

18, 19. (a) Go ikwa re le molato goba go swabišwa ke seo re se dirilego go re ruta’ng? (b) Ge e ba o kile wa dira sebe eupša ga bjale o sokologile, ke’ng seo o ka kgodišegago ka sona?

¹⁸ Ge re ikwa re le molato, letswalo la rena le ka no ba le re botša gore re dirile selo se se fošagetšego. Se se ka thuša gore re lemoge phošo yeo re e dirilego gomme re se sa e dira gape. Re swanetše go ithuta diphošong tša rena  e le gore re se di bušeletše. Ka mohlala, le ge Kgoši Dafida a ile a dira sebe, letswalo la gagwe le ile la dira gore a itshole. O ile a se thabele seo a bego a se dirile gomme a ikemišetša go kwa Jehofa nakong e tlago. Ka baka la dilo tšeo di mo diragaletšego bophelong, Dafida o be a ka bolela gore Jehofa “o lokile e bile o ikemišeditše go lebalela.”—Psalme 51:1-19; 86:5; bala Tlhaloso 7.

¹⁹ Eupša motho yo mongwe a ka ikwa a le molato ka selo seo a se dirilego, le ge go fetile nako e telele a itshotše. Ge motho a ikwa a le molato a ka kwa bohloko e bile a ka ikwa a se na mohola. Ge e ba ka dinako tše dingwe o ikwa ka tsela yeo, gopola gore o ka se kgone go fetoša seo se diregilego. Go sa šetšwe gore ka nako yeo o be o tseba gore seo o bego o se dira se be se nepagetše goba se fošagetše, Jehofa o go lebaletše, gomme dibe tšeo di  phumotšwe. Pele ga Jehofa o hlwekile le gona tseba gore ga bjale o dira se se lokilego. Pelo ya gago e ka dira gore o ikwe o le molato, eupša Beibele e re: “Modimo ke yo mogolo go feta dipelo tša rena.” (Bala 1 Johane 3:19, 20.) Se se bolela gore tsela yeo Modimo a re ratago ka yona le tsela yeo a re lebalelago ka yona, di feta kgole maikwelo a rena a go ikwa re le molato goba a go swabišwa ke seo re se dirilego. O ka kgodišega gore Jehofa o go lebaletše. Ge motho a dumela gore Jehofa o mo lebaletše, letswalo la gagwe le ka se sa mo tshwenya e bile o tla thabela go hlankela Modimo.—1 Bakorinthe 6:11; Baheberu 10:22.

20, 21. (a) Puku ye e tlo go thuša gore o kgone go dira’ng? (b) Jehofa o re file tokologo efe, gona re swanetše go e diriša bjang?

²⁰ Puku ye e tlo go thuša gore o kgone go tlwaetša letswalo la gago e le gore le go lemoše le go go šireletša mehleng ye e thata ya bofelo. Le gona e tlo go thuša go diriša melao ya motheo ya Beibele maemong a fapafapanego bophelong bja gago. Ke therešo gore puku ye e ka se re fe melao ya seo re swanetšego go se dira boemong bjo bongwe le bjo bongwe bophelong. Re phela ka “molao wa Kriste,” woo o theilwego melaong ya motheo ya Modimo. (Bagalatia 6:2) Taba ya gore ga go na molao o lebanyago tabeng e itšego, ga e re fe lebaka la gore re dire selo se se sa lokago. (2 Bakorinthe 4:1, 2; Baheberu 4:13; 1 Petro 2:16) Go e na le moo, re diriša tokologo ya rena ya go ikgethela, go bontšha Jehofa gore re a mo rata.

²¹ Ge re naganišiša ka melao ya motheo ya Beibele e bile re e latela, re ithuta go diriša “matla a [rena] a go hlatha” gomme ra nagana go swana le Jehofa. (Baheberu 5:14) Mafelelong re tlo ba le letswalo leo le šomago gabotse leo le tla re hlahlago bophelong gomme la re thuša go dula re le leratong la Modimo.